مصرف قرص اعصاب در بارداری و عوارض آن

داروهای اعصاب یکی از دسته‌های مهم دارویی هستند که برای ایجاد آرامش و ثبات در روح و اعصاب فرد استفاده می‌گردند. بعضی از این داروها در بارداری مجاز و بعضی غیرمجازند. و همه آنها باید با تجویز پزشک مصرف شوند. در این مقاله بیش تر در مورد مصرف داروهای اعصاب در بارداری و عوارض آن، توضیح خواهیم داد. همچنین لیست داروهای اعصاب مجاز در بارداری مورد تایید پزشکان را ارائه خواهیم داد.

با نصب اپلیکیشن گهواره، در جریان تغییرات هفته به هفته بارداری خود قرار می‌گیرید. این برنامه، اطلاعات تخصصی درباره رشد جنین، سلامت مادر و تغذیه ارائه می‌دهد و تمامی آزمایشات و معاینات بارداری را یادآوری می‌کند و هر روز یک پیام مشاوره‌ای متناسب با سن بارداری خود دریافت خواهید کرد.

داروهای اعصاب و بارداری

داروهای اعصاب و روان یکی از دسته‌های بزرگ دارویی هستند، که برای ایجاد ثبات و آرامش، کاهش تنش و اضطراب و حفظ خلق و درمان دردهای با منشا عصبی تجویز می‌گردند. داروهای اعصاب خود دارای چندین زیر گروه بزرگ هستند که از آن جمله میتوان به داروهای : 1. آرامبخش 2. خواب آور 3. ضدتشنج یا ضد صرع  4. ضدافسردگی  5. میگرن  و 6. داروهای ضدجنون اشاره داشت. همچنین داروهای اعصاب علاوه بر این موارد، کاربرد بیشتری هم داشته و در بسیاری از بیماری‌هایی که با ریشه عصبی و روانی رخ می‎دهند (مثل مشکلات معده) نیز تجویز می‌گردند. همچنین اکثر داروهای اعصاب و روان باعث ایجاد وابستگی فرد مصرف کننده به آن می شوند و به همین خاطر تعیین مقدار مصرفی دارو و نحوه‌ی شروع و قطع آن یک کار کاملا تخصصی است.

با اپلیکیشن گهواره، هفته به هفته بارداریت رو دنبال کن.

نصب اپلیکیشن گهواره

لیست داروهای اعصاب مجاز در بارداری

استفاده از داروهای اعصاب در دوران بارداری باید با دقت بسیار زیادی انجام شود، زیرا بسیاری از این داروها می‌توانند روی رشد جنین تأثیر بگذارند. قطع خودسرانه داروها نیز می‌تواند برای سلامت مادر و جنین خطرناک باشد. بنابراین، تصمیم‌گیری برای ادامه یا تغییر دارو باید حتماً توسط پزشک متخصص زنان و زایمان و روانپزشک و با در نظر گرفتن شرایط خاص هر فرد صورت گیرد. در ادامه، لیستی از داروهای اعصاب که در بارداری معمولاً ایمن‌تر در نظر گرفته می‌شوند، با تأکید بر اینکه مصرف آن‌ها فقط با تأیید پزشک مجاز است، آورده شده است.

به نقل از PubMed/PMC

قطع کردن داروهای ضدروان‌پریشی در دوران بارداری، خطر عود دوره‌های بیماری‌های دوقطبی و اسکیزوفرنی را افزایش می‌دهد. بیمارانی که به اسکیزوفرنی مبتلا هستند و مصرف داروهای ضدروان‌پریشی خود را قطع می‌کنند، در یک دوره ۱۰ ماهه، با افزایش ۵۳ درصدی خطر تشدید علائم روبرو هستند. این در حالی است که نرخ عود بیماری در بیمارانی که درمان را ادامه می‌دهند، ۱۶ درصد است.

Discontinuation of antipsychotics during pregnancy increases the risk of bipolar and schizophrenia episode recurrence. Patients with schizophrenia who stop their antipsychotic medication have a 53% increased risk of symptom worsening over a 10-month period compared with a 16% relapse rate among patients who continue treatment.

 

لیست داروهای اعصاب که با نظر پزشک در بارداری تجویز می‌شوند:

داروهای ضدافسردگی:

• سرتالین (Zoloft): اغلب به عنوان اولین انتخاب برای درمان افسردگی و اضطراب در بارداری در نظر گرفته می‌شود.
• فلوکستین (Prozac): یکی از داروهای پرمطالعه در بارداری است و ایمنی نسبی آن تأیید شده است.
• سیتالوپرام (Celexa) و اس‌سیتالوپرام (Lexapro): این داروها نیز معمولاً گزینه‌های مناسبی برای درمان افسردگی و اضطراب هستند.

داروهای تثبیت‌کننده خلق‌وخو (برای اختلال دوقطبی):

• لاموتریژین (Lamictal): به دلیل داشتن عوارض جانبی کمتر نسبت به سایر داروهای این دسته، اغلب به عنوان یک گزینه مناسب در بارداری در نظر گرفته می‌شود.
• لیتیوم: در برخی موارد و با پایش دقیق سطح خونی، توسط پزشک تجویز می‌شود، اما معمولاً در سه‌ماهه اول بارداری از آن اجتناب می‌شود.

داروهای ضدروان‌پریشی (برای اختلالات جدی‌تر):

• اولانزاپین (Zyprexa) و کوئتیاپین (Seroquel): این داروها نیز در مواردی که نیاز به کنترل علائم شدید وجود دارد، با احتیاط و زیر نظر پزشک تجویز می‌شوند.

داروهای اعصاب در زمان اقدام به بارداری

کسانی که به هر دلیلی از داروهای اعصاب استفاده می‌کنند، پیش از اقدام به بارداری حتما باید با متخصص اعصاب یا روانپزشک مشاوره نمایند. چرا که در بعضی از بیماری‌ها و حالات روحی و یا عصبی بهتر است بارداری تا کنترل شرایط و قطع کلیه داروها به تعویق بیافتد. همچنین از آنجایی که  بسیاری از داروهای اعصاب برای بارداری خطرناک می‌باشند، عموما نیاز به قطع یا تغییر داروهای مصرفی و یا کاهش دوز دارو در فرد وجود دارد.

تاثیر داروهای اعصاب بر روی کیفیت اسپرم

شواهدی مبنی بر تاثیرات منفی بسیاری از داروهای اعصاب بر روی کیفیت و ویژگی‌های اسپرم وجود دارد. که به صورت خلاصه عبارتند از: 

1. تاثیر داروهای ضدافسردگی بر روی اسپرم: 

• ایمی‌پرامین، فلوکستین، پاروکستین، سرترالین، سیتالوپرام، ونلافاکسین: باعث کاهش حرکت اسپرم‌ها، کاهش کیفیت، حجم و حرکات اسپرم و ایجاد مشکل در DNA اسپرم، 
• لیتیوم : تاثیر بر تمامی ویژگی‌های اسپرم (شکل، حرکت، زنده بودن، حجم) و ایجاد اختلال در کیفیت اسپرم. 
• بوسپیرون: تاثیر در کیفیت اسپرم

2. تاثیر داروهای ضد تشنج بر اسپرم:

• والپورات : کاهش اندازه بیضه‌ها (در نمونه های حیوانی)
• فنی توئین کاهش حجم و تحرک اسپرم
• کاربامازپین : تاثیر بر تمامی ویژگی‌های اسپرم (شکل، حرکت، زنده بودن، حجم)

3. تاثیر داروهای ضد جنون بر اسپرم:

• هالوپریدول، کلروپریمازین:  کاهش میزان تولید و کیفیت اسپرم

در ادامه در مورد تاثیر داروهای پرمصرف اعصاب چون : آلپرازولام، فلوکستین، سرترالین، سیتالوپرام، والپورات سدیم، کاربامازپین، فنی‌توئین، لاموتریژین و هالوپریدول بر روی جنین و بارداری می‌خوانید.

مصرف قرص آرامبخش در بارداری

آرامبخشها داروهایی هستند که باعث کاهش هیجان و تحریک‌پذیری مغز می‌گردند. آرامبخش ها خود انواع مختلفی دارند و از آنها برای خواص خواب‌آوریشان نیز استفاده می‌شود. از معروف‌ترین داروهایی که باعث ایجاد آرامش و کاهش اضطراب در فرد می‌گردند می‌توان به: آلپرازولام، دیازپام و کلرودیازپوکساید اشاره کرد. 

مصرف آلپرازولام در بارداری

آلپرازولام (Alprazolam) در رده‌ی D داروهای بارداری قرار دارد و این بدان معناست که مصرف آن می‌تواند با ایجاد خطر و ناهنجاری برای جنین همراه باشد. تحقیقات نشان می‌دهند که این دارو ممکن است خطر بروز زایمان زودرس و وزن کم هنگام تولد را افزایش دهد و مصرف آن در اواخر بارداری نیز می‌تواند باعث ایجاد مشکلات تنفسی در نوزاد گردد. همچنین مصرف آلپرازولام و داروهای مشابه آن خطر ایجاد وابستگی دارویی در مادر و نوزاد را به همراه دارد. با توجه به نکات گفته شده نباید از این دارو در بارداری استفاده شود. در صورت نیاز، پزشک باید جایگزین آلپرازولام در بارداری را تجویز کند.

مصرف داروهای ضد‌افسردگی در بارداری

احساس غم، اندوه و یا بی‌علاقگی و لذت نبردن از فعالیت‌های روزانه برای همه ما احساسات آشنایی هستند، اما اگر این حالات  ادامه پیدا بکنند، می توانند زندگی ما را تحت تاثیر قرار دهند و نشانه‌های بروز افسردگی باشند. افسردگی یکی از شایع‌ترین مشکلات روانپزشکی است. در طول بارداری نیز به علل مختلف مادران  این حالات را تجربه می‌کنند به طوریکه شیوع افسردگی در بارداری هم بین 12تا 15درصد است و افسردگی با پیامدهای بد بارداری ارتباط دارد. به همین خاطر ممکن است مادر نیاز به درمانهای دارویی افسردگی در بارداری داشته باشد. از جمله داروهای پرمصرف افسردگی می‌توان به فلوکستین، سیتالوپرام، سرترالین و ایمی‌پرامین اشاره کرد.

مصرف فلوکستین در بارداری

فلوکستین (Fluoxetine) دارای دو مقدار 10 و 20 میلی‌گرم می‌باشد و در رده‌ی C داروهای بارداری طبقه‌بندی می‌شود. استفاده از این دارو بر روی نمونه حیوانی باعث ایجاد تاثیر منفی بر جنین شده است، اما شواهد کافی در مورد ایمن بودن استفاده از آن در انسان وجود ندارد. و بهتر است با احتیاط فراوان و در مواردی که منافع آن برای مادر ضروری است، تجویز شود. مصرف فلوکستین در سه ماهه اول بارداری ممکن است خطر بروز مشکلات قلبی در جنین را افزایش بدهد. همچنین مصرف آن در اواخر بارداری می‌تواند باعث ایجاد یکسری مشکلات رفتاری در نوزاد شامل : لرزش، تحریک پذیری، شل بودن عضلات، اختلالات تغذیه ای، استفراغ، اختلالات تنفسی، بی ثباتی تنظیم حرارت شود. این آثار نوزادی عموما موقت بوده و ظرف 2 روز بهبود پیدا می‌کنند و به ندرت ادامه دار و به صورت شدید بروز می‌کنند.

مصرف سیتالوپرام در بارداری

سیتالوپرام (Citalopram) از آن دست داروهاست که در موارد افسردگی و حملات پانیک در بارداری یا ترس تجویز می‌گردد. این دارو در رده‌ی C داروهای بارداری دسته بندی می‌شود و مصرف آن در اواخر بارداری مانند فلوکستین می‌تواند سبب ایجاد مشکلات رفتاری در نوزاد( شامل مشکلات تنفسی،اختلالات تغذیه‌ای، لرزش، تشنج و..) شود.

مصرف سرترالین در بارداری 

سرترالین (Sertraline) یا آسنترا (Asentra) نیز از دیگر داروهای ضد افسردگی، ضد اضطراب و وسواس است، که دارای مقادیر 25، 50 و 100 میلی‌گرمی است. این دارو نیز در رده ی C داروهای بارداری قرار می‌گیرد و عوارضی چون فلوکستین و سیتالوپرام بر جنین و نوزاد ایجاد می‌کند و مصرف آن در بارداری تنها در مواردی که واقعا به نفع مادر باشد، منطقی است. 

مصرف داروهای ضد جنون در بارداری

عموما این دسته دارویی برای کنترل علایم بیماری اسکیزوفرنی یا همان روانپریشی استفاده می‌گردد که شامل رفتارهای غیر طبیعی مثل شندیدن یا دیدن چیزهایی که وجود ندارند، است. از جمله داروهای این گروه می‌توان به هالوپریدول، رسپریدون و کلرپرومازین اشاره کرد. که هر سه در رده‌یC  داروهای بارداری طبقه بندی می‌شوند.

در مجموع باید گفت همه‌ی داروهای اعصاب می‌توانند از جفت رد شده و به بدن جنین برسند و عموم آنها به صورت کامل برای جنین بی‌خطر نیستند. این نکته را باید حتما در نظر داشت که مادر باید پیش از بارداری جهت اصلاح دارو و میزان مصرف آن به پزشک متخصص مراجعه کرد و حتما در بارداری تحت نظر متخصص اعصاب باشد و سرخود تغییری در مقدار و روش مصرف داروها ایجاد نکند و داروهای خود را طبق نظر متخصص مصرف نماید.برای کسب اطلاعات بیشتر به مقالات مشابه مانند عوارض قطع قرص مارولین مراجعه کنید.

نکات پایانی

استفاده از داروهای اعصاب در دوران بارداری موضوعی حساس است و هرگونه تصمیم در مورد آن‌ها باید حتماً با مشورت و نظارت مستقیم پزشک متخصص (روانپزشک و متخصص زنان و زایمان) صورت گیرد. قطع خودسرانه داروها می‌تواند خطرات جدی‌تری برای مادر و جنین به دنبال داشته باشد. همیشه به خاطر داشته باشید که سلامتی روان مادر به طور مستقیم بر سلامت جنین تأثیر می‌گذارد و در بسیاری موارد، منافع مصرف دارو بیشتر از خطرات احتمالی آن است.

سوالات متداول درباره مصرف قرص اعصاب در بارداری و پاسخ متخصص

قرص سرترالین در بارداری ضرر دارد؟

سرترالین در رده C داروهای بارداری قرار دارد و مصرف آن با احتمال بروز عوارض خفیف در نوزاد همراه است. با این حال، در مواردی که منافع مصرف آن برای مادر بیشتر از خطرات احتمالی باشد، با نظر پزشک تجویز می‌شود.

بهترین قرص برای پانیک در بارداری چیست؟

هیچ دارویی به عنوان "بهترین" قرص برای پانیک در بارداری وجود ندارد. معمولاً پزشکان داروهایی مانند سیتالوپرام یا سرتالین را که جزو داروهای ایمن‌تر در این دوران محسوب می‌شوند، تجویز می‌کنند. تصمیم نهایی به شرایط فردی و نظر پزشک بستگی دارد.

تاثیر قرص هالوپریدول بر جنین چیست؟

هالوپریدول در رده C داروهای بارداری قرار دارد و مصرف آن می‌تواند بر جنین تأثیر بگذارد. در موارد ضروری و برای کنترل علائم شدید روان‌پریشی، پزشک با احتیاط کامل و با سنجیدن خطرات و منافع، آن را تجویز می‌کند.