علائم کمبود هورمون رشد در کودکان چیست؟

شناخت علائم کمبود هورمون رشد در کودکان باعث می‌شود بتوانید این اختلال را به موقع و زود شناسایی کنید و اقدامات لازم و ضروری را انجام دهید. باید بدانید که شایع‌ترین علائم کمبود هورمون رشد در کودکان مربوط به قد آنهاست. به طوری که قد کودک به طور چشمگیری کوتاه‌تر از کودکان همسن خود می‌شود. با این حال در یک کودک مبتلا به کمبود هورمون رشد یا GHD، نسبت اندازه قسمت‌های مختلف بدن به یکدیگر می‌تواند به صورت طبیعی و نرمال باشد. در این مقاله قصد داریم در مورد سایر علائم کمبود هورمون رشد و علل آب و روش‌های درمانی بیشتر توضیح دهیم.

شما می‌توانید با نصب اپلیکیشن گهواره به ابزارهای کاربردی فرزند پروری مانند نمودار رشد دسترسی پیدا کرده و با دیگر مادران تبادل نظر داشته باشید.

کمبود هورمون رشد در نوزادان

پیش از اینکه علائم کمبود هورمون رشد در کودکان بدانید و بشناسید، باید با این اختلال را از پایه و اساس آشنا باشید. کمبود هورمون رشد به این معنی است که بدن کودک یا نی نی شما مقدار کافی از این هورمون را تولید نمی‌کند، در نتیجه رشد کودک کند می‌شود. حتما به تغذیه کودک خود توجه کنید. یادآوری می کنیم که استفاده از سویق کودک در رژیم غذایی او بسیار موثر است. حتما طرز تهیه سویق کودک را جست و جو کنیم و از این راه میانبر برای تقویت رژیم غذایی کودک استفاده کنید. 

برای رشد درست و خوب کودک، لازم است غده هیپوفیز هورمون رشد کافی تولید و منتشر کند. غده هیپوفیز در قاعده مغز، درست در مرکز جمجمه و زیر هیپوتالاموس قرار گرفته است. 

تغذیه، خواب، ورزش، استرس بالای فیزیکی و روانی، مقدار دیگر هورمون‌‌های بدن، مقدار قند خون بعد از غذا و نگرانی همه عواملی هستند که در آزاد شدن و تولید شدن هورمون رشد تاثیر بسیار زیاد و مستقیم دارند.

نصب اپلیکیشن گهواره

هورمون رشد قد چه زمانی ترشح می‌شود؟

رشد قد و افزایش قد همیشه برای همه مهم بوده است؛ بد نیست بدانید که در کنار تغذیه و عامل وراثت آنچه که بر رشد قدی کودکان تاثیرگذار است، خوابِ خوبِ شبانه است. بسیاری از کودکان ممکن است خواب بعدازظهر داشته باشند، ولی شب‌ها دیر بخوابند. لازم است بدانید که این نوع خوابیدن مناسب نیست و توصیه نمی‌شود.

بهتر است راه های تنظیم خواب کودک را یاد بگیرد و حتما به درجه حرارت مناسب اتاق خواب نوزاد توجه کنید تا کودک بتواند خواب خوبی را تجربه کند. 

به عنوان مادر حتما باید انواع خواب نوزاد را بشناسید و حتی از خواب سبک نوزاد هم برای رشد او استفاده کنید. پیشنهاد می کنیم برای بالا بردن کیفیت خواب کودک خود حتما در مورد اینکه خواب نوزاد چگونه باید باشد یا لالایی برای کودک چه فایده ای دارد و یا علل گریه نوزاد در شب و هنگام خواب چه چیزی می تواند باشد، بیشتر تحقیق کنید. 

علم پزشکی ثابت کرده است که ترشح هورمون رشد در کودکان در ساعات مشخصی از شب و در خواب صورت می‌گیرد؛ بنابراین مهم است که کودک در این ساعات خواب باشد تا با کمبود هورمون رشد مواجه نشود. به طور کلی زمان خواب کافی شبانه برای کودک یک تا سه سال 10 ساعت، کودک سه تا 6 سال 10 تا دوازده ساعت، کودک 6 تا 12 سال حدود 10 ساعت ، کودک 12 سال به بالا حداقل هشت و نیم تا 9 ساعت است.

حداکثر میزان ترشح هورمون رشد از ساعت ۱۰ شب تا ۲ بامداد است؛ یک ساعت پس از به خواب رفتن کودک، بیشترین ترشح هورمون رشد آغاز می‌شود. پس اگر کودک ساعت ۹ شب بخوابد، ترشح هورمون رشد از ساعت ۱۰ شب به بعد که به خواب عمیق می رود، به حداکثر میزان خود می رسد.

به طور کلی بهترین زمان خواب بین 9 و 10 شب تا 5 و 6 صبح است؛ زیرا بیشترین میزان ترشح هورمون‌ها و هضم غذاها در این زمان اتفاق می‌افتد و چنانچه کودک در این ساعات خواب باشد، بیشترین بهره را از خواب می‌برد.

آیا بدن انواع هورمون رشد تولید می‌کند؟

هورمون رشد یک هورمون پروتئینی است و از سلول‌های غده هیپوفیز ترشح می‌شود. ترشح این هورمون توسط غده هیپوفیز تحت کنترل غده هیپوتالاموس است. این هورمون بعد از ترشح وارد خون شده و به همه قسمت‌های بدن می رود. در کودکانی که در حال رشد هستند ترشح هورمون رشد زیاد بوده و به بالاترین حد خود در دوران بلوغ می رسد.

آیا راه های تشخیص کمبود هورمون رشد در کودکان را می‌دانید؟ 

به جز تاثیر کمبود هورمون رشد در قد کودکان، این عارضه تاثیرات دیگری در دیگر اندام‌های کودک دارد. شناخت عوارض کمبود هورمون رشد در کودکان باعث می‌شود سریع‌تر این عارضه را شناسایی کنید. در ادامه به راه های تشخیص کمبود هورمون رشد در نوزادان و کودکان اشاره می‌کنیم؛

• چهره کودک ممکن است جوان تر از دیگر کودکان با سن مشابه به نظر برسد.
• بلوغ دیررس؛ گاهی اوقات کودک اصلاً وارد فرایند بلوغ نمی‌شود.
• افزایش چربی در اطراف صورت و شکم
• چاقی ملایم تا متوسط
• تأخیر در پیدایش و رشد دندان‌ها
• رشد کند موها

راه های درمان کمبود هورمون رشد در کودکان

به طور کلی وضعیت رشد کودک در فواصل زمانی منظم اندازه گیری و بررسی می‌شود و روی نمودار رشد قرار می‌گیرد. اگر پزشک مشکوک شود که آهنگ رشد کودک کندتر از حد طبیعی است، آزمایشات لازم را انجام می‌دهد. اگر کمبود هورمون رشد تشخیص داده شود، پزشک ممکن است هورمون رشد مصنوعی تجویز کند. در این صورت لازم خواهد بود که تا پایان سن بلوغ کودک، هر روز و پنج روز در هفته به او هورمون رشد تزریق شود. تنها در صورتی که درمان حداکثر تا سن شش سالگی آغاز شود، می‌توان انتظار داشت که کودک در زمان بلوغ به قد متناسب خانواده خود برسد. عوارض جانبی تزریق هورمون رشد جزیی است، اما ممکن است کودکانی که تجربه تزریق هورمون رشد دارند، با قرمزی در محل تزریق، سردرد، درد مفصل ران و کرنش ستون فقرات مواجه شوند.

عوارض تزریق هورمون رشد در کودکان چیست؟ 

استفاده از آمپول سوماتروپین یا تزریق هورمون رشد برای کودکانی که واقعا با مشکل کمبود هورمون رشد مواجه هستند، در صورتی که از سوی پزشک تجویز شود، موثر است و می‌تواند قد آنها را افزایش دهد، اما برای آنهایی که عامل کوتاهی قدشان کمبود هورمون رشد نیست، استفاده از این هورمون موثر نخواهد بود.

به گفته متخصصان استفاده از هورمون رشد برای کسانی که علت کوتاهی قدشان موارد دیگری مانند بلوغ زودرس یا مسائل ژنتیکی است یا افرادی که دیر به پزشک مراجعه کرده اند، نه تنها به افزایش قد کمکی نمی کند، بلکه حتی ممکن است به بروز عوارض ناخوشایندی مانند افزایش فشار خون، دیابت و بدشکل شدن استخوان‌ها هم منجر شود.

بنابراین والدین به هیچ عنوان نباید برای استفاده از هورمون رشد بی دلیل به پزشک اصرار کنند، زیرا این هورمون در مواردی که نباید استفاده شود، فقط عارضه برجای خواهد گذاشت و فایده ای ندارد.

این داروها را نباید بدون تشخیص درست پزشک و انجام آزمایش‌ها استفاده کرد، زیرا عوارض درازمدت آنها مشخص نیستند؛ داروها نسبتا جدید هستند و هنوز کاملا مشخص نیست کودکی که این داروها را می‌گیرد، در 50 سالگی با چه مشکلاتی مواجه خواهد شد.

درمان کمبود هورمون رشد در طب سنتی چگونه است؟

از نگاه طب سنتی جایگزین کردن غذاهای سنتی با فست فودها، مصرف نمک طبیعی و معدنی، کسب انرژی از شربت عسل و شیره خرما به جای شکر مصنوعی، تامین هورمون رشد از خواب کافی، تعریق مناسب با افزایش فعالیت بدنی و مصرف دمنوش‌های گیاهی از جمله زعفران، دارچین، پونه، نعناع، آویشن، بابونه و چای کوهی از عوامل تأثیرگذار بر رشد قدی مناسب است.

اگر ترشح انسولین به‌واسطه صرف دیرهنگام "وعده غذایی شام" نزدیک به زمان خواب شبانه باشد، باعث کاهش ترشح هورمون رشد شده و در درازمدت تبعات کاهش هورمون رشد را به دنبال دارد.

باید بدانید که هورمون انسولین و هورمون رشد رابطه عکس با یکدیگر دارند؛ یعنی با افزایش یکی دیگری کاهش پیدا می‌کند.

این ترکیبات در طب سنتی در رشد قدی تاثیرگذار هستند:

• خوردن شیر با پودر سنجد شب‌ها
• خوردن ماست با دارچین عصرها
• خوردن هندوانه با زنجبیل صبح‌ها
• خوردن فرنی با زعفران به‌عنوان دسر
• قورت دادن 14 عدد برنج صبح ناشتا
• خوردن 12 عدد تخم سیاه‌دانه شب‌ها موقع خواب

کلام آخر

به عنوان والدین آگاه حتما باید به آهنگ رشد کودک خود توجه داشته باشید و با تدوین برنامه غذایی خوب و سالم و تنظیم برنامه خواب کافی و ورزش و تحرک مناسب و کنترل اضافه وزن، شرایط لازم را برای رشد کودک فراهم سازید. چنانچه موارد مشکوک به علائم کمبود هورمون رشد در کودکان را در فرزند خود مشاهده کردید، حتما به موقع به پزشک مراجعه کنید و تحت نظر پزشک اقدامات درمانی لازم را انجام دهید.