مکونیوم چیست | همه چیز درباره اولین مدفوع نوزاد
مکونیوم (meconium) اولین مدفوع نوزاد است. این مدفوع چسبنده، غلیظ و سبز تیره است و از سلول‌ها، پروتئین، چربی‌ها و ترشحات روده مانند صفرا تشکیل شده است. اولین دفع مدفوع نوزاد معمولاً در چند ساعت و چند روز اول پس از تولد انجام می‌شود. اما برخی از نوزادان در اواخر بارداری در حالی که هنوز در شکم مادر هستند مکونیوم را دفع می‌کنند که می‌تواند عوارض و مشکلاتی به همراه داشته باشد. در ادامه بیشتر توضیح می‌دهیم مکونیوم چیست و اگر در زمان اشتباه رخ دهد چه عوارضی دارد.
از کجا بفهمم جنین در شکم مدفوع کرده
روش‌هایی وجود دارد که از وقوع مکونیوم در بارداری اطلاع می‌دهد. قبل یا در هنگام تولد نوزاد، پزشکان متوجه‌ی یک یا چند مورد از این علائم می‌شوند. به عنوان مثال مایع آمنیوتیک آغشته به مکونیوم (سبز) است. نوزاد یک لکه‌ی مکونیوم روی صورت یا پوست خود دارد. و اگر مکونیوم وارد ریه شود، کودک مشکلات تنفسی یا ضربان قلب آهسته نیز پیدا می‌کند. در صورت وجود این علائم، پزشک بررسی‌های دقیق‌تر را آغاز می‌کند.
*علت دیدن خلط در مدفوع کودکان چیست و چه باید کرد
عوارض خوردن مکونیوم توسط جنین
اگر زایمان طبیعی به تعویق بیفتد و مادر هم سزارین نکند، ممکن است دفع مکونیوم در رحم رخ دهد. و بنابراین چون فضای رحم بسته است، ممکن است مکونیوم بلعیده شده و از این طریق دوباره وارد بدن نوزاد شود. این اتفاق معمولاً مشکل مهمی نیست اما در مواردی وارد ریه‌های نوزاد می‌شود که مشکل زجر تنفسی و سندرم آسپیراسیون مکونیوم را به همراه دارد.
سندرم آسپیراسیون مکونیوم چیست
همانطور که در بالا توضیح دادیم، دفع مدفوع جنین در رحم می‌تواند مشکلاتی برای کودک به همراه داشته باشد. سندرم آسپیراسیون مکونیوم (MAS) زمانی اتفاق می‌افتد که مکونیوم وارد ریه‌ی جنین شود. مکونیوم می‌تواند تنفس را سخت‌تر کند زیرا:
- راه‌های هوایی را مسدود می‌کند
- راه‌های هوایی را تحریک کرده و به بافت ریه آسیب می‌رساند
- سورفکتانت را بلاکه می‌کند که یک ماده‌ی چرب است و به باز شدن ریه‌ها پس از تولد کمک می‌کند
MAS ممکن است زمانی رخ دهد که جنین استرس را تجربه کند. استرس اغلب زمانی ایجاد می‌شود که میزان اکسیژن موجود برای جنین کاهش یابد. علل شایع استرس جنین عبارتند از:
- زایمان دیرتر از موعد (بیش از 40 هفته)
- کار سخت یا طولانی در دوران بارداری
- برخی از مشکلات سلامتی مادر از جمله فشار خون بالا در بارداری یا دیابت بارداری
- وجود عفونت
با پیشروی بارداری به ترم و بعد از آن، مقدار مایع آمنیوتیک نیز کاهش می‌یابد که مکونیوم را غلیظ می‌کند. در نتیجه، MAS در نوزادان دیررس در مقایسه با نوزادان ترم شایع‌تر است. MAS در نوزادان نارس بسیار نادر است. MAS بعد از زایمان تشخیص داده می‌شود. دیسترس تنفسی بارزترین علامت آن است. ممکن است نوزاد شما سریع نفس بکشد یا خرخر کند. در برخی از نوزادان ممکن است در صورت مسدود شدن مجاری تنفسی توسط مکونیوم، تنفس متوقف شود. همچنین ممکن است کودک شما علائم زیر را نشان دهد:
- رنگ پوست مایل به آبی که به آن سیانوز می‌گویند
- فشار خون پایین
*رنگ مدفوع نوزاد هنگام دندان درآوردن چه رنگی است
پنج درمان رایج برای این عارضه عبارتند از:
- اکسیژن درمانی برای اطمینان از وجود اکسیژن کافی در خون
- استفاده از گرم کننده‌ی تابشی برای کمک به حفظ دمای بدن کودک شما
- آنتی بیوتیک‌هایی مانند آمپی سیلین و جنتامایسین برای پیشگیری یا درمان عفونت
- استفاده از ونتیلاتور (دستگاه تنفس) برای کمک به تنفس نوزاد
- اکسیژن‌رسانی غشای خارج بدنی (ECMO) برای زمانی که کودک شما به درمان‌های دیگر پاسخ نمی‌دهد یا فشار خون بالایی در ریه‌ها دارد
آیا می‌توان از سندرم آسپیراسیون مکونیوم پیشگیری کرد؟
اگر از تاریخ زایمان گذشته باشد، پزشک ممکن است برای کمک به پیشگیری از MAS، القای زایمان را توصیه کند. اگر کیسه آب زن باردار پاره شد و لکه‌ها یا رگه‌های سبز تیره در مایع مشاهده کرد، باید فوراً به پزشک خود اطلاع دهد. این نشانه‌ی وجود مکونیوم در مایع آمنیوتیک است. در گذشته، پزشکان گاهی اوقات از آمنیوفوژن (استفاده از نمک برای رقیق کردن مکونیوم در مایع آمنیوتیک) استفاده می‌کردند یا مکونیوم را از دهان و گلوی نوزاد در هنگام تولد ساکشن می‌کردند. اما امروزه شیوه‌های درمانی بسیار تغییر پیدا کرده‌اند.
پلی هیدرآمنیوس چیست
پلی هیدرآمنیوس تجمع بیش از حد مایع آمنیوتیک است - مایعی که در دوران بارداری کودک را در رحم احاطه کرده است. پلی هیدرآمنیوس در حدود 1 تا 2 درصد از بارداری‌ها رخ می‌دهد. بیشتر موارد پلی هیدرآمنیوس خفیف هستند و ناشی از تجمع تدریجی مایع آمنیوتیک در نیمه‌ی دوم بارداری است. پلی هیدرآمنیوس شدید ممکن است باعث تنگی نفس، زایمان زودرس یا سایر علائم و نشانه‌ها شود. بعلاوه این عارضه می‌تواند خطر دفع مکونیوم غلیظ را به میزان زیادی افزایش دهد.
بیماری ایلئوس مکونیوم چیست
در صورتی که مکونیوم در بارداری دفع شود، می‌تواند مشکلات زیادی به همراه داشته باشد. اما برعکس این اتفاق نیز وجود دارد. گاهی عدم دفع مکونیوم است که مشکل‌ساز است. مکونیوم ایلئوس یک انسداد روده است که زمانی اتفاق می‌افتد که مکونیوم در روده‌ی کودک شما بسیار غلیظ و چسبنده‌تر از مکونیوم معمولی می‌شود و در بخشی از روده‌ی کوچک به نام ایلئوم انسداد ایجاد می‌کند. اولین علائم مکونیوم ایلئوس اتساع شکم (شکم متورم)، استفراغ صفراوی (سبز) و این که در روزهای اول مکونیوم دفع نشود. پزشک برای بررسی وجود مکونیوم در روده کودک رادیوگرافی از شکم نوزاد را تجویز می‌کند.
اگر پزشک مشکوک باشد که کودک شما ایلئوس مکونیوم دارد، چیزی برای خوردن یا نوشیدن به او داده نمی‌شود و از طریق یک لوله وریدی (IV) تغذیه می‌شود. تیم پزشکی ممکن است سعی کند انسداد مکونیوم را با داروهایی که از طریق تنقیه به کودک شما داده می‌شود، از بین ببرد. اگر دارو مکونیوم را تجزیه نکند، ممکن است نیاز به جراحی داشته باشد. اگر کودک شما برای ایلئوس مکونیومی نیاز به جراحی داشته باشد، رزکسیون روده و ایلئوستومی قرار خواهد گرفت.
پلاک مکونیوم چیست
سندرم پلاک مکونیوم (همچنین نارسایی عملکردی کولون، نابالغی کولون، سندرم کولون کوچک چپ، و انسداد عملکردی کولون نیز نامیده می‌شود) یک اختلال گذرا در کولون نوزاد است که با تاخیر در عبور (بیش از 24 تا 48 ساعت) مکونیوم و اتساع روده مشخص می‌شود. سندرم پلاک مکونیوم ممکن است ناشی از بیماری هیرشپرونگ یا فیبروز کیستیک باشد. به طور معمول، نوزادانی که دچار این عارضه می‌شوند، مشکلات تغذیه، استفراغ، بزرگ شدن شکم و اجابت مزاج در یک تا دو روز اول زندگی را تجربه می‌کنند. تشخیص وجود عارضه بر اساس علائم و نتایج اشعه ایکس انجام می‌شود.
روزانه پیام مشاور، متناسب با سن کودکتون دریافت کنین. 
سوالاتتون رو از مامانای با تجربه بپرسین.
با بازیهایی که به رشد هوش و خلاقیت فرزندتون کمک میکنه آشنا بشین.