چندقلوها با روش زایمان طبیعی | زمان و روش زایمان چندقلوها

در بارداری‌هایی که بیش از یک جنین در داخل رحم قرار دارند، مادران دشواری‌های ویژه‌ای را به نسبت یک بارداری تک قلویی تجربه می‌کنند. همچنین از منظر پزشکی، تولد چندقلوها با روش زایمان طبیعی، بارداری‌های دوقلویی و بیشتر، شرایطی پرخطر برای مادر و جنین‌ها محسوب می‌گردند و به همین دلیل برای پزشکان، علاوه بر کنترل خوب و دقیق این شکل از حاملگی‌ها، انتخاب نوع زایمان و زمان مناسب برای به دنیا آوردن جنین‌ها نیز به شدت مهم است. در این مقاله قصد داریم تا به صحبت در رابطه با زمان و نحوه زایمان جنین‌های دوقلو بپردازیم.

انواع بارداری‌های دوقلویی

در ارتباط با موضوع تولد چندقلوها با روش زایمان طبیعی، لازم به ذکر است که در حقیقت وقتی در داخل دیواره رحم، دو سلول تخم لانه‌گزینی نموده و شروع به رشد و نمو می‌کنند، یک بارداری دوقلویی رخ می‌دهد اما ویژگی‌های تمام دوقلویی‌ها، با یکدیگر، یکسان نیست و بدین خاطر بارداری‌های دوقلویی دارای انواع مختلفی است و زایمان آن‌ها نیز شرایط خاص خود را دارد.

یکی از دسته‌بندی‌های معروف دوقلویی، تقسیم بندی آنان براساس همانند بودن یا نبودن سلول‌های تخم است که در اصطلاح سبب همسان بودن یا ناهمسان بودن جنین‌ها می‌گردد. 

اما تقسیم‌بندی مهمتری نسبت به دسته‌بندی بالا وجود دارد، که در آن بارداری‌های دوقلویی براساس تعداد پرده‌های اطراف جنین‌ها (پرده‌ها کوریون و آمنیون که سبب ایجاد محیط امنی به دور جنین میگردند) دسته بندی می‌شوند که بر این مبنا، حاملگی‌های دوقلویی به 3 دسته زیر تقسیم می‌گردند:

• دی‌کوریون- دی‌آمنیون: یعنی در این نوع از دوقلویی، هر جنین یک پرده کوریون و یک پرده آمنیون مجزا به دور خود دارد. همچنین این جنین‌ها از طریق جفت‌های مجزا تغذیه می‌گردند.
• مونوکوریون- دی‌آمنیون: در این نوع بارداری دوقلویی، جنین‌ها در یک پرده کوریون مشترک قرار دارند اما هرکدام در پرده‌های آمنیون مجزا واقع شده‌اند. در 64 درصد از این بارداری‌ها، جفت نیز بین دو جنین مشترک است.
• مونوکوریون- مونوآمنیون: در این دسته از حاملگی‌های دوقلویی، جنین‌ها در داخل یک پرده آمنیون و کوریون مشترک قرار دارند و از یک جفت نیز تغذیه می‌شوند. در این حالت، دو جنین کاملا و بدون وجود مانعی با یکدیگر در تماس مستقیم هستند. همچنین در این نوع از دوقلویی شانس بروز مشکلات پرخطر در بین جنین‌ها مثل سندرم انتقال خون قل به قل، افزایش پیدا می‌کند.

این تنوع در بارداری‌های دوقلویی یکی از عوامل مهم و تاثیرگذار بر نحوه و زمان به انتها رساندن حاملگی است.

حال به این سوال خواهیم پرداخت که؛

بهترین زمان برای زایمان در بارداری دوقلویی چند هفتگی است؟

بهترین زمان زایمان چندقلوها با روش زایمان طبیعی در هر نوع از بارداری با توجه به شرایط و بیماری‌های مادر، جنین و سیر بارداری تعیین می‌گردد. وضعیت پرده‌های جنینی یک فاکتور بسیار با اهمیت در تعیین زمان پایان بارداری است. البته باید این نکته را در نظر گرفت که غالب بارداری‌های دوقلویی زودتر از بارداری‌های تک قلویی ختم میگردند، به نحوی که براساس مطالعات، حدود 60 درصد از دوقلویی‌ها به طور خود به خود پیش از هفته 37 بارداری (به صورت نارس) به دنیا می‌آیند و در این میان جنین‌هایی که در پرده‌های مشترک قرار دارند (مونوکوریون- مونوآمنیون) زودتر از سایرین متولد می‌گردند.

روش زایمان در بارداری‌های دوقلویی 

باید گفت، وجود دو جنین در رحم دلیلی بر آن نیست که تنها راه زایمان و تولد جنین‌ها، جراحی سزارین باشد. بهترین روش زایمان در یک حاملگی دوقلویی براساس معیارهای مختلفی تعیین می‌گردد، که عبارتند از:

نوع دوقلویی، برای مثال جنین‌هایی که در یک پرده آمنیون وکوریون مشترک قرار دارند فقط باید با سزارین متولد گردند.

• وضعیت جفت از لحاظ مجزا یا مشترک بودن
• حالت و وضعیت قرارگیری جنین‌ها در داخل رحم
• سن بارداری
• جثه جنین‌ها
• میزان تجربه مسئول یا عامل زایمان

شرایط انجام زایمان طبیعی در بارداری دوقلویی

• برای زایمان طبیعی جنین‌ها باید بیش از 32 هفته سن داشته باشند. در جنین‌های کوچک‌تر از این سن حامگی، خطر بروز خونریزی مغزی با انجام سزارین کاهش می‌یابد.
• جنین‌هایی که پرده‌های آمنیون و کوریون مجزا دارند و همچنین جفت آنها نیز مشترک نیست.
• شرایط مناسب لگن و کانال زایمانی مادر برای عبور جنین 
• جنین‌هایی که هر دو با وضعیت سر (یعنی سر پایین و باسن بالا) وارد کانال زایمان میشوند، می‌توانند از این طریق متولد شوند.
• در مواردی که فقط جنین اول با سر وارد لگن شده و جنین دوم با وضعیتی غیر از سر پایین آمده نیز اگر سن و جثه جنین مناسب بوده و عامل زایمان یک فرد با تجربه باشد، امکان زایمان طبیعی وجود دارد.

در مورد به دنیا آوردن چندقلوها با روش زایمان طبیعی، باید این نکته را دانست که امکان دارد جنین اول به روش طبیعی به دنیا بیاید، اما جنین دوم به دلایل مختلف نتواند از طریق واژن خارج شود و پزشک مجبور گردد برای تولد جنین دوم سزارین انجام دهد که در این نوع زایمان دوقلویی، خطر بروز عوارض جدی برای مادر وجود دارد. یکی از علائم زایمان طبیعی، پاره شدن کیسه آب است که اگر سوال شما این است که از کجا بفهمیم کیسه آب سوراخ شده، پزشک در این مورد بررسی‌های لازم را انجام می‌دهد.

برای مثال، در مطالعه‌ای که در سال 2020 در پاریس بر روی 5055 مادر باردار دوقلو که تصمیم داشتند زایمان طبیعی کنند، انجام گرفت، 79.3 درصد از باردارها موفق به انجام زایمان طبیعی برای هردو جنین شدند. در 2.6 درصد از موارد، تنها جنین اول به روش طبیعی متولد شد و جنین بعدی با سزارین به دنیا آمد و در نهایت 18.1 درصد از مادران، به علت بروز مشکلات در حین زایمان، هر دو جنین را به کمک سزارین به دنیا آوردند. این مطالعه همچنین نشان داد، میزان عوارض مادری مثل خونریزی بعد از زایمان در مادرانی که برای داشتن زایمان واژینال تلاش کردند اما در نهایت یک یا هر دو جنین را به کمک سزارین به دنیا آوردند، بیشتر از مادرانی بود که زایمان طبیعی موفقی داشتند. 

در کشور ما ترجیح اکثریت پزشکان بر این است که بارداری‌های با بیش از یک جنین زنده با انجام جراحی سزارین به پایان برسند.

نکات زیر در انجام زایمان طبیعی در بارداری دوقلویی حائز اهمیت است:

• این نوع زایمان باید در مراکزی انجام شود که دسترسی سریع به امکانات اتاق عمل سزارین و بخش مراقبت‌های ویژه دارد و به همین خاطر انجام زایمان طبیعی دوقلویی در خانه پس از مشاهده علائم زایمان طبیعی، توصیه نمی‌گردد.
• علاوه بر متخصص زنان و ماما، لازم است که به متخصص بیهوشی و نوزادان نیز در مورد وقوع این زایمان اطلاع داده شود تا به موقع در کنار مادر باشند.
•  مادر در طول زایمان طبیعی دوقلویی می‌تواند مثل یک زایمان تک قلویی، پس از شروع مراحل درد زایمان طبیعی، از روشهای کاهش درد و زایمان بی درد بهره ببرد و همچنین امکان گذراندن مراحل زایمانی در آب برای مادر وجود دارد.

آیا مادری که دوقلو باردار است با داشتن سابقه سزارین میتواند زایمان طبیعی داشته باشد؟

بله از نظر علمی و با توجه به شرایط مادر، وضعیت قرارگیری جنین‌ها در هنگام زایمان و وجود سایر عوامل تاثیرگذار بر موفقیت زایمان واژینال، امکان VBAC یا همان انجام زایمان طبیعی در بارداری دوقلویی بعد از یکبار سزارین وجود دارد. براساس مطالعات انجام شده، درصد موفقیت VBAC در بارداری‌های دوقلویی بین 45 تا 76 درصد است.

در انتها به این سوال نیز پاسخ خواهیم داد که؛

روش انجام زایمان در بارداری‌های سه قلویی و بیشتر چگونه است؟ 

باید گفت، پزشکان در سراسر دنیا سزارین را به عنوان روش ارجح زایمان در بارداری‌های سه قلویی و بیشتر می‌دانند. چرا که براساس شواهد و مستندات علمی، انجام زایمان طبیعی در بارداری‌های سه قلویی و بیشتر در مقایسه با سزارین، با افزایش خطر بروز مرده‌زایی، مشکلات تنفسی در نوزاد، مرگ و میر زمان نوزادی و شیرخوارگی و نیز نیاز به تزریق خون به مادر همراه بوده است.

در نهایت بر این نکته در مورد تولد چندقلوها با روش زایمان طبیعی، تاکید می‌کنیم که تجربه زایمان دوقلویی دشواری‌ها و حساسیت‌های خاص خود را دارد و انتخاب مناسب‌ترین زمان و روش برای تولد جنین‌ها به فاکتورهای مختلفی بستگی دارد که مهم‌ترین آن‌ها سن بارداری و نوع دوقلویی است.