پایین بودن MCV در آزمایش خون نشانه چیست؟

گلبول‌های قرمز خون یکی از مهم‌ترین ارگان‌های بدن هستند که اکسیژن را از ریه‌ها از طریق خون به تمام سلول‌های بدن می‌رسانند. اگر گلبول‌های قرمز خیلی کوچک و یا خیلی بزرگ باشند و یا تعداد آنها از یک حدی کمتر باشد، می‌تواند باعث انواع اختلالات کم خونی و سایر بیماری‌ها شود. آزمایش mcv که اغلب بخشی از آزمایش شمارش کامل خون (CBC) است، اندازه متوسط گلبول‌های قرمز خون را نشان می‌دهد. حال این مقدار می‌تواند از حد نرمال کمتر، بیشتر و اندازه باشد. حال اگر مقدار mcv در آزمایش خون پایین باشد نشانه چیست؟ در این مطلب از گهواره به این سوال می‌پردازیم.

mcv در آزمایش خون چیست

قبل از اینکه بخواهیم در مورد علت پایین بودن mcv توضیح دهیم باید اول ببینیم این فاکتور چیست. mcv چیست ؟ ممکن است پس از دریافت نتیجه آزمایش خون با حروف اختصاری mcv مواجه شوید و سوال‌های زیادی ذهن شما را درگیر کند. اصلا معنی mcv در آزمایش خون چیست ؟ mcv مخفف حروف mean corpuscular volume است و به معنای میانگین حجم کورپوسکولار در خون است. کورپوسکولارها یکی از انواع سلول‌هایی هستند که بصورت آزادانه در خون حرکت کرده و هیچ محل اتصالی ندارند. آنها به سه دسته عمده گلبول‌های سفید، گلبول‌های قرمز و پلاکت‌ها تقسیم می‌شوند. در آزمایش mcv اختصاصا به شمارش حجم متوسط گلبول‌های قرمز پرداخته می‌شود.

سلول‌های بدن ما برای رشد، بازیابی و سالم ماندن به اکسیژن نیاز دارند. گلبول‌های قرمز وظیفه اکسیژن رسانی را به تمام سلول‌های بدن دارند که اکسیژن را از ریه‌ها و از طریق خون به سایر نقاط بدن منتقل می‌کنند. حال اگر اندازه این گلبول‌های قرمز کوچکتر و یا بزرگتر از حد نرمال باشند، نشان دهنده یکی از اختلالات کم خونی و یا سایر بیماری‌ها است. آزمایش mcv که اغلب بخشی از آزمایش شمارش کامل خون (CBC) است، ویژگی‌های خاصی از نحوه عملکرد گلبول‌های قرمز را ارزیابی می‌کند. این آزمایش در صورتی که علائم اختلالات کم خونی در بدن شما بروز پیدا کند، توسط پزشک توصیه می‌شود. از آنجایی که چند نوع اختلال کم خونی وجود دارد، این آزمایش به مشخص شدن نوع کم خونی کمک می‌کند.

سطح نرمال mcv در سنین مختلف، متفاوت است و به در موارد زیر تقسیم بندی می‌شود:

• سطح نرمال mcv در بزرگسالان: بین 80 تا 96 فمتولیتر
• سطح نرمال mcv در کودکان: بین 80 تا 95 فمتولیتر
• سطح نرمال mcv در نوزادان پیش از یک سالگی: بین 96 تا 108 فمتولیتر

حال اگر میزان mcv از سطح نرمال پایینتر و یا بالاتر باشد، نشانه‌هایی از یک بیماری وجود دارد که در ادامه به آن می‌پردازیم.

mcv پایین نشانه چیست؟

علت پایین بودن mcv در آزمایش خون چیست؟ پزشک ممکن است به عنوان بخشی از معاینه منظم برای شما، یک آزمایش کامل خون که شامل آزمایش mcv است، توصیه کند. همچنین اگر یک بیماری مزمن دارید که می‌تواند منجربه کم خونی شود و یا علائم کم خونی مانند خستگی، رنگ پریدگی، تنگی نفس، کبودی، خونریزی غیر طبیعی، کاهش بی دلیل وزن، لب‌خای خشک و ترک خورده و غیره را داشته باشید، این آزمایش برای شما توصیه می‌شود. آزمایش mcv به تنهایی نمی‌تواند هیچ بیماری را تشخیص دهد و پزشک معمولا نتایج این آزمایش را با سایر آزمایشات دیگر و سابقه پزشکی بیمار، برای تشخیص بیماری در نظر می‌گیرد.

همانطور که گفته شد، mcv اندازه متوسط گلبول‌های قرمز را در خون بیان می‌کند. mcv پایین یعنی گلبول‌های قرمز خون کوچکتر از حد نرمال هستند و برعکس، mcv بالا به معنای بزرگتر بودن گلبول‌های قرمز خون از حد نرمال است. در صورتی که در آزمایش mcv کمتر از میزان 80 تا 96 فمتولیتر باشد که به اصطلاح به آن میکروسیتوز گفته می‌شود، می‌تواند نشانه بیماری‌های زیر باشد:

• کمبود آهن (فقر آهن)
• تالاسمی
• کم خونی سیدروبلاستیک
• کم خونی مزمن
• مسمومیت سربی
• هموگلوبین C و سایر هیبریدهای هموگلوبین
• اسفروسیتوز 

پایین‌ترین حد mcv معمولا نشانه کم خونی فقر آهن یا تالاسمی است، که گاهی اوقات در کم خونی فقر آهن ممکن است mcv طبیعی و نرمال باشد.

 

علت پایین بودن mcv و mch 

در بالا توضیح دادیم ام سی وی پایین نشانه چیست. پایین بودن میزان mcv به این معناست که گلبول‌های قرمز خون اندازه کوچکتری نسبت به اندازه نرمال و طبیعی دارند که نشانه کم خونی فقر آهن و یا بیماری تالاسمی است. Mch پایین که می‌تواند شامل کمبود آهن، کم خونی فقر آهن، خونریزی داخلی یا خارجی و غیره باشد به وضعیتی گفته می‌شود که در آن گلبول‌های قرمز خون کوچک بوده و می‌توانند هموگلوبین کمتری را با خود حمل کنند.

از دلایل پایین بودن mcv می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• رژیم غذایی

رژیم غذایی تاثیر بسیاری در سلامت انسان‌ها دارد. اگر فردی از رژیم غذایی گیاه خواری استفاده کند یا در رژیم غذایی خود به مقدار کافی آهن مصرف نکند و یا در صورت کمبود آهن از مکمل‌های آهن استفاده نکند، دچار کمبود آهن می‌شود.

• کاهش جذب آهن

بیماری‌هایی مانند کرون، عفونت  هلیکوباکتر پیلوری، کولیت اولسراتیو و جراحی کاهش وزن، همگی می‌توانند موجب کاهش جذب آهن و در نتیجه پایین آمدن mcv خون شوند.

• از دست دادن خون

افرادی که در دوران قاعدگی خونریزی‌های سنگین و زیادی را تجربه می‌کنند و یا افراد مبتلا به سرطان روده بزرگ و افرادی که داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی مانند آسپرین مصرف می‌کنند، خونریزی از دستگاه گوارش را تجربه خواهند که در آن مقدار قابل توجهی آهن از دست می‌دهند.

• بارداری

در دوران بارداری بدن برای حمایت از رشد جنین آهن بیشتری نیاز دارد. به همین دلیل بسیاری از خانم‌های باردار باید مکمل‌های آهن مصرف کنند. (در مورد درمان کم خونی مینور در بارداری در این مقاله بیشتر بخوانید)

از دلایل پایین بودن mch می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

پایین بودن سطح mch معمولا نشان دهنده کم خونی فقر آهن است. آهن برای تولید هموگلوبین بسیار مهم است. معمولا بدن مقدار کمی از آهنی را که می‌خوریم جذب می‌کند تا بتواند هموگلوبین تولید کند. از علل شایع کم خونی فقر آهن عبارتند از: رژیم غذایی کم آهن، جراحی یا ضربه‌های شدید و از دست دادن خون

در موارد نادرتر، پایین بودن سطح mch نشانه بیماری ژنتیکی تالاسمی است. در این شراط تولید هموگلوبین محدود بوده و گلبول‌های قرمز کمتری در جریان خون در گردش هستند.

علت پایین بودن mcv و mch در کودکان

از شایع‌ترین علل پایین بودن mcv و mch در کودکان، کم خونی و تالاسمی است. سن بیمار بسیار مهم است زیرا مقدار و اندازه گلبول قرمز و هموگلوبین با افزایش سن متفاوت می‌شود. کمبود آهن در تغذیه، از دست دادن خون و برخی از بیماری‌ها است. البته نوزادان نارس گلبول قرمز کمتری تولید کرده بنابراین علائم شدیدتری از کم خونی را تجربه می‌کنند که به آن کم خونی نارس می‌گویند.

در کودکان نوپا، خردسالان و جوانان علل اصلی پایین بودن این دو مولفه کم خونی فقر آهن است. به همین دلیل غربالگری کم خونی در همه کودکان توصیه می‌شود. ( در مورد درمان کم‌‌خونی در کودکان زیر یک‌سال در این مقاله بیشتر بخوانید)

درمان کمبود mcv و mch

برای درمان mcv و mch پایین پزشک ابتدا باید علل آنها را مشخص کند. در اغلب موارد علت اصلی پایین بودن این دو مولفه کم خونی فقر آهن است. برای درمان کم خونی ناشی از فقر آهن می‌توان با افزودن غذاهای غنی از آهن و مکمل‌های آهن به رژیم غذایی خود به درمان این بیماری کمک کرد. بنابراین در بیشتر افراد مصرف آهن بصورت خوراکی توصیه می‌شود، مگر اینکه فرد به دلیل مشکلات گوارشی قادر به جذب آهن نباشد و یا تحمل مصرف آهن خوراکی را نداشته باشد که در این صورت از آهن تزریقی استفاده می‌شود.

بالا بودن mcv در آزمایش خون

بالا بودن mcv در آزمایش خون به معنای بزرگ بودن گلبول‌های قرمز خون از حد نرمال است. این وضعیت نشان دهنده بیماری کم خونی ماکروسیتیک ناشی از کمبود فولات یا ویتامین B12 و یا شیمی درمانی است. در این نوع کم خونی نیز مانند سایر کم خونی‌های دیگر، میزان هموگلوبین خون پایین است. از آنجایی که علائم کم خونی در انواع کم خونی یکسان است، بنابراین بسیار مهم است که برای تشخیص نوع کم خونی حتما آزمایش خون انجام شود.

m.c.v و m.c.h در آزمایش خون

mcv و mch این دو مولفه در آزمایش خون به ترتیب اندازه متوسط گلبول‌های قرمز خون و مقدار متوسط هموگلوبین در هر واحد گلبول قرمز خون را نشان می‌دهد. پایین بودن و یا بالا بودن این دو مولفه می‌تواند نشانه برخی از بیماری‌ها و کمبود خون باشد.