ضعف و خستگی بعد از زایمان . راه‌های مقابله با آن

زمانی که نوزاد کوچک خود را برای اولین بار در آغوش می‌گیرید، قطعا به شدت هیجان‌زده و احساساتی خواهید شد. زایمان کردن یک پروسه سخت است و دوران شیردهی و روبه‌رویی با مسئولیت‌های مادرانه شرایط را پیچیده‌تر خواهد کرد. قطعا این لحظات در زندگی هر مادری توأم با شادی و هیجان فراوان است. از طرفی مادر نگران تمامی آنچه در انتظار اوست، می‌باشد. علاوه بر آن  شما احساس ضعف و خستگی بعد از زایمان خواهید داشت. در واقع پس از زایمان شما از نظر جسمی و روانی ، به شدت خسته خواهید شد. بنابراین در ادامه به بررسی دلایل ضعف و خستگی بعد از زایمان و روش‌های مقابله با آن خواهیم پرداخت.

آیا احساس ضعف بعد از زایمان طبیعی است؟

ضعف و خستگی بعد از زایمان مشکل بسیار شایعی است. هر خانمی تغییرات زیادی را در بدن خود حین بارداری تجربه می‌نماید. حمل، رشد دادن و سپس به دنیا آوردن یک موجود زنده، یک امر خارق‌العاده و مشکل است. پس از به دنیا آمدن فرزندتان، خواب تبدیل به یک تفریح لوکس خواهد شد! تمامی ضعف و خستگی بعد از زایمان به میزان ساعات استراحت شما در شبانه‌روز و میزان کارهای رومزه‌تان بستگی دارد. برخی از مادران ممکن است تا ماه‌ها پس از زایمان احساس ضعف کنند. اما برخی دیگر تنها چند هفته را با ضعف و خستگی بعد از زایمان دست به گریبان هستند. در واقع با مدیریت زندگی بعد از زایمان می‌توانید احساس ضعف و خستگی را کاهش دهید.

عوامل مستعدکننده ضعف و بی‌حالی در دوران شیردهی

در این میان عواملی وجود دارند که احتمال بروز ضعف و خستگی بعد از زایمان را افزایش می‌دهند. در ادامه به بررسی این عوامل می‌پردازیم.

• در برخی از خانم‌ها یکی از دلایل اصلی بروز ضعف و خستگی بعد از زایمان، مشکل کم‌کاری تیروئید می‌باشد. بنابراین اگر به کم‌کاری تیروئید مبتلا هستید، باید به صورت روتین تخت نظر متخصص غدد باشید. ضمنا رعایت یک رژیم غذایی سالم و سبک زندگی مناسب از ضروریات کنترل کم‌کاری تیروئید است.
• گاهی اوقات پروسه زایمان ساعت‌ها به طول می‌انجامد. بنابراین تمامی انرژی مادر صرف به دنیا آوردن نوزاد خواهد شد. در نتیجه ضعف و خستگی بعد از زایمان بروز خواهد نمود. ضمنا گاهی اوقات برای کنترل درد زایمان از برخی داروهای آرام‌بخش استفاده می‌شود. همین داروها سبب تشدید ضعف و خستگی بعد از زایمان خواهد شد. حتی مادرانی که زایمان آن‌ها به روش سزارین انجام شده است نیز ضعف بعد از زایمان را تجربه می‌کنند که لازم است این مادران از مراقبت‌های پس از زایمان سزارین آگاه باشند.
• شیر دادن به نوزاد می‌تواند سبب احساس ضعف و خستگی بعد از زایمان شود. نوزاد تمامی مواد مغذی را از بدن شما دریافت می‌کند. بنابراین بهتر است با مصرف مکمل‌های غذایی سطح مواد مغذی و انرژی بدن خود را بالا نگه دارید تا دچار ضعف و بی‌حالی در دوران شیردهی نشوید. اگر از یک رژیم غذایی مناسب و متعادل پیروی نکنید، ممکن است دچار احساس ضعف وخستگی بعد از زایمان شوید. 
• از دست دادن حجم زیاد خون حین زایمان می‌تواند سبب بروز آنمی یا کم‌خونی شود. یکی از دلایل اصلی احساس ضعف و خستگی بعد از زایمان،  با توجه به علت خونریزی بعد از زایمان، کم‌خونی است. در این زمینه درمان خونریزی بعد از زایمان ضروری است.
• افسردگی پس از زایمان یکی از شایع‌ترین مشکلات میان بانوان است. یکی از علائم اصلی افسردگی ضعف و خستگی می‌باشد. 
• شیردهی مرتب به نوزاد، هر ۲ تا ۳ ساعت یک بار، می‌تواند بر استراحت و خواب شما اثر منفی بگذارد. بی‌خوابی سبب احساس ضعف و خستگی بعد از زایمان خواهد شد.

راه‌های مقابله با ضعف و خستگی بعد از زایمان

در ادامه برخی از راه‌های کنترل ضعف و خستگی بعد از زایمان را بیان می‌کنیم.

1. تقسیم وظایف؛ زمانی که شما بیشتر وقت خود را صرف رسیدگی به نوزاد می‌نمایید، بهتر است از شریک زندگی خود بخواهید که برخی از وظایف مرتبط با امور داخل خانه را نیز بر عهده بگیرد. ضمنا اگر شیر خودتان را به نوزاد می‌دهید، بهتر است همسرتان برخی وظایف مربوط به نوزاد را نیز بر عهده بگیرد. مانند تعویض پوشک، خوابانیدن او و مراقبت از او زمانی که شما استراحت می‌کنید. اگر از شیر خشک برای تغذیه نوزاد استفاده می‌کنید، همسرتان در شیردهی به نوزاد نیز می‌تواند کمک کند. بهتر است کارهای منزل را به تنهایی انجام ندهید. زمانی که شما وظایف کمتری را بر عهده بگیرید زمان بیشتری برای استراحت خواهید یافت، در نتیجه احساس ضعف و خستگی بعد از زایمان کاهش می‌یابد.
2. برنامه‌ریزی زمان خواب؛ سعی کنید زمان خواب خود را با زمان خواب نوزاد تنظیم کنید. در ماه‌های اول قطعا این روش غیرقابل انجام خواهد بود اما به مرور زمان شما ساعات خواب نوزاد خود را می‌یابید. در مقابل می‌توانید ساعات خواب خود را نیز تنظیم کنید. زمانی که نوزاد در خواب است، شما هم بخوابید. این روش به شما کمک می‌کند تا زمان مناسبی برای استراحت داشته باشید. در نتیجه ضعف بعد از زایمان کاهش می‌یابد.
3. برنامه‌ریزی روزانه مناسب؛ اگر شما با کمی دقت الگوی خوابیدن نوزاد خود را بیابید، می‌توانید یک برنامه‌ریزی دقیق روزانه داشته باشید. ساعات خواب نوزاد خود را یادداشت کنید. در نتیجه شما می‌توانید در این ساعات کمی بخوابید یا کارهای مهم روزانه خود را انجام دهید. اولین قدم برای برنامه‌ریزی روزانه یافتن الگوی خواب نوزاد است. با این روش می‌توانید برای همه چیز برنامه‌ریزی کنید.
4. در کارهای روزانه از دیگران کمک بگیرید؛ می‌توانید یک پرستار بچه استخدام کنید. یا از افراد خانواده و دوستان برای انجام وظایف منزل و مراقبت از نوزاد کمک بگیرید. کارهای بسیاری نظیر تمیز کردن منزل و آشپزی وجود دارد که این افراد می‌توانند در این زمینه‌ به شما کمک کنند. اگر کسی را دارید که عاشقانه شما را دوست می‌دارد و به شما اهمیت می‌دهد، لطفا برای کمک خواستن از او خجالت نکشید. اگر کمک کوچکی از سمت ایشان ساعت استراحت شما را افزایش می‌دهد، برای درخواست کمک اقدام کنید.
5. آرامش خود را حفظ کنید؛ برخی از روش‌های ریلکسیشن مانند یوگا می‌توانند بسیار کمک کننده باشند. دقایقی در روز را به مدیتیشن و یوگا اختصاص دهید.
6. ورزش کنید؛ ورزش کردن روزانه برای هر دوی شما بسیار مناسب است. نوزاد را درون کالسکه بگذارید و روزانه نیم ساعت به پیاده‌روی بروید. همین پیاده‌روی ساده به کاهش ضعف و خستگی بعد از زایمان به خصوص در ناحیه پایین تنه کمک خواهد کرد. هوای آزاد برای هر دو شما بسیار مناسب است. ضمن اینکه می‌توانید خواب راحتی داشته باشید.
7. نسبت به افسردگی پس از زایمان آگاه باشید؛ اگر با وجود تغذیه و استراحت مناسب هنوز برای خوابیدن دچار مشکل هستید، بهتر است از متخصص کمک بگیرید. گاهی همین نشانه‌های کوچک از علائم اولیه افسردگی بعد از زایمان می‌باشد.
8. رژیم غذایی مناسب؛ ضعف و خستگی بعد از زایمان یک مشکل شایع است. اما به این معنا نیست که شما به سلامت بدن خود توجه نداشته باشید. اگر سوال شما این است که بعد از زایمان چه بخوریم لازم است که غذای سالم و کافی استفاده کنید. ورزش کنید تا سالم و شاد بمانید. از یک رژیم غذایی مناسب و متعادل استفاده کنید تا مطمئن شوید تمامی مواد مغذی را به مقدار کافی دریافت می‌کنید. دریافت مقادیر کافی ویتامین‌ها و املاح به کاهش ضعف و خستگی بعد از زایمان کمک می‌کنند.
9. آب بنوشید؛ اهمیت نوشیدن مقادیر مناسب آب غیرقابل انکار است. نوشیدن آب به شما کمک می‌کند تا سطح انرژی بالاتری داشته باشید. ضمنا هر کمبود مایعاتی را در بدن جبران می‌نماید.

چه زمانی لازم است با پزشک تماس بگیرید؟

با وجود اینکه ضعف و خستگی بعد از زایمان یک امر طبیعی می‌باشد. اما با بروز هر یک از شرایط زیر لازم است که با پزشک خود تماس حاصل فرمایید.

• خونریزی شدید بعد از زایمان

• بی‌علاقگی نسبت به همه‌چیز
• افزایش وزن، خشکی پوست، یبوست و خستگی شدید

در ادامه به بررسی برخی از مشکلات مرتبط با احساس ضعف و خستگی بعد از زایمان می‌پردازیم.

سندرم خستگی مزمن بعد از زایمان چیست؟

یک بیماری که طی آن شما بدون هیچ دلیل موجهی احساس خستگی بیش از حد می‌نمایید. این خستگی و ضعف با استراحت برطرف نمی‌شود. این سندرم با نام انسفالومیلیتیز میالژیک نیز شناخته می‌شود. زمانی که با وجود رعایت تمامی موارد گفته شده احساس ضعف و بی‌حالی در دوران شیردهی ادامه داشت، بهتر است توسط پزشک بررسی شوید.

علت ضعف ماهیچه‌ای پس از فعالیت چیست؟

اگر علت روانی یا جسمی باعث بدتر شدن مشکل سندرم خستگی مزمن شود، ما شاهد ضعف ماهیچه‌ای پس از فعالیت خواهیم بود. در واقع می‌توان با کمی ورزش کردن به بهبود این دردها کمک کرد. ورزش منظم یکی از بهترین درمان‌هاست. 

خستگی پس از زایمان با منشأ آدرنال حاصل چیست؟

سطح هورمون پروژسترون با خروج جفت از بدن کاهش می‌یابد. از طرفی سطح هورمون استروژن برای جبران تعادل هورمونی افزایش می‌یابد. این تغییرات هورمونی بر سطح هورمون‌های مترشحه از غدد آدرنال تأثیر می‌گذارند. در نتیجه سبب بروز ضعف و خستگی بعد از زایمان خواهند شد. 

مادر بودن به تنهایی یک مسئولیت بزرگ است. از طرفی مراقبت از نوزاد متولد شده و انجام کارهای روزانه می‌تواند سخت و طاقت‌فرسا باشد. در نتیجه طبیعی است که شما دچار ضعف و خستگی بعد از زایمان خواهید شد. اما با رعایت نکات گفته شده و مراقبت از خود می‌توانید بر ضعف و خستگی بعد از زایمان غلبه نمایید.