بهترین سوغات و صنایع دستی ایران کدام است؟

مرداد ۱۴۰۲ | زمان مطالعه : ۹ دقیقه
سوغات و صنایع دستی ایران

هنر دست ایرانیان در سراسر دنیا معروف است. به هر بخش از ایران که نگاه کنید، خواهید دید که سوغات و صنایع دستی خود را دارند. اگر اهل ایرانگردی هستید، حتماً باید از سوغات و صنایع دستی آن ناحیه دیدن و خرید کنید. برای این کار باید با سوغات و صنایع دستی ایران آشنا باشید. در ادامه در مورد بعضی از مهمترین سوغات سراسر ایران بیشتر توضیح خواهیم داد.

سوغات و صنایع دستی اصفهان

اصفهان یکی از بهترین و معروفترین شهرهای ایران از نظر فرهنگ صنایع دستی ست. جدا از جاذبه‌های معماری متعدد و دیدنی که در این شهر وجود دارد، صنایع دستی اصفهان یکی از دلایل اصلی برای جذب توریست به این شهر است. از مهمترین سوغات و صنایع دستی اصفهان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

صنایع دستی

  • خاتم کاری: هنر خاتم کاری از هنرهای قدیمی ایرانی است که در آن اشکال هندسی ظریف و زیبایی روی ظروف مختلف چوبی حکاکی می‌شوند. همچنین گاهی این اشکال با نقاشی‌های بسیار زیبایی از طبیعت و حیوانات ترکیب می‌شود. روی انواعی از ظروف، جا قلمی، باکس‌های مختلف و ... از این هنر زیبا استفاده می‌شود.
  • قلم‌زنی: از دیگر هنرهای معروف اصفهان و حتی سوغات و صنایع دستی ایران قلم زنی اصفهان است. که در آن نقاشی‌های ظریف و ماهرانه‌ای روی ظروف مختلف نقره و مس کنده‌کاری می‌شود.

صنایع دستی اصفهان

  • مس‌گری: ظروف و صنایع دستی مس تنها به اصفهان ختم نمی‌شوند اما یکی از بهترین و با کیفیت‌ترین ظروف مسی را می‌توانید در اصفهان تهیه کنید که با هنر قلم زنی ترکیب شده‌اند.
  • میناکاری: از قدیمی‌ترین هنرهای اصفهان می‌توان به میناکاری اشاره کرد. هنری که روی ظروف مختلف از جنس‌های مختلف مانند مس و نقره و سفال انجام می‌شود. رنگ‌های استفاده شده در این هنر می‌تواند متفاوت باشد اما بیشتر شامل آبی یا سبز می‌شود.
  • فیروزه کاری: یکی دیگر از صنایع دستی گران قیمت اصفهان فیروزه کاری روی ظروف مختلف به ویژه ظروف مسی است که بسیار ظریف و هنرمندانه کار می‌شود.
  • قلم کاری: یا همان هنر زدن طرح و نقش روی پارچه است که یکی از قدیمی‌ترین صنایع دستی اصفهان محسوب می‌شود. 

سوغات اصفهان

به جز صنایع دستی اصفهان حتماً باید سوغات و خوراکی‌های اصفهان را نیز در زمانی که در آنجا هستید تهیه کنید. از مهمترین سوغات خوراکی اصفهان می‌توان به گز و پولکی اشاره کرد. همچنین تا زمانی که در آنجا هستید حتماً غذاهای سنتی این شهر مانند بریانی، خورشت ماست و دوغ و گوش فیل را امتحان کنید.

سوغات و صنایع دستی شیراز

بخش مهمی از سوغات و صنایع دستی ایران مربوط به شهر شیراز است. ای شهر جدا از اینکه بخش مهمی از تاریخ ایران را در دل خود دارد، صنایع دستی بسیار غنی دارد که هر ساله به خارج از کشور نیز صادر می‌شوند. بعضی از مهمترین سوغات و صنایع دستی این شهر به شرح زیراند:

صنایع دستی شیراز

  • قالی و گبه و گلیم: صنایع بافندگی فرش و قالی در این شهر بسیار روغن یافته است. اگرچه فرش بافی در بسیاری از شهرهای ایران انجام می‌شود، اما سبک بافندگی متفاوت است. قالی و گبه و گلیم هم نه تنها در نوع نخی که استفاده می‌شوند متفاوت‌اند بلکه طرح و نقش و الگوی بافتشان نیز متفاوت است و هر کدام طرفداران خاص خود را دارد.
  • کاشی‌های هفت رنگ: هنر کاشی کاری در تمام بافت‌های معماری این شهر دیده می‌شود. و امروزه از طرح و نقش‌ آنها در ساخت انواعی از ظروف و وسایل تزیینی نیز استفاده شده است که یکی از بهترین سوغاتیهای این شهر است. 
  • معرق کاری: یکی دیگر از آثار هنری این شهر است که نام آن به صورت رسمی در فهرست صنایع دستی شیراز به ثبت رسیده و در آن تکه‌های کوچک چوب و فلز و شیشه کنار هم قرار گرفته و طرح‌های فوق‌العاده چشم‌نوازی ساخته می‌شود.
  • منبت‌کاری: یا همان کنده‌کاری روی چوب است که آثار هنری زیبایی می‌سازد و به نام شهر آباده این استان در میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.
  • سفال و سرامیک: انواعی از ظروف مختلف سفالی و سرامیکی نیز در این شهر به عنوان سایر صنایع دستی به فروش می‌رسند
  • سایر صنایع دستی شیراز عبارتند از: ظروف نقره، بوریابافی، خات‌کاری، قلم زنی، پارچه‌های عشایری، گیوه و ... 

سوغات شیراز

شیراز شهر انواعی از خوراکی‌های خوشمزه و شور و شیرین است که می‌توانید به عنوان سوغات تهیه کنید. از مهمترین آنها می‌توان به لیموی شیراز، بهارنارنج، یوخه، مسقطی، بادام سوخته، رنگینک، انواع عرقیات گیاهی، آبغوره، نان فسا و .... اشاره کرد.

سوغات و صنایع دستی همدان

نمی‌توان از سوغات و صنایع دستی ایران صحبت کرد اما به همدان اشاره نکرد. همدان یکی از قدیمی‌ترین شهرهای ایران است که مهد هنرمندان ایرانی است. از شهرهای کوچک تا بزرگ این استان همگی آثار و صنایع دستی زیادی تولید می‌کنند که در ادامه به مهمترینشان اشاره می‌کنیم:

صنایع دستی همدان

صنایع دستی همدان

  • سفال همدان: کمتر کسی است که اسم سفال همدان را نشنیده باشد. شهر لاله‌جین را می‌توان مرکز اصلی آن دانست که به طور تخصصی و حرفه‌ای روی ساخت انواعی از ظروف و وسایل سفالی تمرکز دارند.
  • کاشی‌های هفت رنگ: که انواعی از کاشی‌های با خطوط و نقوش بسیار ظریف است که برای کارهای معماری و ساخت و ساز استفاده می‌شود.
  • محصولات چرمی: که از اصلی‌ترین و قدیمی‌ترین هنر مردم این شهر است.
  • صنایع چوبی: که به طیف وسیعی از ابزار و وسایل را شامل شده و با هنر معرق کاری، منبت کاری و ... ترکیب می‌شود.
  • صنایع شیشه: که شامل ساخت انواع ظروف و دکوریجات شیشه‌ای ست که در بعضی موارد از هنر تراش روی شیشه نیز روی آن استفاده می‌شود.

سوغات همدان

نمی‌شود به همدان سفر کنید اما از خوراکی‌های خوشمزه‌ی این شهر خرید نکنید. اگر به همدان رفتید حتماً باسلوق، حلوا زرده، انگشت پیچ، شیره انگور، انواع مربا و ترشی‌جات، آبنبات قیچی و ... بخرید.

سوغات و صنایع دستی یزد

شهر دین و نماز ایران، یزد نیز بخش مهمی در سوغات و صنایع دستی ایران ایفا می‌کند. اگر به این شهر سفر کنید محال است دست خالی بگردید. در ادامه در مورد مهمترین صنایع و سوغات این شهر توضیح خواهیم داد:

صنایع دستی یزد

  • ترمه: اگرچه پارچه ترمه در شهرهای مختلف ایران به فروش می‌رود اما یزد یکی از اصلی‌ترین شهرهایی ست که به صورت تخصصی در این شهر تولید می‌شود. پارچه‌هایی زیبا با طرح و نقوش زنده و شفاف که برای کاربردهای مختلفی تهیه می‌شوند.
  • چادرشب: که در انواع ضخیم و نازک بافته می‌شود.
  • شمد: که نوعی روانداز خنک تابستانی ست.
  • زیلو: که زیرانداز مخصوص مناطق کویری و گرم است.
  • طلا: ساخت طلا‌های زنانه یکی از اصلی‌ترین هنرها و مشاغل یزد است که باعث شده است طلای یزدی در سراسر ایران زبانزد باشد. 
  • سایر صنایع دستی: کاشی و سفال، زری بافی، دارایی بافی، مخمل بافی و ....

سوغات یزد

سوغات یزد

یزد یکی از بهترین شهرهای ایران از نظر خوراکی جات به خصوص انواع شیرینی ست. در واقع بسیاری از گزینهها در لیست محبوب‌ترین غذاهای ایرانی در جهان به این شهر مربوط‌‌اند. از مهمترین سوغات خوراکی این شهر می‌توان به باقلوا، قطاب، کیک یزدی، حاجی بادام، پشمک، سوهان، لوز، نان برنجی، نبات و ... اشاره کرد.

سوغات و صنایع دستی تبریز

تبریز یکی از مهمترین شهرهای ایران است که سهم بسزایی در سوغات و صنایع دستی ایران دارد. هنر دست مردم تبریز نه تنها در سراسر ایران زبانزد است بلکه بسیاری از آن در فهرست یونسکو نیز به ثبت رسیده‌اند. در ادامه مهمترینشان را به شما معرفی خواهیم کرد:

صنایع دستی تبریز

  • فرش و قالی: بافت فرش‌های دستی مهمترین هنر و صنایع دستی تبریز است که مغازه‌های آن را می‌توان در هر کوچه و پس کوچه‌ای پیدا کرد.
  • کفش تبریز: که از مهمترین سوغات و صنایع دستی ایران است و گستردگی آن مدیون گستردگی صنایع چرم این شهر است.
  • چاپ باتیک: یا هنر چاپ طرح‌های زیبا روی پارچه‌های ابریشمی به ویژه برای روسری ست.
  • ورنی باف: یا هنر بافت قالیچه‌های بدون پرز که توسط عشایر انجام می‌شود.
  • حجاری سنتی: که شامل حکاکی نقوش مختلف روی سنگ است.

سوغات تبریز

تبریز شهر خوراکی‌های خوشمزه است. اگر به این شهر سفر کردید می‌توانید از طیف گسترده‌های خوراکی‌های مخصوص این شهر مانند نوقا، قرابیه، باقلوا، اریس، باسلوق، شیرینی کنجدی، حلوا بزرک، شیرینی لطیفه، ایشلی کوکه و ... برای سوغات خریداری کنید.

سوغات و صنایع دستی مشهد

مشهد به خاطر وجود حرم امام رضا، قلب نقشه ایران است. با این حال جز از جاذبه‌ی مذهبی‌اش این شهر را می‌توان یکی از قطب‌های اصلی در بین سوغات و صنایع دستی شهرهای ایران دانست. در ادامه مهمترین آثار هنری و خوراکی این شهر آمده است:

صنایع دستی مشهد

صنایع دستی مشهد

  • فیروزه: قطب اصلی فیروزه در ایران، فیروزه‌ی نیشابور است. از این سنگ قیمتی به جز انواع زیورآلات در بسیاری از ظروف و صنایع سنتی دیگر نیز استفاده می‌شود.
  • انگشتر: یکی از مهمترین سوغات مشهد به عنوان یک شهر مذهبی انواع انگشترهای زنانه و مردانه با سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی مانند فیروزه، عقیق، یشم و ... است.
  • مهر و سجاده و تسبیح: انواع مهرها و سجاده‌های تزیین شده و زیبا نیز از سوغات این شهر محسوب می‌شوند.
  • فرش مشهد: که بسیار گسترده و طرح و بافت خاص خود را دارد.
  • ارغوان بافی: بافت ظروف با ترکه‌های گیاه ارغوان.
  • سنگ تراشی و ظروف سنگی: که در بینشان قابلمه‌های دیزی و هاون بیشتر دیده می‌شود.
  • چرم مشهد: که به صنایع گسترده‌ی چرم‌سازی این شهر وابسته است.

سوغات مشهد

سوغات خوراکی مشهد شاید از صنایع دستی آن معروف‌تر باشند. مسلماً مهمترین خوراکی این شهر زعفران است که در دنیا معروف است و صادرات می‌شود. به جز این زرشک، نخود و کشمش و سایر آجیل‌ها، نقل و نبات، آلو بخارا و ... نیز در لیست سوغات این شهر قرار دارند.

سوغات و صنایع دستی شمال ایران

شهرهای شمالی ایران فقط خوش آب و هوا نیستند بلکه نقش مهمی در سوغات و صنایع دستی ایران نیز دارند. با این حال شاید سوغات خوراکی این خطه معروف‌تر باشد و بیشتر مورد استقبال توریست‌ها قرار بگیرد، اما این بدین معنا نیست که باید صنایع دستی آن را نادیده گرفت. سه استان شمالی کشور هر کدام صنایع دستی خاص خود را دارند که در ادامه به صورت مختصر آنها را معرفی می‌کنیم:

  • گلستان: فرش و قالی ترکمن، روسری ترکمن و ابریشم بافی و ...
  • مازندران: قالی‌بافی، گلیم‌بافی، جاجیمچه بافی، بافت گلیچه، چوقا، شمد و ملحفه، حصیر بافی و ...
  • گیلان: حصیربافی، عروسک بافی، ظروف سفالی، بافتنی و قلاب بافی، صنایع چوبی و ..

همچنین سوغات خوراکی شهرهای شمالی را نیز نباید نادیده بگیرید:

  • گلستان: کلمبو، سرغلبیلی، نان خرمایی، پادرازی، حلوا اوماج، پشت زیک، نان زنجبیلی (در مورد خواص زنجبیل در این مقاله بیشتر بخوانید)، خاویار و ...
  • مازندران: برنج، انواع نان محلی، عسلف بهارنارنج، انواع ترشی‌جات، کلوچه و ...
  • گیلان: برنج؛ چای، کلوچه فومنی، زیتون و روغن زیتون، سیر، انواع ترشیجات، رشته خشکار، پنیر، بادام زمینی و ...

سوغات و صنایع دستی جنوب ایران

اگر به جنوب سفر کردید، غرق زیبایی‌های آن نشوید و از سوغاتی ها و صنایع دستی جنوب ایران نیز حتماً دیدن و خرید کنید. شهرهای جنوبی دنیایی از صنایع دستی و کارهای هنری را در دل خود جای داده‌اند. در ادامه با این کارهای هنری آشنا شوید:

صنایع دستی جنوب ایران

  • صنایع دستی خوزستان: کپوبافی، حصیر بافی، بوریا، گلیم افشار، احرامی بافی، عبابافی، خراطی و ...
  • صنایع دستی هرمزگان: چنته، حصر بافی، سفال میناب، خرسک بافی، شیریکی پیچ، سوزن دوزی، گلابتون دوزی، خوس دوزی، شک بافی و ...
  • صنایع دستی بوشهر: گلیم، عبابافی، حصیر بافی، سفال‌گری، صنایع دستی دریایی، سوزن بافی، لنج سازی و ...
  • صنایع دستی سیستان و بلوچستان: سوزن دوزی، خامه بافی، پریواردوزی، سفالگری، سیاه دوزی، سکه دوزی و آینه دوزی، دودنی دوزی و ...

سوغات جنوب کشور نیز در هر استان به شرح زیر است:

  • سوغات خوزستان: انواع خرما و فراورده‌های آن، کلیچه، حلوا شکری، کلوچه شوشتری، لوز کنجدی، انواع ادویه و ...
  • سوغات هرمزگان: خرما و فراورده‌های آن، مرکبات، گواوا و ...
  • سوغات بوشهر: خرما و خارک و فراورده‌های خرمایی، پنیر نخل، ترشی، ارده، مسقطی، انواع حلوا و نان
  • سوغات سیستان و بلوچستان: شیرینی لیندو، انواع ادویه، چای سرخ، کلوچه خرمایی و ...

سخن آخر

همانطور که در بالا خواندید سوغات و صنایع دستی ایران می‌تواند بسیار گسترده و متنوع باشد. جدا از اینکه شما حتماً باید در سفرهای خود از آنها دیدن و خرید کنید، صنایع دستی ایران فروش اینترنتی نیز دارند و در نتیجه می‌توانید بدون سفر به این شهرها نیز آنها را تهیه کنید. با خرید از صنایع دستی هر منطقه جدا از این که صاحب وسایل با کیفیت و زیبایی می‌شوید که خاطره‌ی سفرتان را زنده نگه می‌دارند، به گردش چرخ این صنایع نیز کمک می‌کند.