مراحل رشد نوزاد چهار ماهه + جدول قد و وزن چهار ماهگی نوزاد

کوچولوی دوست‌داشتنی شما در چهار ماهگی اجتماعی‌تر شده و هدفمندتر حرکت می‌کند؛ چهار ماهگی نوزاد با تقلید حرکات و صداهایی همراه است که می‌بیند و می‌شنود. کم‌کم متوجه می‌شوید که گریه‌های آن‌ها با یادگیری نحوه ابراز گرسنگی، ناراحتی، خواب‌آلودگی و ناامیدی، متفاوت خواهد شد. باتوجه‌به اینکه، چهار ماهگی نوزاد مانند هر مرحله دیگری بخش مهمی از رشد مغزی و جسمی او است؛ در این مقاله از مجله سلامت گهواره به بررسی ویژگی‌های نوزاد چهار ماهه مانند وزن، خواب و حرکات بدن، نیاز به غذای کمکی علاوه بر شیر مادر و واکسن‌ها و نکات مراقبتی می‌پردازیم تا فرزندی سالم و شاد داشته باشید.  

با نصب اپلیکیشن گهواره، قد و وزن کودک خود را روی نمودار بررسی کنید و از رشد مناسبش اطمینان یابید. روزانه متناسب با سن کودکتان ، پیام‌های مشاوره‌ تخصصی دریافت کنید و با توصیه‌های تغذیه‌ای و دستور پخت‌های مناسب، تغذیه سالم‌تری برای او فراهم کنید. همچنین، با بازی‌های مناسب و آزمون‌های دوره‌ای به تقویت هوش و مهارت‌های فرزندتان کمک کنید.

قد و وزن نوزاد چهار ماهه

باتوجه‌به اینکه نوزاد به‌صورت پیوسته وزن اضافه می‌کند؛ پزشکان انتظار دارند که وزن آن‌ها در چهار ماهگی بین 450 گرم تا 560 گرم اضافه شده باشد؛ بنابراین قد و وزن اکثر نوزادان در 4 ماهگی تقریبا به دو برابر وزن تولد می‌رسد. دلیل این افزایش وزن، رشد سریع استخوان‌ها و وزن گیری نوزاد چهار ماهه است. 

قد و وزن نوزاد چهار ماهه دختر و پسر تفاوت‌های زیادی با یکدیگر دارند؛ بنابراین نباید میزان رشد قدی و وزنی نوزادان دختر را با پسر مقایسه کرد. در این حالت، پزشک متخصص اطفال با اندازه‌گیری منظم و دوره‌ای قد و وزن نوزاد و دور سر او، داده‌های به‌دست آمده را با نمودار مقایسه کرده و روند رشد نوزاد را زیرنظر می‌گیرد تا در صورت مشکلات رشدی، برای درمان اقدام شود. 

برای اطلاع از وزن و قد نوزاد پسر و دختر در چهار ماهگی ادامه مطلب را با دقت بیشتری بخوانید. 

جدول قد نوزاد چهار ماهه دختر

جدول قد نوزاد چهار ماهه پسر

برای درک بهتر جدول بالا، مفاهیم زیر را مطالعه کنید:

• صدک 50: میانگین رشد نوزاد سالم است.
• صدک 5 و 95: مرز پایین و بالا که هنوز طبیعی تلقی می‌شود. 

با اپلیکیشن گهواره، هر هفته در جریان تغییرات و نیازهای کودکت قرار بگیر.هر روز یک پیام مشاور متناسب با سن کودکت دریافت کن. قد و وزن کودکت رو هر ماه وارد کن تا بهت بگیم رشد کودکت مناسب هست یا نه.

نصب اپلیکیشن گهواره

علائم رشد طبیعی و حرکات نوزاد چهار ماهه

از 4 ماهگی، نوزاد به‌سرعت یاد می‌گیرد که چطور بدن خود را هماهنگ کند؛ در چنین شرایطی، نوزاد کنترل بیشتری روی کارهای زیر خواهد داشت:

• بینایی؛
• لامسه؛
• شنوایی.

با کنترل بیشتر روی کارهای بالا، حرکات بدن نوزادان در 4 ماهگی، توسعه‌یافته‌تر شده و حرکات جدید بیشتری را انجام می‌دهند که به شرح زیر هستند: 

حرکات بدن نوزاد چهار ماهه

از 4 ماهگی، مهارت‌های فیزیکی نوزاد به‌طور قابل‌توجهی رشد کرده و آن‌ها می‌توانند حرکات زیر را انجام دهند:

غلت زدن کودک چهار ماهه

نوزاد در چهار ماهگی شروع به غلت زدن می‌کند؛ در ابتدا او تمایل زیادی به قرار گرفتن روی شکم دارد و در همین حالت شروع به کشف محیط اطراف خود می‌کند. باتوجه‌به اینکه حرکات دست او نیز در حال توسعه است؛ بنابراین اشیاء را لمس کرده و به‌دلیل گسترش مهارت لامسه و بینایی، اشکال، رنگ‌ها و بافت‌ها را درک می‌کند.

بنابراین در چهار ماهگی نوزاد باید حرکات زیر را انجام دهد:

• غلت زدن روی شکم؛
• غلت زدن به جلو و عقب؛
• بالا آوردن 90 درجه‌ای سر هنگام قرار گرفتن روی شکم؛
• رساندن دست‌ها به یکدیگر و لمس انگشتان هنگام دراز کشیدن به پشت.

نشستن نوزاد چهار ماهه

کج نشستن نوزاد چهار ماهه در ابتدای امر، طبیعی است؛ چون‌ آن‌ها هنوز در حال تکامل حرکات و هماهنگی بین اعضای بدن خود هستند. اما اکثر نوزادان در این سن به‌صورت زیر می‌نشینند:

• نداشتن حالت افتادگی سر در حالت نشسته (توانایی نگه‌داشتن سر)؛
• صاف نشستن در صورت تکیه‌دادن به جایی؛
• دست دراز کردن برای برداشتن اسباب‌بازی نزدیک به خود در حالت نشسته با تکیه‌گاه امن.

به‌نقل از سایت pregnancybirthbaby

از 4 ماهگی، کودک شما به‌سرعت یاد می‌گیرد که بدن خود را هماهنگ کند. آن‌ها کنترل بیشتری روی کارهایی که انجام می‌دهند، خواهند داشت و شروع به حرکت بسیار بیشتری می‌کنند. 

From 4 months, your baby will quickly be learning to coordinate their body. They will have more control over what they do and they will start to move around much more.

حرکات دست و پای نوزاد چهار ماهه

حرکات دست نوزاد چهار ماهه شامل موارد زیر است:

• برداشتن اشیاء با انگشتان و شست؛
• گذاشتن انگشتان دست یا هر شی دیگری در دهان؛
• گرفتن و رها کردن اجسام؛
• گرفتن جغجغه با دو دست؛
• بازی با جغجغه؛
• بازی با انگشت‌ها هنگام چسباندن دست‌ها به یکدیگر؛
• گرفتن و کشیدن لباس‌ها با دست؛
• تکان دادن اسباب‌بازی‌ها (تاب‌دادن اسباب‌بازی‌ها)؛
• فشار دادن دست‌ها، آرنج‌ها و ساعدها به سمت بالا در حالت دراز کشیده روی شکم.

به‌نقل از سایت medlineplus

نوزاد چهار ماهه می‌تواند اجسامی مانند جغجغه را در دو دست خود بگیرد؛ اما اگر جغجغه از دستش بیفتد نمی‌تواند آن را از روی زمین بردارد.

Play with a rattle when it's placed in their hands, but won't be able to pick it up if dropped.

لازم است بدانید که گذاشتن اشیا در دهان امری کاملا طبیعی است؛ چون نوزاد در این سن در حال یادگیری مهارت‌های زیر است:

• یادگیری مهارت‌های جدید دهانی؛
• آماده شدن برای خوردن غذای جامد در ماه‌های بعد. 

تغذیه نوزاد در چهار ماهگی چگونه است؟

تغذیه نوزاد چهار ماهه تاثیر بسیار زیادی در رشد او دارد؛ اما تعداد دفعات شیر دادن و میزان شیری که هر نوزاد می‌خورد با دیگری متفاوت است. بنابراین نباید این موارد را معیار سلامت جسمی نوزاد خود قرار دهید. در ادامه به بررسی این موضوع می‌پردازیم که نوزاد چهار ماهه چقدر باید شیر بخورد و آیا واقعا در این سن نیاز به غذای کمکی دارد؟

نوزاد چهار ماهه هر چند ساعت باید شیر بخورد؟

نوزاد چهار ماهه باید هر 3 تا 4 ساعت یک‌بار شیر بخورد؛ اما بهترین روش برای تعیین زمان شیر دادن به نوزادان در این سن، بررسی نشانه‌های گرسنگی است. بنابراین بهتر است هر زمانی که احساس گرسنگی کردند به آن‌ها شیر بدهید.

برنامه شیردهی نوزاد در 4 ماهگی

• صبح‌زود (معمولا بعد از ساعت 5 صبح)؛
• اواسط صبح؛
• موقع ناهار؛
• اواسط ظهر؛
• عصرها؛
• 1 تا 2 بار در طول شب.

لازم است بدانید که 3 یا 4 ساعت یک‌بار شیر دادن یا برنامه‌ بالا لزوما برای تمامی نوزادان مناسب نیست و ممکن است کودکی به میزان شیر کمتر یا بیشتری نیاز داشته باشد؛ بنابراین برای تعیین میزان شیردهی به نوزاد باید مشاهدات زیر را بررسی کنید:

• 6 تا 8 پوشک خیس می‌کند.
• 1 تا 2 بار در روز مدفوع نرم دارد.
• وزن نوزاد در حال افزایش است.
• رنگ پوست خوبی دارد. 
• هوشیار است و نمی‌خواهد مدام شیر بخورد.

موارد بالا نشان می‌دهند که نوزاد شما شیر کافی را دریافت می‌کند. 

آیا غذا دادن به نوزاد چهار ماهه ضرر دارد؟

پزشک اطفال توصیه می‌کند که غذای کمکی نوزاد را از 6 ماهگی شروع کنید؛ چون تا حدود 6 ماهگی، شیر مادر یا شیر خشک، تمامی نیازهای تغذیه‌ای نوزاد شامل کالری، پروتئین، ویتامین و مواد معدنی را تامین می‌کند. اما بعد از 6 ماهگی، نیاز بدن نوزاد به آهن و روی افزایش پیدا کرده و شیر مادر برای تامین این نیازها کافی نخواهد بود؛ بنابراین غذای کمکی ضروری است. 

به‌نقل از سایت nhs

معرفی غذاهای جامد به کودک، که گاهی اوقات غذای تکمیلی یا از شیر گرفتن نیز نامیده می‌شود؛ باید از حدود 6 ماهگی کودک شروع شود. 

Introducing your baby to solid foods, sometimes called complementary feeding or weaning, should start when your baby is around 6 months old.

نشانه‌های آمادگی نوزاد برای خوردن غذای جامد

موارد زیر نشان می‌دهند که کودک برای خوردن اولین غذای جامد آماده است:

• در حالت نشسته می‌ماند و سر خود را ثابت نگه‌می‌دارد. 
• چشم‌ها، دست‌ها و دهان خود را هماهنگ کرده و می‌تواند به غذا نگاه کرده، آن را بردارد و به دهانش ببرد.
• از دست دادن رفلکس فشار زبان که به‌طور خودکار غذا را از دهانش بیرون می‌راند یا به‌عبارتی به‌جای تُف کردن غذا، آن را قورت می‌دهد. 

به‌نقل از سایت parents

نوزادان کمتر از 4 ماه، هنوز این مهارت‌های لازم را کسب‌ نکرده‌اند، بنابراین نباید قبل از 4 ماهگی غذای جامد را شروع کنید. 

Babies younger than 4 months have not developed these necessary skills, so don't start solids before 4 months. 

نشانه‌های اشتباه در آمادگی کودک برای غذای کمکی

موارد زیر در واقع نمونه‌هایی رایج از نشانه‌هایی هستند که والدین با مشاهده آن‌ها به‌اشتباه تصور می‌کنند کودک برای خوردن غذای جامد آماده است:

• مشت‌هایش را می‌جود.
• بیشتر از حد معمول در طول شب بیدار می‌شود.
• تمایل بیشتری به خوردن شیر دارد. 

موارد بالا از جمله رفتارهای طبیعی نوزاد در چهار ماهگی هستند و لزوما نشانه‌ای از گرسنگی یا آمادگی آن‌ها برای شروع غذای جامد نیستند. 

لازم است بدانید که خوردن غذای جامد، باعث نمی‌شود که نوزاد چهار ماهه شما در طول شب بیشتر بخوابد؛ بنابراین نباید از این روش برای خواب بیشتر کودک استفاده کنید. گاهی کمی شیر اضافی تا زمانی‌که نوزاد برای غذای کمکی آماده شود؛ به‌خواب طولانی‌تر او کمک خواهد کرد. 

آیا بیسکوییت مادر برای نوزاد چهار ماهه ضرر دارد؟

پاسخ کوتاه، بله است. بیسکوییت مادر برای نوزاد چهار ماهه ضرر دارد؛ چون طبق مواردی که در بخش قبلی به آن‌ها اشاره شد، دادن غذای کمکی به نوزاد زیر 6 ماه توصیه نمی‌شود. لازم است بدانید که دستگاه گوارش نوزادان تا قبل از 6 ماهگی به‌اندازه‌ای رشد نکرده که بتواند غذای جامد را هضم کند و حتی ممکن است به‌دلیل عدم آمادگی برای قورت دادن غذا، دچار خفگی شود. 

فرنی نوزاد چهار ماهه از نظر پزشکان

از نظر پزشکان اطفال، دادن فرنی به نوزاد چهار ماهه تنها زمانی توصیه می‌شود که طبق نمودار و بر اساس جنسیت، نوزاد وزن‌گیری نکرده باشد. بنابراین اگر پزشک اطفال پس از بررسی وزن و قد نوزاد، شروع فرنی را برای وزن‌گیری بهتر توصیه کرد؛ باید فرنی را به‌شکل متفاوتی آماده کنید. نکات تهیه فرنی نوزاد 4 ماهه به شرح زیر است:

• فرنی بسیار رقیق؛
• فاقد شکر و نمک؛
• تنها با شیر مادر یا شیرخشک؛
• تنها با آرد برنج.

نکته مهم اینکه، اگر از شیر مادر برای درست کردن فرنی نوزاد چهار ماهه استفاده می‌کنید؛ شیر را باید بعد از برداشتن فرنی از روی حرارت اضافه کنید. 

راه های افزایش وزن نوزاد چهار ماهه

تنها راه افزایش وزن نوزاد چهار ماهه، شیردهی منظم و کافی است. در ادامه نحوه شیردهی اصولی برای افزایش وزن نوزاد در چهار ماهگی آمده است:

• شیردهی منظم: مطمئن شوید که نوزاد هر 3 تا 4 ساعت یک‌بار شیر می‌خورد.
• توجه به نشانه‌های سیر شدن نوزاد: به نشانه‌هایی مانند تعداد دفعات خیس شدن پوشک و مدفوع توجه کنید. 
• اصلاح پوزیشن شیردهی: گاهی علت وزن نگرفتن نوزاد چهار ماهه، پوزیشن شیردهی مادر است؛ در چنین شرایطی نوزاد مکش کافی ندارد و نمی‌تواند در هر بار شیردهی به‌اندازه مناسبی شیر بخورد.
• غلظت شیرخشک: اگر نوزاد با شیر خشک تغذیه می‌شود؛ غلظت شیر تاثیر زیادی در سیر شدن او و وزن‌گیری کودک دارد. بنابراین شیرخشک را نه غلیظ و نه رقیق آماده کنید.

خواب نوزاد چهار ماهه چگونه است؟ 

خواب نوزاد چهار ماهه نیز تغییراتی با رشد او خواهد داشت؛ به‌عنوان‌مثال، با افزایش سطح هوشیاری و رشد مهارت‌های حرکتی، نوزاد در این سن تمایل به بیدار ماندن برای کشف بیشتر محیط اطراف دارد. در ادامه تمامی سوالات والدین درباره خواب نوزاد در چهار ماهگی پاسخ داده می‌شود. 

نوزاد چهار ماهه چقدر باید بخوابد؟

در 4 ماهگی، کودک شما به‌خوبی در مسیر داشتن الگویی مناسب برای خواب منظم قرار گرفته است؛ بنابراین خواب نوزاد چهار ماهه باید منظم و برای ساعات مشخصی در طول شبانه‌روز باشد. 

برخی از نوزادان، به‌ویژه آن‌هایی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند؛ در طول شب بیدار خواهند شد. این فرایندی کاملا طبیعی و نشانه سلامت جسمی نوزاد است؛ پس نگران نباشید. 

بهترین حالت خواب نوزاد چهار ماهه به شرح زیر است:

در چنین شرایطی، مجموع زمان خواب نوزاد در چهار ماهگی باید بین 12 تا 16 ساعت باشد. 

علت نخوابیدن نوزاد چهار ماهه در شب چیست؟

چهار ماهگی نوزاد برای هر والدی، اغلب گیج‌کننده است؛ چون نوزادان در این سن عاشق یادگیری و نشان‌دادن مهارت‌های جدید خود هستند. بعضی از نوزادان ممکن است این مهارت‌ها را در طول شب تمرین کنند که منجر به خوابی ناآرام و نامنظم خواهد شد. 

در چهار ماهگی، رشد شناختی زیادی رخ می‌دهد؛ در طول چنین فرایندی، نوزادان که قبلا عادت به‌خواب منظم و پیوسته داشتند، از خوابیدن امتناع کرده، بیشتر گریه می‌کنند و ساعت‌های طولانی‌تری بی‌قراری خواهند کرد. پزشکان متخصص اطفال به چنین حالتی، «پسرفت خواب» می‌گویند. 

به‌عبارت ساده‌تر علت نخوابیدن نوزاد چهار ماهه در شب، اختلال ناگهانی در الگوهای خواب به‌دلیل فعالیت بیشتر مغز است که آن‌ها را بیشتر هوشیار نگه می‌دارد.  

به‌نقل از سایت nutricia

می‌توان با بیشتر زمان دادن به نوزاد برای تمرین مهارت‌های جدیدش در زمان بیداری، پسرفت خواب یا پیشرفت رشدی را تنظیم کرد. 

Sleep regressions or developmental progressions can be adjusted by giving your baby more time to work on their new skills while they’re awake.

الگوی خواب نوزاد چهار ماهه

همان‌طور که در بخش قبلی بررسی شد؛ الگوی خواب نوزاد چهار ماهه باید شامل خواب شبانه و چرت‌های روزانه و طبق توصیه بنیاد ملی خواب به شرح باشد: 

به‌نقل از سایت kidshealth

طبق توصیه‌های بنیاد ملی خواب، اکثر نوزادان در این سن باید 12 تا 16 ساعت در طول شبانه‌روز بخوابند که شامل یک دوره طولانی‌تر خواب شبانه و حداقل 2 چرت در طول روز می‌شود. میانگین خواب روزانه نیز 3 تا 4 ساعت است. 

Most babies this age should sleep 12–16 hours a day, which includes a longer stretch at night and at least two naps during the day, says the National Sleep Foundation. The average amount of daytime sleep is now about 3–4 hours.

مشکلات رایج گوارشی در نوزاد 4 ماهه

مشکلات رایج گوارشی در این سن معمولا شامل رفلاکس و قولنج، نفخ، یبوست و اسهال نوزاد چهار ماهه است. با وجود اینکه رفلاکس معده و قولنج معمولا تا حدود 3 یا 4 ماهگی بهبود پیدا می‌کنند؛ اما ممکن است موارد دیگری مانند اسهال و یبوست و نفخ ادامه‌دار باشند. 

نوزاد چهار ماهه تا چند روز مدفوع نکند طبیعی است؟

در 4 ماهگی، نوزادان باید روزانه چندین پوشک را خیس کرده و حرکات روده منظمی داشته باشند. تعداد دفعات ادرار و مدفوع بین کودکان در هر سنی متفاوت است؛ بنابراین نمی‌توان زمانی کاملا دقیق برای شرایط گوارشی نوزاد تعیین کرد.

به‌نقل از سایت kidshealth

برخی از کودکان چندین‌بار در روز مدفوع می‌کنند؛ در حالی که دیگران ممکن است هر چند روز یک‌بار مدفوع کنند. این شرایط تا زمانی طبیعی است که مدفوع نوزاد نرم باشد؛ اما اگر مدفوع سفت و خشک بوده یا دفع آن سخت است، باید به پزشک مراجعه کنید. 

At 4 months, babies should have several wet diapers a day and regular bowel movements. Some may poop several times a day; others may poop every few days. This is normal as long as the poop is soft. Let your doctor know if it gets hard, dry, or is difficult to pass.

برای یبوست نوزاد چهار ماهه چی خوبه؟

برای یبوست نوزاد چهار ماهه اقدامات زیر را انجام دهید:

• برای آرام کردن روده‌های نوزاد، او را با آب‌ گرم حمام کنید.
• شکم نوزاد را به‌آرامی و در جهت عقربه‌های ساعت ماساژ دهید.
• با دستان خود، حرکات دایره‌ای محکم اما ملایمی را از ناف به سمت بیرون انجام دهید.
• کودک را به پشت خوابانده و پاهایش را به‌آرامی به‌عقب و جلو (حرکت دوچرخه) حرکت دهید.

به‌نقل از سایت parents

برخی از نوزادان، هنگام تغییر به شیر خشک، شروع غذای جامد یا بهبودی پس از بیماری، یبوست را تجربه می‌کنند. 

Some babies experience constipation when switching to formula, starting solids, or getting over an illness.

رگه خون در مدفوع نوزاد چهار ماهه نشانه چیست؟

رگه خون در مدفوع نوزاد در هر سنی برای والدین نگران‌کننده است و به‌دنبال دلیل آن هستند؛ از جمله دلایلی که ممکن است رگه‌هایی از خون را در مدفوع نوزاد ببینید به شرح زیر هستند:

شقاق مقعدی

پارگی‌های کوچک در پوست رکتوم، که به‌عنوان شقاق مقعدی شناخته می‌شود؛ شایع‌ترین علت وجود خون در مدفوع کودک است. شقاق مقعد معمولا در اثر یبوست ایجاد می‌شود؛ در واقع زور زدن برای دفع مدفوعی که سفت شده باعث پارگی‌های کوچک در مقعد خواهد شد. 

عفونت‌های دستگاه گوارش

وجود رگه‌ خون در مدفوع نوزاد 4 ماهه همچنین می‌تواند نشانه‌ای از عفونت روده باشد. عفونت‌ها اغلب باعث التهاب و پارگی‌های کوچکی شده و در نتیجه خون به مدفوع نشت می‌کند. 

آسیب نوک سینه مادر

اگر نوک سینه مادر ترک خورده و خونریزی داشته باشد؛ ممکن است نوزاد هنگام شیر خوردن مقداری از این خون را ببلعد؛ در نتیجه لکه‌ها و رگه‌های قرمز در مدفوع نوزاد دیده شده یا حتی مدفوع نوزاد تیره و سیاه می‌شود. 

زخم‌های دستگاه گوارش

زخم معده نیز ممکن است باعث مدفوع خونی در نوزادان شود؛ زخم‌های گوارشی که در امتداد پوشش دستگاه گوارش تشکیل می‌شوند نیز دلیل دیگر مشاهده رگه‌های خونی در موفوع نوزاد هستند. 

اسهال نوزاد چهار ماهه چه زمانی نگران‌کننده است؟

اسهال نوزاد چهار ماهه در شرایط زیر نگران‌کننده خواهد بود و باید به پزشک اطفال مراجعه کنید:

• اسهال شدن نوزاد برای بیشتر از 24 ساعت؛
• مشاهده علائم کم‌آبی؛
• تب بالا؛
• بی‌حالی و بی‌تابی؛
• تحریک‌پذیر شدن نوزاد؛
• خواب‌آلودگی؛
• کاهش فعالیت روزانه؛
• استفراغ مداوم؛
• مشاهده خون یا مخاط در مدفوع نوزاد؛
• مدفوع بیشتر از 10 بار در طول شبانه‌روز. 

علائم کم‌آبی بدن نوزاد 4 ماهه در اثر اسهال

• کاهش تعداد پوشک‌های خیس؛
• خشکی دهان و لب‌ها؛
• گریه بدون اشک؛
• بی‌حالی شدید؛
• عدم تمایل به خوردن شیر.

واکسن های مهم برای نوزاد در چهار ماهگی

واکسن چهار ماهگی نوزاد، سومین نوبت از واکسن‌های نوزادان است. در این نوبت، نوزاد واکسن‌های زیر را دریافت می‌کند:

• واکسن پنتاوالان یا پنج‌گانه (شامل سیاه‌سرفه، کزاز، هموفیلوس آنفولانزا، هپاتیت B و دیفتری)؛
• واکسن فلج اطفال (به‌صورت قطره خوراکی یا تزریقی).

تب نوزاد چهار ماهه بعد از واکسن

تب یکی از عوارض واکسن چهار ماهگی نوزاد است و بیشتر نوزادان بعد از دریافت واکسن، تب را تجربه خواهند کرد؛ اما سوال والدین این است که: «بعد از واکسن، تب نوزاد چهار ماهه باید چند باشه؟» 

درجه تب زیربغل نوزاد چهار ماهه در حالت طبیعی باید در محدوده مشخصی قرار بگیرد؛ بنابراین اگر دمای بدن نوزاد بعد از تزریق واکسن 4 ماهگی بیشتر از موارد جدول زیر باشد؛ نوزاد تب داشته و باید اقدامات لازم را انجام دهید. 

دندان در آوردن نوزاد چهار ماهه

بسیاری از والدین به دنبال جواب این سوال هستند که: «آیا نوزاد چهار ماهه دندون در میاره؟».

به‌عنوان والدین آگاه باید بدانید که دندان‌ها ممکن است در هر ماهی از سال اول زندگی کودک ظاهر شوند؛ اما تشخیص دقیق زمان رویش دندان‌ها کار بسیار دشواری است، مگر اینکه دندان را دیده یا آن را لمس کنید. نکته مهم اینکه، اکثر کودکان 4 ماهه شروع به آبریزش دهان و قرار دادن اشیاء در دهان خود می‌کنند؛ اما هیچ‌کدام از این موارد به‌معنای دندان در آوردن آن‌ها نیست. 

رشد مغز نوزاد چهار ماهه

مغز کودک چهار ماهه به‌شکل زیر رشد خواهد کرد:

• در چهار ماهگی، نوزاد شروع به تشخیص اشیاء و افرادی خواهد کرد که از راه دور با آن‌ها آشنا می‌شود. 
• به عشق و محبت واکنش نشان می‌دهد.
• با یک دست به سمت اسباب‌بازی‌ها می‌رود. 
• چیزهایی که از یک‌طرف به طرف دیگر حرکت می‌کنند را با چشمان خود ردیابی می‌کند.
• دست‌ها و چشمانش با یکدیگر کار می‌کنند.
• چهره‌ها را از نزدیک تماشا می‌کند. 
• اگر خوشحال یا ناراحت باشد با حرکات و صدایی ویژه مانند صدای خاصی یا گریه به شما اطلاع می‌دهد. 

باتوجه‌به مراحل رشد مغز نوزاد در چهار ماهگی، بهتر است والدین با روش‌های زیر به نوزاد خود در این مرحله کمک کنند:

• با قرار دادن اسباب‌بازی‌ها در نزدیک نوزاد، به او کمک کنید تا هماهنگی دست و چشم‌های خود را توسعه دهد.
• در طول کارهای روزمره، با نوزاد خود صحبت کنید.

ارتباطات و رشد عاطفی نوزاد در چهار ماهگی

یکی از خصوصیات نوزاد چهار ماهه، واکنش‌های عاطفی است که به اتفاقات پیرامون خود نشان می‌دهد. از جمله نشانه‌های رشد عاطفی نوزاد در این سن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• نوزادان در چهار ماهگی، عاشق نگاه‌کردن به خودشان در آینه هستند؛ آن‌ها در این شرایط ممکن است لبخند بزنند و حتی با انعکاس تصویر خود صحبت کنند (مثلا آه بکشند). 
• نوزادان چهار ماهه احساساتی مانند عصبانیت و ناامیدی را نشان داده و ممکن است گاهی به‌جای گریه کردن، ناله کنند. 
• ریزریز می‌خندند و حتی گاهی قهقهه می‌زنند.
• وقتی شما را ببینند و بعد از دیدرسشان خارج شوید؛ لبخند زده یا هیجان‌زده می‌شوند.
• وقتی صدایی غیر از صدای والدین خود می‌شنوند؛ گریه نمی‌کنند.
• گاهی جیغ‌های بلند و گوش‌خراش می‌کشند.
• هنگام نگاه‌کردن به افراد یا اسباب‌بازی، صدا تولید می‌کنند.

توسعه زبان نوزاد در چهار ماهگی

تا 4 ماهگی، بسیاری از نوزادان سعی می‌کنند صداهایی مانند «آه» و «جیغ» و حتی صداهایی مانند «ما-ما» و «دا-دا» را نیز تقلید کنند. اما خیلی هیجان‌زده نشوید؛ چون این صداها ارتباطی به شما ندارند و تنها تمرین توسعه زبانی کودک در 4 ماهگی هستند. نمونه‌هایی از نقاط عطف زبان و ارتباطات نوزاد 4 ماهه به شرح زیر هستند:

• صداهایی مانند «اووو» و «آآآ» که معمولا به آن صدای غان‌وغون می‌گویند از خود در می‌آورد.
• وقتی با او صحبت کنید، صداهایی از خودش در می‌آورد.
• سرش را به سمت صدای شما برمی‌گرداند. 

نقاط عطف شناختی نوزاد 4 ماهه (یادگیری، تفکر و حل مسئله)

شاید به نظر برخی از والدین عجیب باشد؛ اما نوزادان در 4 ماهگی نیز در حال پرورش قدرت شناختی خود هستند که مواردی مانند یادگیری، تفکر و حتی حل‌مسئله را نیز شامل می‌شود. از جمله نقاط عطف شناختی نوزاد در این سن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• اگر گرسنه باشد؛ با دیدن سینه مادر یا شیشه‌شیر، دهانش را باز می‌کند.
• با علاقه به دستان خود نگاه می‌کند؛ گویا در حال کشف چیزهای جدیدی است. 

نشانه‌های مشکل رشدی کودک چهار ماهه

نوزادان با سرعت‌های متفاوتی رشد می‌کنند؛ بنابراین اندکی تفاوت میان حرکات بدن و سایر مراحل رشدی، معمولا طبیعی است. اما در برخی موارد، نوزاد مشکلات رشدی دارد که باید سریع‌تر بررسی، ریشه‌یابی و درمان شود. از جمله مشکلات رشدی رایج نوزاد چهار ماهه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• به چیزهای اطراف، علاقه‌ای نشان نمی‌دهند.
• انگار والدین خود را نمی‌شناسند.
• هیچ‌گونه صدایی تولید نمی‌کنند.
• انگشتان دستشان را از یکدیگر باز نمی‌کنند.
• با پاهایشان لگد نمی‌زنند.
• پاهای آن‌ها بیشتر مواقع به‌شکل خَم است.
• تماس چشمی برقرار نمی‌کنند.
• با چشمانشان چیزی را دنبال نمی‌کنند.
• بیشتر مواقع ناراحت، ناراضی یا مضطرب هستند.
• وقتی با آن‌ها صحبت می‌کنید؛ برنمی‌گردند.
• با شنیدن صدای بلند، وحشت نمی‌کنند. 
• وقتی اسباب‌بازی را در دستان آن‌ها قرار می‌دهید؛ آن را نمی‌گیرند.
• وقتی روی شکم دراز می‌کشند؛ حتی برای مدت کوتاهی نیز نمی‌توانند سر خود را بالا بیاورند.

نکات مهم مراقبت از نوزاد چهار ماهه

• با کودک خود صحبت کرده و برایش کتاب و آواز بخوانید؛ این‌ کارها به نوزاد کمک می‌کند تا فهمیدن کلمات و صحبت کردن را به مرور یاد بگیرد. 
• استفاده از صفحه نمایش برای کودکان زیر 2 سال توصیه نمی‌شود. 
• فقط شیر مادر یا شیر خشک به نوزاد بدهید؛ کودکان تقریبا تا قبل از 6 ماهگی نیازی به غذاهای کمکی ندارند. 
• لثه‌های نوزاد را با پارچه‌ای تمیز و مرطوب یا مسواک نرم مخصوص نوزادان تمیز کنید.
• به نوزاد خود اسباب‌بازی‌های بی‌خطری بدهید که می‌توانند آن‌ها را به‌راحتی در دست بگیرند؛ این‌کار به پرورش مهارت در دست گرفتن اشیاء کمک می‌کند. 
• در طول روز به نوزاد خود فرصت تعامل، حرکت، بازی و کشف افراد و چیزهای جدید را بدهید تا هنگام خواب این مهارت‌ها را تمرین نکند.
• برای خواب و شیر دادن به نوزاد چهار ماهه، روال ثابتی را تعیین کنید.
• بازی‌هایی مانند «دالی‌موشه» با نوزاد انجام داده و هم‌زمان واکنش‌های او مانند لبخند زدن را بررسی کنید.
• به واکنش‌های نوزاد در مواجهه با افراد و چیزهای مختلف، توجه ویژه داشته باشید؛ چون به شما کمک می‌کند تا فرزند خود را بهتر شناخته و از طرفی مشکلات رفتاری او را زودتر تشخیص دهید. 
• هر روز با نوزاد خود بازی کنید تا فرصت تقویت مهارت‌های حرکتی، ادراکی و شناختی را داشته و چیزهای جدید یاد بگیرد و کشف کند. 
• مراقب باشید کودک اسباب‌بازی را به‌صورت و گوش خود نزند؛ چون علاوه‌بر دندان درآوردن و عفونت، ضربه به گوش نیز می‌تواند علت گوش درد نوزاد چهار ماهه باشد. 

نوزاد چهار ماهه؛ چگونگی داشتن فرزندی سالم و شاد

نوزاد چهار ماهه در حال ورود به دنیایی جدید از مهارت‌ها و توانایی‌ها بوده و در نتیجه نیازهای متفاوتی نسبت به ماه‌های قبل دارد؛ در این دوران، کودک به‌دلیل رشد شناختی، واکنش‌های متفاوتی نشان داده و از طرفی مهارت‌هایی مانند غلت‌زدن، در دست گرفتن اشیاء و بسیاری موارد دیگر را تجربه و کشف می‌کند. نوزاد در چهار ماهگی هنوز نیاز به تغذیه کمکی نداشته اما در حال ورود به دوره آمادگی برای آن است. همان‌طور که در این مقاله از مجله سلامت گهواره مطالعه کردید؛ نیازهای جسمی و روحی نوزاد تغییراتی داشته و نیاز به توجه و مراقبت بیشتری خواهد داشت. 

منابع

unicef

who

nhs

mayoclinic

parents

kidshealth

medlineplus