موارد مصرف قرص پروپرانول در بارداری و عوارض آن را بدانید

مصرف قرص پروپرانول در بارداری فقط در صورتی مجاز است که مزایای بالقوه آن از خطرات احتمالی آن بیشتر باشد. پروپرانولول نوعی مسدودکننده بتا است که برای درمان فشار خون بالا، اضطراب و میگرن استفاده می‌شود. در این مقاله قصد داریم بیشتر در مورد این قرص و عوارض جانبی آن توضیح دهیم.

با نصب اپلیکیشن گهواره شما به ابزارهای کاربردی دوران بارداری از جمله مراقبت بارداری دسترسی پیدا کرده و می‌توانید با دیگر مادران  تبادل نظر داشته باشید. همچنین ابزارهای دیگر، مقالات و ویدئوهای آموزشی زیادی وجود دارد که در اختیارتان قرار می‌گیرد.

پروپرانولول چيست؟

پروپرانولول دارویی از دسته داروهای مسدودکننده گیرنده‌های بتا است. پروپرانولول با اتصال به گیرنده‌های مخصوصی در سلول‌های قلبی و عروقی به نام گیرنده‌های بتا، با مسدود کردن آن فرمان کاهش فعالیت قلبی را به اعصاب قلب منتقل می‌کند.

این دارو در درمان بیماری‌های متعدد و متنوعی کاربرد دارد که بر روی عملکرد قلب و عروق خونی اثر دارند. این دارو بعد از یک حمله قلبی استفاده می‌شود تا شانس زنده ماندن را بهبود بخشد. به علاوه پروپرانولول برای پیشگیری از بروز سردردهای میگرنی و درد قفسه سینه نیز تجویز می‌شود.

با اپلیکیشن گهواره، هفته به هفته بارداریت رو دنبال کن.

نصب اپلیکیشن گهواره

آیا مصرف قرص پروپرانول در بارداری ضرر دارد؟

سازمان غذا و داروی آمریکا پروپرانولول (propranolol) را در دسته " C" طبقه‌بندی کرده است؛ به این معنی که تحقیقات در مورد اثرات این دارو روی جنین انسان در حال انجام است. همچنین، مطالعات دقیق درباره چگونگی بروز عوارض و نحوه درمان آنها در زنان باردار بسیار کمیاب است. این کمبود زمانی نگران‌کننده‌تر می‌شود که دارو به خانم باردار داده شود و اثرات آن غیرقابل‌پیش‌بینی یا خارج از کنترل باشد.

لذا می توان اینطور گفت که :

• تحقیقات بر روی حیوانات نشان داده است هنگامی که مادر باردار این دارو را مصرف می کند، جنین به عوارض نامطلوبی دچار می‌شود.
•  جهت اطمینان از نحوه تاثیرگذاری پروپرانول بر روی جنین، تحقیقات کافی بر روی انسان‌ها صورت نگرفته است.
• فرد باید در صورت بارداری یا داشتن قصد آن به پزشک خود اطلاع دهد. پروپرانولول تنها در صورتی در دوران بارداری استفاده می شود که مزایای احتمالی آن بر خطرات احتمالی آن ارجحیت داشته باشند.
• در صورت باردار شدن در حین مصرف این دارو باید فورا به پزشک اطلاع داده شود.

بنابراین می‌توان اینطور نتیجه گرفت که اگرچه فشار خون بالا و مشکلات قلبی می‌تواند بارداری را به خطر بیاندازد، اما مصرف دارو‌هایی که ممکن است به جنین آسیب برسانند، ایده خوبی نیست. از آنجا که مطالعات موجود حاکی از اثرات منفی پروپرانولول بر روی جنین در حال تکمیل شدن است و نظر قطعی در این باره وجود ندارد، لذا مصرف این دارو در دوران بارداری توصیه نمی‌شود. 

پس می‌توانیم اینطور بگوییم که درست است که برخی از بیماری‌های شدید، مانند ایست قلبی پیش‌بینی‌نشده یا فشار خون بالا، در دوران بارداری شایع است؛ اما با همه این تفاسیر، اگر از روی وسواس و برای کنترل بیماری‌های قلبی از این دارو استفاده شود، ممکن است اثرات مقابله‌ای داشته باشد که برای جنین خوب نباشد. مشخص شده است که در حال حاضر هیچ مطالعه مفیدی برای درک و تشخیص عوارض جانبی این دارو روی زنان باردار وجود ندارد؛ اما در صورت بروز شرایطی که این دارو باید مصرف شود، فواید پروپرانولول ممکن است از خطرات آن بیشتر باشد.

عوارض قرص پروپرانول چیست؟

عوارض جانبی و کلی پروپرانولول که شیوع بیشتری دارند، می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

1. ضربان قلب آهسته
2. اسهال
3. خشکی چشم‌ها
4. ریزش مو
5. حالت تهوع
6. خستگی یا ضعف

در صورتی که این عوارض خفیف باشند، معمولا ظرف چند روز تا چند هفته برطرف می‌شوند. در صورت طولانی شدن عوارض یاد شده، پزشک باید حتما در جریان قرار بگیرد.

عوارض جانبی مصرف پروپرانولول در بارداری

از آنجا که هیچ مطالعه‌ و تحقیقی در دسترس نیست، بدیهی است که در صورت مصرف پروپرانولول از سوی زنان باردار، عوارض جانبی خاصی در آ‌نها ایجاد شود. از همین جهت بهتر است درک دقیق‌تری از این عوارض جانبی داشته باشیم؛

• در صورت مصرف پروپرانولول از سوی زنان باردار، ممکن است عوارض جانبی بسیاری از جمله سبکی سر، افت ناگهانی فشار خون، کند شدن ضربان قلب یا تاری دید ایجاد شود. توجه داشته باشید اختصاصا در مورد مصرف قرص پروپرانول در دوران بارداری صحبت می‌کنیم؛ یعنی منحصر نکرده‌ایم که برای مثال مصرف قرص پروپرانول در سه ماه اول بارداری یا ماه اول بارداری و یا اوایل بارداری بی ضرر یا پر ضرر است. 
• ممکن است خستگی یا ضعف شدید و بی‌دلیل رخ دهد. کمبود انرژی به‌عنوان یکی از عوارض جانبی این دارو در دوران بارداری بسیار شایع است.
• الگوهای خواب زنان باردار نیز ممکن است تحت تاثیر این دارو قرار بگیرند که ممکن است برای زن باردار نامنظم و ناسالم باشد.
• بی‌نظمی ضربان قلب نیز می‌تواند یکی از عوارض جانبی شایع پروپرانولول باشد.
• سندروم Raynaud’s یکی دیگر از عوارض جانبی این داروست.
• تعریق و لرز نیز ممکن است ایجاد شود.

مصرف داروی تپش قلب در بارداری

مصرف پروپرانول 10 در بارداری تنها زمانی تجویز می‌شود که بیمار تپش قلب بالایی دارد و به لحاظ عروق قلبی دچار مشکل است. در غیر این صورت مصرف این داروی تپش قلب در بارداری توصیه نمی‌شود. به جای آن می‌توان شربت دیفن هیدرامین تحت نظر پزشک معالج استفاده کرد. 

توصیه می‌کنیم در مورد خوردن یا نخوردن این دارو فقط و فقط با پزشک معالج خود مشورت کنید و به دنبال این نباشید که چه کسانی در بارداری پروپرانول خورده‌اند و نتیجه آن چه شده است. 

آیا پروپرانولول باعث سقط جنین، مرده‌زایی یا نقایص مادرزادی می‌شود؟

سقط جنین، مرده‌زایی و نقایص مادرزادی برخی از شایع‌ترین نگرانی‌های زنان باردار است؛ خصوصا اگر داروی خاصی مصرف کنند یا دارویی را به اشتباه استفاده کنند. 

باید بگوییم که مطالعات در مورد میزان خطرناک بودن پروپرانولول برای زنان باردار بسیار کم است. با این‌ حال، همین مطالعات اندک سقط جنین (زایمان بی‌هنگام) را به ‌عنوان یکی از عوارض جانبی مضر این دارو مطرح نمی‌کنند. البته بدیهی است که برای اظهار نظر قطعی درباره این موضوع، به مطالعات بیشتری نیاز است.

برخی از تحقیقات، به‌ویژه مطالعاتی که روی پایگاه داده Danish Fertility یا آمار بیمارستان ملی دانمارک انجام شده است، مشخص می‌کند که شرایطی مانند مرگ‌ومیر حوالی تولد در زنانی که این دارو را مصرف می‌کردند، مشاهده شده است. این مطالعات نشان می‌دهند که بر اساس آمار و تجزیه ‌و تحلیل اطلاعات موجود، احتمال مرده‌زایی یا زایمان جنین مرده بسیار زیاد است.

در مورد مرگ‌ومیر هنگام تولد مشاهدات زیادی انجام شده و سپس نتایجی به دست آمده است. زنانی که به مدت طولانی پروپرانولول مصرف کرده‌اند، دچار مواردی مانند کاهش رشد داخل رحمی، جفت با اندازه کوچک‌تر، افسردگی پیش‌بینی‌نشده جنین در زمان زایمان یا شرایطی مانند فعالیت غیرطبیعی و آهسته قلب و کم شدن قند خون (هیپوگلیسیمی) پس از زایمان شده‌اند.

بنابراین توصیه اکید این است که قبل از مصرف این دارو در دوران بارداری، حتما با پزشک معتمد و آگاه مشورت کنید.

دوز مصرفی پروپرانولول در بارداری

دوز مصرفی این دارو با توجه به شرایط اختصاصی هر بیمار متفاوت است و تنها پزشک معالج می‌تواند آن را مشخص کند؛ اما معمولا در بارداری همیشه کمترین دوز پیشنهاد می‌شود.؛ حتما به یاد داشته باشید که همواره توصیه بر این است که پروپرانولول را در دوران بارداری و بدون نظر پزشک، به صورت گاه‌به‌گاه مصرف نکنید. علت این است که فرایند خروج اثرات این دارو از بدن ۱۰ تا ۱۴ روز طول می‌کشد. ممکن است علائم پیش‌بینی‌نشده‌ای به‌دلیل مصرف آن ایجاد شود. بنابراین بهتر است حتی برای مصرف گاه‌به‌گاه هم با پزشک مشورت کنید.

تداخل دارویی پروپرانول

مصرف هم زمان داروهای دیگر می‌تواند بر روی عملکرد پروپرانولول در بدن اختلال ایجاد کند. کسانی که برای درمان آریتمی‌های قلبی دارو مصرف می‌کنند، باید قبل از مصرف پروپرانولول با پزشک خود مشورت  کند.

کلام آخر

مصرف قرص پروپرانول در بارداری تنها در صورتی جایز است که فواید آن بر مضرات احتمالی آن ارجحیت داشته باشد. بنابراین اگر می‌خواهید از این دارو تنها به عنوان تکنیک ضد استرس استفاده کنید، حتما باید به سراغ روش‌های ایمن‌تر و مطمئن‌تری بروید. تا جایی که می‌توانید و شرایط اختصاصی شما اجازه می‌دهد، در دوران بارداری فقط و فقط از ترکیبات کاملا ایمن و safe استفاده کنید و برای مصرف هر دارویی حتما با پزشک مشورت کنید.