مهم‌ترین آزمایشات سه ماهه اول بارداری شامل چیست؟

برای هر خانمی که به تازگی متوجه بارداری خود شده است، اطلاع از تست‌ها و آزمایشات ضروری در بارداری به ویژه آزمایش‌های سه ماهه اول بارداری، اهمیت زیادی دارد. به سیزده هفته ابتدایی بارداری، سه ماهه اول بارداری می‌گویند. در این مقاله، در مورد تست‌هایی که در این زمان انجام می‌شود که مهم‌ترین آن‌ها غربالگری مرحله اول بارداری و سونوگرافی ان تی است، می‌پردازیم.

با نصب اپلیکیشن گهواره، در جریان تغییرات هفته به هفته بارداری خود قرار می‌گیرید. این برنامه، اطلاعات تخصصی درباره رشد جنین، سلامت مادر و تغذیه ارائه می‌دهد و تمامی آزمایشات و معاینات بارداری را یادآوری می‌کند و هر روز یک پیام مشاوره‌ای متناسب با سن بارداری خود دریافت خواهید کرد.

اولین آزمایش سه ماهه اول بارداری؛ آزمایشات سه ماهه اول بارداری چیست؟

اولین آزمایش در آزمایش‌های سه ماهه اول بارداری، اطمینان یافتن از بارداری است که با انجام آزمایش خون یا یک نمونه‌گیری ادرار در آزمایشگاه، می‌توان در ظرف چند دقیقه، از باردار بودن یا نبودن فرد مطلع شد. در تمامی آزمایشات تشخیص بارداری (چه ادرار چه خون)، وجود هورمونی به نام بتا HCG در بدن مادر بررسی می‌شود و اگر لازم باشد، سطح دقیق این هورمون در خون مادر نیز گزارش می‌شود. همچنین برای انجام این تست، نیازی به ناشتا بودن نیست.

 تست‌های خانگی بارداری یا همان بی بی چک‌ها، از لحاظ بالینی برای تشخیص بارداری ارزشی ندارند، چرا که در تمامی مارک‌های موجود بی بی چک‌ها در بازار، موارد کاذب و غیرقابل اطمینان، به وفور دیده می‌شود.

تشخیص بارداری با سونوگرافی

گاهی لازم است برای اطمینان از بارداری مادر، در کنار انجام تست‌های آزمایشگاهی، از محتویات رحم سونوگرافی شود. از حدود هفته پنجم بارداری، با سونوگرافی واژینال و از حدود هفته ششم بارداری، به کمک سونوگرافی شکمی می‌توان وجود یا عدم وجود بارداری را در فرد تعیین کرد.

حتما بخوانید : نظر مادران در مورد سونوگرافی‌های دوران بارداری

اولین آزمایش خون در بارداری 

در ده هفته ابتدای بارداری، با برگه مثبت آزمایش بارداری یا سونوگرافی که باردار بودن فرد را تایید می‌کند، برای تشکیل پرونده بارداری می‌توان به مرکز بهداشتی، مطب یا درمانگاه مامایی بیمارستان مراجعه کرد. در این زمان، از مادر در مورد سابقه پزشکی و مامایی سوال می‌شود. قد، وزن و علائم حیاتی مادر اندازه گیری شده و همچنین پزشک قلب، ریه، تیرویید، پستان و سایر اندام‌های مادر را معاینه می‌کند.

تست پاپ اسمیر

بهتر است پیش از بارداری، برای انجام تست پاپ اسمیر اقدام شود. البته در طول دوران بارداری و طبق تشخیص پزشک، اگر لزومی وجود داشته باشد، نمونه گیری پاپ اسمیر انجام می‌شود.  

با اپلیکیشن گهواره، هفته به هفته بارداریت رو دنبال کن.

نصب اپلیکیشن گهواره

ضروری‌ترین آزمایشات در سه ماهه اول بارداری کدامند؟

انجام آزمایش‌هایی که در ملاقات اول بارداری برای مادر درخواست می‌شود، اهممیت بسیار زیاد دارند. پس از بررسی سوابق پزشکی مادر و انجام معاینات لازم در بارداری، برای مادر تعدادی آزمایش درخواست می‌کند. این آزمایش ها(چکاپ) شامل: 

• قند خون ناشتا
• شمارش سلول های خونی
• گروه خونی و rh
• تست کومبس غیر مستقیم ( آنتی بادی های ضد گلبول قرمز)
• تست های تیروئیدی
• تست‌های کلیوی
• آزمایش ساده ادرار
• کشت ادرار

همچنین وجود بیماری‌های زیر نیز توسط آزمایش بررسی می‌شود:

• HIV
• هپاتیت B
• هپاتیت C
• سفلیس ( نوعی بیماری آمیزشی است).

برای انجام این آزمایش‌ها، نیاز به 8 ساعت ناشتایی است و باید طی ده هفته نخست بارداری انجام شوند و به عقب نیفتند. این دسته از آزمایش‌ها به جهت بررسی و چکاپ شرایط بدنی مادر انجام می‌شود و تقریباً عملکرد تمامی سیستم‌های بدن را مورد ارزیابی قرار می‌دهند. توجه داشته باشید که این آزمایش‌ها با آزمایش‌های غربالگری سه ماهه اول بارداری فرق دارند اما جزء آزمایشات روتین سه ماهه اول بارداری، محسوب می‌شوند. 

* مقاله چه کارهایی در ماه اول بارداری نباید انجام داد را مطالعه کنید.

هزینه انجام آزمایشات اولیه بارداری (چکاپ اول بارداری)

هزینه انجام این آزمایش‌ها، در مراکز مختلف دولتی و خصوصی متفاوت است. با توجه به بیمه طرف قرارداد، این هزینه تغییر می‌کند. برای مثال در بسیاری از مراکز بهداشتی، این آزمایش‌ها برای مادر باردار، با تعرفه‌های بسیار پایین و حتی رایگان انجام می‌شود. توجه داشته باشید که آزمایش‌های اولیه بارداری را نباید با آزمایش‌های غربالگری در سه ماهه اول بارداری اشتباه گرفت. 

برای انجام چکاپ بارداری، می‌توانید به یک آزمایشگاه خوب و باکیفیت که تحت پوشش بیمه تکمیلی  شماست، مراجعه کنید تا بخش قابل توجهی از هزینه آزمایش، توسط بیمه شما پرداخت شود. بدیهی است که اگر تحت پوشش بیمه نباشید، بیشتر هزینه خواهید کرد. مبلغ دقیق چکاپ بارداری را نمی‌توانیم مشخص کنیم؛ زیرا بسته به این‌که پزشک چه آزمایشاتی را برای شما درخواست کرده باشد، هزینه آزمایش تغییر می‌کند. به هر حال این چکاپ، بدون بیمه کمتر از 500 هزار تومان نمی‌شود و اگر بیشتر از این مبلغ هم شود، احتمالاً بخش قابل توجهی از هزینه را بیمه تقبل می‌کند و شما هزینه زیادی پرداخت نمی‌کنید. 

آزمایش‌های غربالگری سه ماهه اول بارداری

• مرحله نخست غربالگری جنین که از مهم‌ترین آزمایش‌های سه ماهه اول بارداری است، در اواخر سه ماهه اول انجام می‌شود. آزمایش ژنتیک سه ماه اول بارداری نیز بسیار مهم است و باید انجام شود. 
• تست‌های غربالگری با هدف بررسی احتمال وجود بیماری‌های شایع ژنتیکی در جنین، در دو مرحله طی بارداری، انجام می‌شوند.
• موعد انجام نوبت اول تست‌های غربالگری، هفته‌های 11 تا 13 بارداری است. در این مرحله و در قدم اول، یک سونوگرافی مخصوص از جنین (NT) به عمل می‌آید.

سونوگرافی NT

در سونوگرافی (Nuchal Translucency) NT اندازه چین گردنی جنین به عنوان یک شاخص مهم پایش می‌شود. علت بررسی این شاخص، ارتباطی است که مقادیر زیاد آن با احتمال وجود سندروم داون در جنین دارد.

در قدم دوم، از مادر یک آزمایش خون گرفته می‌شود تا دو شاخص دیگر بررسی شوند. سپس آزمایشگاه با ترکیب کردن نتیجه سونوگرافیNT و آزمایش خون غربالگری، مشخص می‌کند که جنین از نظر احتمال وجود بیماری‌های شایع ژنتیکی مثل سندروم داون، چقدر در خطر است. در ادامه نکات مهم این سونوگرافی ذکر شده‌اند:

• افرادی که کم خطر تشخیص داده می‌شوند، نیاز به انجام مرحله دوم غربالگری ندارند.
• افرادی که دارای خطر متوسط هستند، باید مرحله دوم غربالگری را در 15 تا 17 هفتگی انجام دهند.
• کسانی که پر خطر شناخته شده‌اند، جهت بررسی‌های بیشتر باید آزمایش تکمیلی مثل آمنیوسنتز انجام دهند.

این نکته را به خاطر بسپارید که غربالگری‌ها، تنها در مورد احتمال وجود بیماری‌های شایع ژنتیکی (مثل سندروم داون) اظهار نظر می‌کند و برای این‌که از وجود یا عدم وجود قطعی این نوع مشکلات در جنین اطلاع پیدا کنید، نیاز به انجام آزمایش‌های تکمیلی یعنی بررسی ژنتیک جنین است. 

تست‌های تکمیلی شامل: آزمایش آمنیوسنتز، CVS و NIPT است. 

آمنیوسنتز

آمینوسنتزاز آزمایش‌های سه ماهه اول بارداری بوده و فقط در شرایط خاص، پزشک درخواست انجام آن را می‌دهد. مقداری از مایع اطراف جنین (مایع آمنیوتیک) با هدایت سونوگرافی و سرنگ مخصوص، جمع‌آوری شده و مورد آزمایش ژنتیکی قرار می‌گیرد. این تست، به بررسی سلول‌های جنینی شناور در مایع آمنیوتیک یا همان کیسه آب می‌پردازد. این آزمایش با صلاحدید پزشک حدود 15 هفتگی، زمانی که حجم مایع دور جنین کافی باشد، انجام می‌شود.

CVS

CVS یا نمونه گیری از پرزهای جفتی، روشی آزمایشگاهی است که مشابه آمنیوستنز، این بار از پرزهای موجود در جفت، نمونه گیری انجام شده و مورد آزمایش ژنتیک قرار می‌گیرد. زمان انجام این آزمایش، از 10 تا 13هفتگی است. این آزمایش، با وارد کردن سوزن مخصوص به کیسه آب و جمع‌آوری مقادیری از سلول‌های جفت، انجام می‌شود.

 NIPT 

تست سلول‌های جنینی در خون مادر یا NIPT، آزمایشی است که با بررسی سلول‌های جنینی موجود در گردش خون مادر باردار، صورت می‌گیرد. هزینه انجام این آزمایش به نسبت سایر روش‌ها بالاتر است اما خطری برای جنین ندارد. باید این نکته را خاطر نشان کرد که در مقایسه با دو روش قبل، در روش NIPT، احتمال وجود اندکی خطا در نتایج نهایی وجود دارد. 

عوارض آزمایشات بررسی ژنتیک جنین

در آزمایش‌های سه ماهه اول بارداری، آزمایش‌های تشخیصی آمنیوسنتز وCVS  روش‌های تهاجمی هستند، یعنی برای انجامشان باید سوزن نمونه‌گیری را به محیط رحم وارد کرد. به همین خاطر، احتمال چند دهم درصدی بروز عفونت، سقط، نشت مایع آمنیوتیک و در موارد نادر آسیب به جنین وجود دارد. اما نتیجه‌ای که این آزمایش‌ها درباره جنین گزارش می‌دهند، کاملاً قابل اطمینان است. انجام این آزمایش‌ها توسط پزشک ماهر و در مراکز معتبر، احتمال بروز عوارض را کمتر می‌کند.

حتما بخوانید : نظر مادران در مورد تفسیر غربالگری سه ماهه اول