علائم هشداردهنده تاخیر رشد جسمی در کودک
علائم هشداردهنده تاخیر رشد جسمی در کودک هرچه زودتر تشخیص داده شوند، کمک بیشتری به درمان تاخیر در رشد کودکان می‌کنند. با تشخیص به‌موقع تاخیر رشد جسمی می‌توان تا حد زیادی مشکلات زمینه‌ای را درمان کرد تا حدی که رشد کودک به محدودۀ طبیعی برسد. در این مقاله ما به مسائلی مانند دلایل اختلال رشد در کودکان و علائم هشداردهنده تاخیر رشد جسمی در کودک می‌پردازیم. همچنین به این سوال پاسخ می‌دهیم که آیا تاخیر تکاملی درمان دارد؟
تاخیر رشد جسمی کودک به چه معناست؟
قبل از اینکه به علائم هشداردهنده تاخیر رشد جسمی در کودک بپردازیم بهتر است تعریفی از رشد طبیعی و استاندارد کودک داشته باشیم. پزشکان برای بررسی رشد وزنی و قدی کودکان، از نمودارهای مخصوصی استفاده می‌کنند. این نمودارها با بررسی هزاران کودک در مناطق مختلف جغرافیایی به دست آمده‌اند و هر کشور و منطقه‌ای، نمودار رشد استاندارد مخصوص به خود را دارد. در هر بازۀ سنی، وزن و قد درصد بالایی از کودکان در محدودۀ خاصی قرار دارد که به عنوان محدودۀ استاندارد در نظر گرفته شده است. پزشکان نیز وزن و قد نوزادان را با این نمودار مقایسه کرده و اگر این اعداد در محدودۀ طبیعی نباشند، به تاخیر در رشد جسمی کودکان شک می‌کنند. تغییر در سرعت رشد کودک در سنین مختلف یا متناسب نبودن رشد قدی و وزنی او نیز از علائم هشداردهنده تاخیر رشد جسمی در کودک هستند. برای آشنایی با وزن و قد استاندارد کودکان می‌توانید مقالۀ جدول وزن‌گیری نوزاد و تفسیر نمودار رشد نوزاد را مطالعه کنید. البته اگر نوزاد شما نارس باشد، رشد او طبق نمودار رشد استاندارد نیست. رشد و تکامل نوزاد نارس باید با جدول وزن‌گیری نوزاد نارس مقایسه شود.
چرا رشد کودک من با تاخیر همراه است؟
تاخیر رشد جسمی کودکان می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد که در اینجا به رایج‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم.
سابقۀ خانوادگی مثبت
نقش ژنتیک در زمینۀ رشد جسمی بسیار پررنگ است. کودکانی که پدر و مادر آن‌ها قد کوتاه و رشد کمتری داشته‌اند، معمولا رشد جسمی کمتری نسبت به سایر کودکان دارند. البته معمولا قد و وزن این کودکان در محدودۀ استاندارد بوده و این مسئله کاملا طبیعی محسوب می‌شود.
تاخیر رشد سرشتی
کودکانی که دچار تاخیر رشد سرشتی هستند، قدی کوتاه‌تر از سایر کودکان دارند اما روند رشد آن‌ها استاندارد بوده و تنها رشد استخوانی و بلوغ آن‌ها دیرتر اتفاق می‌افتد. این دسته از افراد مقداری دیرتر از سایرین به رشد استاندارد می‌رسند ولی در نهایت، رشدی مشابه هم‌سن‌وسالان خود دارند.
کمبود هورمون رشد
هورمون رشد مهم‌ترین هورمون برای رشد قدی و وزنی کودک است. در برخی شرایط ممکن است بدن کودک به اندازۀ کافی هورمون رشد تولید نکند و این مسئله روند رشد او را با مشکل مواجه کند.
کم‌کاری تیروئید
هورمون‌های تیروئیدی نیز نقش مهمی را در رشد استاندارد فرد بازی می‌کنند و کمبود آن‌ها می‌تواند با علائم هشداردهنده تاخیر رشد جسمی در کودک همراه باشد.
سندروم ترنر
در این سندروم که تنها در دختران دیده می‌شود، یک یا قسمتی از یک کروموزوم x در سلول‌های فرد وجود ندارد. سندروم ترنر موجب می‌شود بدن فرد نتواند از هورمون رشد به‌خوبی استفاده کند. به همین دلیل این افراد دچار تاخیر در رشد جسمی هستند.
سندروم داون
در این سندروم یک کروموزوم اضافی در سلول‌های بدن فرد وجود دارد و سلول‌های فرد 47 کروموزومی هستند. یکی از علائم سندروم داون، تاخیر در رشد و تکامل کودک است. در این بیماری علائم هشداردهنده تاخیر تکاملی زبانی و ارتباطی در کودک نیز قابل مشاهده است.
*در این مقاله بخوانید سندرم داون از چند ماهگی قابل تشخیص است
دیس‌پلازی استخوانی
در این بیماری، استخوان‌سازی و رشد فرد با مشکل مواجه می‌شود و درنتیجه علائم هشداردهنده تاخیر رشد جسمی در کودک دیده می‌شوند.
علل دیگر
- برخی کم‌خونی‌ها مثل کم‌خونی داسی‌شکل می‌توانند با تاخیر در رشد کودکان همراه باشند.
- برخی بیماری‌های کلیه، قلب، دستگاه گوارش و ریه می‌توانند موجب ایجاد علائم هشداردهنده تاخیر رشد جسمی در کودک شوند.
- استفادۀ مادر از برخی داروها هنگام بارداری می‌تواند با تاخیر در رشد جسمی کودک همراه باشد.
- سوء تغذیه و عدم دریافت مواد مغذی کافی موجب ایجاد علائم هشداردهنده تاخیر رشد جسمی در کودک می‌شود.
- استرس و فشار جسمی یا روحی شدید، در طولانی‌مدت می‌تواند موجب تاخیر در رشد کودک شود.
علائم هشداردهنده تاخیر رشد جسمی در کودک
گفتیم که رشد کودکان باید در محدودۀ استاندارد قرار داشته باشد، پس مهم‌ترین علائم هشداردهنده تاخیر رشد جسمی در کودک مواردی مانند وزن و قد او هستند. اما علائم دیگری نیز به تشخیص این موضوع کمک می‌کنند.
- کم بودن وزن و قد کودک نسبت به نمودار استاندارد رشد کودک
- کوچک‌تر بودن کودک نسبت به اغلب هم‌سن‌وسالان خود
- علائم نشان‌دهندۀ کوتولگی یا دوارفیسم مانند طبیعی نبودن نسبت بازو و پا به تنه
- علائم کم‌کاری تیروئید مانند کمبود انرژی، یبوست، خشکی پوست و مو و عدم تحمل گرما
- علائم ناشی از کمبود هورمون رشد مانند رشد کم صورت و جوان‌تر بودن چهرۀ کودک نسبت به سن او
- مشکلات گوارشی مانند دفع خون در مدفوع، اسهال، یبوست، تهوع و استفراغ
تشخیص و درمان علائم هشداردهنده تاخیر رشد جسمی در کودک
جهت تشخیص تاخیر رشد کودک، پزشک علاوه بر بررسی علائم هشداردهنده تاخیر رشد جسمی در کودک، سوالاتی نیز در رابطه با سایر اعضای خانواده می‌پرسد. به‌طور مثال در رابطه با دوران بارداری مادر، قد و وزن کودک هنگام تولد و روند رشد او سوال می‌کند. همچنین قد سایر اعضای خانواده و سابقۀ تاخیر رشد در آن‌ها را بررسی می‌کند. ممکن است نیاز باشد تا روند رشد کودک برای چند ماه تحت نظر پزشک باشد یا از مواردی مانند آزمایش خون و تصویربرداری استفاده کند. برای درمان تاخیر تکاملی کودکان نیز پزشک ممکن است از مواردی مانند هورمون‌درمانی کمک بگیرد.
علائم هشداردهنده تاخیر رشد جسمی در کودک و دورنمای زندگی آن‌ها
چشم‌انداز آیندۀ کودکانی که رشد آن‌ها با تاخیر مواجه شده است، به علت زمینه‌ای و زمان شروع درمان وابسته است. در برخی از موارد مانند دلایل ارثی، معمولا فرد نیازی به درمان ندارد زیرا منشا تاخیر در رشد او، بیماری نیست و فرد، سالم محسوب می‌شود. اما در سایر موارد، هرچه تشخیص و درمان زودتر انجام شود، نتیجۀ بهتری در بر دارد و حتی ممکن است کودک به قد و وزن استاندارد دست یابد. البته برای رسیدن به این هدف، دورۀ درمانی باید تا قبل از بسته شدن صفحات رشد در استخوان‌های کودک طی شود. علائم هشداردهنده تاخیر رشد جسمی در کودک معمولا از چشمان تیزبین والدین دور نمی‌مانند و درصورت تشخیص به‌موقع علت زمینه‌ای، شانس درمان نیز افزایش می-یابد. در صورت شک به وجود مشکل در زمینۀ رشد کودک خود، حتما با پزشک مشورت کرده و اطلاعات لازم را در رابطه با درمان‌های موجود از او کسب کنید.
روزانه پیام مشاور، متناسب با سن کودکتون دریافت کنین. 
سوالاتتون رو از مامانای با تجربه بپرسین.
با بازیهایی که به رشد هوش و خلاقیت فرزندتون کمک میکنه آشنا بشین.