آزمایش غربالگری دیابت بارداری و تفسیر آن

آزمایش غربالگری دیابت بارداری با عنوان تست تحمل گلوکز در بارداری، برای بررسی قند خون مادرانجام می‌شود. پزشکان به‌طور معمول با استفاده از سنجش سطح قند خون، به صورت ناشتا و سطح هموگلوبین A1c به تشخیص دیابت نوع ۱ و ۲ و پیش دیابت می‌پردازند. در تست تحمل گلوکز یا همان آزمایش GTT، به بررسی سطح جذب قند توسط سلول‌های بدن شما، پس از مصرف مقدار مشخصی از گلوکز پرداخته می‌شود. در ادامه بیشتر در مورد نحوه انجام آزمایش و اهمیت آن توضیح خواهیم داد.

با نصب اپلیکیشن گهواره، در جریان تغییرات هفته به هفته بارداری خود قرار می‌گیرید. این برنامه، اطلاعات تخصصی درباره رشد جنین، سلامت مادر و تغذیه ارائه می‌دهد و تمامی آزمایشات و معاینات بارداری را یادآوری می‌کند و هر روز یک پیام مشاوره‌ای متناسب با سن بارداری خود دریافت خواهید کرد.

آزمایش قند سه مرحله ای در هفته چندم بارداری است؟

پزشکان، تمامی خانم‌های باردار را از نظر دیابت بارداری بررسی می‌کنند، زیرا دیابت دوران بارداری می‌تواند مسبب مشکلاتی در روند حاملگی شود. به همین علت، تشخیص و درمان به موقع اهمیت بسیاری دارد. زمان آزمایش غربالگری دیابت بارداری یا همانGCT بین هفته‌های بیست و چهارم تا بیست و هشتم  بارداری و از تست‌های سه ماهه دوم بارداری محسوب می‌شود. انجام این تست توسط پزشک برای شما تجویز خواهد شد. اما اگر شما علائم دیابت یا ریسک بالای ابتلا به آن را داشته باشید، لازم است که زودتر از هفته بیست و چهارم، آزمایش قند خون بارداری را انجام دهید. افرادی که در بستگان درجه یک خود نظیر پدر و مادر، سابقه دیابت دارند، افرادی که در بارداری قبلی خود دیابت حاملگی داشته‌اند و افراد چاق، ریسک ابتلا به دیابت بارداری را دارند. بنابراین مراقبت‌های لازم و تست‌های مربوطه را باید در زمان مناسب انجام دهید تا از عوارض دیابت بارداری بر روی جنین جلوگیری شود.

* مقاله غذاهای پایین آورنده قند خون در بارداری را مطالعه کنید. 

برای ثبت نام در جامع‌ترین دوره دیابت بارداری و مراقبت‌های لازم کلیک نمایید:👈 دوره زایمان ایمن در کنار دیابت بارداری 

با اپلیکیشن گهواره، هفته به هفته بارداریت رو دنبال کن.

نصب اپلیکیشن گهواره

نکات مهم جهت آمادگی برای تست تحمل گلوکز (آزمایش تحمل گلوکز بارداری)

برای این‌که نتیجه آزمایش غربالگری دیابت بارداری یا جواب آزمایش گلوکز در بارداری شما صحیح و دقیق باشد، لازم است نکاتی را رعایت نمایید. در زیر به این نکات اشاره خواهیم کرد.

1. در روزهای پیش از انجام تست، رژیم غذایی عادی و نرمال داشته باشید. لطفاً از حذف قند و دیگر مواد غذایی از سبد غذایی روزانه خود بپرهیزید.
2. پزشک خود را در رابطه با داروهای مصرفی خود در جریان بگذارید. برخی از داروها مانند داروهای ضدافسردگی، داروهای کنترل کننده فشار خون و انواع کورتون‌ها می‌توانند بر نتیجه آزمایش موثر باشند.
3. قبل از انجام آزمایش، باید حداقل ۸ ساعت از آخرین وعده غذایی که میل کرده‌اید، گذشته باشد. شما می‌توانید در این بازه ۸ ساعته، آب آشامیدنی بنوشید اما سلیر نوشیدنی‌های نظیر قهوه و چای ممنوع است، زیرا در نتایج آزمایش اختلال ایجاد خواهد کرد.
4. لطفاً قبل از انجام تست، ادرار خود را به طور کامل تخلیه ننمایید، زیرا ممکن است مجبور به تهیه نمونه ادرار شوید.
5. به دلیل طولانی بودن فواصل کنترل قند خون، لازم است سرگرمی مناسب خود را همراه داشته باشید. خواندن کتاب پیشنهاد مناسب و جذابی است.

تست تحمل گلوکز یا آزمایش دیابت بارداری چگونه انجام می‌شود؟

محل انجام آزمایش غربالگری دیابت بارداری معمولاً آزمایشگاه است، اما در مواردی ممکن است پزشک در مطب خود این آزمایش را برای شما انجام دهد. در ابتدا از شما نمونه خون تهیه خواهد شد. بر روی این نمونه، بررسی‌های لازم جهت کنترل سطح قند خون نرمال در بدن شما انجام می‌شود. به این بخش از آزمایش، تست قند خون ناشتا گفته می‌شود که به اختصار، به آن در اصطلاحات آزمایشگاهی FBS می‌گویند. اگر شما مبتلا یا مشکوک به دیابت بارداری باشید، دو نوع تست برای سنجش قند خون و بررسی دیابت وجود دارد.

• در روش اول، پس از سنجش قند خون ناشتای شما، مقداری نوشیدنی حاوی ۷۵ گرم گلوکز به شما داده می‌شود. شما تمام این نوشیدنی را می‌نوشید. سپس یک ساعت بعد، مجدداً از شما نمونه خون جهت سنجش قند خون گرفته می‌شود. این عمل در دو ساعت پس از نوشیدن نوشیدنی حاوی گلوکز نیز تکرار می‌شود. به این تست، آزمایش GCT در بارداری گفته می‌شود. 

• روش دوم، همان تست GTT است که دو مرحله دارد. در مرحله اول، ابتدا فقط سطح قند خون شما در یک ساعت بعد سنجیده می‌شود. اگر این مقدار غیرطبیعی باشد، برای دو ساعت و سه ساعت بعد نیز لازم است قند خون شما سنجیده شود.

در این روش، پس از سنجش سطح قند خون ناشتای شما، نوشیدنی حاوی ۵۰ گرم گلوکز را باید بنوشید. سپس یک ساعت بعد، نمونه خون از شما جهت سنجش سطح قند خون گرفته می‌شود.

اگر سطح قند خون شما از حد طبیعی بالاتر بود، انجام مرحله دوم این تست ضروری است. 

در مرحله دوم، میزان قند خون شما دوباره در حالت ناشتا اندازه‌گیری می‌شود. سپس پس از مصرف یک نوشیدنی حاوی ۱۰۰ گرم گلوکز، سطح قند خونتان طی سه ساعت آینده بررسی خواهد شد؛ این اندازه‌گیری‌ها در فواصل زمانی یک، دو و سه ساعت پس از نوشیدن محلول انجام می‌گیرد. به واسطه این تست و نتایج آن، پزشک شما متوجه خواهد شد که بدن شما چگونه قند خون را کنترل می‌نماید.

عوارض غربالگری دیابت برای مادر و جنین

آزمایش غربالگری دیابت بارداری عوارض جدی به دنبال ندارد. این تست برای شما و جنین خطرناک نخواهد بود اما به دلیل تهیه نمونه خون به صورت مکرر، احتمال التهاب و عفونت محل نمونه‌گیری وجود دارد. البته با رعایت بهداشت و اصول صحیح نمونه‌گیری خون، این ریسک به حداقل ممکن خواهد رسید. در صورت مشاهده هرگونه سوزش، خارش و قرمزی در محل نمونه‌گیری یا تب کردن، سریعاً به پزشک خود اطلاع دهید. به دلیل گرسنه ماندن طولانی مدت، احتمال ایجاد ضعف و سرگیجه در شما وجود دارد. بهترین روش برای کنترل این عوارض، خوردن صبحانه، بلافاصله پس از اتمام انجام تست است. بعضی از افراد توانایی تحمل نوشیدنی حاوی گلوکز را ندارند. این حالت در افرادی که قند خون بالایی دارند، بیشتر مشاهده می‌شود. به همین علت، ممکن است عوارض زیر را بروز دهند:

• تهوع و استفراغ
• احساس درد و ناراحتی در ناحیه شکم
• اسهال
• یبوست

* مقاله میزان نرمال هموگلوبین در بارداری را مطالعه کنید.

تفسیر آزمایش قند بارداری (gtt)

رنج نرمالGCT  در بارداری، بعد از یک ساعت زیر 140 میلی گرم در دسی لیتر است و اگر مشکوک به دیابت باشید باید GTT بدهید. جهت تشخیص دیابت نوع دو، لازم است شما این تست را در دو روز متفاوت تکرار نمایید، اما برای تشخیص دیابت بارداری نیازی به تکرار تست نیست. در جدول قند خون در بارداری، سطوح نرمال و سطوح غیرطبیعی قند خون بر مبنای میلی‌گرم بر دسی‌لیتر ذکر شده است. این نتایج مرتبط با آزمایش برای تشخیص دیابت نوع ۱ و ۲ در دوران بارداری است. به این ترتیب می‌توانید آزمایش قند بارداری را تفسیر کنید. در ادامه تفسیر آزمایش قند سه مرحله ای بارداری ذکر شده است:

اگر نتیجه آزمایش شما در یک ساعت بعد از مصرف نوشیدنی گلوکزی، بیشتر از ۱۳۵ تا ۱۴۰ میلی‌گرم بر دسی‌لیتر (میزان نرمال GTT در بارداری) باشد، لازم است تست مرحله دوم را انجام دهید. همان‌طور که پیش‌تر توضیح داده شد، در مرحله دوم، ۱۰۰ گرم گلوکز برای شما تجویز می‌شود و طی سه ساعت پس از آن، قند خون شما هر یک ساعت یک بار چک می‌شود. در جدول زیر به نحوه تفسیر آزمایش GTT در بارداری پرداخته‌ایم. اگر دو سطح از جدول تفسیر آزمایش قند خون بارداری، در نتیجه آزمایش شما بالاتر از میزان قند خون نرمال در بارداری باشد، شما مبتلا به دیابت حاملگی هستید. به این علت نیازی به انجام مرحله دوم تست نیست. جواب آزمایش GTT در بارداری چنین است:

پس از انجام تست تحمل گلوکز چه باید کرد؟

جهت تشخیص دیابت، لازم است که تست‌ها و بررسی‌های دیگری روی جواب آزمایش قند خون نرمال بارداری انجام شود، اما برای تشخیص دیابت بارداری همین تست کفایت می‌کند و نیازی به بررسی‌های بیشتر نیست.

برای افراد دیابتی یا افرادی که پره دیابت دارند، توصیه به ورزش منظم، رژیم غذایی سالم و تجویز داروهای مخصوص دیابت در صورت نیاز انجام می‌شود.

جهت درمان دیابت حاملگی نیز رژیم مخصوص دیابت بارداری برای شما تجویز می‌شود. فراموش نکنید افزایش فعالیت و ورزش کردن بسیار کمک‌کننده خواهد بود. پزشک در صورت لزوم برای کنترل میزان قند خون در دیابت بارداری، برای شما داروی مخصوصی مانند انسولین نیز تجویز خواهد کرد. استفاده از انسولین در بارداری، آسیبی برای جنین شما ندارد. ضمن این‌که کنترل قند خون شما در بارداری، از بروز عوارض دیابت در جنین جلوگیری می‌نماید.

ممکن است پزشک کنترل هر روزه سطح قندخون را برای شما در نظر بگیرد. این عملکرد به درمانگر شما کمک می‌کند تا بهتر در پروسه روند درمان شما دخیل گردد و نتایج را دقیق‌تر بررسی نماید.

اگر مبتلا به دیابت بارداری باشید، لازم است بلافاصله پس از مشخص شدن آن، درمان را آغاز کنید، زیرا عوارض دیابت کنترل نشده در بارداری، می‌تواند جبران‌ناپذیر باشد. با درمان به موقع، از عوارضی که در ادامه اشاره می‌کنیم، می‌توانید جلوگیری کنید:

• تولد نوزاد ماکروزوم (نوزادی که وزنش بیشتر از ۴ کیلوگرم باشد که می‌تواند سبب مشکلات جدی در زمان زایمان شود)،
• زایمان زودرس و پره‌اکلامپسی.

هزینه آزمایش غربالگری دیابت بارداری چقدر است؟

هزینه آزمایش غربالگری دیابت بارداری و تست GTT به آزمایشگاهی که نمونه‌گیری و تفسیر آزمایش در آن انجام می‌پذیرد، وابسته است. اگر در مراکز دولتی وابسته به درمانگاه‌های بهداشت انجام شود، رایگان یا با پرداخت مبلغی ناچیز خواهد بود. ضمناً به‌طور معمول، بیمه هزینه‌های این تست را متقبل می‌شود. در هر صورت، جهت اطلاع از هزینه‌ها، به آزمایشگاه مورد نظر مراجعه بفرمایید.