آیا انتقال جنین در روش آی وی اف درد دارد؟

اینکه آیا عمل آی وی اف درد دارد یا فرایندی بدون درد است، برای بسیاری از خانم‌ها که در پروسه بارداری به روش‌‌های کمک باروری هستند، سوال مهمی است. با توجه به اینکه یک خانم در پروسه انجام خدمات کمک‌ باروری ناگزیر و ناچار از تحمل بسیاری از کارها و پذیرش بسیاری از دستکاری‌ها است، معمولا یکی از سوالات پر تکراری که از پزشکان زنان و زایمان پرسیده می‌شود، این است که در طول دریافت خدمات کمک باروری- حال به هر روشی- چه میزان درد و ناراحتی احتمالی متوجه حال بیماری می‌شود. در این مقاله اختصاصا می‌‌خواهیم در مورد روش کمک باروری آی وی اف و عوارض، درد و مشکلاتی احتمالی آن صحبت کنیم؛ همراه ما باشید.

درد در روش آی وی اف چه قدر است؟

به طور کلی آی وی اف یک روش کمک باروری امن و ایمنی است که اکثر بیماران هیچ عارضه جانبی از آن را دریافت نمی‌کنند، اما برخی دچار نفخ و گرفتگی خفیف می‌شوند. البته بازیابی تخمک یا همان تخمک‌کشی به بیهوشی نیاز دارد تا این روش بدون درد باشد و دردی را متوجه خانم نکند. بیشتر زنان برای یک یا دو روز ناراحتی مشابه دردهای قاعدگی دارند. برای اکثر زنان، IVF به خوبی تحمل می شود. البته همیشه استثناهایی برای این قاعده وجود دارد؛ خصوصا اگر بدن خانمی به داروهای محرک تخمک‌گذاری پاسخ بیش از حد بدهد و به سندرم تحریک بیش از حد تخمدان (OHSS) مبتلا شود. خوشبختانه، اقداماتی وجود دارد که می توان برای کاهش خطر OHSS انجام داد. اگرچه درمان ناباروری با IVF یک فرآیند دشوار است، اما با توجه به شانس بالای موفقیت که با توجه به پیشرفت‌های فناوری کمک باروری ممکن است، ارزش آن را دارد.

با توجه به اینکه آستانه درد در افراد مختلف، متفاوت است، ممکن است فرایند آی وی اف برای خانمی بسیار دردناک و برای خانم دیگری عادی و معمولی باشد. مثلا پروسه خون‌گیری یا تزریق آمپول‌های خاص ممکن است کمی دردناک باشد، اما واقعیت این است که بیشتر خانم‌هایی که در سیکل آی وی اف قرار می‌گیرند، با اینگونه دردها کنار آمده‌اند و این فرایند را خیلی دردناک نمی‌دانند.

آیا ای وی اف بار اول جواب می‌دهد؟

به جز اینکه برای خانمی سوال است که آیا آی وی اف درد دارد یا خیر؛ اینکه آیا در همان بار اول آی وی اف پاسخ مطلوب و مثبت را می‌دهد یا نه نیز سوالی است که به شدت ذهن را درگیر می‌کند. تحقیقات نشان داده است که برای همه زنان، شانس بچه دار شدن در اولین تلاش IVF ، 29.5 درصد است. این رنج تا تلاش چهارم تقریبا یکسان باقی می‌ماند، اما شانس بچه دار شدن تا ششمین تلاش به 65 درصد افزایش می‌یابد. بنابراین برای این سوال که آیا آی وی اف برای بار اول جواب می‌دهد یا خیر، نمی‌توان پاسخ قطعی داد. ممکن است همان بار اول به نتیجه مطلوب برسید و شاید هم نیاز داشته باشید که این کار را چندین بار تکرار کنید.

داروهای ای وی اف چیست؟

پروسه IVF با مصرف قرص‌های ضدبارداری یا داروهای مشابه برای مدت کوتاهی قبل از انجام عمل برای کنترل زمان چرخه آی وی اف شروع می‌شود. پس از اتمام دوره مصرف قرص‌ها، سونوگرافی انجام می‌شود تا تخمدان‌ها مورد ارزیابی قرار بگیرند. با شروع چرخه آی وی اف، دستورالعمل‌هایی در مورد نحوه تجویز دوزهای روزانه مخلوط دارویی در طول هشت تا دوازده روز برای تحریک تخمدان‌ها برای تولید چندین تخمک توسط پزشک صادر می‌شود. داروهای مختلفی برای درمان ناباروری در روش IVF تجویز می‌شود. این داروها هم خوراکی و هم تزریقی هستند. سن بیمار، نتایج آزمایشات و پروتکل‌های تجویزی، نوع و میزان دقیق داروهای ای وی اف را مشخص می‌کنند. البته قرار نیست برای همه این داروها تجویز شود. هر بیمار به تناسب شرایط اختصاصی که دارد، تعدادی از این داروها را دریافت خواهد کرد. از جمله داروهای آی وی اف از قرار زیر هستند:

• داروهای آگونیست GnRH
• داروهای کنترل کننده تحریک بیش از حد تخمدان‌ها
• کلومیفن سیترات
• گنادوتروپین ها (گنادوتروپین ها شامل گنادوتروپین های انسانی (hMG)، FSH، اوروفولیتروپین، FSH تخلیص شده و FSH نوترکیب)
• منوتروپین ها
• اوروفولیتروپین
• FSH تخلیص شده
• داروهای مخصوص القای تخمک گذاری
• داروهای تقویت کننده فاز لوتئال
• قرص‌های جلوگیری از بارداری
• داروهای آنتاگونیست GnRH
• ویتامین‌های دوران بارداری
• متفورمین

دقیقا چه چیزی در روش آی وی اف درد دارد و چقدر طول می‌کشد؟

در فرایند آی وی اف نیاز است که چندین بار خون بدهید. باید در زمان مناسب سونوگرافی واژینال انجام دهید تا وضعیت رحم و تخمدان‌های شما بررسی شود. هنگامی که فولیکول‌های شما به اندازه مناسب رسیدند، تزریق نهایی گنادوتروپین جفتی انسانی (hCG) یا Ovidril که به آن شات "محرک" نیز می‌گویند، آغاز می‌شود. این تزریق به بالغ شدن کامل تخمک‌ها کمک می‌کند. ممکن است در این مدت نفخ و گرفتگی جزئی را تجربه کنید، اما هیچ چیز شدیدی نیست.

آیا تحریک بیش از حد تخمدان (OHSS) ترسناک و خطرناک است؟

در موارد بسیار کم و معدودی - نه بیشتر از 1٪ - این احتمال وجود دارد که پس از تزریق hCG وضعیتی به نام تحریک بیش از حد تخمدان (OHSS) ایجاد شود. علائم خفیف ممکن است در 10 روز آینده رخ دهد که شامل نفخ شکم و احساس پری، حالت تهوع و اسهال است. علائم شدیدتر ممکن است شامل افزایش وزن، استفراغ، ادرار تیره‌تر و حساس شدن تخمدان‌ها باشد. بیمارانی که این علائم را دارند باید به پزشک خود اطلاع دهند و اقداماتی برای کمک به تسکین علائم انجام شود.

آیا تخمک‌کشی درد دارد؟

تخمک‌کشی تحت بیهوشی و در اتاق مخصوصی انجام می‌شود. بنابراین بدون درد است؛ بعد از تخمک‌ کشی، لقاح آزمایشگاهی انجام می‌شود و وقتی تخمک‌های بارور شده به جنین تبدیل شدند، جنین‌ها به کمک عمل انتقال جنین به رحم و بدن مادر منتقل می‌شوند. عمل انتقال جنین نیز تحت بیهوشی انجام می‌شود و دردی را متوجه حال بیمار نخواهد کرد. تقریباً دو هفته پس از انتقال جنین، آزمایش بارداری انجام می‌شود.

مراقبت‌های بعد از ای وی اف

• استراحت در رختخواب

پس از انجام انتقال جنین، استراحت در رختخواب را فراموش نکنید و جدی بگیرید. کاشت جنین بین 1 تا 5 روز پس از انتقال بلاستوسیست انجام می‌شود. اگر روز 3 انتقال داشتید، دوره لانه گزینی شما 6 تا 10 روز پس از بازیابی تخمک است. در این مدت حتما از انجام فعالیت‌های شدید اجتناب کنید.

• خودداری از انجام فعالیت بدنی شدید

 فعالیت‌های شدید مانند ایروبیک، دویدن، پریدن، دوچرخه‌سواری روی تپه‌ها و... . می‌توانید پیاده‌روی، رانندگی، آشپزی کنید. می‌توانید کارهای سبک را انجام دهید، اما به هیچ وجه نباید به خود فشار بیاورید.

• رژیم غذایی

طوری غذا بخورید که انگار باردار هستید. از غذاهای فرآوری شده خودداری کنید؛ قند خود را محدود کنید؛ کربوهیدرات‌های خوب بخورید؛ دو بار در هفته ماهی‌های روغنی بخورید؛ پروتئین‌ها را نادیده نگیرید و حتما روزانه یک مولتی ویتامین با اسید فولیک مصرف کنید.

• از آمیزش جنسی خودداری کنید

توصیه می شود تا زمانی که نتیجه تست بارداری خود را دریافت نکرده‌اید، از رابطه جنسی خودداری کنید. رابطه جنسی می‌تواند باعث انقباضات رحمی شود که به نوبه خود ممکن است با لانه گزینی جنین در پوشش داخلی رحم تداخل ایجاد کند.

• داروهای لازم را مصرف کنید

 پس از انجام انتقال، پزشک ناباروری دستورالعمل‌های مربوط به نوع و دوز دارویی را که باید تا زمان نتیجه آزمایش بارداری استفاده شود، ارائه می‌کند.

• از حمام کردن طولانی اجتناب کنید

برای محافظت از خود در برابر عفونت‌های احتمالی، مهم است که از حمام طولانی، استخر یا شنا در دریا خودداری کنید. به جای آن دوش آب گرم و سریع بگیرید.

• مایعات زیاد بنوشید

مایعات به تنظیم هیدراتاسیون سلولی کمک می کنند؛ هیدراتاسیون سلولی برای عملکرد مناسب سلول (از جمله سلول های آندومتر) ضروری است.

• استرس زدایی کنید

می‌توانید تکنیک‌های آرامش‌بخشی مانند یوگا، مدیتیشن یا تای چی انجام دهید تا استرس هرچه بیشتر از شما دور شود.

• پروژسترون مصرف کنید

پروژسترون پوشش داخلی رحم شما را برای بارداری آماده می کند. پروژسترون یک محیط بهینه برای لانه گزینی جنین ایجاد می کند.

• تست بارداری

از انجام تست بارداری در خانه یا تشخیص خانگی بارداری در روزهای اول خودداری کنید! ممکن است یک منفی کاذب یا مثبت کاذب دریافت کنید. قبل از انجام اولین آزمایش هورمون hCG باید حدود دو هفته پس از انتقال صبر کنید.

تقویت قبل از ای وی اف

• از یک رژیم غذایی سالم و متعادل استفاده کنید.
• اسید فولیک، روی، آهن، پروتئین، چربی‌های سالم و آب فراوان مصرف کنید.
• مصرف ویتامین های دوران بارداری را شروع کنید.
• وزن سالم را حفظ کنید.
• سیگار، نوشیدن الکل و مواد مخدر را کنار بگذارید.
• مراقب ابتلا به انواع بیماری‌های عفونی باشید.
• مصرف کافئین خود را کاهش یا حذف کنید.
• دمای اتاق خواب خود را بین 60 تا 67 درجه فارنهایت نگه دارید.
• اسطوخودوس را در اتاق خواب یا حمام خود پخش کنید.
• چهار تا شش ساعت قبل از خواب از مصرف کافئین خودداری کنید.
• دو تا سه ساعت قبل از خواب خوردن را متوقف کنید.
• به موسیقی آرامش بخش گوش دهید.

کلام آخر

اینکه آیا آی وی اف درد دارد یا ندارد، معمولا نمی‌تواند خانمی را از روند انجام آی وی اف منصرف کند؛ زیرا معمولا نتیجه نهایی است که مهم است. آی وی اف معمولا درد زیادی ندارد. اگر فیلم عمل آی وی اف را در اینترنت مرور کنید، متوجه می‌شوید که بیمار متوجه انجام انتقال جنین یا تخمک‌ کشی نمی‌شود. مهم این است که نهایتا نتیجه آی وی اف موفق اعلام شود. در مورد هزینه آی وی اف در سال 1400 باید اختصاصا از بیمارستان یا کلینیکی که پروسه درمانی خود را در آن می‌گذرانید، پرس و جو کنید. معمولا هزینه خدمات آزمایشگاهی و بیمارستانی و هزینه داروها را باید جداگانه محاسبه کنید. در مورد هزینه انتقال جنين فريز شده نیز بهتر است به  طور اختصاصی از پزشک خود سوال کنید.