علت عرق سوز شدن بدن، درمان و پیشگیری از آن

اطلاع از علت عرق سوز شدن نواحی مختلف بدن به شما کمک می‌کند تا این عارضه را کمتر تجربه کنید. اگرچه عرق سوز شدن عارضه خطرناکی نیست، اما وضعیت تحمل نکردنی و سختی است که برای هر کسی در هر سنی طاقت‌فرساست. اگر به هر دلیل این عارضه را زیاد تجربه می‌کنید یا حتی اگر به تازگی و بعد از مدت‌ها دچار عرق سوختگی در ناحیه خاصی از بدن شده‌اید و یا اگر فرزند کوچک شما دچار عرق سوزی شده است، این مطلب را تا انتها بخوانید و آگاهی بالایی در مورد عرق‌سوزی به دست آورید.

عرق سوز شدن یعنی چه؟

پیش از علت یابی برای مشکل عرق سوز شدن، باید به‌خوبی بدانیم که این عارضه دقیقا چیست و چه زمانی می‌توانیم بگوییم که دچار عرق سوزی شده‌ایم. بد نیست بدانید که عرق سوز شدن مشکل شایع در هوای گرم است. وقتی غدد تعرق بدن به هر دلیل مسدود شده باشند، عرق سوختگی رخ می‌دهد. با مسدود شدن غدد تعرق بدن، عرق تولید شده به سطح پوست نمی‌رسد، تبخیر نمی‌شود و نتیجتا به مشکلات پوستی و عرق سوختگی ختم می‌شود. عرق سوز شدن یا Heat rash و یا miliaria اگرچه معمولا خطرناک نیست، اما ناراحت کننده و دردناک است و می‌تواند به التهاب، تاول، قرمزی و خارش منتهی شود. در مورد غدد تعرق بدن باید به این نکته اشاره کنیم که این غدد در لایه عمیق پوست یا ناحیه درم پوست قرار دارند. جالب است بدانید که عرق کردن یک نعمت الهی است که فواید زیادی در آن نهفته است. اگرچه عرق نهایتاً به بوی بد و نامطبوع بدن ختم می‌شود و حتما نیاز است که فرد به موقع استحمام کند، اما عرق نکردن مشکل بزرگتری است که فعلا در مورد آن صحبت نمی‌کنیم. عرق کردن موجب تنظیم دمای بدن، خنک شدن بدن، نرم شدن پوست و پیشگیری از خشکی پوست می‌شود.

عرق سوزی چگونه رخ می‌دهد؟

علت عرق سوز شدن کشاله ران مردان یا عرق سوختگی در قسمت بیضه و یا حتی عرق سوزی در زیر و بغل و ناحیه تناسلی زنان می‌تواند مشترک یا متفاوت باشد؛ اما به طور کلی هنگامی که منافذ غدد عرق مسدود شده و عرق تولید شده نتواند به سطح پوست راه یابد و تبخیر شود، عرق سوزی رخ می‌دهد. عرق سوزی یا گرما زدگی پوست در نتیجه تبخیر نشدن عرق و خارج نشدن آن از بدن به دلیل مسدودیت منافذ پوست رخ می‌دهد. رطوبت زیاد، گرما و سایش پوست این مشکل را می‌تواند بیشتر و حادتر کند. اضافه وزن و گردش هوای ناکافی در نواحی مثل گردن، زیر بغل، کشاله ران، زیر سینه و ... در وقوع عرق سوزی دخالت دارند. آنچه در عرق سوزی رخ می‌دهد این است که در بین اعضای مختلف بدن مثل ران پا اصطکاک به وجود می‌آید و در نتیجه ساییدگی و التهاب برای پوست اتفاق می‌افتد. معمولا افراد چاق این مشکل را بیشتر تجربه می‌کنند.

به عبارت دیگر این بیماری به علت تجمع قطرات عرق در لایه‌های زیرین پوست رخ می‌دهد. نتیجه این اتفاق منجر به ساییدگی چند لایه پوستی با یکدیگر می‌شود و شخص احساس سوزش یا خارش پیدا می‌کند. این عارضه قرمزی و التهاباتی روی پوست بر جای می‌گذارد. خوشبختانه بیماری پوستی عرق سوختگی یا میلاریا مسری نیست و فقط خود شخص را درگیر می‌کند. با ساییده شدن پوست و بروز زخم و قرمزی، در آن ناحیه به علت رطوبت و گرما ممکن است باکتری‌ها، قارچ‌ها و مخمرها رشد کنند. عرق سوز شدن ناحیه تناسلی یکی دیگر از مواردی است که افراد زیادی به‌ویژه خانم‌ها را درگیر می‌کند. معمولا تغییرات یا عدم تعادل هورمونی می‌توانند منجر به بروز این عارضه در خانم‌ها ‌شود.

فایده عرق کردن چیست؟

اگرچه ترشح عرق از قسمت‌های مختلف بدن منجر به ایجاد بوی نامطبوع می‌شود، اما حقیقا تعریق نقش مهمی در حفظ سلامتی بدن دارد. همین تعریق ساده و بد بو است که بسیاری از مواد مضر و ضایعات را از بدن رفع می‌کند و از بدن در برابر عفونت‌ها، مواد شیمیایی و اشعه فرابنفش مراقبت می‌کند. علت اصلی تعرق در هوای گرم این است که به کمک عرق کردن دمای بدن کنترل می‌شود. بد نیست بدانید که غده‌های تعرق در نواحی مختلف بدن مثل زیر بغل در درم یا لایه‌های عمیق‌تر پوستی قرار دارند. زمانی که فرد عرق می‌کند، این قطرات از طریق مجراهای مخصوصی به خارج از پوست راه پیدا می‌کنند.

دلایل اصلی و شایع عرق سوز شدن

علت کلی عرق سوز شدن، انسداد کانال‌های عرق است. در واقع عرق تولید شده به جای تبخیر در زیر پوست جمع شده و موجب راش‌های(دانه‌های) پوستی و التهاب می‌شود. همیشه دلیل مسدود شدن غدد عرق کاملا مشخص نیست، اما عوامل شناخته‌شده‌ای هستند که در این انسداد نقش دارند. از جمله این عوامل عبارتند از:

• مجاری عرق تکامل نیافته

با توجه به اینکه مجاری عرق در نوزاد تازه متولد شده هنوز به طور کامل شکل نگرفته است؛ لذا ممکن است مجاری عرق به راحتی دچار آسیب شده و عرق در زیر پوست جمع می‌شود. عرق سوز شدن یکی از مشکلات پوستی رایج در نوزادان است که ممکن است در هفته اول زندگی نوزاد نیز دیده شود به خصوص در نوزادانی که در دستگاه انکوباتور گرم می‌شوند.

• آب وهوای گرمسیری

آب و هوای گرم و مرطوب نیز می‌تواند موجب عرق سوز شدن پوست شود.

• گرمای بیش از حد

پوشیدن لباس‌های خیلی گرم یا پیچیدن پتو به دور خود در هوای گرم می‌تواند موجب عرق سوز شدن بدن شود. همچنین پوشیدن لباس تنگ و چسبان نیز مانع از تبخیر عرق می‌شود.

• فعالیت بدنی

ورزش شدید، کارهای سخت و هر نوع فعالیتی که موجب عرق شدید شود، می‌تواند باعث عرق سوز شدن شود و عدم رعایت بهداشت فردی و استحمان بعد از آن.

• بیش از حد در بستر بودن

عرق سوز شدن در افرادی که به هر دلیل برای مدت طولانی در بستر هستند، به خصوص اگر تب هم داشته باشند، معمولا رخ می‌دهد.

• لوسیون‌ها و کرم ‌ها

استفاده بیش از حد از کرم‌ها و لوسیون‌ها موجب انسداد مجرای خروجی عرق می‌شود.

• داروها

مصرف برخی داروها مانند آکوتان و کلونیدین نیز می‌توانند موجب عرق سوز شدن شوند.

• سن

نوزادان بیشتر از سایر افراد مستعد عرق سوز شدن هستند. در این مقاله در مورد مشکلات پوستی رایج در نوزادان بیشتر بخوانید. 

• چاقی

معمولا در افراد چاق به دلیل سایش مدام پوست، عرق سوزی زیاد رخ می‌دهد؛ خصوصا اگر گرما و رطوبت و سایر عوامل ایجاد کننده عرق سوختگی هم مهیا باشند.

درجات عرق سوختگی

شدت انسداد مجاری عرق، درجات عرق سوزی را تعیین می‌کند. علائم و نشانه‌های هر یک از درجات عرق سوختگی کاملا متفاوت است.

• عرق سوزی یا گرمازدگی کریستالی(Miliaria crystasllina)

این نوع از عرق سوزی، شایع‌ترین و البته خفیف‌ترین نوع گرمازدگی و عرق سوزی است که بر مجاری عرقی که در لایه سطحی پوست هستند، تاثیر می‌گذارد. گرمازدگی کریستالی موجب ظاهر شدن برجستگی‌های کوچک سفید و شفاف بر روی پوست می‌شود. این برجستگی‌ها حباب‌هایی از عرق هستند که اغلب می‌ترکند. این نوع راش‌ها اغلب دردناک و همراه با خارش نیستند و بیشتر در کودکان دیده می‌شود.

• عرق سوزی یا گرمازدگی قرمز(Maliaria rubra)

این شکل از عرق سوزی، عمیق‌ترین فرم درگیری است، زیرا لایه اپی درم را درگیر می‌کنند. در بزرگسالان بیشتر از کودکان و نوزادان دیده می‌شود. این نوع گرمازدگی هنگام مواجهه با آب و هوای گرم و مرطوب دیده می شود و ممکن است موجب خارش و سوزش پوست، برجستگی‌های قرمز، فقدان عرق در ناحیه درگیر، التهاب و درد پوست شود. برجستکی‌هایی که به دنبال این نوع گرمازدگی ایجاد می‌شوند، گاهی اوقات پیش روی کرده و پر از چرک می‌شوند.

• گرمازدگی عمیق(Miliaria profunda)

اگرچه این درجه از عرق سوزی خیلی شایع نیست، اما وقتی اتفاق می‌افتد، اغلب عود می‌کند و مزمن و طولانی می‌شود. این نوع عرق سوزی عمیق ترین لایه پوست (درم) را درگیر می کند. معمولا در بزرگسالان و به دنبال فعالیت بدنی که باعث تولید عرق شده ایجاد می‌شود و باعث ایجاد بر آمدگی‌های تیره، زبر و بزرگ می‌شود. از آنجایی که راش‌های پوستی به دنبال عرق سوزی مانع خروج عرق از پوست می‌شوند، ممکن است موجب تهوع و سرگیجه در فرد شوند.

سریعترین راه درمان عرق سوزی چیست؟

درمان عرق سوز شدن لای پا یا درمان عرق سوز شدن زیر بغل یا هر ناحیه دیگری از بدن، با خنک شدن و خنک نگه داشتن پوست به سادگی امکانپذیر است؛ اما زمانی که علائم خاصی ظاهر می‌شوند معمولا از پماد برای عرق سوز شدن کشاله ران یا پماد برای عرق سوز شدن بیضه استفاده می‌شود. اینکه دقیقا بگوییم اسم پماد عرق سوز چیست، خیلی قابل تکیه و اطمینان نیست. اما معمولا از لوسیون کالامین به عنوان دارویی ضدخارش، اسپری یا کرم هیدروکورتیزون استفاده می‌شود. بهتر است برای تهیه بهترین و مناسب‌ترین پماد عرق سوختگی به پزشک عمومی یا حداقل داروخانه مراجعه کنید و از پزشک داروخانه برای حل این مشکل کمک بخواهید. مثلا ممکن است پماد کالاندولا برای عرق سوز شدن شما چندان موثر نباشد یا دیر جواب دهد، در صورتی که اگر از پماد مناسب‌تری استفاده کنید، بتوانید زودتر از شر این عارضه خلاص شوید.

به یاد داشته باشید که اگرچه عرق سوز شدن معمولا خودبه‌خود درمان می‌شود، اما چنانچه غدد تعرق، عفونی شده باشند، حتما نیاز به پیگیری‌های پزشک زیادی است.  وقتی عفونت همراه با درد، تورم و نوعی قرمزی رفع‌نشدنی همراه است، ممکن است جوش چرکی روی پوست ایجاد شود. چنین عفونتی ناشی از حمله‌ باکتری‌ها به غدد تعرق است. در این مواقع به آنتی‌بیوتیک نیاز است و اگر این مشکل مزمن شود، باید برای درمان به پزشک و متخصص پوست مراجعه کرد.

درمان عرق سوزی به کمک طب سنتی

• قرار دادن کمپرس آب سرد روی قسمت عرق سوز شده برای کاهش خارش و التهاب
• قرار دادن پارچه‌ای تمیز به مدت ۵ الی ۱۰ دقیقه روی قسمت عرق سوز شده که با ترکیب آب و جوش شیرین خیس شده است؛
• نوشیدن شربت سکنجبین و خاکشیر ‌و یا آب تمرهندی و زرشک رقیق با عسل برای کاهش خلط‌های غالب بدن (صفرا، سودا، دم و بلغم)
• استفاده از ژل آلوئه ورا و مالیدن آن روی پوست عرق سوز شده
• مالیدن ماست روی پوست عرق سوز شده
• درست کردن خمیری از پودر جودوسر و جوش شیرین و مالیدن خمیر بر موضع به عنوان یک ضدالتهاب و تسکین دهنده
• خوردن آب میوه طبیعی مثل سیب با پوست یا مالیدن آب‌ خیار و آب حنا به قسمت عرق سوز شده
• خوردن دمنوش عناب، گلاب با بیدمشک، خوردن عرق همیشه بهار، خوردن عرق خرفه، خوردن عرق بید، خوردن عرق کاسنی با اندکی عرق شاتره.
• استعمال روغن‌های نسبتا خنک (روغن خرفه، روغن کاهو، روغن ختمی، بنفشه، زیتون مالشی، فندق، بابونه، روغن گل رز، روغن خیار)
• در مواقعی که چاقی و گرمای زیاد عامل عرق سوز شدن است مالیدن روغن گل سرخ یا گل بنفشه اصل ساده ترین راه برای سلامتی پوست است.

تکنیک‌های پیشگیری‌کننده از عرق سوزی

• پرهیز از ورزش کردن در محیط گرم و مرطوب
• استفاده از لباس‌هایی از جنس‌هایی مانند نخ با منافذ گردش هوا
• اجتناب از پوشیدن لباس های تنگ
• اجتناب از استفاده بیش از حد لوسین‌ها و کرم‌ها
• استفاده از سیستم تهویه مناسب
• استحمام و دوش گرفتن برای جلوگیری از انسداد غدد تعریق
• نوشیدن مقدار زیادی آب در طول روز
• خوابیدن در مکانی سرد با تهویه مناسب
• کاهش وزن برای جلوگیری از اصطکاک سطوح پرچربی بدن با هم

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

• وقتی عرق سوزی با افزایش درد، تورم، قرمزی یا گرما در اطراف نواحی آسیب دیده همراه است؛
• وقتی عرق سوزی با ترشح چرک از ضایعات همراه است؛
• وقتی عرق سوزی با گره های لنفاوی متورم در زیر بغل، گردن یا کشاله ران همراه است؛
• وقتی عرق سوزی با تب یا لرز همراه است.

علل تعریق ران پا در زنان

بد نیست بدانید که زنان تعداد زیادی غده آپوکرین در ناحیه اطراف واژن دارند. از همین جهت برخی درجات تعریق واژن و داخل ران در زنان نرمال است. اما به طور کلی، اگر تغییر در تعریق در ناحیه ران و واژن بر اثر گرمای هوا یا فعالیت جسمانی نباشد، مراجعه به پزشک ضرورت دارد. در زیر چند دلیل دچار شدن زنان به تعریق بیش از حد در ناحیه بین پاها آمده است:

• تغییرات هورمونی یا عدم تعادل هورمونی که ممکن است نتیجه استفاده از داروهای کنترل و انواع قرص ضد بارداری، بارداری، یائسگی، اضطراب و استرس، چاقی، کمبود میزان قند خون یا دیابت باشد
• بیش‌فعال بودن تیروئید، یا هیپوتیروئیدیسم که به طور معمول ایجاد کننده علائم اضافی مثل سرعت گرفتن ضربان قلب، کاهش وزن سریع یا خستگی مفرط است.
• داشتن سابقه هیپرهیدروز
• مصرف برخی داروهای هورمونی
• مصرف برخی داروهای ضد افسردگی
• مصرف برخی داروهای میگرن
• مصرف دیافروتیک‌ها که باعث ایجاد اختلال در توانایی بدن برای تنظیم حرارت می‌شوند.

علل تعریق ران‌ها در مردان

• عدم تعادل هورمونی
• اضطراب و استرس
• چاقی
• افت سطح قند خون
• دیابت
• پرکاری تیروئید
• داشتن تاریخچه خانوادگی تعریق بیش از حد
• مصرف برخی داروها

کلام آخر

اگرچه علت اصلی عرق سوز شدن انسداد غدد تعریق است، اما یافتن علت انسداد برای درمان این عارضه اهمیت زیادی دارد. معمولا راش گرمایی در گردن نوزادان زیاد اتفاق می‌افتد؛ زیرا نوزاد هنوز گردن نگرفته است و توانایی نگه داشتن گردن روی بدن را ندارد؛ در نتیجه مدام ناحیه گردن با تنه در حال سایش است و احتمال عرق سوزی را افزایش می‌دهد. در کودکانی که پوشک می‌شوند، دیر تعویض کردن پوشک یا خشک نکردن و یا درست خشک نکردن بدن کودک بعد از هر بار شست و شو می‌تواند علت اصلی وقوع عرق سوزی باشد. در فصول گرم سال که احتمال گرمازدگی برای هر کسی در هر سنی زیاد است، معمولا باید دقت کنید که در ساعات اوج گرما بیرون از منزل نباشید تا اتفاقات ناشی از گرمازدگی کمتر و محدودتر برای شما رخ دهد.