مراقبت‌های پوستی در بارداری | جلوگیری از تیرگی پوست در حاملگی

انتشار: اردیبهشت ۱۳۹۹ | بروزرسانی: مرداد ۱۴۰۳
مراقبت‌های پوستی در بارداری

مراقبت‌های پوستی در بارداری می‌تواند از خراب شدن پوست صورت و اندام‌های دیگر جلوگیری کند. پوست زنان در دوران بارداری به دلیل تغییرات هورمونی بدن، دستخوش تغییرات متعددی می‌شود. از آنجا که در این دوران و سپس در دوران شیردهی، حتی استفاده موضعی از برخی ترکیبات می‌تواند برای کودکتان مضر باشد، بسیاری از زنان نمی‌دانند که برای رسیدگی به پوست صورت در بارداری باید چه کار کنند و ایا پاکسازی پوست در بارداری ضرر دارد یا نه. ( در مورد مقاله عوارض پاکسازی پوست صورت در آرایشگاه به مقاله مربوطه مراجعه کنید.) 

تغییرات پوست در دوران بارداری

همه علائم و عوارض بارداری به دلیل تغییراتی است که در دوران حاملگی در سطح هورمون‌های بارداری و جریان خون بدن ایجاد می‌شود. این تغییرات می‌تواند باعث بروز تغییراتی در پوست شما نیز بشود. شایع‌ترین تغییرات پوستی دوران بارداری عبارتند از:

افزایش رنگدانه‌های پوست

هایپرپیگمانتاسیون یا افزایش رنگدانه‌های پوست به ایجاد لکه‌های تیره بر روی پوست بدن اشاره دارد. تغییرات هورمونی بدن باعث افزایش تولید رنگدانه‌های پوست (ملانین) می‌شود. به همین دلیل در دوران بارداری ممکن است ناحیه اطراف نوک پستان، پوست روی ران‌، اندام تناسلی و گردن شما تیره‌تر شود. همچنین ممکن است متوجه ایجاد یک خط تیره از ناف تا استخوان شرمگاهی خود شوید. بعلاوه ممکن است لک‌های تیره‌ای روی صورت شما به خصوص بر روی گونه ها‌، بینی و پیشانی ایجاد شود (عارضه کلوسما یا ملاسما) که به این حالت ماسک بارداری هم گفته می‌شود. ( در این مقاله بخوانید کدام لکه های پوستی خطرناکند)

آکنه

تغییر در هورمون‌های استروژن و پروژسترون در دوران بارداری اجتناب ناپذیر است. بیشتر خانم‌ها در دوران بارداری متوجه می‌شوند که آکنه آنها نسبت به قبل از بارداری، تشدید شده است. برخی هم که قبلا سابقه آکنه نداشته‌اند، ممکن است در دوران حاملگی برای اولین بار، آن را تجربه کنند؛ زیرا در این دوران به دلیل تغییرات هورمونی، غدد ترشح کننده چربی، فعالیت بیشتری دارند. 

خشکی پوست

آب برای بسیاری از فرآیندهای رخ داده در بدن در دوران بارداری بسیار مهم است‌، از جمله کمک به تشکیل جفت و حفظ مایعات آمنیوتیک. اما از آنجایی که در دوران حاملگی، بدن خود را با انسان دیگری به اشتراک می‌گذارید‌، آبرسانی کافی به وسیع‌ترین اندام بدن شما یعنی پوست، سخت‌تر از همیشه است. به همین دلیل برخی از زنان با خشکی پوست در بارداری مواجه می‌شوند.

رگ‌های واریسی 

به دلیل افزایش حجم خون و فشار رحم در حال رشد بر روی رگ‌ها‌، ممکن است رگ‌های بدن به ویژه رگ‌های موجود در پاها و قسمت‌های تحتانی بدن نظیر دستگاه تناسلی و مقعد، تحت فشار قرار بگیرند و بزرگ و متورم شوند (رگ‌های واریسی). رگ‌های واریسی کاملا با چشم دیده می‌شوند و منظره ناخوشایندی را ایجاد می‌کنند. تغییرات هورمونی دوران بارداری نیز ممکن است در ایجاد واریس بارداری نقش داشته باشد. 

ترک‌های پوستی

ترک‌های پوستی نیز از دیگر عوارض بارداری هستند که غالباً روی شکم‌، سینه‌، باسن و ران ظاهر می‌شوند. این ترک‌ها در اثر کشش پوست ایجاد می‌شوند و معمولا از سه ماهه دوم و سوم بارداری، همراه با ایجاد خارش و خشکی پوست، ایجاد می‌شوند که روش پیشگیری از ترک شکم موثر است. معمولا در ابتدا ظاهری مایل به قرمز و بنفش دارند و با گذشت زمان به رنگ نقره ای یا سفید درمی‌آیند. 

اگر در اواخر دوران حاملگی دچار خارش مزمن در نواحی شکم، تعییرات سینه در بارداری، باسن و دیگر بخش‌ها شدید و این خارش همراه با علائم دیگر مانند حالت تهوع، استفراغ‌، از دست دادن اشتها‌، خستگی و یا زردی شدید بود‌، باید به پزشک مراجعه کنید. این می‌تواند نشانه‌ای از کلستاز باشد که یک بیماری کبدی است. کلستاز تقریباً یک زن در هر 50 زن باردار را درگیر می‌کند و معمولا بعد از بارداری مشکلی ایجاد نمی‌کند.

خال‌های پوستی

ایجاد خال‌های پوستی در دوران بارداری رایج است. این ضایعات به طور معمول در گردن‌، قفسه سینه‌، پشت‌، کشاله ران و زیر سینه‌ها ایجاد می‌شوند. این خالهای پوستی عموماً خطرناک یا بدخیم نیستند. اما اگر آنها در مکانی باشند که در معرض خطر تحریک یا خونریزی قرار داشته باشند، متخصص پوست می‌تواند آن‌ها را بردارد.

درخشش بارداری

تغییرات پوستی که پیش از این گفته شد، خوشایند یک زن باردار نیستند؛ اما درخشش بارداری تغییری است که خیلی هم بد نیست! هنگامی‌که باردار هستید‌، بدن شما 50٪ خون بیشتری تولید می‌کند‌؛ در نتیجه گردش خون بیشتری در بدن انجام می‌شود. این افزایش گردش خون باعث می‌شود چهره شما روشن‌تر شود.

از طرفی، بدن شما در دوران حاملگی هورمون‌هایی را تولید می‌کند که باعث می‌شود غدد ترشح کننده چربی بیش از حد کار کنند؛ این باعث می‌شود صورت شما براق ‌شود. هر دوی این موارد می‌تواند منجر به ایجاد وضعیتی در پوست شما شود که به "درخشش بارداری" معروف است. اگر پوست شما خیلی چرب شد می‌توانید از یک پاک کننده بدون چربی برای تمیز کردن صورت خود استفاده کنید. غیر از این‌، کاری جز لبخند زدن نکنید!

استفاده از کدام محصولات مراقبت‌های پوست در بارداری مجاز نیست؟

رتینوئیدها

رتینوئیدها یکی از ترکیبات قدرتمند مراقبت از پوست هستند که در برخی از کرمهای ضد پیری، ضد آکنه و ضد لک و همچنین در برخی از محصولات درمانی مربوط به بیماری پوستی پسوریازیس، یافت می‌شوند. رتینوئید (همچنین تحت عنوان ترتینوئین نیز شناخته می‌شود) نوعی ویتامین A است که تقسیم سلولی را تسریع می‌کند (برای ترمیم و بازسازی پوست) و از تخریب کلاژن پوست جلوگیری می‌کند.

برخی از مطالعات نشان داده اند که مصرف مقادیر زیاد ویتامین A در دوران بارداری می‌تواند برای جنین مضر باشد. مصرف رتینوئیدهای خوراکی  مانند ایزوترتینوئین (معمولا با نام تجاری روآکوتان برای درمان آکنه تجویز می‌شود) نیز، خطر بروز ناهنجاری های مادرزادی شدید‌، مشکلات شناختی‌، اختلالات قلبی و مغزی را افزایش می‌دهد. متخصصان همچنین توصیه می‌کنند که زنان باردار از مصرف کرم‌های حاوی رتینوئید نیز خودداری کنند. 

اسیدهای هیدروکسی

اسیدهای هیدروکسی مانند بتا هیدروکسی اسید (BHA) و آلفا هیدروکسی اسید (AHA) در محصولات موجود برای درمان برخی از اختلالات پوستی از جمله آکنه‌، التهاب و قرمزی پوست یافت می‌شوند. آنها همچنین در بعضی از پاک‌کننده‌ها‌، تونرها و لایه‌بردارهایی که برای کاهش علائم پیری استفاده می‌شوند نیز‌، یافت می‌شوند.

بتا هیدروکسی اسید (BHA)

اسید سالیسیلیک رایج‌ترین BHAای است که در محصولات به کار می رود. یک مطالعه که بر روی شکل خوراکی این اسید انجام شده است (این اسید در ترکیب آسپرین نیز به کار می رود)، نشان داد که می‌تواند باعث نقایض مادرزادی و برخی از دیگر عوارض بارداری شود. سایر BHAها در دوران بارداری مورد مطالعه قرار نگرفته اند.

از آنجا که مصرف اسید سالیسیلیک خوراکی در دوران بارداری خطر دارد‌، پزشکان توصیه می‌کنند که از مصرف بیش از حد یا مکرر محصولات پوستی حاوی BHA نیز، خودداری شود. خصوصا که حتی مقادیر کم BHA نیز هنگام استفاده موضعی، به پوست جذب می‌شود. اما مقادیر بسیار کم آن که در قالب تونرهای پوستی یک یا دو بار در روز، بر روی پوست اعمال می‌شود، تقریبا بی خطر محسوب می‌شود. معمولا غلظت کمتر از 2% این اسید در دوران بارداری مجاز است.

نگرانی بیشتر در مورد استفاده از این اسید برای لایه برداری و پاکسازی صورت در بارداری است. در صورتی که نمی‌توانید درمان خود را عقب بیندازید، این کار حتما باید توسط پزشک متخصص پوست انجام شود. زیرا او می‌داند که چه مقدار از اسید سالیسیلیک را و به چه شکلی، روی پوست شما استفاده کند تا خطری برای بارداری نداشته باشد. اگر از محصولات حاوی BHA استفاده می‌کنید‌، استفاده مکرر از ضد آفتاب ضروری است؛ زیرا BHA می‌تواند باعث ایجاد حساسیت به نور خورشید شود.

آلفا هیدروکسی اسید (AHA)

دو اسید آلفا هیدروکسی متداول (AHAs) در محصولات آرایشی عبارتند از: اسید گلیکولیک و اسید لاکتیک. AHAها در دوران بارداری مورد مطالعه قرار نگرفته است‌، اما از آنجا که فقط مقادیر اندکی از آنها از طریق پوست جذب می‌شود‌، کم خطر محسوب می‌شوند. با این وجود‌، قبل از مصرف حتما با پزشکتان مشورت کنید.

هیدروکینون

هیدروکینون یکی از رایج‌ترین داروهای بدون نسخه است که برای درمان لک‌های پوستی استفاده می‌شود. هیدروکینون با مهار آنزیمی‌ که رنگدانه‌های پوستی را تولید می‌کند، اثر خود را می‌گذارد. با وجود اینکه کرهای ضد لک حاوی هیدروکینون به صورت بدون نسخه به فروش می رسند، اما برای روشن شدن پوست در دوران بارداری توصیه نمی‌شوند؛ زیرا ممکن است خطراتی برای جنین به همراه داشته باشند.

سویا

در حالی که لوسیون‌ها و محصولات پوستی مبتنی بر سویا معمولاً برای جنین بی خطر هستند‌، اما سویا دارای اثرات استروژنی است که می‌تواند لکه های تیره پوست دوران بارداری (معروف به ملاسما یا کلواسما) را تشدید کند. البته سویا فعال موجود در برخی از محصولات مشکلی ندارد؛ زیرا ترکیبات شبه استروژن از آنها خارج شده است.

تتراسایکلین خوراکی

تتراسایکلین‌ خوراکی‌، نوعی آنتی بیوتیک است که معمولا برای درمان آکنه تجویز می‌شود. مصرف این آنتی بیوتیک در دوران بارداری خطر تغییر رنگ دندان در نوزاد را افزایش می‌دهد. همچنین نشان داده شده که وقتی یک زن باردار آن را در ماه چهارم بارداری مصرف می‌کند، تأثیرات منفی بر رشد استخوانهای جنین دارد.

بنزوئیل پراکسید

بنزوئیل پراکسید یک ترکیب ضد جوش قدرتمند است؛ اما برخی از مطالعات نشان می‌دهد این ماده می‌تواند برای جنین خطرناک باشد. به همین دلیل نباید از محصولات حاوی آن در دوران بارداری استفاده شود.

دی هیدروکسی استون (DHA)

DHAها در بسیاری از محصولات برنزه کننده یا تنرها استفاده می‌شوند، اما این ترکیب برای استفاده در دوران بارداری توصیه نمی‌شود. عوارض جانبی احتمالی که این ترکیب از طریق جذب پوستی یا استنشاق می‌تواند برای کودک در حال رشد داشته باشد، هنوز ناشناخته است. به همین دلیل برای احتیاط بیشتر باید باید از استفاده از محصولات حاوی این ترکیب در دوران بارداری، اجتناب کنید.

ضد آفتاب‌های شیمیایی

فقط به این دلیل که باردار هستید نیازی نیست از رفتن به ساحل خودداری کنید؛ اما ضد آفتاب را فراموش نکنید. حتی ضد آفتاب های شیمیایی که ترکیبات قابل نفوذ به پوست دارند نیز در دوران بارداری بی خطر تلقی می‌شوند. با این حال‌، به عنوان یک احتیاط اضافی‌، معمولا توصیه می‌شود که در دوران بارداری از ضد آفتابهای معدنی که حاوی دی اکسید تیتانیوم و اکسید روی هستند، استفاده کنید. اینها ضد آفتابهای فیزیکی هستند که یک لایه محافظتی در سطح پوست ایجاد می‌کنند، اما به داخل پوست نفوذ نمیکنند.

کرم‌های موبر

استفاده از کرم‌های موبر در دوران بارداری مجاز است، حتی اگر از نوع کرمهای شیمیایی باشند. با این وجود این را در نظر داشته باشید که پوست شما به دلیل تغییرات هورمونی، در دوران بارداری بسیار حساس می‌شود. شما ممکن است در دوران حاملگی نسبت به محصولاتی که قبلا به آنها حساسیت نداشته‌اید نیز، حساسیت پیدا کنید. بنابراین توصیه می‌شود قبل از استفاده از کرمهای موبر در منطقه ای وسیع، حتما در یک تکه کوچک از پوستتان آن را امتحان کنید.

کرم‌های سفت کننده

به طور کلی کرم‌های سفت کننده و برطرف کننده سلولیت در دوران بارداری توصیه نمی‌شوند. این کرمها حاوی سه ماده هستند که بهتر است زنان باردار از آن استفاده نکنند؛ رتینول‌، DMAE و کافئین. رتینول نوعی ویتامین A است که همانطور که گفتیم با نقایص شدید هنگام تولد ارتباط دارد و کافئین هم یک محرک است که باید در دوران بارداری به مقدار محدود مصرف شود.

اسانس‌ها

بسیاری از مادران برای تسکین علائم بارداری خود نظیر بیماری صبحگاهی یا سردرد‌های بارداری، به سراغ آروماتراپی یا ماساژ پوست با اسانس‌های گیاهی می‌روند. با وجودی که این ترکیبات طبیعی محسوب می‌شوند، اما استفاده از برخی از آنها در دوران بارداری مجاز نیست. به همین دلیل بهتر است با پزشک یا ماما در مورد مجاز بودن آنها مشورت کنید. مثلا اسانس بابونه و نعناع بی خطر در نظر گرفته می‌شوند‌، اما از اسانس مریم گلی‌، درخت عرعر و آویشن باید پرهیز شود.

خدمات مراقبت از پوست

بسیاری از روش‌های مراقبت از پوست در بارداری مجاز نیستند. به عنوان مثال زنان باردار باید در طول بارداری از اقداماتی چون بوتاکس‌، درمانهای لیزری و لایه برداری شیمیایی خودداری کنند. برخی از متخصصین در زمینه این محدودیتها، انعطاف بیشتری دارند؛ مثلا برخی از متخصصین پوست، استفاده از فیلرها را در دوران بارداری مجاز می‌دانند. بهترین کار این است که قبل از هر اقدامی با پزشک متخصص زنان و زایمان مشورت کنید.

چگونه در دوران بارداری پوستی شاداب داشته باشیم

برای داشتن پوست شفاف در بارداری می توانید از روش‌های مجاز مراقبت‌های پوستی در بارداری استفاده کنید:

1. پاکسازی صورت در بارداری 

برای پاکسازی صورت در بارداری از یک پاک کننده ملایم مبتنی بر گلیسرین استفاده کنید. از آنجا که پوست شما در دوران بارداری بسیار حساس می‌شود، هرگز به سراغ پاکسازی کننده‌های قوی نروید. اگر پوست شما بسیار خشک است از یک شوینده غیر صابونی ملایم با خاصیت مرطوب کنندگی استفاده کنید. پوست صورتتان را بیشتر از دوبار در روز نشویید تا خشکی پوستتان تشدید نشود.

اگر قصد دارید پاکسازی صورت در بارداری را در سالنهای آرایشی انجام دهید، می‌بایست حتما از محصولاتی که استفاده می‌کنند، اطلاع داشته باشید. اکثر محصولات پاکسازی کننده حاوی اسیدهای گلیکولیک یا بتا هیدروکسی اسید (مانند اسید سالیسیلیک) هستند، که در دوزهای بالا در بارداری توصیه نمی‌شوند. در عوض‌، از محصولات لایه بردار حاوی اسید لاکتیک که یک آلفا هیدروکسی اسید مجاز در بارداری است، استفاده کنید.

شما همچنین می‌توانید از ماسک‌های مجاز در بارداری استفاده کنید. مثلا ماسکهایی مثل ماسک خاک رس در بارداری مجاز است که علاوه بر پاکسازی صورت در بارداری ، به رفع آکنه نیز کمک می‌کند. همجنین در مورد ماسک نشاسته برای لک صورت در این مقاله بیشتر بخوانید.

2. جلوگیری از تیرگی پوست در بارداری

به طور معمول‌، افزایش رنگدانه‌های پوستی بعد از زایمان برطرف می‌شود‌، اما گاهی هم ممکن است بعضی از قسمتهای تیره پوست برای چندین سال باقی بماند یا هرگز از بین نرود. برای جلوگیری از تیرگی پوست در بارداری تا جای ممکن از قرار گرفتن در معرض آفتاب‌، که می‌تواند باعث بدتر شدن کلوسما شود‌، خودداری کنید. به ویژه سعی کنید بین ساعت 10 صبح تا 2 ظهر از خانه خارج نشوید. هر موقع از خانه خارج شدید حتما از یک ضد آفتاب با SPF30 یا بالاتر استفاده کنید. استفاده از کلاه لبه دار هم می‌تواند به شما کمک کند. 

شاید شما نتوانید از اکثر کرمهای ضد لک برای روشن شدن پوست در دوران بارداری استفاده کنید، اما همان استفاده روزانه از ضد آفتاب بهترین راه برای جلوگیری از تیرگی پوست در بارداری و از بین بردن آنهاست. درواقع می‌توان گفت استفاده از ضد آفتاب، مهمترین بخش از مراقبت های پوستی در بارداری است. بهتر است از کرمهای ضد آفتاب حاوی اکسید روی یا دی اکسید تیتانیوم که جذب پوست نمی‌شوند، استفاده کنید. 

3. آبرسانی پوست در بارداری

یکی از اقدامات ضروری برای پیشگیری از خراب شدن پوست صورت در بارداری استفاده منظم از کرم آبرسان در بارداری است. به دنبال مرطوب کننده هایی باشید که حاوی ترکیباتی مانند گلیسیرین‌، اسید هیالورونیک یا شی باتر، باشند. همچنین توصیه می‌شود که مرطوب کننده هایی که برای صورتتان استفاده می‌کنید حداقل SPF ۱۵ داشته باشند تا بتوانند در برابر پرتوهای UVA و UVB نیز از شما محافظت کنند؛ حتی اگر قرار نیست از خانه خارج شوید.

به یاد داشته باشید که بهترین زمان برای مرطوب کردن پوست در دوران بارداری زمانی است که به تازگی پوستتان را شسته‌اید و هنوز مرطوب است، زیرا این امر تبخیر آب از پوست تازه شسته شده را کاهش می‌دهد. پوست شکم نیز به دلیل کشیده شدن، معمولا خارش دارد. مرطوب کردن پوست شکم بعد از حمام به کاهش خارش و التهاب این ناحیه کمک می‌کند.

روش‌های از بین بردن آکنه در بارداری

برای مقابله با آکنه در دوران حاملگی:

  • صورت خود را مرتبا با آب ولرم بشویید.
  • دو بار در روز از یک پاک کننده ملایم استفاده کنید.
  • شامپو کردن روزانه فراموش نشود.
  • از کندن جوشها خودداری کنید.
  • از لوازم آرایشی فاقد چربی استفاده کنید.

در دوران بارداری‌، استفاده از محصولات بدون نسخه حاوی اسید آزلائیک یا اسید گلیکولیک، آلفاهیدروکسی اسیدها و فندق جادوگر تقریبا بی خطر است. اما همانطور که در بخش قبل گفتیم، اکثر متخصصین استفاده از داروهای هورمونی، ایزوترتینوئین، تتراسایکلین خوراکی، رتینوئیدهای موضعی و اسید سالیسیلیک را به دلیل احتمال ایجاد ناهنجاری‌های مادرزادی، تایید نمی‌کنند. به همین دلیل برچسب روی محصولات را حتماً مطالعه کنید و قبل از استفاده از هر محصولی، با پزشکتان مشورت کنید.

درمان واریس بارداری

رگ‌های واریسی که در دوران بارداری ایجاد می‌شوند‌، اکثرا بدون نیاز به درمان، سه تا 12 ماه پس از زایمان بهبود می یابند. برای به حداقل رساندن ایجاد رگهای واریسی در بارداری، اقدامات احتیاطی زیر را انجام دهید:

  • زمان نشستن و ایستادن را محدود کنید.
  • هنگام نشستن به مدت طولانی‌، هرگز پاها را روی هم قرار ندهید.
  • حداقل نیم ساعت در روز پاهای خود را بالا ببرید.
  • فعالیت بدنی منظم به خصوص پیاده روی داشته باشید تا خون به قلب شما برگردد.
  • از جوراب واریس در بارداری استفاده کنید.
  • با کمک ورزش و مصرف مایعات، از ایجاد یبوست پیشگیری کنید. زیرا می‌تواند زمینه ساز واریس مقعد یا همان بواسیر شود.
  • ویتامین C مصرف کنید (این ویتامین به سالم نگه داشتن رگها و افزایش انعطاف پذیری آنها کمک می‌کند.)
  • از افزایش وزن بیش از حد پیشگیری کنید.

درمان ترک‌های پوستی بارداری 

پیشگیری از این ترک‌ها ممکن نیست، اما معمولا آبرسانی به پوست از شدت آنها می‌کاهد. کرم‌ها‌، پمادها و محصولات زیادی وجود دارند که ادعا می‌کنند ترک‌های پوستی را از بین می برند. اما اکثر این درمان‌ها فقط تا حدی موثر هستند و نمی‌توانند ترک‌های حاملگی را به طور کامل از بین ببرند. به طور کلی این ترک‌ها بعد از زایمان و به مرور زمان محو می‌شوند، اما کاملا برطرف نمی‌شوند. ورزش و استفاده از لوسیون‌هایی که حاوی ویتامین E و آلفا هیدروکسی اسیدها هستند می‌توانند از شدت آن کم کنند.

پیروی از سبک زندگی سالم

گذشته از تمامی روش‌های مراقبت‌های پوستی در بارداری که در بخشهای قبل ذکر شد، شما بهترین نتیجه را زمانی می‌گیرید که یک سبک زندگی سالم داشته باشید. برای داشتن یک پوست شفاف در بارداری سعی کنید به نکات زیر عمل کنید:

  • به مقدار کافی بخوابید. خواب به ترمیم و زیباسازی پوست در بارداری کمک می‌کند؛ زیرا بدن شما زمانی که در خواب هستید را برای ترمیم و بازسازی خود استفاده می‌کند.
  • ورزش و رژیم غذایی نقش مهمی ‌در زیباسازی پوست در بارداری ایفا می‌کنند. داشتن فعالیت بدنی منظم، گردش خون را در بدنتان افزایش می‌دهد‌، استرس شما را کاهش می‌دهد و پوست‌تان را سفت می‌کند. ورزش کردن حتی شما را از پاکسازی صورت در بارداری بی نیاز می‌کند، زیرا بهترین روش برای باز شدن منافذ پوست شماست. 
  • برای رسیدگی به پوست صورت در بارداری ‌، خوردن میوهها و سبزیجات تازه را فراموش نکنید. میوه ها و سبزیجات سرشاز از ویتامینها و مواد مغذی هستند که هم برای شما و هم برای جنین در حال رشدتان مورد نیازاند. برای از بین بردن ترکیبات شیمیایی مضر نظیر سموم دفع آفات از روی این محصولات، فراموش نکنید که آنها را کاملا بشویید.