تماس پوست با پوست با نوزادان نارس و فواید آن

تماس پوست با پوست با نوزادان نارس اگرچه سخت‌تر از نوزادان سالم و رسیده است. اما تاثیر بسیار در رشد جسمی و تکامل نوزاد دارد. نوزادان پس از تولد برای ارتباط با مادرشان لحظه‌شماری می‌کنند. کسی که 9 ماه تمام با لالایی تاپ‌تاپ قلبش به خواب رفته‌اند. پس آن‌ها را از مزایای تماس پوست با پوست محروم نکنیم. اما چگونه؟ با ما همراه باشید.

آیا نوزادان متوجه تماس پوست خود با پوست مادر می‌شوند؟

اگر کودک تحت تاثیر دارو یا شرایط خاصی نباشد، در لحظات اولیه تولد آگاه است و بنابراین متوجه تماس پوست با پوست با نوزادان نارس می‌شود. او سعی می‌کند روی چهره مادرش تمرکز کند. تا زمانی که بندناف بریده نشده، مادر و کودک یک بدن واحد هستند. تا چند ماه پس از تولد همچنان ارتباط تنگاتنگ جسمی و معنوی باقی می‌ماند. بعضی پژوهشگران معتقدند وابستگی مادر و فرزند، چیزی مثل اعتیاد است. زمانی که از هم جدا هستند، احساس نوزاد فقط دلتنگی برای مادر نیست. بلکه علائمی شبیه خماری به دلیل جدا شدن از مادرش دارد. در یک پژوهش معروف میمونی را که بدون مادر بزرگ شده بود در دو راهی بین غذا و بین جسمی شبیه میمون مادر قرار دادند و بچه میمون بی‌درنگ به سمت آن جسم رفت! این پژوهش نشان داد نیاز به لمس و آغوش مادر در غریزه پستانداران حتی از نیاز به غذا هم مهم‌تر است.

دستورالعمل کشوری تماس پوست با پوست

 طریقه خوش‌آمدگویی به نوزاد تازه متولد شده تاثیرات کوتاه مدت و بلند مدت زیادی روی مادر و نوزاد دارد. در برنامه دوست‌دار کودک استاندارد تماس پوست با پوست ساعت اول تولد، یک نکته کلیدی است. طبق دستور العمل کشوری، بعد از زایمان نوزاد باید بین دو سینه مادر قرار بگیرد و پس از خشک کردن نوزاد و بررسی علائم حیاتی، شرایط جهت ادامه تماس بامادر توسط ماما و پزشک ارزیابی می‌شود. واضح‌ترین تاثیر این عمل جلوگیری از سرد شدن ناگهانی بدن نوزاد بلافاصله بعد از خروج از بدن مادر است. اما تماس پوست با پوست با نوزادان نارس در ساعات اولیه تولد تاثیرات بیشتر و غافلگیرکننده‌ای دارد که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم. البته باید توجه داشت که گاهی به علت رشد ناکافی نوزاد نارس امکان تماس پوستی بلافاصله بعد زایمان فراهم نیست. چراکه نوزاد به بخش NICU منتقل شده و بستری می‌گردد. ممکن است برای تغذیه نوزاد نارس در NICU، پزشک از شیردهی مادر کمک بگیرد. در صورتی که پزشک با توجه به وضعیت نوزاد به مادر اجازه دهد برای شیردهی به نوزاد زودرس به بخش ویژه وارد شود، امکان تماس پوست با پوست وجود خواهد داشت.

تماس پوست با پوست نوزاد نارس چگونه انجام می‌شود؟

تماس پوست با پوست با نوزادان نارس در حالت استاندارد به این شکل انجام می‌شود که نوزاد پس از تولد خشک می‌شود. در حالی‌که مادر و نوزاد با پتو مناسب پوشیده شده‌اند بین دو سینه مادر قرار می‌گیرد. حداقل یک ساعت یا بعد از اولین بار شیر خوردن، مادر و نوزاد در این حالت باقی می‌مانند. این عمل به اثر مراقبت کانگورویی هم معروف است و باعث می‌شود بین والدین و فرزندشان هم‌بستگی کافی ایجاد شود و حمایت فیزیکی بهتری از نوزاد صورت بگیرد.

فواید تماس پوست با پوست مادر و نوزاد

شواهد مزایای تماس پوست با پوست در ساعات اولیه تولد همواره در حال رشد و گسترش هستند و نباید از این اثر غافل شد.

تاثیر تماس پوست با پوست با نوزادان نارس بر شیردهی

• سیستم باعث تحریک هورمون‌های مادرانه و شیردهی در مادر می‌شود. جدا از افزایش حجم شیر،  مادر توانایی ادامه شیردهی تا سنین بالاتر کودک را بدست می‌آورد. مطالعات نشان می‌دهد این مادران پس از ترخیص از بیمارستان هم تمایل بیشتری به ادامه شیردهی از سینه خودشان دارند و شیردهی موفق‌تری دارند.
• گوارش نوزاد را تحریک می‌کند و باعث افزایش علاقه او به شیر خوردن می‌شود. رفلکس مکیدن او هم قوی‌تر خواهد شد.
• وقتی مادر برای ایجاد تماس پوست با پوست نوزاد نارس را بغل می‌کند، رفتارهای غریزی قوی در هر دو شروع می‌شود؛ هورمون‌های مادر با نوازش کردن و بوییدن نوزاد به اوج خود می‌رسند. غریزه نوزاد هم باعث ایجاد یک پروسه به خصوص می‌شود که در نهایت منجر به شروع تمایل او برای شیر خوردن خواهد شد. اگر نوزاد بتواند با سینه مادر آشنا شود و خودش شروع به سینه گرفتن کند مشکلات شیردهی به شکل قابل توجهی کاهش پیدا خواهند کرد.

تاثیر تماس پوست با پوست با نوزادان نارس بر سیستم ایمنی نوزاد

• اگر مادر تجربه تماس پوست با پوست با نوزادان نارس را در ساعات اولیه تولد داشته باشد، حجم شیر او به خصوص در ساعات اول که شامل آنتی‌بادی‌های بیشتری است افزایش می‌یابد و این اتفاق به افزایش قدرت مقاومت در برابر میکروارگانیسم‌ها و ایمنی بدن نوزاد کمک می‌کند.
• باعث کلونیزه شدن پوست نوزاد با باکتری‌های مفید سطح پوست مادر شده و در نتیجه در مقابل حساسیت ها و عفونت‌ با میکروارگانیسم‌های مضر از او محافظت خواهد شد.

تاثیرات روانی تماس پوست با پوست با نوزادان نارس

• مادر و نوزاد پس از تحمل زایمان، آرام می‌شوند.
• کورتیزول (هورمون استرس) را به خصوص بعد از اقدامات دردناک کاهش می‌دهد.
• نوزادانی که این مراقبت را تجربه می‌کنند عمدتا هنگام تولد گریه غریزی آن‌ها کوتاه و مختصرتر است.
• نوزادان نارسی که تحت مراقبت کانگورویی قرار گرفته‌اند سریع‌تر چشمان خود را باز می‌کنند و به صدای مادرشان پاسخ می‌دهند.
• تماس مادر و نوزاد در تکامل توانایی کودک در کنترل خودش و واکنش به اطراف هم موثر است، دیده شده کودکان یک ساله‌ای که حداقل یک تا دو ساعت اولیه زندگی را در تماس با مادر گذرانده‌اند در محیط دیرتر خسته می‌شوند و بهتر می‌توانند خودشان را آرام کنند.

تاثیر تماس پوست با پوست با نوزادان نارس بر سلامت بدنی نوزاد

• ضربان قلب را تنظیم می‌کند و به او کمک می‌کند تا سریع تر با زندگی خارج از رحم سازگار شود.
•  دمای بدن نوزاد را تنظیم می‌کند.
• تنفس نوزاد را آرام عمیق می‌کند و از قطع تنفس ناگهانی نوزاد که گاهی باعث سندروم مرگ ناگهانی نوزاد می‌شود، تا حدی جلوگیری می‌کند.
• درصد اشباع اکسیژن خون کودک را بالا می‌برد. .
• به رشد کمک می‌کند.
• می‌تواند مدت زمان ماندن در بیمارستان را کم کند.
• قند خون این نوزادان از بقیه نوزادان بالاتر است.
• در یک مطالعه تاثیر تماس پوست با پوست نوزادان نارس با سن بارداری بین 34-37 هفته، با مادر در زمان‌های قبل، حین و پس از تماس بررسی شد. نتیجه آن بود که بی‌قراری نوزادان کمتر خواب آن‌ها طولانی‌تر و ضربان قلب آن‌ها منظم‌تر شد. همچنین خواب این نوزادان عمیق‌تر و مفید‌تر است به هنگام بیداری هم هوشیارترند.

تاثیر تماس پوست با پوست با نوزادان نارس بر تکامل مغزی نوزاد

هنگام تولد مغز نوزاد به اندازه کافی رسیده نیست و حجمی در حدود 25 درصد حجم بزرگسالی دارد. آمیگدال بخشی از مغز است که فعالیت‌هایی مثل یادگیری حسی، حافظه و فعالیت بخش خاصی از سیستم عصبی به نام سیستم سمپاتیک را کنترل می‌کند. تماس پوست با پوست با نوزادان نارس از طریق مسیرهای بینایی، آمیگدال مغز را فعال می‌کند و به رشد و تکامل آن کمک می‌کند.

عوارض تماس پوست با پوست با نوزادان نارس

مطالعه‌ای که روی نوزادان بستری در بیمارستان انجام شد نشان داد تماس پوست با پوست با نوزادان نارس در صورتی که نوزاد حال عمومی خوبی داشته باشد، علاوه بر داشتن تاثیرات مثبت هیچ‌گونه عوارضی ندارد.

تماس پوست با پوست با نوزادان نارس بعد از زایمان سزارین

مادران زیادی ممکن است بابت عدم توانایی برای زایمان طبیعی و تماس نداشتن با نوزادشان بلافاصله پس از تولد احساس ناراحتی کنند. اما تماس پوست با پوست با نوزادان نارس در اتاق عمل هم امکان دارد و حتی کودک می‌تواند بلافاصله شروع به شیر خوردن کند. طبق دستورالعمل تماس پوست با پوست مادر و نوزاد، این مراقبت در زایمان سزارین چه با بیهوشی عمومی و چه با بی‌حسی ناحیه‌ای باید صورت گیرد. دستورالعمل کشوری تماس پوست با پوست در این دو شکل زایمان متفاوت است و پرسنل اتاق عمل با توجه با شرایط مادر تماس را برقرار خواهند کرد.