تاثیر دیابت بارداری بر قلب جنین چه قدر است؟

اگر دچار دیابت بارداری هستید، احتمالا در مورد تاثیر دیابت بارداری بر قلب جنین چیزهایی شنیده‌اید؛ از همین جهت مفید دیدیم که در این مطلب گهواره مفصلا در مورد دیابت بارداری و تاثیری که می‌تواند روی جنین داشته باشد، صحبت کنیم. دیابت بارداری یک شرایط اضطراری و البته موقت است که معمولا 20 تا 30 درصد زنان باردار به آن دچار می‌شوند.

دیابت بارداری چه تاثیری بر قلب جنین می‌گذارد؟

دیابت بارداری کنترل نشده اثرات سوء زیادی بر قلب جنین و به طور کلی رشد طبیعی جنین دارد. اگرچه دیابت بارداری یک وضعیت موقت و ناپایدار است و معمولا بعد از زایمان خود به خود رفع می‌شود، اما بسیار مهم است که در زمان بارداری کنترل شود تا سلامت جنین تضمین شود.  

به طور کلی اگر دیابت بارداری به خوبی کنترل نشود، می‌تواند عواقب جدی برای مادر و کودک به همراه داشته باشد.

ناهنجاری‌های مادرزادی، زایمان سخت، مرگ جنین، وزن بالای ۴ کیلوگرم، زایمان زودرس، مشکلات تنفسی نوزاد، کاهش قند خون نوزاد پس از تولد از تاثیرات دیابت دوران حاملگی در نوزاد است.

همچنین دیابت دوران حاملگی خطر افزایش فشار خون در بارداری، خطر تولد نوزاد با وزن بيش از 4کیلو گرم را نیز بالا می‌ببرد.

عوارض دیابت بارداری بر روی جنین به غیر از قلب جنین

• ماکروزومی یا بزرگ بودن بیش از حد جنین که نهایتا به زایمان سزارین اورژانسی ختم می‌شود.
• مشکلات تنفسی برای نوزاد
• زردی نوزاد
• سندرم متابولیک
• اختلال در حساسیت و ترشح انسولین
• پره اکلامپسی (نوعی فشار خون بالا در دوران بارداری)
• به دنیا آوردن نوزاد با وزن بالا ، که خطر آسیب زایمان یا سزارین را افزایش می‌دهد
• قند خون پایین نوزاد پس از تولد (هیپوگلیسمی)
• افزایش ریسک ابتلای کودک به دیابت نوع ۲ در آینده

عوامل خطر دیابت بارداری

• سن بالای 25 سال
• داشتن اضافه وزن (شاخص توده بدنی بین 25.0 تا 29.9)
• داشتن یک خویشاوند نزدیک مبتلا به دیابت نوع 2
• داشتن شرایطی که باعث مقاومت به انسولین می شود، مانند سندرم تخمدان پلی کیستیک و اختلال پوستی آکانتوز نیگریکانس
• داشتن فشار خون بالا قبل از بارداری
• ابتلا به دیابت بارداری در بارداری قبلی
• افزایش وزن زیاد در دوران بارداری فعلی یا قبلی
• مصرف کورتیکواستروئیدها
• باردار بودن چند قلو، مانند دوقلو یا سه قلو
• داشتن کم کاری تیروئید

برخی از گروه های قومی نیز در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به دیابت بارداری هستند، از جمله:

• آمریکایی های آفریقایی تبار
• آسیایی آمریکایی ها
• اسپانیایی ها
• امریکایی های اصیل
• ساکنان جزایر اقیانوس آرام

دیابت بارداری از آن جهت بر حرکات جنین تاثیر دارد که باعث بزرگ شدن بیش از حد جنین در فضای محدود رحم می‌شود؛ در نتیجه جنین برای حرکت کردن فضا و جای کافی ندارد و نمی‌تواند حرکت داشته باشد و فقط حرکات کم و محدود دارد.

در دیابت بارداری لوزالمعده برای تولید انسولین بیش‌ از حد کار می‌کند؛ اما انسولین سطح گلوکز خون را کاهش نمی‌دهد و این امر، عوارض انسولین بر جنین را آشکار می‌کند. قند خون اضافی از جفت عبور می‌کند و سطح گلوکز خون نوزاد را بالا می‌برد. این امر باعث می‌شود پانکراس نوزاد، انسولین اضافی بسازد تا از شر گلوکز خون خلاص شود. از آنجایی‌ که کودک بیش از آنچه برای رشد و تکامل نیاز دارد انرژی دریافت می‌کند، انرژی اضافی به‌صورت چربی ذخیره می‌شود که نتیجتا به ماکروزومی یا چاقی نوزاد ختم می‌شود. نوزادان مبتلا به ماکروزومی، حرکات کمتری دارند و ممکن است در هنگام تولد هم با مشکلاتی مواجه شوند.

خطرات قند بالا در بارداری برای جنین چیست؟

اگر مادر دیابت بارداری خود را کنترل نکند، نوزاد مادر دیابتی در معرض خطرات زیادی است. بنابراین چنانچه به دیابت بارداری مبتلا هستید، هم نگران باشید و هم نباشید؛ زیرا با انجام یکسری از کارهای ساده و مصرف یکسری از داروها که پزشک تعیین می‌کند، به راحتی می‌توانید این وضعیت را کنترل کنید و خطرات احتمالی ناشی از آن را به صفر برسانید؛ پس جایی برای نگرانی وجود ندارد، اما در صورت بی توجهی به این وضعیت، حتما و قطعا مشکلاتی متوجه حال جنین شما خواهد شد.

با وجود داشتن دیابت بارداری تولد نوزادی سالم و بدون مشکل، غیر ممکن نیست. مادران دیابتی بسیاری هستند که روزانه در بیمارستان‌های مختلف، نوزادان سالمی را به دنیا می‌آورند؛ مهم این است که دیابت بارداری به موقع شناسایی شود و اقدامات درمانی لازم برای کنترل این وضعیت صورت بگیرد.

بنابراین با وجود دیابت بارداری داشتن بچه سالم شدنی است و جایی برای نگرانی وجود ندارد.

قند بارداری باید چند باشد؟

سنجش قند خون در ماه خاصی از بارداری به صورت قند خون ناشتا، قند خون یک ساعته، دو ساعته و سه ساعته بررسی می‌شود. به این شکل که ابتدا نمونه خون به صورت ناشتا از مادر باردار گرفته می‌شود، سپس یک نوشیدنی شیرین به او داده می‌شود تا بنوشد. به ترتیب بعد از یک، دو و سه ساعت مجددا نمونه خون گرفته می‌شود و قند خون موجود در آن بررسی می‌شود. قند خون مادر باردار در این مدل از آزمایش گلوکز باید به شکل زیر باشد:

• نمونه خون ناشتا 95
• پس از یك ساعت 180
• پس از دو ساعت 165
• پس از سه ساعت 140
• در صورتی كه گلوكز خون بالای mg/dl 200 باشد، باید FBS را نیز اندازه ‏گیری كرد، در صورتی كه FBS بیش از mg/dl126 باشد، بیمار مبتلا به دیابت است.

بنابراین با وجود مقادیر بالا مشخص است که قند بارداری چند باشد خطرناک است.

آیا دیابت بارداری و مرگ جنین با هم ارتباطی دارند؟

متاسفانه پاسخ این سوال مثبت است؛ به طور کلی گفته می‌شود که چنانچه قندخون مادر هنگام لقاح و در 3 ماهه اول تحت کنترل نباشد، احتمال سقط جنین وجود دارد و اگر قندخون مادر در ماه‌های پایانی بارداری هم تحت کنترل نباشد، احتمال درشت شدن و مرگ جنین وجود دارد.

در واقع مرگ جنین در داخل رحم یکی از عوارض ابتلا به دیابت بارداری است که کنترل نشده است و درمانی برای آن صورت نگرفته است.

دیابت و بارداری ناخواسته

چنانچه به دیابت مبتلا هستید و به صورت ناخواسته باردار شده‌‌اید، سریع باید به پزشک مراجعه کنید. باید واقع بین باشید و بدانید که خانم‌هایی که دیابت دارند، نباید به صورت ناخواسته باردار شوند، زیرا امکان دارد دیابت بارداری باعث اختلال در تشکیل اندام‌های جنین شود. به طور کلی کنترل قند خون به خصوص در 8 هفته اول بارداری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. بنابراین در صورت مبتلا بودن به دیابت و باردار شدن به صورت ناخواسته حتما پزشک خود را در جریان قرار دهید تا اقدامات لازم را انجام دهد.

علائم دیابت بارداری

• خستگی
• تشنگی بیش از حد
• افزایش فوریت و تکرر ادرار یا عفونت های دستگاه ادراری
• خرناس
• افزایش وزن
• پره اکلامپسی یا فشار خون بالا

آزمایش کلوگز در بارداری چیست؟

تست Glucose Challenge Test، یک آزمایش غربالگری دیابت بارداری است که بین هفته ۲۴ تا ۲۸ بارداری انجام می‌شود. اگر نتیجه این آزمایش مثبت باشد، آزمایش دوم به نام تست Glucose Tolerance Test (GTT) انجام می شود. این آزمایش با نشان دادن اینکه آیا بدن به طور موثر از گلوکز استفاده می‌کند یا خیر، به تشخیص دیابت کمک می کند. همچنین اگر نتیجه آزمایش تست چالش گلوکز (برای زنان باردار پرخطر) نشان دهنده سطح طبیعی گلوکز در خون باشد، ممکن است پزشک یک آزمایش چالش گلوکز اضافی را تجویز کند.

جلوگیری از تاثیر دیابت بارداری بر قلب جنین

هدف اصلی درمان دیابت بارداری کنترل دیابت و قند خون و کاهش خطر عوارض آن است. برای رسیدن به این هدف اولین کاری که باید انجام دهید این است که سبک زندگی خود را تغییر دهید و یک سبک زندگی سالم و متفاوت برای خود انتخاب کنید. در اصلاح سبک زندگی باید رژیم غذایی خود را نیز اصلاح کنید. در صورت صلاحدید پزشک ورزش را به برنامه روزانه خود اضافه کنید و حتما فعالیت بدنی داشته باشید.

• سه وعده غذایی کوچک و سه تا چهار میان وعده سالم در روز داشته باشید.
• هر دو تا سه ساعت یکبار چیزی بخورید تا در طول روز بین وعده‌های غذایی فواصل یکسانی وجود داشته باشد.
• وعده‌های غذایی اصلی یا میان وعده‌ها را حذف نکنید. میان وعده قبل از خواب برای کمک به حفظ میزان قند ناشتا بسیار مهم است.
• از مصرف خوراکی‌ها و نوشیدنی‌های شیرین خودداری کنید؛ مثلا آب نبات، کیک، کلوچه، بستنی، دونات، مربا و ژله، شربت و سس شیرین نخورید. همچنین باید از افزودن شکر به غذا یا نوشیدنی‌ها خودداری کنید.
• می‌توانید از شیرین‌کننده‌های طبیعی استفاده کنید؛ البته باید در مصرف این شیرین‌کننده‌ها نیز اعتدال داشته باشید.
• از پروتئینهای کم‌چرب استفاده کنید.
• غذاهای حاوی کربوهیدرات (مانند نان، برنج، ماکارونی، سیب زمینی، ذرت، غلات) را به مقدار متوسط مصرف کنید.
• در صورت امکان غلات تصفیه شده را با غلات کامل جایگزین کنید.
• مصرف میوه را به یک تکه کوچک میوه یا تقریباً 1 فنجان در هر وعده محدود کنید. آبمیوه مصرف نکنید یا مصرف آبمیوه 100 درصد طبیعی را به نصف فنجان در هر وعده محدود کنید.
• در وعده صبحانه میوه مصرف نکنید.
• شیر بدون چربی یا 1 درصد و ماست کم چرب ساده، سبک یا یونانی مصرف کنید.
• بسیاری از سبزیجات قند و کربوهیدرات کمی دارند. مقدار زیادی سالاد، سبزیجات (اسفناج، کلم، کلم پیچ)، کلم بروکلی، هویج، لوبیا سبز، گوجه فرنگی، پیاز، قارچ و ... بخورید.
• از چربی‌های سالم مانند روغن زیتون یا روغن کانولا استفاده کنید.

*اکوکاردیوگرافی قلب جنین چیست و چه زمانی انجام میشود

کلام آخر

تاثیر دیابت بارداری بر قلب جنین و به طور کلی بر سلامت جنین بر کسی پوشیده نیست. توجه داشته باشید باید به موقع برای کنترل  gestational diabetes اقدام کنید و راهکارهای درمانی و کنترل دیابت بارداری را با دقت انجام دهید. اگرچه دیابت بارداری معمولا با کنترل شدن و مصرف دارو خطرناک نیست، اما به یاد داشته باشید اگر بی توجهی کنید و این موضوع را جدی نگیرید یا به موقع متوجه نشوید، حتما درگیر عوارض احتمالی آن خواهید شد. بنابراین هوشیار باشید و از سلامتی خود  و کودک‌‌تان مراقبت کنید.