علت سرگیجه صبح چیست؟(سرگیجه صبحگاهی هنگام بیدارشدن از خواب)

علت سرگیجه صبح می‌تواند متعدد باشد. گاهی علت سرگیجه صبحگاهی چندان مهم نیست و جایی برای نگرانی ایجاد نمی‌کند و گاهی هم می‌تواند نشان‌دهنده مشکل خاصی در بدن باشد. به طور کلی سرگیجه یک بیماری نیست، بلکه نشانه‌ای از بیماری یا عدم وجود تعادل در بدن به هر دلیلی است. تقریبا بیشتر افراد سرگیجه و حالت تهوع را به دلایل مختلف تجربه کرده‌اند؛ اما اینکه علت سرگیجه اول صبح برای هر کس دقیقا چیست، حتما باید بررسی‌های لازم انجام شود. در ادامه با گهواره همراه باشید. همچنین میتوانید به مقاله مشابه علت سرگیجه های مداوم مراجعه کنید.

دلایل سرگیجه اول صبح چیست؟

معمولا علت سرگیجه و سنگینی سر، علت سرگیجه هنگام بلند شدن و دراز کشیدن و حتی علت سرگیجه در خواب و بیداری چیز جدا از این مواردی که شرح می‌دهیم، نیست؛ اما به هر حال بدیهی است که برای پیدا کردن علت اصلی سرگیجه، پزشک باید بررسی‌های دقیق و کافی را انجام دهد تا به تناسب آن درمان مناسب را انتخاب و اجرا کند.

• کم آبی بدن

آب خوردن همیشه برای بدن مفیده بوده و هست. یکی از دلایل تجربه سرگیجه اول صبح مربوط به کم آبی بدن است. وقتی بدن به هر دلیل آب زیادی از دست بدهد، احتمال وقوع سرگیجه به طور ناگهانی وجود دارد. توجه داشته باشید که یکی از راه‌های تشخیص کم‌آب بودن بدن و ارتباط آن با سرگیجه، توجه به رنگ ادرار است. اگر رنگ ادرار زرد باشد، نشان دهنده ادرار زیاد است.

• بیماری منییر

بیماری منییر(menieres) یک بیماری گوش داخلی است. در این بیماری حجم مایعات گوش داخلی به طور غیرطبیعی زیاد می‌شود. در بسیاری از مواقع تنها یک گوش دچار بیماری منییر می‌شود. مهمترین عامل جمع شدن مایعات در گوش داخلی، تخلیه نامناسب مایعات به دلیل ناهنجاری آناتومیک، عفونت‌های ویروسی، آلرژی، ضربه به سر و میگرن است. این بیماری ضمن مختل کردن فعالیت‌های روزانه، می‌تواند باعث بروز سرگیجه، کم شنوایی(hearing loss)، وزوز یا احساس پری گوش هم شود.

نشانه‌های ابتلا به بیماری منییر:

سرگیجه‌های مکرر و ناگهانی

سرگیجه‌های منییر به شکل چرخشی است. این سرگیجه خود به خود شروع و به طور ناگهانی متوقف می‌شوند. این سرگیجه‌ها معمولا 20 دقیقه تا چند ساعت طول می‌کشند. این سرگیجه‌ها اغلب با حالت تهوع شدید همراه می‌شوند. سرگیجه‌ها در این بیماری فقط از یک قسمت سر شروع شده و بعد از مدتی کاملا ناپدید می‌شوند. بعد از مدتی سرگیجه در ناحیه دیگری شروع می‌شود.

از دست دادن شنوایی

از دست دادن شنوایی یا کاهش شنوایی خصوصا در اوایل ابتلا به بیماری منییر شایع می‌شود.

احساس وزوز گوش

در بیماری منییر صدای وزوز گوش درست مثل شنیدن یک سوت دائمی است.

• عفونت و التهاب در گوش داخلی

اگر دلیل سرگیجه وجود عفونت و التهاب در گوش داخلی باشد، فرد شنوایی خود را از دست می‌دهد و دچار درد در ناحیه گوش می‌شود.

گاهی عفونت گوش میانی که به آن بیماری «اوتیت میانی حاد/serous otitis» نیز گفته می‌شود، موجب سرگیجه می‌شود. در این بیماری فضای پر از هوا در قسمت پشت پرده گوش میانی، عفونی می‌شود. در این ناحیه استخوان‌های ریز ارتعاشی گوش قرار دارند و در صورت ابتلا به عفونت گوش میانی، حتی استخوان‌ها هم درگیر می‌شوند. به طوری که علاوه بر سرگیجه‌های شدید، شنوایی هم تحت تاثیر قرار می‌گیرد.

علت ابتلا به این بیماری می‌تواند یک بیماری باکتریایی یا ویروسی در گوش میانی باشد. برای مثال ابتلا به سرماخوردگی، آنفولانزا یا آلرژی هم باعث بروز این بیماری می‌شود. در نتیجه گرفتگی و تورم مجاری بینی، گلو و لوله‌های استاش (در پشت گلو، مجاری بینی و گوش میانی) منجر به ابتلا به این بیماری می‌شود.

درمان سرگیجه ناشی از عفونت گوش میانی

• تنظیم فشار هوا در گوش میانی
• تخلیه ترشحات طبیعی از گوش میانی
• تجویز داروهای آنتی‌بیوتیک برای کنترل عفونت باکتریایی یا ویروسی

• کاهش شدید قند خون یا هیپوگلایسمی

سرگیجه و سنگینی سر از علائم قند خون پایین (هیپوگلایسمی/Hypoglycemia) است. این مشکل در افراد دیابتی، بیشتر خود را نشان می‌دهد.

کاهش قند خون به معنای پایین آمدن سطح گلوکز خون است. عدم مصرف غذاهای حاوی کربوهیدرات و قند و همچنین مصرف خودسرانه یا بیش از حد داروهای دیابتی (متفورمین/Metformin) هم می‌تواند باعث سرگیجه شود. تزریق انسولین هم یکی دیگر از دلایل سرگیجه در این گروه از بیماران است.

حتی افزایش شدید قند خون هم می‌تواند یکی از دلایل سرگیجه باشد. این حالت که به آن هایپرگلایسمی(Hyperglycemia) نیز گفته می‌شود، مانع از ترشح انسولین کافی برای استفاده سلول‌ها می‌شود. سطح بالای گلوکز باعث افت آب و از دست رفتن تعادل بدن می‌شود.

از همین جهت است که بیماران دیابتی باید حتما از مصرف خودسرانه و بدون تجویز دارو خودداری کنند و در ساعت مشخص داروها را مصرف کنند.

در افراد سالم و غیردیابتی هم گاهی نخوردن غذا باعث بروز سرگیجه می‌شود. البته این سرگیجه با سردرد هم همراه است که نشانه‌ای از افت قندخون است. در مورد علائم پایین آمدن قند خون در این مقاله بیشتر بخوانید. 

• آپنه

آپنه یکی از دلایل اختصاصی سرگیجه صبحگاهی است. آپنه یک بیماری تنفسی است که در هنگام خواب نفس فرد را قطع می کند. قطع شدن نفس باعث کاهش اکسیژن خون می‌شود؛ در نتیجه کاهش اکسیژن خون، فرد پس از بیدار شدن احساس سرگیجه می‌کند.

قطع شدن مداوم نفس بروز بیماری هایی از جمله مشکلات قلبی،آسم و دیابت را افزایش می دهد.

• عوارض جانبی داروها

اگر به دلیل بیماری از داروی خاصی استفاده می‌کنید و متوجه شده‌اید که پس از مصرف دارو دچار سرگیجه می‌شوید، باید این موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید. گاهی این دارو است که منجر به ایجاد سرگیجه در فرد می‌شود.

• فشار خون پایین

تغییر حالت از خوابیده به نشسته یا ایستاده باعث افت ناگهانی فشار خون می‌شود. این افت ناگهانی فشار خون را افت فشار خون وضعیتی یا ارتواستاتیک می‌نامند که می‌تواند منجر به ایجاد سرگیجه هم شود.

• لابیرنتیت

لابیرنتیت یک عفونت ویروسی یا باکتریایی در گوش درونی است که می‌تواند منجر به سرگیجه شود. این عفونت موجب التهاب در ساختارهای ظریف گوش داخلی می‌شود که نقش بسیار مهمی در تعادل افراد دارد.

تکنیک‌هایی برای پیشگیری از سرگیجه‌های صبحگاهی

• ترک کردن سیگار
• کاهش مصرف الکل
• ورزش منظم و پیوسته
• کاهش و مدیریت استرس
• کاهش نوشیدنی های کافئین دار
• داشتن رژیم غذایی متعادل و سالم
• نوشیدن 8 لیوان آب و یا بیشتر در طول روز
• داشتن خواب کافی 8 ساعت در طول شبانه روز

سرگیجه های خطرناک کدامند؟

• سرگیجه همراه با زمین خوردن
• سرگیجه همراه با تاری دید
• سرگیجه همراه با وز وز گوش
• سرگیجه همراه با غش کردن
• سرگیجه همراه با بی‌حسی صورت، بازو‌ها یا پا‌ها
• سرگیجه ناشی از ام اس
• سرگیجه ناشی از سکته مغزی
• سرگیجه پس از ضربه مغزی
• سرگیجه ناشی از میگرن دهلیزی
• درمان سرگیجه هنگام بلند شدن از خواب

علت سرگیجه در زنان چیست؟

• عادت ماهیانه

تغییرات هورمونی ناشی از عادت ماهیانه می‌تواند باعث ایجاد سرگیجه در زنان شود. سایر بیماری‌ها مانند کم خونی، فشار خون پایین و حتی بارداری نیز ممکن است احساس سرگیجه یا به عبارت صحیح‌تر منگی ایجاد کنند.در مورد سردردهای دوران بارداری در این مقاله بیشتر بخوانید. 

• سندرم پیش قاعدگی

سندرم پیش قاعدگی می‌تواند یکی از دلایل ایجاد سرگیجه در زنان باشد. به نظر می‌رسد تغییر در سطوح استروژن در بروز این سندرم و ایجاد سرگیجه ناشی از آن دخیل است. غیر از تغییرات هورمونی، تغییرات شیمیایی در مغز نیز به عنوان عامل بروز این اختلال مطرح شده است.

• اختلال بی قراری قبل از قاعدگی

اختلال بی قراری قبل از قاعدگی نوع بسیار شدیدتر سندرم پیش قاعدگی است. تغییرات عروقی که پیش از پریود رخ می‌دهد، می‌تواند باعث ایجاد سرگیجه شود.

• دیسمنوره

دیسمنوره یا دوره‌های عادت ماهیانه دردناک یک علت سرگیجه در زنان است.

• بارداری

سرگیجه بارداری اغلب با تهوع و استفراغ هم همراه است. در مراحل اولیه بارداری سطوح استروژن و پروژسترون به صورت ناگهانی افزایش پیدا می‌کند. این تغییر در سطح هورمون باعث می‌شود که عروق خونی شل و باز شوند؛ در نتیجه فشار خون کاهش پیدا می‌کند و منجر به  ایجاد سرگیجه ، سبکی سر و دیگر علایم عروقی می‌شود.

• کم خونی

در کم خونی فقر آهن کمبود آهن منجر به کاهش تولید گلبول های قرمز خون می شود که خود باعث کاهش جریان اکسیژن در خون می شود. در دوره‌های عادت ماهیانه شدیدتر، احساس سرگیجه در هنگام پریود ممکن است ناشی از کم خونی فقر آهن باشد.

• فشار خون پایین

یکی از علت‌های سرگیجه در زنان فشار خون پایین است که می تواند باعث حس سبکی سر یا گیجی و منگی شود. بسیاری از هورمون‌های جنسی در بدن انسان اثر تنظیم کننده بر فشار خون دارند.

تستسترون باعث افزایش فشار خون می‌شود و استروژن باعث کاهش آن می‌شود. سطح استروژن در هفته قبل از عادت ماهیانه افزایش می‌یابد که می‌تواند باعث کاهش فشار خون و احساس سرگیجه شود.

• میگرن وابسته به عادت ماهیانه

میگرن یک اختلال نورولوژیک است که با سردردهای شدید و علایمی مانند گیجی منگی،حالت تهوع یا استفراغ خود را نشان می‌دهد. عوامل مختلفی بروز میگرن را تحریک می‌کنند که یکی از این عوامل تغییرات هورمونی است. میگرن مربوط به عادت ماهیانه به دلایل مختلفی رخ می‌دهد از جمله پروستاگلاندین‌ها و عدم تعادل سروتونین.

• داروها

داروهایی که باعث ایجاد منگی و سرگیجه می‌شوند، شامل آنتی بیوتیک‌ها، دیورتیک‌ها، ضد التهاب‌ها و موارد دیگری هستند.

درمان سرگیجه صبحگاهی چیست؟

اینکه علت سرگیجه چیست در انتخاب روش درمان آن نقش اساسی دارد. به عبارت دیگر راهکارهای درمانی که برای سرگیجه تجویز می‌شوند، اغلب روی علت اصلی بروز سرگیجه تمرکز می‌کنند.

سرگیجه‌هایی که علت آن به گوش مربوط باشند، می‌توان با دارو و انجام تعدادی تمرین مدیتیشن در خانه کنترل کرد.

گاهی درمان سرگیجه به عمل جراحی نیاز دارد.

سرگیجه ناشی از بیماری منییر می‌تواند با رژیم غذایی کم نمک و جراحی گوش درمان ‌شود.

سرگیجه ناشی از میگرن با خوردن دارو و تغییر سبک زندگی تا حدی درمان می‌شود.

داروها و تکنیک‌های کاهش اضطراب می‌تواند در درمان اختلال‌های ناشی از اضطراب تاثیرگذار باشد.

نوشیدن مایعات زیاد می‌تواند به درمان سرگیجه‌ای که ناشی از ورزش بیش از حد، گرما و کم آبی بدن است، کمک کند.

از نظر طب سنتی بو کردن عطر گل محمدی نیز می‌تواند در درمان سرگیجه موثر باشد.

مالیدن روغن کنجد به سر

حجامت کتف با بادکش

استفاده از داروهای ضد اضطراب، آنتی هیستامین‌ها و ...

مانور درمانی سرگیجه

تعادل درمانی سرگیجه

روان درمانی سرگیجه

کلام آخر

به طور کلی برای درمان سرگیجه اول صبح حتما لازم است علت سرگیجه صبح به طور دقیق و قطعی مشخص شود. شاید بخواهید از درمان خانگی سرگیجه هنگام بلند شدن استفاده کنید؛ برای این منظور حتما باید بدانید که علت سرگیجه‌ای که تجربه می‌کنید، چیست. گاهی علت سرگیجه چیز مهمی نیست و به خودی خود برطرف می‌شود و گاهی نیز سرگیجه ناشی از یک بیماری و اختلال جدی است. این موضوع را پزشک باید تشخیص دهد.