تعیین جنسیت با آی وی اف؛ روش‌ها، عوارض و درصد موفقیت

گاهی زوجین بنابه‌دلایل متعددی مانند جلوگیری از انتقال بیماری‌های ژنتیکی مرتبط با جنسیت، دنبال راهکاری برای داشتن فرزندی با جنسیت مشخص هستند. انتخاب جنسیت جنین، خدمتی باورنکردنی است که به‌لطف علم امکان‌پذیر شده و می‌تواند به والدین کمک کند تا برای پرورش و تربیت فرزندان آینده خود آمادگی بیشتری داشته باشند. در حال حاضر، تعیین جنسیت با آی وی اف، روشی مطمئن و تضمین‌شده برای داشتن فرزندی با جنسیتی مشخص است. باتوجه‌به اینکه بسیاری از والدین چنین دغدغه‌ای دارند؛ در این مقاله از مجله سلامت گهواره به این موضوع می‌پردازیم که آی وی اف برای تعیین جنسیت چگونه انجام می‌شود و میزان موفقیت تعیین جنسیت با ای وی اف چند درصد است؟

با نصب اپلیکیشن گهواره، چرخه قاعدگی خود را به‌دقت دنبال کنید و بهترین زمان برای اقدام به بارداری را بدانید. روزانه متناسب با مرحله چرخه‌تان، پیام‌های مشاوره تخصصی و توصیه‌های تغذیه‌ای دریافت کنید تا شانس باروری‌تان افزایش یابد.

تعیین جنسیت با آی وی اف چگونه انجام می‌شود؟

تعیین جنسیت جنین در بارداری برای برخی از زوجین دغدغه مهمی است و گاهی می‌خواهند قبل از بارداری، جنسیت جنین خود را مشخص کنند. انتخاب جنسیت از طریق آزمایش و روش‌های زیر انجام می‌شود:

• آزمایش ژنتیکی جنین‌‌ها و سلول‌های کروموزومی آن‌ها؛
• کاشت جنین موردنظر در رحم مادر.

در حال حاضر، تعیین جنسیت پسر با ای وی اف یا تعیین جنسیت دختر تنها از طریق فرایند IVF امکان‌پذیر است؛ بنابراین در ای وی اف میتوان تعیین جنسیت کرد. انتقال جنین منجمد بسیار ساده‌تر از مرحله اول استاندارد IVF بوده و بیشترین دقت را تضمین می‌کند. 

به‌نقل از سایت ncbi

لقاح آزمایشگاهی در حال حاضر حدود 2% تا 5% از کل نوزادان را در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته تشکیل می‌دهد. علاوه‌براین، IVF به‌طور فزاینده‌ای با آزمایش‌های ژنتیکی پیچیده جنین همراه است. 

In vitro fertilization currently accounts for the conception of 2%–5% of all newborns in many developed nations. Moreover, IVF is increasingly coupled with sophisticated genetic testing of embryos.

روش‌های تعیین جنسیت جنین با IVF

تعیین جنسیت جنین در آی وی اف می‌تواند در 2 مرحله متفاوت، قبل از لقاح و بعد از لقاح انجام شود که در ادامه بررسی خواهند شد.

تعیین جنسیت با آی وی اف قبل از لقاح

در این روش تعیین جنسیت، آزمایشگاه ژنتیک، اسپرم‌ها را بر اساس نوع کروموزم‌ها (X یا Y) جدا می‌کند. لازم است بدانید که تفاوتی بسیار اندک در وزن DNA کروموزوم‌ها منجر به تفکیک آن‌ها از یکدیگر خواهد شد. 

این روش تعیین جنسیت، غیرتهاجمی است؛ بنابراین در طول فرایند جداسازی هیچ‌گونه آسیبی به تخمک یا جنین وارد نشده و از طرفی نیازی به نمونه‌برداری نیز نخواهد بود. 

با جدا شدن اسپرم دارای کروموزوم دلخواه والدین در آزمایشگاه ژنتیک، فرایند باورسازی تخمک از طریق روش IVF یا ICSI انجام می‌شود. 

تعیین جنسیت با آی وی اف بعد از لقاح و قبل از لانه‌گزینی

در این روش تعیین جنسیت جنین با IVF، در اولین مرحله باید لقاح آزمایشگاهی انجام شود تا جنین شکل بگیرد. در ادامه و در مرحله اولیه تقسیم سلولی، آزمایشگاه ژنتیک از جنین نمونه‌برداری می‌کند تا نوع کروموزوم‌ها بررسی شوند. 

این روش دقت بسیار بیشتری در مقایسه با جداسازی اسپرم داشته و در نتیجه تعیین جنسیت جنین در آن دقیق‌تر خواهد بود. نکته مهم اینکه، تعیین جنسیت با نمونه‌برداری از جنین روشی تضمین‌شده برای شناسایی و در نهایت پیشگیری از انتقال بیماری‌های ژنتیکی مرتبط با جنسیت نیز خواهد بود.

به‌نقل از سایت asrm

زمانی‌که از PGT-M برای جلوگیری از انتقال جنین مبتلا به اختلالات ژنتیکی ارثی استفاده می‌شود؛ استفاده از PGT-A هیچ خطر اضافی برای بیمار و جنین ایجاد نمی‌کند.

When PGT-M is used to avoid the transfer of an embryo affected by an inherited disorder, the use of PGT-A adds no additional risk to either the patient or the embryo.

با اپلیکیشن گهواره، سیکل پریودت رو دنبال کن تا شانس بارداریت رو بالا ببری.

نصب اپلیکیشن گهواره

مراحل انجام آی وی اف همراه با تعیین جنسیت

تمامی تخمک‌ها / جنین‌های بارور شده در روش IVF، کروموزوم‌های X و Y را از والدین خود به ارث می‌برند و این کروموزوم‌ها هستند که جنسیت نوزاد را تعیین کرده و در نتیجه امکان تعیین جنسیت نوزاد را نیز فراهم می‌کنند. بنابراین با آزمایش سلول‌های جنین می‌توان جنسیت نوزاد را تعیین کرده و جنین با جنسیت انتخاب شده توسط والدین را به رحم مادر منتقل کرد. 

• در روش تعیین جنسیت با IVF، تخمک‌های زن بازیابی شده و با استفاده از اسپرم شریک زندگی یا اسپرم اهداکننده، برای ایجاد جنین زنده، بارور می‌شوند.
• در مرحله بعد، تعدادی از سلول‌های جنین که با استفاده از روش آی‌وی‌اف تولید شده‌اند؛ بعد از عمل لقاح مصنوعی و به‌عنوان نمونه برای آزمایشگاه ژنتیک ارسال می‌شوند. 
• این سلول‌ها در آزمایشگاه ژنتیک تحت تجزیه‌وتحلیل کروموزومی قرار می‌گیرند.
• بررسی باروری جنین‌ها از طریق فرایندی به‌نام تشخیص ژنتیکی پیش از لانه‌گزینی (PGD) یا غربالگری ژنتیکی پیش از لانه‌گزینی (PGD/PGT-A) انجام می‌شود؛ بنابراین پزشکان می‌توانند ناهنجاری‌های کروموزومی که منجر به نقص مادرزادی یا مشکلات رشدی می‌شوند را نیز تشخیص دهند. 
• از آنجایی‌که آزمایش جنینی چند روز زمان می‌برد، جنین‌ها تا زمانی‌که والدین تصمیم بگیرند که انتقال با کدام جنین انجام شود؛ منجمد خواهند شد. بنابراین آزمایش‌های ژنتیکی روی جنین‌های ارسالی به آزمایشگاه، جنسیت جنین را مشخص خواهد کرد.
• متخصصان آزمایشگاه ژنتیک، از طریق آزمایش می‌توانند تشخیص دهند که آیا جنین حامل دو کروموزوم X (دختر) یا یک کروموزوم X و یک کروموزوم Y (پسر) است.
• آزمایشگاه ژنتیک امکانات و تجهیزات لازم برای چرخش اسپرم (عمل جداسازی اسپرم به کروموزوم X و Y) را دارد و از این طریق می‌تواند جنسیت را تعیین کند. پس والدین می‌توانند بر اساس جنسیت موردنظر، جنینی را انتخاب کنند که می‌خواهند در رحم منتقل شود.
• در نهایت با تایید جنسیت توسط والدین، جنینی که فریز شده بود را ذوب کرده و سپس به رحم مادر انتقال می‌دهند. 

در چنین شرایطی است که پاسخ سوال آی با ای وی اف میتوان تعیین جنسیت کرد؛ تضمین فرایند با 99.9% دقت است. اکنون می‌دانید که آی وی اف برای تعیین جنسیت جنین چگونه انجام می‌شود.

به‌نقل از سایت ncbi

اگرچه PGT با در نظر گرفتن موارد مختلفی از جمله حذف انواع ژن‌های منفرد یا بازآرایی‌های کروموزومی ساختاری انجام می‌شود؛ اما افزایش اخیر در فراوانی استفاده از آن به‌دلیل کاربرد این روش برای رد آنیوپلوئیدی (PGT-A) در انتخاب بین جنین‌های احتمالی برای کاشت است. 

Although PGT is performed with various indications in mind, including the exclusion of single gene variants or structural chromosomal rearrangements, the recent increase in the frequency of its deployment is being driven by its use to rule out aneuploidy (PGT-A) in selecting among possible embryos to implant.

چه افرادی کاندیدای مناسب روش تعیین جنسیت از طریق IVF هستند؟

روش تعیین جنسیت با IVF می‌تواند توسط اکثر زوجین استفاده شود؛ اما روش بارداری با آی‌وی‌اف گزینه مناسب‌تری برای افراد زیر خواهد بود:

چه کسانی نباید تعیین جنسیت با آی وی اف انجام دهند؟

این روش تعیین جنسیت چون با از بین‌رفتن جنین همراه است؛ مخالفان زیادی در میان اخلاق‌گراها دارد؛ بنابراین توصیه می‌شود کسانی که موضع شدیدی درباره این موضوع داشته و حساسیت بالایی دارند برای انجام این کار اقدام نکنند. 

درصد موفقیت در تعیین جنسیت با روش IVF و عوامل موثر بر آن

تعیین جنسیت با آی وی اف و آزمایش ژنتیکی جنین (آزمایش ژنتیکی قبل از لانه‌گزینی) شامل PGD/PGS/PGT-A و شناسایی کروموزوم‌های XX یا XY در جنین، 99.9% (تقریبا 100%) دقیق بوده و درصد موفقیت بالایی دارد؛ بنابراین پیشرفته‌ترین روش انتخاب جنسیت نوزاد است. 

اکنون می‌دانید تعیین جنسیت جنین با ای وی اف چگونه است و چقدر موفقیت‌آمیز است؛ اما چالش اصلی اینجاست که برخی عوامل می‌توانند روی درصد موفقیت این روش تاثیر بگذارند که به شرح زیر هستند:

عوامل موثر روی موفقیت تعیین جنسیت با ای وی اف

• سن مادر؛
• میزان تخمک؛
• کیفیت اسپرم؛
• وضعیت سلامت زوجین؛
• کیفیت جنین.

موارد بالا نمی‌توانند جنین‌های سالم با جنسیت موردنظر تولید کنند؛ بنابراین در این شرایط نمی‌توان درصد موفقیت تعیین جنسیت جنین با ای وی اف را 100% دانست. 

به‌نقل از سایت ncbi

اگرچه ترکیب IVF با انتخاب جنسیت قبل از لانه‌گزینی از دهه 1990 در دسترس بوده است؛ اما این فرایند عمدتا به ایجاد تعادل انتخابی خانواده یا در موارد نادر، به پیشگیری از اختلالات ژنتیکی مرتبط با جنسیت محدود شده است. 

the coupling of IVF with preimplantation sex selection has been available since the 1990s, the practice has been mostly limited to elective family balancing or, in rare cases, to the prevention of sex-linked genetic disorders.

قبل از تعیین جنسیت با ای وی اف چه مراقبت‌هایی لازم است؟

تعیین جنسیت جنین با IVF مانند تمامی روش‌های پزشکی دیگر به مراقبت‌هایی نیاز دارد تا میزان موفقیت افزایش پیدا کرده و در مقابل میزان عوارض احتمالی کاهش پیدا کند. از جمله مراقبت های قبل از تعیین جنسیت با آی وی اف می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

در صورتی که موارد جدول بالا را رعایت کنید، درصد موفقیت تعیین جنسیت با ای وی اف افزایش پیدا می‌کند. 

لازم است بدانید که در کنار مراقبت‌های بررسی شده، زوجین باید رضایت‌نامه‌ای را امضا کنند که در صورت عدم موفقیت این روش در تعیین جنسیت، جنین با جنسیت دیگر را پذیرفته و برای بارداری اقدام می‌کنند. 

مراقبت‌های بعد از تعیین جنسیت با ای وی اف چیست؟

علاوه‌بر مراقبت‌های قبل از تعیین جنسیت، کاندیدا باید مراقبت‌های بعد از این روش را نیز کاملا جدی گرفته تا درصد موفقیت افزایش یابد؛ این مراقبت‌ها به شرح زیر هستند:

• رژیم غذایی سالم شامل پروتئین، حبوبات، میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و چربی‌های سالم؛
• خودداری از مصرف گوشت خام، غذاهای فراوری شده، غذاهای حاوی نگهدارنده و شکر؛
• ورزش منظم روزانه زیرنظر پزشک متخصص؛
• خودداری از مصرف الکل؛
• ترک سیگار و قرار نگرفتن در معرض دود سیگار؛
• مصرف داروها و مکمل‌های تجویزی پزشک متخصص طبق دستور؛
• حفظ وزن در محدوده طبیعی با داشتن رژیم غذایی مناسب زیرنظر پزشک متخصص.

مزایای تعیین جنسیت با ای وی اف چیست؟

تعیین جنسیت جنین با IVF روشی با موفقیت نزدیک به 100% است؛ در نتیجه قطعی‌ترین روش برای زوجینی است که قصد بارداری با لقاح مصنوعی را دارند. از جمله مزایای این روش می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کاهش خطر انتقال بیماری‌های ژنتیکی مرتبط با جنسیت جنین؛
• جنسیت دلخواه زوجین؛
• امکان فریز کردن جنین برای دوره‌های بعدی بارداری؛
• کاهش خطر سقط جنین؛
• تشخیص اختلالات و ناهنجاری‌های ژنتیکی قبل از لانه‌گزینی؛
• کاهش احتمال عوارض چندقلوزایی با انتقال یک رویال؛
• کوتاه‌تر شدن زمان چرخه‌های لقاح مصنوعی.

تعیین جنسیت با روش آی وی اف برای مادر و جنین عوارضی دارد؟

نگرانی درباره عوارض تعیین جنسیت با آی وی اف، چالشی اصلی برای زوجینی است که برای انجام این روش اقدام می‌کنند. آن‌ها نگران هستند که به جنین آسیب رسیده یا عوارض و مشکلات دیگری را تجربه کنند. 

لازم است بدانید که اگر تعیین جنسیت به این روش در شرایط زیر انجام شود، هیچ‌گونه عوارضی مادر و جنین را تهدید نخواهد کرد:

شرایط استاندارد تعیین جنسیت با IVF

• انجام تعیین جنسیت در آزمایشگاهی با محیط کاملا بهداشتی و تجهیزات استاندارد؛
• جداسازی اسپرم یا نمونه‌برداری از جنین توسط متخصصان آزمایشگاهی باتجربه و دانش کافی؛
• انجام فرایند انتقال جنین در کلینیکی با محیطی کاملا بهداشتی و تجهیزات استاندارد؛
• انتقال جنین توسط متخصصان با تجربه و دانش کافی.

عوارض تعیین جنسیت جنین با آی وی اف

اگر تعیین جنسیت در شرایط بالا انجام نشود؛ ممکن است برخی از زوجین، عوارض زیر را تجربه کنند:

استرس روانی و فشار عاطفی

در مواردی که جنسیت دلخواه والدین به لانه‌گزینی نرسیده یا بارداری موفقیت‌آمیز نیست؛ زوجین استرس روانی و فشار عاطفی را تجربه می‌کنند. 

سندرم تحریک بیش‌ازحد تخمدان (OHSS)

در طول فرایند IVF، پزشک متخصص زنان، داروهایی را برای تحریک تخمک‌گذاری تجویز می‌کند که مصرف آن‌ها در برخی از زنان با مشکلات و عوارض زیر همراه است:

• احتباس مایعات در بدن؛
• درد شکمی؛
• تهوع؛
• لخته‌شدن خون؛
• سندرم تحریک بیش‌ازحد تخمدان (ورم و درد تخمدان).

محدودیت در تعداد جنین‌های قابل استفاده 

زمانی‌که روش IVF تنها برای تعیین جنسیت جنین انجام شود؛ ممکن است تعداد جنین‌های دارای شرایط مناسب برای انتقال کاهش پیدا کنند. در چنین شرایطی شانس موفقیت بارداری با جنین دلخواه کاهش پیدا کرده و در نتیجه زوجین به ناچار برای سیکل بعدی IVF اقدام می‌کنند. 

بروز اختلالات ژنتیکی نادر

برخی از مطالعات نشان داده که IVF و برخی از سندرم‌های اپی‌ژنتیک مانند سندرم آنجلمن و بکویت ویدمن مرتبط هستند. 

احتمال وزن کم نوزاد هنگام تولد و زایمان زودرس

در برخی موارد (با احتمال بسیار پایین) ممکن است نوزادان IVF وزن کمتری هنگام تولد داشته یا در معرض زایمان زودرس قرار بگیرند.

تعیین جنسیت با ای وی اف چقدر زمان میبرد؟

همان‌طور که در بخش آی وی اف برای تعیین جنسیت جنین چگونه است بررسی شد؛ باید آزمایش‌های ژنتیکی خاصی شامل PGT، PGD یا PGS انجام شود تا پسر یا دختر بودن جنین مشخص شود. این روش تعیین جنسیت در دو مرحله انجام می‌شود که به شرح زیر هستند؛ بنابراین می‌توان باتوجه‌به بازه زمانی هر مرحله، مدت‌زمان تعیین جنسیت با آی وی اف را تخمین زد.

• مرحله اول: انجام آزمایش‌های جنین؛
• مرحله دوم: آماده‌سازی رحم مادر برای انتقال جنین.

بر اساس مراحل بالا، فرایند تعیین جنسیت با آی وی اف معمولا بین 4 تا 10 روز زمان می‌برد. 

هزینه‌های مرتبط با آی وی اف همراه با تعیین جنسیت

عوامل متعددی روی هزینه تعیین جنسیت با آی وی اف تاثیر دارند که به شرح زیر هستند:

• موقعیت جغرافیایی؛
• نوع کلینیک درمان و انتقال جنین؛
• نوع آزمایشگاه ژنتیک تعیین جنسیت؛
• تعداد درمان‌های مورد نیاز؛
• تعداد جنین‌های مورد بررسی؛
• داروها و مکمل‌های تجویز شده؛
• بازیابی تخمک؛
• انجماد جنین؛
• نمونه‌برداری یا بیوپسی جنین؛
• انتقال جنین به رحم؛
• موارد تحت پوشش بیمه.

دلایل انتخاب روش آی وی اف و تعیین جنسیت چیست؟

زوجین ممکن است دلایل زیادی برای مشخص کردن جنسیت جنین با روش آی وی اف داشته باشند که برخی از آن‌ها در ادامه بررسی می‌شود.

به‌نقل از سایت ncbi

وقتی امکان انتخاب بین جنین‌های پسر و دختر وجود داشته باشد؛ بیماران هنگام تلاش برای باردار شدن فرزند دوم (62%) در مقایسه با فرزند اول (32.4%) بیشتر جنسیت را انتخاب می‌کنند و معمولا جنسیت مخالف فرزند اول انتخاب می‌شود. 

When a choice was available between male and female embryos, patients selected the sex more frequently when trying to conceive the second child (62%) as compared to the first child (32.4%) and most commonly selected for the opposite sex of the first child.

متعادل‌سازی خانواده با آی وی اف تعیین جنسیت

دلایل زیادی وجود دارد که چرا والدین تمایل به تعیین جنسیت با آی وی اف دارند؛ بسیاری از والدین، اغلب انتخاب جنسیت را برای «تعادل خانواده» خود انتخاب می‌کنند. به‌عبارت ساده‌تر، متعادل‌سازی خانواده به‌این معنی است که اگر والدین موردنظر همیشه پسر می‌خواستند اما فقط دختر داشتند؛ می‌توانند از ای وی اف برای تعیین جنسیت پسر استفاده کنند تا خانواده‌ای متعادل از نظر جنسیت فرزندان داشته باشند. 

جلوگیری از انتقال بیماری‌های ژنتیکی با آی وی اف و تعیین جنسیت

علاوه‌بر متعادل‌سازی خانواده، والدینی که قصد فرزندآوری داشته اما نگران افزایش احتمال خطر انتقال بیماری‌های ژنتیکی مرتبط با جنسیت هستند؛ می‌توانند تعیین جنسیت با آی وی اف را انجام دهند. بنابراین درمان ناباروری با IVF تنها روشی درمانی نیست و می‌تواند چرخه انتقال بیماری‌های ژنتیکی مرتبط با جنسیت را نیز متوقف کند. 

داشتن نوزادی با جنسیت فرزند از دست‌داده

یکی از دلایل کسانی که آی وی اف تعیین جنسیت موفق داشتند؛ متولد شدن فرزندی با جنسیت کودکی است که قبلا از دست داده‌اند. در این شرایط، والدین آمادگی بیشتری برای تربیت نوزادی با جنسیت مشابه دارند. 

به‌نقل از سایت asrm

مشاوره باید به این نگرانی بپردازد که زن ممکن است به‌دلیل فشارهای اجتماعی شریک زندگی، خانواده یا جامعه برای فرزندی با جنسیت دیگر، تحت فشار قرار گرفته تا خطرات IVF برای انتخاب جنسیت را بپذیرد. 

Counseling also must address the concern that the woman might be pressured into taking the risks of IVF for sex selection because of her partner's, family’s, or social pressures for a child of one sex or the other.

تعیین جنسیت با آی وی اف؛ از واقعیت تا رویا

تعیین جنسیت با آی وی اف در وهله اول با هدف جلوگیری از انتقال بیماری‌ها و اختلالات ژنتیکی مرتبط با جنسیت جنین انجام می‌شود؛ اما برخی از زوجین این روش را برای انتخاب جنسیتی مخالف فرزند اول خود انتخاب می‌کنند. همان‌طور که در این مقاله از مجله سلامت گهواره مطالعه کردید؛ میزان موفقیت این روش 99.9% است، اما ممکن است عواملی روی درصد موفقیت تاثیر بگذارند. بنابراین توصیه می‌شود قبل از هر اقدامی برای دریافت مشاوره از پزشک متخصص زنان اقدام کنید تا درصد موفقیت بالاتر رفته و عوارض احتمالی کاهش پیدا کنند. 

منابع

asrm

ncbi

ncbi

ncbi