آمپول بتامتازون در بارداری و عوارض آن
بتامتازون نوعی داروی کورتیکواستروئید است که در مواقعی که خطر زایمان زودرس وجود دارد تجویز می‌شود. اگر جنین به دلایلی بخواهد زودتر از موعد به دنیا بیاید، بعضی از اندام‌هایش مانند ریه‌ها رشد کافی نکرده و خطراتی به همراه خواهد داشت. با ما همراه باشید تا از مزایای آمپول بتامتازون در بارداری و دلایل علمی لزوم استفاده از آن آگاه شوید.
با نصب اپلیکیشن گهواره، می‌توانید به صورت هفتگی روند بارداری خود را پیگیری کرده و به اطلاعات تخصصی در مورد رشد جنین، سلامت مادر و توصیه‌های تغذیه‌ای دسترسی داشته باشید. این برنامه زمان آزمایش‌ها و غربالگری‌های ضروری دوران بارداری را به شما یادآوری می‌کند و با امکان ثبت و پایش وزن بارداری، می‌توانید وضعیت خود را با نمودار استاندارد مقایسه نمایید. همچنین هر روز پیام‌های مشاوره‌ای متناسب با سن بارداری دریافت خواهید کرد که به شما کمک می‌کند دوران بارداری سالم و آگاهانه‌ای را تجربه نمایید.
دلایل تزریق آمپول بتامتازون در بارداری
اصلی‌ترین دلیل تجویز آمپول بتامتازون، کمک به رشد سریع ریه جنین تا هفته سی و سوم بارداری است. قبل از این تاریخ اگر جنین به صورت نارس به دنیا بیاید، با مشکلات شدید دستگاه تنفسی روبرو شده و زندگی او در خطر خواهد بود. به خصوص اگر جنین پیش از هفته 28 بارداری متولد شود. در این موارد آمپول بتامتازون می‌تواند جان او را نجات دهد.
شاید برای شما هم این سوال پیش بیاید که ریه جنین در چند هفتگی کامل می‌شود؟ در پاسخ باید بگوئیم ریه جنین تا هفته سی و چهارم به تکامل لازم رسیده است و در صورت زایمان پس از هفته 34، مشکل ریوی برای نوزاد به ندرت اتفاق خواهد افتاد. اما اگر در شرایط زیر باشید، پزشک برای شما تزریق آمپول بتامتازون را تجویز خواهد نمود:
- کیسه آب جنین بین هفته 28 تا هفته 34 بارداری، یا حتی زودتر دچار پارگی یا نشت شود.
- قبلا زایمان زودرس داشته‌اید و حالا انقباضات منظم و شدید دارید.
- دوقلو یا چندقلو باردار هستید و علائم زایمان زودرس را مشاهده می‌کنید.
آمپول بتامتازون در بارداری دوقلو
خطر زایمان زودرس در بارداری دوقلو یا چندقلو بیشتر است از این رو معمولا در چنین بارداری‌هایی تزریق آمپول بتامتازون برای به تاخیر انداختن زایمان و در نتیجه فرصت دادن به ریه‌های جنین اجتناب‌ناپذیر و ضروری است.
علائم زایمان زودرس چیست؟
گرفتگی خفیف در شکم، فشار داخل لگن یا قسمت پایین شکم، گرفتگی عضلات مثل زمان پریود، انقباضات مکرر، سفت شدن شکم، کمردرد، پارگی کیسه آب، هرگونه ترشحات غیرمعمول، لکه‌بینی یا خونریزی از واژن و اسهال از علائم زایمان زودرس هستند که در صورت مشاهده هر کدام از این نشانه ها حتما باید هر چه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید.
زایمان زودرس می‌تواند باعث ایجاد مشکلاتی در قلب، ریه، مغز و یا سایر اندام‌های بدن نوزاد شود، از این رو استفاده از داروهایی همچون آمپول بتامتازون توانسته است زمان زایمان را به تاخیر انداخته و فرصت لازم برای رشد اندام‌های حیاتی جنین را فراهم کند.
عدم استفاده از آمپول بتامتازون چه مشکلاتی ایجاد خواهد کرد؟
اگر به هر دلیلی نسبت به تزریق آمپول بتامتازون که پزشک برایتان تجویز کرده اقدام نکنید یا در شرایط اضطراری باشید و به آن دسترسی نداشته باشید و فرزند شما زودتر از هفته سی و هفتم بارداری متولد شود، احتمال ابتلای نوزاد به درجات مختلفی از دیسترس تنفسی زیاد خواهد بود. در این صورت نوزاد قادر به تنفس طبیعی نبوده و برای دریافت اکسیژن به کمک پزشکی نیاز خواهد داشت و باید مدتی را در بخش مراقبت‌های ویژه و در دستگاه NICU بگذراند.
* واکسن های ممنوع در بارداری کدامها هستند؟
مزایای آمپول بتامتازون در بارداری
مزایای زیادی در استفاده به موقع از آمپول بتامتازون وجود دارد که عبارتند از:
- آمپول بتامتازون می‌تواند به رشد سریع ریه‌های نارس کمک کند. ریه‌های نوزاد، ماده‌ای روانساز به نام «سورفاکتانت» تولید می‌کند که به عنوان پوششی روی کیسه‌های هوایی موجود در ریه‌ها را می‌پوشاند. در نتیجه، در هنگام تنفس کیسه‌های هوایی با اصطکاک کمتری کنار هم حرکت کنند. در حالتی که بچه نارس باشد، تولید این ماده در ریه‌ها به میزان کافی نیست. اما با تزریق آمپول بتامتازون تولید این ماده روانساز آغاز شده و باعث می‌شود تنفس در هنگام تولد، طبیعی باشد. به این طریق از سندروم زجر تنفسی (دیسترس تنفسی نوزادان-RDS) پیشگیری می‌شود.
- آمپول بتامتازون همچنین مانع از خونریزی در نوزاد نارس به خصوص خونریزی مغزی که بسیار خطرناک است می‌شود.
- آمپول بتامتازون در بدو تولد برای روده‌ها و دستگاه گوارشی نوزاد نیز می‌تواند سودمند باشد. استروئیدها می‌توانند جلوی عفونت و ورم روده که باعث آسیب به بافت روده و مشکلات دفع می‌شود را بگیرند.
عوارض جانبی آمپول بتامتازون در بارداری برای مادر
استروئیدها نیز همانند هر داروی دیگری ممکن است در برخی افراد عوارض جانبی ایجاد کنند. در حالی که مزایای آمپول بتامتازون برای جنین به اثبات رسیده است، ممکن است مادر عوارض زیر را تجربه نماید:
- افزایش فشار خون
- باقی ماندن آب در ریه‌ها یا اِدم ریه (Pulmonary Edema )
- افزایش قند خون و نیاز به انسولین. (اگر به بیماری دیابت یا دیابت بارداری مبتلا هستید، نیاز به دُز انسولین بیشتری خواهید داشت و بارداری شما باید به دقت تحت نظر پزشک کنترل شود.)
عوارض احتمالی آمپول بتامتازون برای جنین
برخی از والدین شنیده‌اند که کورتون برای جنین ضرر دارد و به همین دلیل از تزریق این آمپول کورتونی واهمه دارند. نتیجه مطالعات نشان داده است که آمپول بتامتازون وقتی به تشخیص پزشک تجویز شود، برای حیات و بقای نوزاد ضروری و لازم است. در موارد بسیار نادر، نوزادان مادرانی که این آمپول را در دوران بارداری تزریق کرده، در زمان تولد وزن و رشد کمی داشته‌اند که این موضوع در مورد همه صدق نمی‌کند و این دلیل برای امتناع از تزریق آمپول بتامتازون برای کاهش خطر زایمان زودرس، عاقلانه و منطقی نیست.
برای برطرف شدن نگرانی مادران از عوارض احتمالی آمپول بتامتازون در بارداری باید بگوئیم به جز کم شدن تحرک یا تکان نخوردن جنین بعد از تزریق آمپول بتامتازون، مشکل دیگری گزارش نشده است.
آمپول بتامتازون در بارداری و حرکت جنین
پس از تزریق این آمپول، حرکت جنین کند شود. این اتفاق طی یک تا دو روز پس از تزریق بتامتازون طبیعی است و خودبه‌خود برطرف می‌شود و جای نگرانی نیست. اگر پس از دو روز، جنین حرکات خود را از سر نگرفت، به پزشک مراجعه کنید.
بهترین زمان تزریق بتامتازون در بارداری
آمپول بتامتازون غالباً در بازه زمانی هفته بیست و چهارم تا سی و چهارم بارداری به مادرانی داده می‌شود که احتمال دارد زایمان زودرس داشته باشند. کورتیکواستروئید گاهی در هفته سی و هفتم نیز تزریق می‌شود. اما اگر زایمان بسیار سریع یا غیرمنتظره باشد، ممکن است فرصتی برای تزریق استروئید پیش نیاید یا داروی تزریق شده زمان لازم برای تاثیرگذاری را نداشته باشد.
معمولا دُز مناسب این دارو برایر پیشگیری از زایمان زودرس، 3 عدد آمپول در هر روز، در دو روز پیاپی به صورت عضلانی است که البته دستور پزشک برای آن ضروری است و به هیچ‌وجه نباید خودسرانه مصرف شود.
سخن آخر
پیش فرض‌های ذهنی خود را درباره مضر بودن کورتون برای جنین کنار بگذارید. به پزشک خود اعتماد کنید و برای تکمیل روند رشد جنین همکاری کنید. برخی از مادران به دلایل مختلفی مانند ترس از درد زایمان طبیعی یا علاقه به تولد نوزاد در روزی خاص، تصمیم به انجام سزارین قبل از هفته چهلم بارداری می‌گیرند و با توجه به اینکه تا هفته آخر جنین در حال رشد و نمو است، با این کار فرزند خود را از رسیدن به تکامل نهایی و آمادگی برای تولد محروم می‌کنند. بهتر است به فرزند خود، طی کردن مسیری طبیعی را برای داشتن زندگی سالم هدیه بدهید و تا جای ممکن از دخالت در روند طبیعی بارداری و زایمان بپرهیزید.
روزانه پیام مشاور، متناسب با سن کودکتون دریافت کنین. 
سوالاتتون رو از مامانای با تجربه بپرسین.
با بازیهایی که به رشد هوش و خلاقیت فرزندتون کمک میکنه آشنا بشین.