از چه سنی باید به کودک شیرخوار مکمل‌ ویتامین‌ داد؟

یکی از سوالاتی که مادران زیاد از متخصصین می‌پرسند این است که آیا باید به نوزاد مکمل ویتامین داد یا خیر و اگر این کار ضروری است از چه سنی باید به کودک شیرخوار مکمل ویتامین داد؟ اگر کودک نوپای شما از یک رژیم غذایی سالم و متعادل پیروی می‌کند، ممکن است نیازی به مکمل ویتامین نداشته باشد و همان غذا برای وزنگیری نوزاد و رشد او کافی باشد. یک رژیم غذایی مناسب باید هر روز مقداری گوشت یا ماهی بدون چربی، حبوبات و لوبیا یا تخم مرغ داشته باشد. همچنین باید حداقل پنج قسمت میوه و سبزیجات مختلف در روز نیز به او داده شود. (یک قسمت تقریباً به اندازه‌ی مشت کودک نوپای شما است.)

اینکه بدانید از چه سنی چه ماده غذایی را می توانید به کودک خود بدهید در بهینه کردن رژیم غذایی او تاثیر بسیار زیادی دارد. مثلا اینکه بدانید کودک از چه سنی میتواند کشمش و میوه های خشک شده بخورد یا میوه تازه بخورد و ...  اهمیت زیادی دارد. 

نیاز کودک به مکمل‌ها قبل از خوردن غذای کمکی

شیر مادر یا شیر خشک در بیشتر موارد، همۀ آنچه را که کودک برای چهار تا شش ماه اول زندگی‌اش نیاز دارد تأمین می‌کند و تنها استثنا ویتامین D است که به عنوان مکملی برای کودکانی که شیر مادر می‌خورند و کودکانی که روزانه کمتر از ۹۵۰ میلی‌لیتر شیر خشک می‌خورند توصیه می‌شود.
پس از چهار یا شش ماهگی نیز وقتی رژیم غذایی کودک از یک رژیم غذایی مایع به رژیمی که متشکل از غذاهای جامد و مایع است تغییر می‌یابد، پزشک کودکتان ممکن است مکمل‌های ویتامین دیگری را تجویز کند یا ممکن هم هست مکمل را لازم نداند.

دادن ویتامین D به کودک

ویتامین D به بدن کمک می‌کند تا مواد معدنی مانند کلسیم را جذب کند و دندان‌ها و استخوان‌های قوی بسازد. بنابراین کمبود ویتامین D باعث اختلال برای داشتن بیشترین و بهترین میزان تراکم استخوانی خواهد شد. ویتامین D به عنوان یک هورمون عمل می‌کند که کاردکردهای زیادی در بدن دارد که تنظیم فعالیت سیستم ایمنی بدن، تولید انسولین و رشد سلول‌ها از این موارد است.

کودکان در حال رشد، به ویژه آنهایی که رژیم متنوعی نمی‌خورند، گاهی ویتامین A و C کافی دریافت نمی‌کنند. همچنین دریافت ویتامین D کافی، به تنهایی از طریق غذا دشوار است. به همین دلیل وزارت بهداشت توصیه می‌کند که هر روز به همه‌ی کودکان 6 ماه تا 5 سال مکمل ویتامین حاوی ویتامین‌های A، C و D داده شود. همچنین به نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند، توصیه می‌شود از بدو تولد، مکمل ویتامین D روزانه دریافت کنند. نوزادانی که بیش از 500 میلی لیتر (حدود یک پیمانه) شیرخشک در روز می‌خورند، نباید مکمل ویتامین دریافت کنند زیرا فرمول شیر خشک با ویتامین D و سایر مواد مغذی غنی شده است.

ویتامین D فقط در چند ماده‌ی غذایی مانند ماهی‌های روغنی و تخم مرغ یافت می‌شود. همچنین به برخی غذاها مانند غلات صبحانه نیز اضافه می‌شود. بهترین منبع ویتامین D، تابش نور خورشید بر روی پوست است.

اما باید از پوست کودک در برابر آفتاب محافظت شود. کودکان نباید در هوای گرم شدید و در معرض آفتاب باشند. به یاد داشته باشید که قبل از قرمز شدن یا سوختن پوست آنها را بپوشانید یا از آنها محافظت کنید. کودکان خردسال حتی اگر در معرض آفتاب قرار بگیرند هنوز باید قطره‌ی ویتامین D مصرف کنند. در ایران جهت پیشگیری از راشیتیسم در کودکان قطره ویتامین D + A از روز پانزدهم تا یکسالگی ۲۵ قطره روزانه معادل ۴۰۰ واحد بین‌المللی ویتامین D و ۱۵۰۰ واحد بین‌المللی ویتامین A توصیه می‌شود و تا سن ۲ سالگی هم برحسب شرایط و کمبود توصیه می‌شود. وزارت بهداشت توصیه می‌کند: به نوزادان از بدو تولد تا 1 سالگی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند، باید روزانه مکمل حاوی 5/8 تا 10 میکروگرم (میکروگرم) ویتامین D داد تا مطمئن شوید که ویتامین کافی دریافت می‌کنند. اگر کودک شما کمتر از 500 میلی لیتر از شیرخشک در روز دریافت می‌کند هم باید هر روز مکمل حاوی 8.5 تا 10 میکروگرم (میکروگرم) ویتامین D را مصرف کند.به نوزادانی که از شیر خشک استفاده می‌کنند، اگر بیش از 500 میلی لیتر از شیرخشک در روز می‌خورند، نباید مکمل ویتامین D داد، زیرا شیر خشک با ویتامین D و سایر مواد مغذی غنی شده است. به کودکان 1 تا 4 ساله باید روزانه مکمل حاوی 10 میکروگرم ویتامین D داده شود.

دادن ویتامین A به کودک

ویتامین A برای نوزادان و کودکان خردسال مهم است و ممکن است برخی از آنها به اندازه‌ی کافی  این ویتامین را دریافت نکنند. این ویتامین، سیستم ایمنی بدن آنها را تقویت کرده و می‌تواند به بینایی آنها در نور کم نیز کمک نماید و پوست را سالم نگه ‌دارد. کمبود این ویتامین در کودکان موجب ضعیف شدن بدن آنها و افزایش ابتلای کودک به اسهال ، سرخک و عفونت های تنفسی می شود . در صورت افزایش ویتامین A فشار داخل جمجمه بچه افزایش می یابد .
منابع خوب ویتامین A عبارتند از: محصولات لبنی، هویج، سیب زمینی شیرین، انبه، سبزیجات سبز تیره، مانند اسفناج، کلم و بروکلی.
مکمل‌های ویتامین حاوی ویتامین‌های A و C برای نوزادان و کودکان 6 ماه تا 5 سال توصیه می‌شود، مگر اینکه روزانه بیش از 500 میلی لیتر (حدود یک پیمانه) شیرخشک دریافت کنند.

همانطور که خوردن قارچ در بارداری، کولین در رژیم غذایی بارداری و خوردن پیاز در دوران بارداریمهم است، استفاده از مکمل ویتامین در زمان مناسب برای کودک نیز اهمیت زیادی دارد. 

دادن ویتامین C به کودک

ویتامین C برای سلامت عمومی و سیستم ایمنی کودک شما مهم است. همچنین می‌تواند به بدن آنها در جذب آهن کمک کند. منابع خوب ویتامین C عبارتند از: پرتقال، کیوی، توت فرنگی، کلم، بروکلی، گوجه فرنگی و فلفل.

روش دادن مکمل ویتامین به کودک

مکمل‌های مایع ویتامین هنگام ترک بیمارستان برای بسیاری از نوزادان تجویز می‌شود. این امر خصوصاً در نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند رواج دارد. رایج‌ترین مکمل ویتامین برای نوزادان ویتامین D است. همچنین اگر کودک شما زود به دنیا آمده باشد یا شرایط سلامتی خاصی داشته باشد، نیز ممکن است به ویتامین‌های خاصی نیاز داشته باشد. اگر مادر از رژیم غذایی وگان استفاده کند هم ممکن است کودک به ویتامین‌های اضافی نیاز داشته باشد زیرا رژیم غذایی وگان ویتامین B12 و D کمی دارد.

در دادن ویتامین‌های مایع به کودکتان این موارد را به خاطر بسپارید:

• از قطره چکان همراه ویتامین‌های مایع استفاده کنید. کل قطره چکان را پر نکنید. فقط آن را به ‌اندازه‌ی تجویز شده پر کنید. دادن بیش از مقدار تجویز شده به کودک رشد وی را بهبود نمی‌بخشد. بلکه می‌تواند مضر هم باشد.
• مایع را به آرامی در داخل دهان کودک بچکانید. آن را پشت گلو نریزید. این کار می‌تواند خطر خفگی را افزایش می‌دهد.
• اگر کودک شما ویتامین‌ها را از قطره چکان دریافت نمی‌کند، آن را با مقدار کمی شیر خشک یا شیر دوشیده شده در یک بطری مخلوط کنید. بطری را پر نکنید. اگر بطری را پر کنید و کودک همه‌ی آن را ننوشد، میزان توصیه شده‌ی ویتامین را دریافت نخواهد کرد. 
• اگر کودک شما ویتامین را تف می‌کند یا استفراغ می‌کند، نیازی به نگرانی نیست فقط دادن ویتامین را در آن روز متوقف کنید. اما اگر هر بار که ویتامین می‌دهید این اتفاق می‌افتد، با پزشک تماس بگیرید.
• همانطور که غذا دادن به کودک در حالت خوابیده می‌تواند خطرناک باشد در دادن قطره به کودک در هنگام خواب نیز باید بسیار مراقب باشید.

بنابراین به عنوان والدین جدید نه تنها باید بدانید از چه سنی باید به کودک شیرخوار مکمل ویتامین داد بلکه نحوه‌ی دادن آن به کودک نیز مهم است و نکات ایمنی باید در نظر گرفته شود.