راه های جلوگیری از چسبندگی جفت، علائم، علت، خطرات و درمان

دی ۱۴۰۲ | زمان مطالعه : ۹ دقیقه
چسبندگی جفت

چسبندگی جفت چیست ؟ اصطلاح چسبندگی جفت، توصیفی از جایگزینی نابه‌جای جفت است که با غیرطبیعی بودن لانه‌گزینی، تهاجم یا چسبندگی جفت مشخص می‌شود. این اختلالات را در مجموع سندرم‌های اکرت نیز می‌نامیم. واژه accrete  یک واژه لاتین به معنای «چسبیدن به» یا «متصل شدن به» می‌باشد.

ویژگی‌های جفت طبیعی

قبل از کسب اطلاعات بیشتر در مورد چسبندگی جفت لازم است بدانید در اواخر بارداری، جفت تقریبا 470 گرم وزن دارد. دارای شکل گرد تا بیضی به قطر 22 سانتی‌متر و ضخامت بخش مرکزی آن به 2/5 سانتی‌متر می‌رسد. جفت متشکل از دیسک جفتی، پرده‌های خارج جفتی ‌و بندناف سه‌رگی است. سطحی از دیسک جفتی که در برابر دیواره رحم قرار می‌گیرد، صفحه قاعده‌ای است که توسط شکاف‌هایی به بخش‌هایی به نام کوتیلدون تقسیم می‌شود. سطح جنینی جفت، صفحه کوریونی است که بندناف به آن می‌چسبد. شریان‌های جنینی تقریبا همیشه از روی وریدها عبور می‌کنند. جفت طبیعی در سونوگرافی نمای هوموژن و دارای ضخامت ۲-۴ سانتی‌متر است، بهترین موقعیت قرارگیری جفت جنین در مقابل میومتر(لایه میانی و عضلانی رحم) است و به داخل کیسه آمنیون برآمده می‌شود.

اختلالات و ناهنجاری‌های جفت

جفت یک ارگان جنینی است که از زمان کاشت بلاستوسیست (توده سلولی اولیه جنین) شروع به رشد می‌کند و بعد از زایمان از رحم خارج می‌شود. از آنجایی که جنین نه تنها به تغذیه بلکه در بسیاری از کارکردهای مهم رشدی به جفت متکی است، توسعه صحیح جفت برای رشد جنین مهم است. ناهنجاری‌های جفت می تواند شامل ناهنجاری‌های آناتومیک، محل چسبیده شدن جفت، عملکرد جفت و ناهنجاری‌های مرتبط با بندناف باشد.

اختلالات جفت معمولاً توسط سونوگرافی در سه ماهه دوم (حدود 18 تا 20 هفته در بارداری) تشخیص داده می‌شوند. هنگامی که جفت خود را خیلی عمیق به دیواره رحم بچسباند بسته به شدت و عمق پیوستگی جفت، به آن جفت اکرتا، پرکرتا یا اینکرتا گفته می‌شود. علائم چسبندگی جفت در بارداری چیست؟ خطرات شامل خونریزی و عوارض بعدی است. هفته ها قبل از موعد زایمان، نوزاد باید توسط سزارین زایمان کند. ممکن است در جداسازی از دیواره رحم مشکل پیش بیاید، در این صورت هیسترکتومی (برداشتن رحم) اغلب لازم است.

طبقه‌بندی جفت دارای چسبندگی غیرطبیعی

  • پلاسنتا اکرتا : جفت خیلی عمیق به دیواره رحم چسبیده و پرزهای جفتی به میومتر چسبیده‌اند اما به عضله رحم نفوذ نکرده. جفت اکرتا اغلب در دوران بارداری هیچ علامتی ایجاد نمی‌کند، اگرچه ممکن است انواع خونریزی در بارداری در سه ماهه سوم رخ دهد. در حاملگی‌های بدون ناهنجاری جفت، جفت به طور معمول بلافاصله پس از تولد از دیواره رحم جدا می‌شود. با جفت اکرتا، بخشی از جفت یا تمام جفت در رحم باقی می‌ماند که پس از زایمان باعث خونریزی شدید می‌شود. جفت اکرتا شایعترین اختلال جفت است که تقریباً 75٪ از موارد را تشکیل می‌دهد.
  • پلاسنتا اینکرتا: در واقع پرزهای جفتی به میومتر تهاجم کرده. جفت اینکرتا وقتی اتفاق می افتد که جفت حداقل در نیمه  دیواره رحم رشد کرده و خود را به عضله رحم چسبانده.
  • پلاسنتا پرکرتا: چسبندگی جفت پرکرتا چیست ؟ پرزها به تمام ضخامت میومتر و به سروز نفوذ کرده‌اند. جفت پرکرتا کمتر شایع است و حداقل ۵درصد از موارد ابتلا را شامل می‌شود. پرزهای جفتی تا نزدیکی اندام‌های اطراف لگن ادامه دارند . جفت پرکرتا و نفوذ به مثانه با یکدیگر ارتباط داشته و می‌تواند منجر به چسبندگی مثانه نیز شود.

در زیر عکس چسبندگی جفت به رحم را مشاهده میکنید.

چسبندگی غیر طبیعی جفت

آیا چسبندگی جفت قدامی بیشتر است

به طور کلی لانه گزینی جفت قدامی با افزایش خطر فشار خون ناشی از بارداری، دیابت حاملگی، جدا شدن جفت، تاخیر در رشد داخل رحمی و مرگ داخل رحمی جنین همراه است. همچنین مشخص شده احتمال بروز چسبندگی در جفت قدامی بیشتر از جفت خلفی است (89 به 80 درصد) با این حال این تفاوت چشمگیر نیست. 

 علل ایجاد چسبندگی در جفت 

چسبندگی جفت به عنوان یک عارضه پرخطر در بارداری شناخته می‌شود. تصور می شود که پلاسنتا اکرت مربوط به ناهنجاری‌هایی در پوشش رحم است، به طور معمول به دلیل آن ممکن است وجود جای زخم بعد از سزارین یا جراحی‌های دیگر رحم باشد. گاهی اوقات چسبندگی جفت بدون سابقه جراحی رحم رخ می‌دهد. بسیاری از عوامل می توانند خطر ابتلا به چسبندگی جفت را افزایش دهند، از جمله:

  • جراحی‌های قبلی رحم: ریسک چسبندگی جفت با تعداد سزارین و جراحی‌های رحمی افزایش می‌یابد.
  • موقعیت قرارگیری جفت در رحم: اگر جفت قسمتی یا کاملا روی سرویکس قرار بگیرد (پلاسنتا پرویا) خطر چسبندگی جفت افزایش می‌یابد که حالت ایده‌آل قرارگیری جفت جنین پرزانتاسیون سفالیک و جفت خلفی است.
  • سن مادر: پلاسنتا اکرت در مادرانی که سن‌شان بیشتر از ۳۵ سال است شایع است. 
  • زایمان قبلی: با افزایش تعداد حاملگی، خطر ابتلا به چسبندگی جفت (پلاسنتا اکرتا) افزایش می‌یابد.

خطراتی که چسبندگی جفت برای نوزاد دارد

در مورد عوارض چسبندگی جفت لازم است بدانید هنگامی که پلاسنتا اکرتا با جفت سرراهی همراه است یا هنگامی که شک به پلاسنتا پرکرتا وجود دارد، مادر باید برای زایمان زودرس آماده شود. زایمان زودرس معمولا بین هفته‌های ۳۴ تا ۳۷ حاملگی اتفاق می‌افتد. نوزادانی که زودرس متولد می‌شوند نیاز به بستری در بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان NICU دارند. خونریزی شدید باعث عدم ثبات حال مادر می‌شود و حال مادر روی حال نوزاد نیز تاثیرگذار است. پلاسنتا اکرتا به طور مستقیم برای کودک مضر نیست.

راه های جلوگیری از چسبندگی جفت

انجام مراقبت‌های دوران بارداری در اوایل بارداری کمک می‌کند تا مطمئن شوید که مادر در طول بارداری تا حد امکان سالم است. استعمال دخانیات، الکل و سایر داروهای تفریحی می‌تواند در رشد کودک اختلال ایجاد کند. اجتناب از این مواد ممکن است به جلوگیری از نارسایی جفت و سایر عوارض بارداری کمک کند.

راه‌های درمان چسبندگی جفت در بارداری

یکی از تصمیمات اصلی درمان چسبندگی جفت، مربوط به زمان و یافتن مرکزی ایده‌آل برای زایمان است. موارد ضروری که باید در نظر گرفته شوند شامل: توانایی‌های مناسب از نظر جراحی، بی‌هوشی، مراقبت‌های ویژه و بانک خون هستند. زمان زایمان طوری تعیین می‌شود که بین خطرهای نارسی نوزاد و عوارض نامطلوب و جدی مادری حاصل از زایمان سزارین اورژانسی، تعادل برقرار شود. قبل از شروع زایمان، باید خطر هیسترکتومی برای جلوگیری از خونریزی بسیار شدید برآورد شود.

درصورت تایید جفت پرکرتا و اینکرتا، تقریبا همیشه انجام هیسترکتومی ضرورت می‌یابد. در موارد آشکار پلاسنتا اینکرتا یا پرکرتا، هیسترکتومی همراه با باقی گذاشتن جفت در محل، معمولا بهترین روش درمان است. بندرت ممکن است رحم حفظ شود و جفت دست نخورده در رحم باقی بماند. این روش برای مادرانی است که تمایل شدیدی برای حفظ قدرت باروری خود دارند. در این روش اگر با بستن رحم خونریزی متوقف شود جفت را در محل باقی می‌گذارند تا خودبه‌خود جذب شود و به شما اجازه می دهد جفت با گذشت زمان حل شود. با این حال، این روش می تواند عوارض جدی و خطرناکی داشته باشد، از جمله:

  •  خونریزی شدید واژن
  •  عفونت‌
  •  نیاز به هیسترکتومی در اثر عفونت یا خونریزی ناشی از چسبندگی جفت

ایا استراحت در چسبندگی جفت کمک کننده است؟ با وجود آنکه بسیاری استراحت کردن را روشی برای جلوگیری از چسبندگی جفت میدانند با این حال این کار فواید ثابت شده‌ای ندارد، اگرچه در گذشته اغلب به ویژه در شرایط خونریزی توصیه می شد.

درمان چسبندگی جفت در طب سنتی

درمان سنتی و درمان گیاهی چسبندگی جفت به رحم نیز میتواند موثر باشد. بسته به وضعیت بارداری و نوع چسبندگی ممکن است روشهای طب سنتی برای درمان متفاوت باشد با این حال بعضی از رایجترین درمانها به شرح زیر است:

  • خوردن آب انارشیرین به صورت صبحگاهی یا آب انگور در عصرها
  • دود دادن عنبرنسارا 
  • نوشیدن عرق خارمریم
  • نشستن در جوشانده آب صاف شده سبزی شنبلیله 
  • ترکیب تخم سیاهدانه نیمکوب باعسل 
  • دمنوش گیاه بابونه شیرازی 
  • نوشیدن عسلاب
  • ماساژ پهلوها با روغن سیاهدانه 
  • دمنوش چای کوهی 
  • و...