هراس شبانه کودکان | علت و روش‌های درمان

همه کودکان برای رشد به خواب کافی نیاز دارند. داشتن خواب آشفته و ناکافی می‌تواند اثرات منفی در رشد کودک بگذارد و حتی دیگر بخش‌های زندگی کودک را نیز تحت تاثیر خود قرار دهد. اما گاهی خواب کودکان با مشکلاتی همراه می‌شود که کیفیت آن را کاهش می‌دهد. برای مثال کودک دچار کابوس یا هراس شبانه می‌شود که باعث می‌شود نتواند به اندازه کافی و با کیفیت مناسب بخوابد. در این مقاله قصد داریم در مورد دلایل هراس شبانه کودکان بیشتر توضیح دهیم و بگوییم چه تفاوتی با کابوس دارد و چگونه می‌توان آن را درمان کرد.

با نصب اپلیکیشن گهواره به بهترین ابزارهای کمکی برای خواب کودکان دسترسی پیدا کنید و همچنین در زمینه مشکلات مربوط به خواب کودکان با دیگر مادران مشورت کرده و تبادل نظر داشته باشید و از پیام مشاور بهره ببرید.

هراس شبانه کودکان چیست؟

هراس شبانه چیست؟ وحشت شبانه نوعی اختلال ارثی است که در آن کودک به خوابهای عمیق و ناآرامی فرو می‌روند که بیدار شدن از آنها دشوار است. این خواب‌ها می‌توانند باعث شوند کودک فریاد بزند، دست و پا بکوبد،گریه کند و یا از رختخواب خارج شود. 

* مشکل ساز ترین عادت های خواب کودکان + روش رفع آنها

ممکن است کودک در خواب گیج به نظر برسد. برخی از کودکان حتی ممکن است بنشینند یا از رختخواب بلند شوند و به اطراف بدوند. آنها ممکن است در خواب صحبت هم بکنند، اگرچه حرفهایی که می‌زنند بی‌معنا به نظر برسد. اما کودکان در هنگام وحشت شبانه در خواب هستند، بنابراین وقتی کسی بخواهد آرامشان کنند به آن پاسخی نمی‌دهند.

آیا هراس شبانه یک اختلال مغزی است؟ طبق نسخه پنجم راهنمای تشخیصی و آماری (DSM-V) این اختلال در واقع یک بیماری قابل تشخیص نیست و شامل عناصری از شرایط شناخته شده به عنوان اختلال کابوس، اختلال رفتار خواب REM و اختلال برانگیختگی خواب با حرکت غیرسریع چشم (NREM) می‌شود. هراس شبانه می‌تواند برای والدین آزاردهنده باشد، حتی اگر برای کودک بی‌ضرر باشد.

هراس شبانه تا چه سنی طول می‌کشد؟

هراس‌های شبانه کودکان معمولا در سنین 3 تا 10 سال رخ می‌دهند، اما در گروه سنی 3 تا 7 سال شایع‌تر است. هراس شبانه در بزرگسالان به ندرت رخ می‌دهد. علت گریه شبانه کودک 15 ماهه یا از خواب پریدن کودک دو ساله با گریه به ندرت به هراس شبانه مربوط است.

آیا هراس شبانه کودک خطرناک است؟

اگرچه وحشت خواب می‌تواند برای اطرافیان فرد مبتلا ترسناک باشد، اما معمولاً دلیلی برای نگرانی نیست. بیشتر کودکان در سنین نوجوانی دیگر مشکل ترس از خواب ندارند. اگر هراس خواب باعث ایجاد مشکل در خواب کافی یا ایجاد خطر ایمنی شود، ممکن است نیاز به درمان داشته باشد.

دلیل هراس شبانه کودکان

چرا هراس شبانه ناگهان شروع می‌شود؟ هرای شبانه می‌تواند به دلایل مختلف در کودک رخ دهد. اما شایعترین علت هراس شبانه کودکان عبارتند از: 

• خستگی زیاد قبل از خواب یا بیماری
• صداهای ناگهانی در شب یا نیاز به ادرار کردن در طول شب (که می‌تواند بر خواب عمیق شما تأثیر بگذارد) 
• چیزیهایی که در طول روز کودک را می‌ترساند (مانند تماشای یک فیلم ترسناک با فردی که کودک را مورد آزار قرار می‌دهد)
• اضطراب و استرس در زندگی و مشکلاتی مانند استرس جدایی از والدین یا اضطراب پس از سانحه و...

از آنجایی که هراس شبانه زمانی رخ می‌دهد که کودک نیمه بیدار است، چیزهایی که خواب را مختل می‌کنند، می‌توانند وحشت‌های شبانه را بیشتر کنند (مانند آپنه انسدادی خواب و رفلاکس). 

تاثیر تغذیه کودک بر هراس شبانه

تغذیه ناسالم می‌تواند منجر به بروز هراس شبانه شود. برای مثال کودکان مبتلا به هراس خواب دارای حملات مکرر؛ سطوح ویتامین D 25(OH) کمتری نسبت به کودکان بدون حملات مکرر داشتند (001/0p<). 

همچنین مطالعات نشان داده‌اند که مصرف غذاهای تند برای دستگاه گوارش ما دشوارتر است. هنگامی که بدن ما برای هضم غذا تا اواخر شب سخت کار می‌کند، احتمال اختلال در خواب و حتی هراس شبانه نیز می‌تواند افزایش یابد. همچنین مصرف بیش از حد مواد کافئین‌دار نیز می‌تواند همین تاثیر را داشته باشد.

نشانه‌ های هراس شبانه کودکان 

هراس شبانه کودکان با نشانه‌های زیر همراه است:

• تعریق
• تنفس سریع
• کودک روز بعد هراس شبانه را به یاد نمی‌آورد.
• جیغ زدن
• فرزند شما ترس‌های روزانه دارد
• از رختخواب بیرون آمدن
• گریه
• گشادی مردمک در خواب
• ضربان قلب سریع
• خواب بی‌قرار
• غلت زدن زیاد
• دست و پا کوبیدن و بی‌قراری

مشکلات هراس کودکان در خواب

خواب کافی و با کیفیت برای کودکان و نوجوانان بسیار مهم است زیرا به رشد ذهنی، جسمی، اجتماعی و عاطفی کمک می‌کند. خواب به مغز ما کمک می‌کند تا اطلاعات مهم را به خاطر بسپارد، حفظ کرده و تجزیه و تحلیل کند. این مهارت‌ها  باعث بهبود عملکرد در مدرسه می‌شود. خواب می‌تواند بر خلق و خوی کودک نیز تأثیر بگذارد.

• هراس شبانه کیفیت خواب کودک را کاهش می‌دهد
• باعث بروز استرس و ترس از خواب می‌شود.
• کیفیت عملکرد در روز بعد را کاهش می‌دهد.
• کودک در طول روز خسته است.
• رشد کودک دچار اختلال می‌شود.

تفاوت کابوس و هراس شبانه 

کابوس در کودکان با هراس شبانه تفاوت دارد. در درجه اول آنها در سطوح متفاوتی از خواب رخ می‌دهند. کابویهای در نیمه پایانی خواب رخ می‌دهند اما هراس شبانه در نیمه اولیه  و بین 1 تا 4 ساعت از شروع خواب رخ می‌دهند. کابوس فقط مختص کودکان نیست اما هراس شبانه در سنین نوجوانی از بین می‌رود. کودکی که کابوس بعد از خواب آن را به خاطر دارد اما هراس شبانه در کودکان اینگونه نیست. کودکی که دچار کابوس شده به نوازش و واکنش‌های بیرونی والدین پاسخ می‌دهد اما در هراس شبانه چنین نیست.

* دلایل و روزهای درمان کابوس دیدن کودکان

روش‌های درمان هراس شبانه کودکان

به طور کلی درمان خاصی برای هراس شبانه وجود ندارد و توصیه به مداخله نمی‌شود. هراس شبانه مشکل‌ساز است اما خطرناک نیست. هیچ دلیلی برای مهار، حرکت یا بیدار کردن نوزاد وجود ندارد، مگر اینکه برای خود یا دیگران خطری ایجاد کند و بیداری‌های گیج کننده شدیدتری مانند راه رفتن در خواب یا رفتار وحشیانه و غیره را تجربه کند. معمولاً کودک بلافاصله پس از یک هراس شبانه خود به خود آرام می‌شوند. آنها دوباره می‌خوابند بدون اینکه به یاد بیاورند چه اتفاقی افتاده است. پس صبر کنید تا آرام شوند تا مطمئن شوید که حالشان خوب است  و دوباره به خواب رفته‌اند. ایجاد یک روتین قابل اعتماد و تشویق به خواب مناسب، راه‌های بسیار خوبی برای کمک به جلوگیری و به حداقل رساندن وحشت‌های شبانه است.

اگر در مورد شدت و یا فراوانی وحشت شبانه فرزندتان نگران هستید، با پزشک اطفال خود صحبت کنید.

درمان دارویی هراس شبانه 

در هراس شبانه شدید و مکرر ممکن است به درمان دارویی نیاز باشد. اگرچه داروها به ندرت به عنوان درمان وحشت شبانه حتی برای بزرگسالان تجویز می‌شوند. اما اگر کودک حملات زیادی دارد، پزشک ممکن است بنزودیازپین، مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین یا داروهای ضد‌افسردگی سه حلقه‌ای را تجویز کند.

روش‌های جلوگیری از هراس شبانه

اولین خط درمان و جلوگیری این است که از ایمنی کودکی که دچار وحشت شبانه است اطمینان حاصل شود و سپس اجازه دهیم که دوره خود را طی کند. کودکی که وحشت شبانه را تجربه می‌کند ممکن است آنچه را که اتفاق افتاده به خاطر نیاورد. ارائه پشتیبانی در روز بعد می‌تواند به او کمک کند تا بهتر بفهمد چه اتفاقی در حال رخ دادن است. اگر ترس از خواب برای فرزندتان مشکل‌ساز است، می‌توانید با کمک راهکارهای زیر هراس شبانه را کنترل کنید:

• به اندازه کافی خوابیدن در طول روز. خستگی مفرط می‌تواند به هراس خواب کمک کند.
• قبل از خواب یک برنامه منظم و آرامش بخش داشته باشید. مثلا برایش کتاب بخوانید یا با او بازی کنید و یا حتی با هم صحبت کنید.
• منطقه خواب را از نظر نور و دما و آرامش مناسب کنید. 
• موارد استرس‌زای کودک را شناسایی و رفع کنید.
• یک روتین خواب داشته باشید.

* دمای مناسب اتاق خواب نوزاد چقدر است؟

رفتار مناسب والدین هنگام هراس شبانه کودکان

چگونه به کسی که دچار وحشت شبانه است کمک می‌کنید؟ تلاش برای بیدار کردن آنها می‌تواند خطرناک و بیهوده باشد.  چرا نباید کودکی را که ترس شبانه دارد بیدار کنید؟ زیرا این کار معمولاً جواب نمی‌دهد و بچه‌هایی که بیدار می‌شوند احتمالاً دچار گیجی و ناراحتی می‌شوند. همچنین ممکن است مدت بیشتری طول بکشد تا آرام شوند و دوباره بخوابند.

بسیاری از کودکان در وحشت‌های شبانه هرگز در طول این قسمت از خواب بیدار نمی شوند. کاری که می‌توانید انجام دهید این است که با صدایی آرام و ملایم با آنها صحبت کنید تا آرامشان کنید. اگر بلند شدند اما خیلی آشفته نیستند، به آرامی آنها را به رختخواب هدایت کنید.

هراس شبانه چقدر می‌تواند ادامه داشته باشد؟

هراس خواب ممکن است منجر به راه رفتن در خواب شود. مانند راه رفتن در خواب، وحشت خواب نیز نوعی پاراسومنیا است. پاراسومنیا رفتارها یا تجربیات آزاردهنده یا عجیب در طول خواب است. هراس شبانه معمولاً از چند ثانیه تا چند دقیقه طول می‌کشد، اما ممکن است بیشتر طول بکشد.

درمان وحشت شبانه کودکان در طب سنتی

از نظر طب سنتی تغذیه اشتباه اصلی‌ترین علت بروز کابوس و هراس شبانه کودکان است. افراط در خوردن غذای زیاد یا مصرف غذای سنگین قبل از خواب باعث تشکیل گازها و بخاراتی میشود که به سمت مغز حرکت کرده و منجر به هراس شبانه می‌شوند.

همچنین سرد شدن سر قبل از خواب (مانند دوش گرفتن) میتواند بروز هراس و کابوس را افزایش دهد. غلبه طبع دموی و بلغم نیز می‌تواند منجر به هراس شبانه کودکان شود. بنابراین اصلیترین درمان اصلاح طبع و پرهیز از پرخوری قبل خواب است.