بیمارستان‌های دوستدار کودک چه ویژگی‌هایی دارند؟

بیمارستان‌های دوستدار کودک یا بیمارستان دوستدار مادر بیمارستانی است که در آن سلامت مادر و نوزاد در درجه اول اهمیت است. در این بیمارستان‌ها تمام نکات لازم برای اینکه نوزاد در روزهای اولیه تولد به درستی تغذیه و مراقبت شود، به مادر آموزش داده می‌شود. در حال حاضر اکثر بیمارستان‌های کشور به عنوان بیمارستان‌های دوستدار کودک شناخته می‌شوند و خدمات مختلفی را در راستای آموزش به مادران باردار ارائه می‌دهند.

در بیمارستان‌های دوستدار کودک چه خدماتی ارائه می‌شود؟

مهمترین فعالیت بیمارستان‌های دوستدار کودک در حوزه تغذیه با شیر مادر و آموزش مادران برای شیر دادن به نوزاد در روز اول است. آنچه در این بیمارستان‌ها ارائه می‌شود در چارچوب فعالیت‌های زیر است:

1. آگاه سازی مادران جوان در مورد اهمیت تغذیه نوزاد با شیر مادر هم توسط کارشناسان و هم به کمک بروشورهای آموزشی
2. آموزش مادران برای شیر دادن به نوزاد در روزهای اول
3. آگاه سازی مادران در مورد اهمیت تغذیه نوزاد با آغوز در روزهای اول
4. همکاری کارکنان مسئول مراقبت مادر و شیرخوار برای توانمندی مادران در خصوص تغذیه نوزاد با شیر مادر 
5. برقراری تماس پوستی بین مادر و نوزاد از لحظه تولد
6. آموزش نحوه صحیح شیر دادن به نوزاد
7. تاکید به تغذیه نوزاد به شیر مادر از بدو تولد و حداقل تا 6 ماه ابتدایی زندگی نوزاد
8. نگهداری شیرخوار در تمام مدت شبانه روز در کنار مادر
9. آموزش مادر برای شناخت علائم گرسنگی شیرخوار 
10. عدم استفاده از شیشه شیر و پستانک برای نوزاد
11. آموزش نحوه حفظ و تداوم شیردهی به مادران
12. آموزش تعداد دفعات مورد نیاز شیر دادن به نوزاد
13. اعلام بهترین زمان آغاز شیردهی به نوزاد
14. پیگیری وضعیت شیردهی به نوزاد پس از ترخیص از بیمارستان 
15. برگزاری کلاس‌های آموزش شیردهی قبل از زایمان
16. برگزاری کلاس‌های آموزشی آمادگی زایمان
17. در اختیار قرار دادن اتاق با تسهیلات رفاهی برای اقامت مادر در صورت بستری شدن شیرخوار 
18. تامین تغذیه مادر در صورت بستری شدن شیرخوار
19. امکان استحمام مادر در صورت بستری شدن شیرخوار
20. توجه به سلامت مادر در صورت بستری شدن شیرخوار
21. امکان استفاده از شیردوش در صورت بستری شدن شیرخوار

تغذیه با شیر مادر برای نوزاد چه اهمیتی دارد؟

هرچه قدر از اهمیت تغذیه نوزاد با شیر مادر صحبت کنیم، باز هم کم گفته‌ایم. نوزاد به عنوان یک موجود زنده و تازه متولد شده نیازهای فراوانی دارد که از زمان بریدن ناف و پا گذاشتن به این دنیا این نیازها در اشکال مختلفی ظاهر می‌شوند. یکی از اصلی‌ترین و اولین نیازهای نوزاد در ساعت‌های اولیه تولد تغذیه با شیر مادر و به تعبیر بهتر تغذیه با آغوز شیر مادر است. فواید آغوز شیر مادر برای نوزاد آنقدر زیاد و پر اهمیت است که به طور قطع هیچ ماده دیگری نمی‌تواند جایگزین این فراورده خوراکی طبیعی برای نوزاد باشد. 

جالب است بدانید که در 74 ساعت اولیه تولد نوزاد (برخی منابع 5 روز اول)، سینه مادر آغوز ترشح می‌کند و نوزاد در این مدت منحصرا با آغوز تغذیه می‌شود. از همین جهت است که در بیمارستان‌های دوستدار کودک، به موضوع شیر دادن به نوزاد در روز اول اهمیت زیادی داده می‌شود و حتی پس از ترخیص مادر و نوزاد از بیمارستان این موضوع پیگیری می‌شود. 

فواید آغوز برای نوزاد چیست؟ 

آغوز ماده خوراکی است که بلافاصله پس از تولد نوزاد از سینه مادر ترشح می‌شود و برای تغذیه نوزاد مورد استفاده قرار می‌گیرد. آغوز مملو از پادتن‌های مختلف است و مهمترین و ضروری‌ترین نیاز خوراکی نوزاد در ساعات اولیه تولد و روزهای ابتدایی زندگی اوست. آغوز تنها یک ماده خوراکی نیست؛ یک ترکیب فوق‌العاده ایمنی-تغذیه‌ای است. آغوز، ماک یا کلستروم در طول بارداری تولید می‌شود و حتی ممکن است در اواخر بارداری از سینه‌ها ترشح شود و نشت کند. ساخت آغوز در بدن مادر باردار از ماه سوم و چهارم بارداری آغاز می‌شود. 

با توجه به اینکه آغوز سرشار از آنتی‌بادی‌هایی است که در ایمنی و مراقبت و محافظت از نوزاد نقش بسیار زیادی دارند و نوزاد را از ابتلا به عفونت محافظت می‌کنند، لذا در بیمارستان‌های دوستدار کودک تاکید اکید به تغذیه نوزاد با این ماده مغذی و طلایی و منحصر به فرد است. فواید آغوز برای نوزاد تنها محدود به دوران نوزادی نیست و تا پایان عمر ادامه دارد. 

تاثیر بیمارستان‌های دوستدار کودک در شیردهی نوزادان با شیر مادر

گرچه در بیمارستان‌های دوستدار کودک حداکثر تلاش کارکنان برای آموزش مادر در جهت شیردهی به نوزاد انجام می‌شود، اما به هر حال این بیمارستان‌ها نمی‌توانند تضمین کنند مادرانی که در بیمارستان تغذیه انحصاری با شیر مادر را شروع کرده اند، این روال را حداقل برای شش ماه آینده ادامه دهند. به هر حال فاکتورهای بسیار زیادی در ادامه روند شیردهی به نوزاد با شیر مادر موثرا هستند که طبیعتا بسیاری از آنها خارج از حیطه کاری و مسئولیت‌های بیمارستان دوستدار مادر و کودک هستند. آنچه مهم است آموزش و آگاه سازی مادران و متقاعد کردن آنها برای تغذیه نوزاد خود با شیر مادر است؛ اینکه یک مادر چه قدر نسبت به این آموزش‌ها پایبند است و آنها را رعایت و اجرا می‌کند، در حیطه اختیارات و وظایف بیمارستان‌های دوستدار کودک نیست. 

به عنوان یک مادر باردار یا مادری که تازه وضع حمل کرده است بد نیست بدانید که تاخیر در شروع تغذیه با شیر مادر با شروع سریع‌تر تغذیه تكمیلی و با مدت کوتاه‌تر تغذیه انحصاری با شیر مادر در ارتباط است. یعنی هرچه شروع تغذیه با شیر مادر دیرتر باشد، مدت تغذیه با شیر مادر کوتاه‌تر و زمان شروع تغذیه تکمیلی سریع‌تر (زودتر از 6 ماه) خواهد بود. فراموش نکنید که شیر دادن به نوزاد در روز اول و در ساعات اولیه تولد باعث می‌شود شیرخوار به این روند عادت کند و به صورت ناخودآگاه به شیشه شیر و پستانک کاملا بی‌علاقه باشد.   

طرح بیمارستان‌های دوستدار مادر و کودک از کجا آماده است؟

Baby Friendly Hospital Initiative یا همان بیمارستان‌ دوستدار کودک یک برنامه جهانی مشترک در سراسر دنیا است. به این معنی که شیر دادن به نوزاد و آگاه سازی مادر از اهمیت این موضوع مرز نمی‌شناسد و هر مادری در هر جایی از جهان باید به اهمیت این موضوع پی ببرد و البته اصول مربوط به آن را رعایت کند. راه اندازی بیمارستان‌های دوستدار مادر و کودک برنامه جهانی مشترک از سوی سازمان بهداشت جهانی، اتحاد جهانی اقدام برای شیردهی، یونیسف و دیگر سازمان‌های مربوط است تا پایه‌گذاری در این مورد در سراسر دنیا همزمان و به طور تاثیرگذار انجام شود. 

طرح بیمارستان‌های دوستدار مادر کودک نقش مادر در تغذیه نوزاد و نقش اطرافیان در شیردهی مادر و دانش مادر برای شیردهی را پر رنگ کرده است و به شکل جدی‌تری به این موضوع پرداخته است. به دنبال اجرای درست و بی نقص این طرح امید است که زنان باردار، مادران تازه فارغ شده و نوزادان تازه متولد شده به مدد استفاده از امکانات پزشکی مختلف و ترویج فرهنگ صحیح شیردهی، وضعیت بهتر و مطلوب‌تری پس از زایمان داشته باشند. 

لیست بیمارستان‌های دوستدار کودک

اکنون که مفهوم بیمارستان‌های دوستدار کودک را دانستید و از سیاست‌های اینگونه بیمارستان‌ها اطلاع پیدا کردید، بی تردید می‌پرسید که کدام بیمارستان‌ها در ایران جزء بیمارستان‌های دوستدار کودک هستند؟ در این باره به طور کلی باید بدانید بیمارستانی اصولی مربوط به بیمارستان‌های دوستدار مادر و کودک را رعایت نکند، از رتبه بیمارستان کم می‌شود. با این وجود مشخص است که هر بیمارستان به تناسب امکانات و تجهیزات و بودجه‌ای که در اختیار دارد، خدمات بهتر و مناسب‌تری در این باره ارائه می‌دهد و این موضوع را حتی پس از ترخیص مادر و نوزاد از بیمارستان هم پیگیری می‌کند. 

توصیه می‌کنیم در هنگام انتخاب بیمارستان مورد نظر برای زایمان خود، حتما به این موضوع هم توجه کنید. طبیعتا شما در دوران بارداری می‌توانید با مراجعه به بیمارستان انتخابی خود و حتی با شرکت در انواع کلاس‌های مخصوص خانم‌های باردار از چند و چون این موضوع اطلاع پیدا کنید.