پمپ کردن یا دوشیدن شیر مادر | روش‌های دوشیدن شیر مادر

امروزه نه تنها مزایای شیر مادر برای نوزاد به طور کامل مشخص شده است بلکه مزایای شیردهی به نوزاد برای مادران نیز بر کسی پوشیده نیست از این رو بسیاری از زنان پرمشغله‌ علیرغم حجم کاری بالایشان، به انجام این کار اصرار دارند. به همین منظور اقدام به دوشیدن شیرشان می‌کنند. اما سوال اینجاست که چه روشی برای این کار بهتر است؟ پمپ کردن یا دوشیدن شیر مادر؟

اهمیت شیر مادر توسط کلیه‌ی پزشکان و سازمان‌های بهداشت و سلامت تاکید شده است و بیان شده که همه‌ی نوزادان باید از بدو تولد تا شش ماهگی به طور انحصاری از شیر مادر تغذیه شوند و پس از آن، روند تغذیه با مکمل‌های مناسب ادامه پیدا کند. نوزادانی که شیر مادر دریافت نمی‌کنند‌، بیشتر در نوزادی و بعد در بزرگسالی با مشکلات سلامتی روبرو هستند. شیر را می‌تواند به دو صورت کلی دوشید: دوشیدن شیر با دست و دوشیدن شیر با پمپ

مزایای دوشیدن شیر با دست 

دوشیدن شیر با دست مزایای مختلفی دارد:

1. تماس پوستی در دوشیدن شیر با دست به رفلکس بیرون آمدن شیر (MER) یا رفلکس آزادسازی کمک می‌کند.
2. مادران معمولاً وقتی شیر را با دست می‌دوشند، شیر بیشتری بدست می‌آورند تا زمانی که فقط از پمپ استفاده می‌کنند.
3. به تجهیزات خاصی احتیاج ندارد و حتی در مواقع اضطراری هم قابل اجراست.
4. راحت و بدون هزینه است.

دوشیدن شیر با دست یک راه بسیار خوب برای دوشیدن آغوز در اواخر بارداری یا در چند روز اول پس از تولد است. آغوز از نظر ارزش تغذیه‌ای بسیار بالا ست و دوشیدن با دست کمک می‌کند هیچ چیزی از آن هدر نرود.

*در مورد فواید شیر مادر برای نوزاد در این مقاله بیشتر بخوانید

با اپلیکیشن گهواره، هر هفته در جریان تغییرات و نیازهای کودکت قرار بگیر.هر روز یک پیام مشاور متناسب با سن کودکت دریافت کن. قد و وزن کودکت رو هر ماه وارد کن تا بهت بگیم رشد کودکت مناسب هست یا نه.

نصب اپلیکیشن گهواره

دوشیدن شیر مادر با دست

یادگیری دوشیدن شیر مادر توسط دست ساده است و با تمرین آسان‌تر می‌شود. شما می توانید از پزشک خود اطلاعات و روش قرار دادن دست‌ها را بپرسید. هنگامی که شیر به دفعات از سینه تخلیه شود، سینه‌های شما احساس نرمی و راحتی کرده و سریع‌تر شیر تولید می‌کنند. هنگامی که شیر کمتر تخلیه شود، ممکن است سینه‌های شما احساس پر شدن کرده و تولید شیر کُند شود. دوشیدن مکرر شیر برای حفظ روند تولید شیر لازم است. دوشیدن سینه- هرچند که به مصرف نوزاد هم نرسد، باعث ساخت و ترشح شیر می‌شود.

الزامات قبل از دوشیدن شیر مادر با دست

ابتدا دست‌هایتان را بشویید. 

1. یک ظرف تمیز مناسب برای جمع‌آوری شیر داشته باشید: آغوز را می‌توان در یک ظرف کوچک (5 میلی لیتر) یا حتی بر روی یک قاشق چایخوری برای تغذیه فوری دوشید. پس از افزایش تولید شیر، ممکن است در هنگام دوشیدن، شیر در جهات مختلفی پاشیده شود، بنابراین یک کاسه‌ی گود یا یک بطری با قیف ممکن است عملی‌تر باشد.
2. شرایط محیطی را آماده کنید. وقتی احساس راحتی، آرامش و گرما کنید، شیر راحت‌تر جریان پیدا می‌کند. تنش یا اضطراب جلوی جریان شیر را می‌گیرد. تکنیک‌های آرامش‌بخش می‌تواند به افزایش تولید شیر کمک کند. صدای آب جاری ممکن است کمک کند، یا می‌توانید این کار را در حمام انجام دهید.
3. تمرینات تنفسی را که برای استفاده در حین زایمان آموخته‌اید را برای دوشیدن نیز امتحان کنید. جریان شیر را تجسم کنید. کودک خود را در نزدیکی‌تان قرار دهید، یا به او فکر کنید. از عکس یا صدای ضبط شده‌ی کودک خود استفاده کنید و لباس‌هایش را بو کنید. همه اینها به تحریک جریان شیر کمک می‌کند. 
4. موقعیت بدنتان را تنظیم کنید. چند نفس عمیق بکشید، عضلات شانه‌ی خود را شل کنید. به سمت جلو خم شوید و سینه‌های خود را به حالت آویزان درآورید، گرانش می‌تواند به جریان شیر کمک کند.

تشویق جریان شیر در دوشیدن شیر با دست

ماساژ سینه‌تان را از بالا، با یک فشار دایره‌ای محکم روی محل، شروع کنید. بعد از چند ثانیه، انگشتان خود را بلند کنید تا به قسمت بعدی روی سینه بروید. حرکات مارپیچی روی سینه را ادامه دهید تا به سمت نوک سینه برسید. سینه خود را از بالای سینه تا نوک سینه دست بکشید. نوازش سبک با انگشتان یکی از گزینه‌ها است، یا می‌توانید از یک وسیله‌ی نرم یا نیشگون گرفتن آرام استفاده کنید. این حرکت نوازش را از پهلوهای سینه تا نوک پستان ادامه دهید. سینه‌ی خود را به آرامی در حالی که به جلو خم شده‌اید تکان دهید تا جاذبه بتواند به جریان شیر کمک کند.

موقعیت دست در دوشیدن شیر 

می‌توانید از یک یا هر دو دست روی یک سینه استفاده کنید، یا هر دو سینه را همزمان فشار دهید. دست خود را به شکل حرف C نگه دارید. انگشتان خود را به سمت نوک پستان کشیده یا از آن دور کنید تفاوتی ندارد هر کدام که برای شما بهتر است را انتخاب کنید.

• کف انگشت شست خود در قسمت بالای سینه و کف انگشت دیگر را زیر سینه بگذارید

• پستانتان را نگه دارید، دیواره سینه را فشار دهید تا به مجاری شیر فشار وارد شود.

• حالا پستان را بین چهار انگشت و انگشت شست خود فشار دهید تا شیر به جلو به سمت نوک پستان شما حرکت کند.

• این ریتم را مدام تکرار کنید: فشار دهید، متراکم کنید و سپس استراحت دهید. تا زمانی که جریان شیر متوقف شود.

• سپس دست خود را کمی اطراف پستان بچرخانید و تکرار کنید. این کار را برای هر بخش از پستان خود انجام دهید تا زمانی که احساس کنید سینه‌تان نرم و راحت شده است. هنگام چرخش چهار انگشت و انگشت شست خود را در مقابل یکدیگر نگه دارید.

به یاد داشته باشید که وقتی نوزاد شیر می‌خورد، شیر سریعاً جریان نمی‌یابد، بنابراین طبیعی است که هنگام دوشیدن، کمی زمان طول بکشد تا شیر جریان پیدا کند. همچنین از فشار دادن نوک سینه خودداری کنید زیرا باعث ناراحتی پوست آن و بند آمدن جریان شیر می‌شود.

دوشیدن شیر چه مدت طول خواهد کشید؟

کل مراحل ممکن است 20 یا 30 دقیقه طول بکشد، اما همیشه در صورت نیاز می‌توانید دست نگه دارید و دوباره شروع کنید. دفعات کوتاه و مکرر معمولاً مؤثرتر از شیر دوشیدن طولانی‌تر با تکرار کمتر است. با کُند شدن جریان شیر، چندین بار تغییر بین سینه‌ها می‌تواند به دوشیدن شیر بیشتر کمک کند. 

مشکلات دوشیدن شیر مادر با دست

اگر در انتخاب بین پمپ کردن یا دوشیدن شیر مادر تردید دارید شاید بهتر باشد با برخی از مشکلات پمپ کردن آشنا شوید. فشردن و کشیدن سینه و کشیدن انگشتان روی پوست می‌تواند باعث ناراحتی، کبودی و سوختگی پوست شود. درد یا ناراحتی باعث مهار ترشح شیر می‌شود و اینها علایمی هستند که باید در جهت رفعشان اقدام شد. اگر قبل از دوشیدن شیر با دست، در پستانتان احساس گرفتگی یا حساسیت کردید، گرمای مرطوب را امتحان کنید. و دوشیدن شیر را از قسمت‌هایی که کمتر درد می‌گیرند شروع کنید. دوشیدن شیر از نواحی اطرافِ مجرای مسدود شده، می‌تواند درد و ناراحتی را کاهش دهد.

تکنیک مارمت در دوشیدن شیر

تکنیک مارمت یک روش برای تحریک تولید شیر در زمان دوشیدن است. بیشتر مادران برای آنکه بتوانند در مدت زمان کوتاه‌تر شیر بیشتری بدوشند سرعت حرکت دست خود را بالا می‌برند که باعث حساسیت نوک سینه و ایجاد سوختگی می‌شود. تکنیک مارمت برای مادرانی مفید است که می‌خواهند در مدت زمان کوتاه شیر بیشتری بدوشند. در واقع تکنیک مارمت نوعی روش ماساژ و تحریک برای ترشح بیشتر شیر است. کلید این روش این است که عمل دوشیدن در کنار ماساژ انجام شود.

دوشیدن شیر مادر با پمپ چگونه انجام می‌شود؟

پمپ شیر یکی از لوازم شیردهی ست که بسیار از مادران آن را دارند. هنگام استفاده از دستگاه پمپاژ دستی برای دوشیدن شیر، باید هر دو سینه را قبل از پمپاژ و در طول انجام پمپاژ ماساژ دهید. از شیوه‌ی زیر برای پمپاژ استفاده کنید:

با تجهیزات مناسب شروع کنید. در حین پمپ کردن، لباس زیر فنردار بپوشید که سینه را محکم نگه دارد تا شما بتوانید از دو دستتان استفاده کنید. قبل از پمپ کردن، سینه‌های خود را ماساژ دهید. هر دو سینه را با استفاده از دایره‌های کوچک در یک الگوی مارپیچ، ماساژ دهید. به بخش‌های بیرونی پستان توجه بیشتری کنید.

سینه‌ها را از کناره‌ها به سمت نوک سینه‌ بمالید. از یک نوازش سبک برای آرامش و کمک به تحریک خروج شیر کمک بگیرید. هر دو سینه را تا زمانی که خروج شیر کُند شود -معمولاً حدود 5 تا 7 دقیقه- پمپ کنید. مکش دستگاه را تا سطح راحتی خود تنظیم کنید. و مطمئن شوید که اذیت نمی‌شوید.

روند ماساژ را تکرار کنید. توجه ویژه‌ای به مناطقی که احساس می‌کنید دچار توده شده‌اند، داشته باشید. اینها مجاری بسته‌شده‌ی شیر هستند. از حاشیه‌ی سینه به سمت پمپ بمالید و از یک فشار متوسط روی نوک سینه، برای خالی کردن مجاری استفاده کنید. مهم است که به طور منظم پمپاژ خود را ادامه دهید. هشت بار در 24 ساعت برای حفظ روند مناسب تولید شیر کافی ست.

بعد از متوقف شدن شیر شما به پمپاژ ادامه دهید (تقریباً پنج دقیقه). این به شما کمک می‌کند تا بدنتان را «فریب» دهید که هنوز کودک شما در حال نوشیدن است، این کار باعث افزایش تولید شیر می‌شود.

ترکیب پمپاژ با عمل دستی می‌تواند به شما در دوشیدن شیر بیشتر کمک کند. قبل از شروع کار با پمپ، ماساژ سینه و دوشیدن دستی می‌تواند برای کمک به جاری شدن شیر انجام شود. ماساژ سینه هنگام پمپاژ میزان شیر دوشیده شده را افزایش می‌دهد. ادامه‌ی کار با دست حتی پس از متوقف شدن جریان پمپ، می‌تواند شیر باقی مانده را آزاد کند.

 مزایای استفاده از پمپ برقی

امروز زنان زیادی هستند که از پمپ برقی استفاده می‌کنند. برای مادرانی که زمان کمی دارند، پمپ سینه‌ی برقی ممکن است یک مزیت به حساب بیاید. از آنجایی که پمپ‌های برقی دو عدد پد برای شیردوشی از هر دو سینه به طور همزمان دارند، سرعتشان بالاست، بنابراین باعث صرفه جویی در وقت شما خواهند شد. مادرانی که نیاز به پمپ کردن شیر به طور منظم یا روزانه دارند، می‌توانند بدون تلاش زیاد این کار را انجام دهند. تمیز کردن و ضد عفونی کردن پمپ‌های برقی بسیار آسان است. آنها دارای کیف و دستمال مرطوب مایکروویویی نیز هستند.

مضرات شیردوش برقی

شیر دوشیده شده از طریق پمپ ممکن است آلوده شده و خطرات جدی برای سلامتی برای کودک ایجاد کند. در اثر سرعت بالای پمپاژ امکان صدمه به نوک سینه بسیار بالاست و برخی مادران از حس سوزش و سوختگی شکایت داشته‌اند. پمپ برقی بسیار گران‌تر از پمپ‌های دستی ست. از طرف دیگر، پمپ‌های دستی قابل حمل هستند و می‌توان آن را به راحتی در داخل کیف دستی حمل کرد در حالی که پمپ برقی به دلیل نیاز به برق همه جا قابل استفاده نیست.

انتخاب روش دوشیدن

حالا پاسخ به سوال اصلی ما. پمپ کردن یا دوشیدن شیر مادر به روش دستی؟ دوشیدن دستی از جهت عدم نیاز به تجهیزات و رایگان بودن یک برتری کامل نسبت به دوشیدن شیر با پمپ دارد. از این رو این امکان وجود دارد که در هر شرایطی از آن استفاده کرد. همچنین تماس پوست دست با سینه به مراتب از زمان تماس دستگاه شیردوش با سینه منجر به تولید شیر بیشتری می‌شود. با این حال پمپ کردن هر دو سینه از دوشیدن شیر به روش دستی بسیار سریعتر است و برای مادرانی که مشکل وقت دارند روش بهتری ست. 

مراحل تمیز کردن و ضدعفونی کردن پمپ پس از استفاده، زمان و انرژی زیادی می‌گیرد و اگر به دقت انجام نشود امکان آلودگی شیر را افزایش می‌دهد. این که کدام روش بهتر است بیشتر یک انتخاب شخصی ست و به این بستگی دارد که انجام کدام روش برای شما راحت‌تر است.