درمان ناباروری با IUI یا تلقیح داخل رحمی اسپرم

روش‌های مختلفی برای درمان ناباروری وجود دارد که بسته به شرایط زوجین می‌توان از آنها استفاده کرد. اما یکی از روش‌های اولیه که در همان مراحل ابتدایی برای زوج‌ها استفاده می‌شود، روش درمان ناباروری با IUI است. روش آی یو آی روش نسبتاً ساده‌ای است که پزشکان قبل از شروع روش‌های جدی‌تر و تهاجمی‌تری مانند آی وی اف به زوج پیشنهاد می‌دهند. در این مقاله قصد داریم در مورد این روش، مزایا و معایب و درصد موفقیتش بیشتر توضیح دهیم.

روش IUI چیست؟

لقاح داخل رحمی یا درمان ناباروری با IUI نوعی لقاح مصنوعی و روشی برای درمان نازایی است. در این روش اسپرم‌هایی که شسته و غلیظ شده‌اند دقیقاً در زمانی که تخمدان شما یک یا چند تخمک را برای لقاح آزاد می‌کند، وارد رحمتان می‌شوند. نتیجه مورد انتظار از این تلقیح داخل رحمی این است که اسپرم به داخل لوله‌ی فالوپ شنا کند و تخمک منتظر را بارور کند و در نتیجه بارداری رخ دهد. بسته به دلایل ناباروری، IUI می‌تواند با چرخه طبیعی شما یا با داروهای باروری هماهنگ شود.

قبل از انجام عمل تلقیح، ممکن است از داروهای باروری برای تحریک تخمک گذاری استفاده شود. در روش درمان ناباروری با IUI منی می‌تواند از همسر گرفته شوید یا یک اسپرم اهدایی باشد. این فرآیند از طریق فرآیندی به نام شستشوی اسپرم انجام می‌شود که مقدار متمرکزی از اسپرم سالم را از مایع منی جمع آوری می‌کند.

سپس پزشک اسپرم را مستقیماً به داخل رحم تزریق می‌کند. بارداری در صورتی اتفاق می‌افتد که اسپرم تخمک شما را بارور کند و تخمک بارور شده در پوشش داخلی رحم شما لانه گزینی کند. آی یو آی یک روش ساده و با تکنولوژی پایین است و می‌تواند هزینه کمتری نسبت به سایر انواع درمان‌های باروری داشته باشد. شانس بارداری شما را افزایش می‌دهد، اما بدن هر فرد متفاوت است، بنابراین هیچ تضمینی وجود ندارد که درمان ناباروری با IUI نتیجه دهد.

آماده‌سازی برای IUI چگونه است؟

همانند دیگر روش‌‌های درمان ناباروری، IUI نیز نیاز به آماده‌سازی‌هایی دارد و به طور کلی به صورت زیر انجام می‌شود:

تهیه نمونه مایع منی

پدر یک نمونه مایع منی را در مطب پزشک ارائه می‌دهد، یا در صورت استفاده از اسپرم اهدایی یک ویال اسپرم اهداکننده منجمد، ذوب و آماده می‌شود.( در این مقاله در مورد شرایط و نحوه اهدای اسپرم بیشتر بخوانید) از آنجایی که عناصر غیر اسپرم در مایع منی می‌توانند واکنش‌هایی را در بدن زن ایجاد کنند که در لقاح اختلال ایجاد می‌کند، نمونه به گونه‌ای شسته می‌شود که اسپرم بسیار فعال و طبیعی را از اسپرم با کیفیت پایین‌تر و سایر عناصر جدا می‌کند. احتمال بارداری با استفاده از یک نمونه کوچک و بسیار غلیظ از اسپرم سالم افزایش می‌یابد.

چه مدت قبل از IUI مرد باید از رابطه جنسی یا انزال خودداری کند؟ این بستگی به وضعیت فردی شما دارد، اما معمولاً نباید بیش از 72 ساعت از آخرین انزال وی بگذرد تا از بهترین تحرک و مورفولوژی اطمینان حاصل شود. اگر تعداد کم اسپرم دلیل IUI باشد، معمولاً بهتر است 48 ساعت بین انزال و جمع آوری اسپرم برای IUI صبر کنید.

کنترل تخمک گذاری

از آنجایی که زمان IUI بسیار مهم است، نظارت بر علائم تخمک‌گذاری قریب الوقوع نیز اهمیت زیادی دارد. برای انجام این کار، می‌توانید از کیت پیش‌بینی تخمک‌گذاری خانگی استفاده کنید که افزایش یا ترشح هورمون جسم زرد (LH) را تشخیص می‌دهد. یا از یک روش تصویربرداری (سونوگرافی ترانس واژینال) استفاده می‌کنند که به پزشک اجازه می‌دهد تخمدان‌ها و رشد تخمک شما را تجسم کند. همچنین ممکن است تزریق گنادوتروپین جفتی انسانی (HCG) یا داروهایی داده شود تا یک یا چند تخمک را در زمان مناسب تخمک‌گذاری کنید. همچنین برای داشتن تخمکهای بهتر میتوانید از انواع معجون برای تقویت تخمدان نیز استفاده کنید.

تعیین زمان 

زمان مناسب برای درمان ناباروری با روش IUI یک یا دو روز پس از تشخیص تخمک گذاری انجام می‌شود. پزشک یا ارائه‌دهنده مراقبت‌های دیگر برنامه‌ای برای زمان‌بندی عمل شما و آنچه که باید انتظار داشته باشید مشخص می‌کند. در حالت ایده‌آل، IUI باید در عرض 6 ساعت در دو طرف تخمک‌گذاری انجام شود. زمانی که زمان بندی بر اساس تزریق hCG باشد، IUI معمولاً بین 24 تا 48 ساعت بعد انجام می‌شود. اگر دو IUI برنامه ریزی شده باشد، معمولاً حداقل 24 ساعت از هم فاصله دارند.

تغذیه قبل از IUI

برای موفقیت بیشتر درمان ناباروی با IUI چه بخوریم؟ هیدراته ماندن بسیار ضروری است و باید روزانه 8 تا 10 فنجان آب مصرف کنید. همچنین مصرف مکمل‌های ویتامین مانند Revital H برای تقویت بدن توصیه می‌شود. به منظور حمایت از روش IUI، از سیگار کشیدن، جویدن تنباکو یا مصرف الکل تا زمان IUI برای داشتن اسپرم سالم خودداری کنید. همچنین از مواد غذایی یا مجعون‌های تقویت تخمدان استفاده کنید.

آیا IUI درد دارد؟

اکثر خانم‌ها IUI را به دلیل وجود کاتتر انعطاف‌پذیر نازک تقریباً بدون درد می‌دانند - مانند انجام پاپ اسمیر. ممکن است بعد از آن مقداری گرفتگی وجود داشته باشد، اما اغلب آنچه احساس می‌شود به خاطر انجام IUI نسبت بلکه مربوط به تخمک گذاری است. پزشکان به بیماران توصیه می‌کنند که بعد از عمل به مدت 15 تا 30 دقیقه روی میز دراز بکشند. و روزهای بعد نیز فعالیت شدید نداشته باشند.

نتایج درمان ناباروری با IUI

لانه گزینی معمولاً 6 تا 12 روز پس از تخمک گذاری انجام می‌شود - بنابراین 6 تا 12 روز پس از یک IUI انتظار می‌رود که تخمک بارور شده به رحم چسبیده و علائم بارداری آغاز شوند. علائم حاملگی بعد از IUI تفاوتی با بارداری به روش عادی یا دیگر روش‌های درمان ناباروری ندارد. قبل از انجام تست بارداری خانگی دو هفته صبر کنید. آزمایش خیلی زود می‌تواند نتایج زیر را به همراه داشته باشد:

• منفی کاذب. اگر هورمون‌های بارداری هنوز در سطح قابل اندازه گیری قرار نگرفته باشند، نتیجه آزمایش ممکن است منفی باشد، در حالی که در واقع شما باردار هستید.
• مثبت کاذب. اگر از داروهای تحریک کننده تخمک گذاری مانند HCG استفاده می‌کنید، دارویی که هنوز در بدن شما در گردش است می‌تواند حاملگی را در زمانی که واقعاً باردار نیستید نشان دهد.

اگر باردار نشدید، ممکن است قبل از رفتن به سایر درمان‌های باروری دوباره IUI را امتحان کنید. اغلب، از همین روش درمانی برای سه تا شش ماه استفاده می‌شود تا شانس بارداری به حداکثر برسد.

چه زمانی از درمان ناباروری با IUI استفاده می‌شود؟

توانایی یک زوج برای باردار شدن به عوامل مختلفی بستگی دارد. از این روش اغلب در زوج هایی استفاده می‌شود که شامل یکی از شرایط زیر باشند:

• دریافت اسپرم اهدایی: روشی که پدر کودک اسپرم مناسبی برای باروری زن ندارد
• ناباروری‌های بدون دلیل 
• ناباروری مرتبط با اندومتریوز: در این حالت استفاده از دارو برای به دست آوردن تخمک با کیفیت خوب همراه با انجام درمان ناباروری با IUI اغلب اولین رویکرد درمانی است.
• ناباروری خفیف با عامل مردانه: تجزیه و تحلیل مایع منی همسرتان که یکی از اولین گام‌ها در ارزیابی پزشکی ناباروری است، ممکن است غلظت اسپرم کمتر از حد متوسط، حرکت ضعیف (تحرک) اسپرم یا ناهنجاری‌هایی در اندازه و شکل اسپرم (مورفولوژی) را نشان دهد. IUI می‌تواند بر برخی از این مشکلات غلبه کند زیرا آماده‌سازی اسپرم برای این روش به جداسازی اسپرم های بسیار متحرک و طبیعی از اسپرم‌های با کیفیت پایین کمک می‌کند.
• ناباروری به دلیل مشکل در دهانه رحم: دهانه رحم یا پایین‌ترین بخش رحم،  فاصله‌ی بین واژن و رحم است. مخاط تولید شده توسط دهانه رحم در حوالی زمان تخمک‌گذاری محیطی ایده آل برای اسپرم برای حرکت از واژن به لوله های فالوپ فراهم می‌کند. اما اگر مخاط دهانه رحم شما بیش از حد غلیظ باشد، ممکن است مانع از حرکت اسپرم شود. خود دهانه رحم نیز ممکن است از رسیدن اسپرم به تخمک جلوگیری کند. جای زخم، مانند آنچه که در اثر بیوپسی یا روش های دیگر ایجاد می‌شود، می‌تواند باعث ضخیم شدن دهانه رحم شود. IUI دهانه رحم شما را دور می‌زند، اسپرم را مستقیماً در رحم شما می‌ریزد و تعداد اسپرم‌های موجود را برای رسیدن به تخمک در انتظار افزایش می‌دهد.
• ناباروری به دلیل مشکلات ناشی از تخمک گذاری
• آلرژی به اسپرم: به ندرت، آلرژی به پروتئین‌های موجود در مایع منی می‌تواند باعث ناباروری شود. انزال به داخل واژن باعث قرمزی، سوزش و تورم در محل تماس مایع منی با پوست می‌شود. کاندوم می‌تواند از شما در برابر علائم محافظت کند، اما از بارداری نیز جلوگیری می‌کند. اگر حساسیت شما شدید باشد، IUI می‌تواند موثر باشد، زیرا بسیاری از پروتئین‌های موجود در مایع منی قبل از قرار دادن اسپرم برداشته می‌شوند.
• استفاده از روش iui برای تعیین جنسیت: در این روش اسپرم‌ها را می‌توان شست و یا انتخاب کرد تا شانس بارداری پسر یا دختر را افزایش دهد. با این حال برای بیمارانی که تمایل به جنسیت خاصی دارند، نتایج بسیار بالاتری با استفاده از PGT و IVF ایجاد می‌شود.

چه افرادی نمی‌توانند از IUI استفاده کنند؟

همیشه هم نمی‌توان از روش درمان ناباروری با IUI استفاده کرد. مهمترین گروه‌هایی که قادر به استفاده از این روش نیستند عبارتند از:

• افراد مبتلا به اندومتریوز شدید
• ناباروری با عامل مردانه شدید (مورفولوژی صفر یا تحرک بسیار پایین) 
• زنانی که لوله‌های فالوپ در آنها بسته شده یا انسداد دارد

عوارض درمان ناباروری با روش IUI

تلقیح داخل رحمی یک روش نسبتاً ساده و ایمن است و خطر عوارض جدی کمی دارد که بعضی از آنها عبارتند از:

• عفونت
• لکه بینی. گاهی اوقات فرآیند قرار دادن کاتتر در رحم باعث خونریزی کمی از واژینال می‌شود. این موضوع معمولاً تأثیری بر شانس بارداری ندارد.
• چند قلوزایی. خود IUI با افزایش خطر بارداری چند قلو - دوقلو، سه قلو یا بیشتر مرتبط نیست. اما، زمانی که با داروهای تحریک کننده تخمک گذاری هماهنگ شود، خطر بارداری چند قلو به میزان قابل توجهی افزایش می‌یابد. بارداری چند قلو خطرات بیشتری نسبت به یک بارداری معمولی دارد، از جمله زایمان زودرس و وزن کم هنگام تولد.

درصد موفقیت IUI چقدر است؟

با افزایش سن مادر شانس درمان نازایی با IUI کاهش می‌یابد. به طور متوسط، زنان زیر 35 سال با هر بار IUI  از 10 تا 20 درصد شانس بارداری خواهند داشت، در حالی که زنان بالای 40 سال دو تا پنج درصد شانس بارداری خواهند داشت. سایر عوامل موثر بر موفقیت این روش عبارتند از:

• علت ناباروری
• تعداد اسپرم و کیفیت اسپرم مرد (استفاده از اسپرم تازه نسبت به استفاده از اسپرم منجمد منجر به افزایش نرخ باروری می‌شود)
• داروهایی که برای تحریک تخمک گذاری استفاده می‌شود

هزینه درمان ناباروری با IUI

هزینه IUI بسته به نوع پوشش بیمه‌ای که دارید و هزینه‌های پزشکتان متفاوت است. با این حال IUI معمولاً نسبت به سایر درمان‌های باروری مانند IVF هزینه‌ی کمتری دارد. براساس تعهدات بیمه‌ای انجام شده بعضی شرکت‌های بیمه سلامت باید برخی یا تمام هزینه‌های درمان ناباروری را در صورت داشتن شرایط خاص پوشش دهند. اما بسیاری از طرح‌های بیمه به هیچ وجه هیچ گونه پوشش درمانی برای باروری ارائه نمی‌دهند.

فرق IVF و IUI در چیست؟

بسیاری از زوجین در مورد روش‌ درمانی دیگری به نام آی وی اف شنیده اند و شاید برایشان سوال باشد کع آی وی اف چیست و چه تفاوتی با درمان ناباروری با IUI دارد. IUI و IVF دو نوع درمان باروری مصنوعی هستند که به شما کمک می‌کنند تا زمانی که به طور طبیعی نمی‌توانید، باردار شوید. در طول IUI، اسپرم مستقیماً به رحم شما تزریق می شود حال آنکه درمان ناباروری با IVF یک فناوری باروری چند مرحله‌ای است که شامل تحریک تخمک، بازیابی، لقاح آزمایشگاهی و انتقال است. در این روش تخمک و اسپرم در آزمایشگاه ترکیب شده و تخم بارور شده مستقیماً به فضای داخل رحم وارد می‌شود تا در بافت آن کاشته شود. آی وی اف روش پر هزینه‌تری ست و شانس باروری در آن بیشتر است. اما در گام‌های اولیه تلاش می‌شود تا باروری با روش‌های ساده‌تری مانند IUI انجام شود و گزینه‌ی درمانی خط اول محسوب نمی‌شود.