معایب و مزایای تک فرزندی در دوران کودکی و بزرگسالی

اکثر افرادی که ازدواج می‌کنند تصمیم دارند بچه‌دار شوند. چندین سال پیش داشتن خانواده بزرگ رایج بود و این امر به‌عنوان یک مزیت مهم تلقی می‌شد. این موضوع عمدتا به این دلیل بود که کودکان در سنین پایین، کار کردن را شروع می‌کردند تا به تامین هزینه‌های خانواده کمک کنند اما با تغییر زمان و افزایش هر ساله هزینه‌های زندگی، داشتن خانواده بزرگ، دیگر یک گزینه عملی در نظر گرفته نمی‌شود. در حقیقت، امروزه بسیاری از زوجین تمایل دارند تنها یک فرزند داشته باشند یا اصلا بچه‌دار نشوند. اکنون این سوال مطرح می‌شود مزایا و معایب تک فرزندی چیست و آیا داشتن یک فرزند به او آسیب می‌رساند؟ در ادامه با فواید و معایب تک فرزندی آشنا می‌شوید.

معایب تک فرزندی از دیدگاه روانشناسی

معایب تک فرزندی چیست؟ اگرچه تک فرزندی مزایای متعددی دارد اما روانشناسان به مشکلات و معایب تک فرزندی نیز بارها اشاره کرده‌اند. تک فرزندی مشکلات و معایب خاصی دارد که نه‌تنها کودک و آینده او را تحت تاثیر قرار می‌دهد، بلکه می‌تواند بر والدین نیز تاثیر بگذارد. در ادامه با چند مورد از معایب تک فرزندی آشنا می‌شوید.

تمایل به لوس یا پرتوقع بودن

درست است که نیازهای هر کودک برای رشد باید مورد توجه قرار بگیرد اما توجه بیش از حد گاهی اوقات می‌تواند مشکل‌ساز شود. از آنجایی که تك فرزندها همه عشق و عاطفه را از والدینشان دریافت می‌کنند ممکن است به‌تدریج این احساس را پیدا کنند که دنیا دور آن‌ها می‌چرخد. چنین کودکانی تمایل دارند که خود را مستحق هر چیزی که می‌خواهند بدانند و در هر بعدی از زندگی پرتوقع باشند. یکی از نیازهای اصلی شما به عنوان والدین آنها این است که طرز رفتار با کودک حاضر جواب را بدانید. بعلاوه باید مراقب رفتار خودخواهانه کودکان نیز باشید.

ایجاد تکبر و عزت نفس توخالی

اگر والدین بچه تک فرزند به او بیش از حد محبت کنند و هر خواسته‌ای دارد را برایش برآورده کنند، کودک ممکن است دچار احساس کاذب مهم بودن و عزت نفس بالا شود. چنین بچه‌هایی درنهایت به‌شدت متکبر می‌شوند و در همدلی با دیگران با مشکل مواجه می‌شوند. در عوض، آن‌ها دائما بر نگرش و احساسات خود متمرکزند. این بچه‌ها به طور معمول پرخاشگرتر هستند و شما به عنوان والدینشان باید با رفتار کودک پرخاشگر آشنا بوده و آن را مدیریت کنید.

ترس از خارج شدن از منطقه امن

در این زمینه والدین نقش بسیار زیادی دارند زیرا معمولا والدینی که یک فرزند دارند سعی می‌کنند او را از رویاهای نامعمولش دور کنند. اگر در اوایل زندگی به بچه اجازه داده نشود که اشتباه کند و شکست را تجربه کند او برای همیشه در منطقه امن خود خواهد ماند و تلاشی برای بیرون آمدن از آن نخواهد کرد. این مسئله می‌تواند باعث شود که کودک برای انجام کارهای جدید یا بزرگتر ترس زیادی داشته باشد و دائما به مادر و پدر خود وابسته باشد.

حمل بار انتظارات والدین

یکی دیگر از از معایب تک فرزندی این است که فشار انتظارات از بچه‌های تک فرزند بسیار واقعی‌تر و سنگین‌تر از انتظارات از بچه‌های دیگر است. کودکانی که تک فرزند هستند همیشه احساس می‌کنند که باید محبت والدین خود را جلب کنند و خود را تحت استرس‌های شدید قرار دهند. این مسئله به‌ویژه به این دلیل شدید می‌شود که کودک خواهر و برادری ندارد که ترس‌هایش را برای او مطرح کند.

مسئولیت انحصاری مراقبت از والدین پیر

به دلیل مسئولیت مراقبت از والدین پیر، ممکن است زندگی و رویاهای فرزندانی که خواهر و برادر ندارند قربانی این مسئله شود. در حالی که وجود خواهر و برادر می‌تواند موجب تقسیم مسئولیت نگهداری از والدین شود، تک فرزندها مراقبت از والدین خود را به‌عنوان یک بار در نظر می‌گیرند.

احتمال سرکش شدن زودهنگام

در ارتباط با معایب تک فرزندی و چند فرزندی، اگرچه کودکانی که تک فرزند هستند به نشان دادن عشق و محبت به والدین خود علاقه دارند اما احتمال سرکش شدن زودهنگام آن‌ها نیز وجود دارد. از آنجایی که فرزندپروری یک خیابان دوطرفه است اگر شما رفتار فرزندتان را به‌شدت محدود و کنترل کنید ممکن است او بعدا در زندگی ناگهان از جای خود بلند شود و استقلال خود را در زندگی اعلام کند.

مزایای تک فرزند بودن کودکان

اگرچه معایب تک فرزندی بسیار زیاد است اما تک فرزند بودن مزایایی را نیز به همراه دارد. اگرچه مهم‌ترین مزیت داشتن یک فرزند، رسیدگی راحت‌تر به مسائل مالی کودک است اما این امر مزایای دیگری نیز دارد. در ادامه با برخی مزایای تک فرزندی آشنا می‌شوید.

متمرکز و بلندپرواز بودن

از آنجایی که والدین تک فرزند تنها لازم است از یک کودک مراقبت کنند، سعی می‌کنند تمام توجه و حمایت خود را به او معطوف کنند. این امر به کودک کمک می‌کند که در تمام ابعاد زندگی عملکرد بهتری داشته باشد و در طول سال‌های زندگی از سیستم حمایتی خوبی برخوردار باشد. چنین کودکانی اعتماد به نفس بالایی نیز دارند و به توانایی‌های خود باور دارند.

رابطه قوی با والدین

داشتن یک فرزند به والدین کمک می‌کند که به اندازه کافی با او وقت بگذرانند و همزمان با بزرگ شدن او حسی دوستانه و صمیمی نسبت به یکدیگر داشته باشند. این امر به ایجاد رابطه قوی میان فرزند و والدین کمک می‌کند و باعث می‌شود که او نسبت به والدینش احساس مراقبت و مسئولیت‌پذیری داشته باشد.

مستقل بودن در مقایسه با سایر کودکان

سبک زندگی کنونی باعث می‌شود که کودک بخش زیادی از زمانش را به تنهایی بگذراند. این امر به او انگیزه می‌دهد که خودش شروع به کشف مسائل کند و مهارت استقلال را پرورش دهد. در نتیجه این موضوع، کودک می‌تواند انگیزه درونی خود را افزایش دهد.

ترجیح دادن فعالیت‌های فردی

کودکی که تک فرزند است بیشتر احتمال دارد که درگیر فعالیت‌هایی شود که از طریق آن‌ها تمرکزش کاملا معطوف به انجام یک کار شود و خودش را فراموش کند. فعالیت‌هایی مانند نقاشی، کتاب خواندن برای کودک، آواز خواندن و نواختن یک ابزار موسیقی برخی از فعالیت‌هایی هستند که کودکان می‌توانند به تنهایی انجام دهند و کودکانی که تک فرزند هستند معمولا آن‌ها را ترجیح می‌دهند.

پخته‌تر بودن نسبت به همسالان

تك فرزندها با دنیای بزرگسالان بیشتر آشنا هستند و در کارهایی مثل کارهای خانه، گفتگو با والدین و دیگران بیشتر شرکت دارند. این نوع تربیت باعث می‌شود که آن‌ها نسبت به همسالان خود پخته‌تر باشند.

توانایی بیشتر برای دوست‌یابی

انسان‌ها در نهایت حیواناتی اجتماعی هستند. کودکانی که تک فرزند هستند برای خروج از محدوده راحتی خود، تعامل با همسالان و پیدا کردن دوستان بیشتر آماده هستند و در این زمینه معمولا موفق‌ترند. بنابراین، کمتر امکان دارد که این کودکان منزوی شوند.

تک فرزندی از دیدگاه اسلام

اگرچه در حال حاضر، تک فرزندی رواج زیادی پیدا کرده است اما بر اساس تعالیم اسلام، فرزندآوری زیادی و بیشتر کردن جمعیت خانواده امری پسندیده و توصیه‌شده است. در واقع، دین اسلام با تک فرزندی مخالف است و مسلمان‌ها را به فرزندآوری بیشتر تشویق می‌کند. یکی از اهداف این امر، افزایش تعداد مسلمان‌ها و قوی‌تر شدن آن‌ها در برابر دشمنان اسلام است. از نظر اسلام و احادیث پیامبر و ائمه، فقر مالی نیز نباید به‌عنوان مانعی برای بچه‌دار شدن باشد و این موضوع مطرح است که فرزندآوری با تامین رزق و روزی توسط خداوند همراه است.

بنابراین، بر اساس دین اسلام، ترس از نداشتن منابع مالی کافی برای فرزندآوری، دلیل موجهی برای بچه‌دار نشدن نیست و داشتن خانواده‌ای بزرگ برای مسلمانان یک افتخار محسوب می‌شود. از نظر اسلام، اگر به دلیل ترس از فقر بچه‌دار نشوید در واقع به وعده خداوند برای تامین رزق و روزی تردید دارید و این مسئله گناه است.

درنهایت، اگرچه تک فرزندی مزایای متعددی دارد اما نباید معایب تک فرزندی را نیز نادیده گرفت. بنابراین، اگر در مورد داشتن بچه‌های بیشتر دچار شک و تردید هستید مهم است که در مورد معایب و محاسن معایب تک فرزندی به‌خوبی فکر کنید و سپس تصمیم بگیرید. از سوی دیگر، بر اساس آموزه‌های اسلام، داشتن فرزندان بیشتر و گسترش خانواده بسیار تشویق می‌شود.