مهم‌ترین آزمایشات سه ماهه اول بارداری شامل چیست؟

برای هر خانمی که به تازگی متوجه بارداری خود شده است، اطلاع از تست‌ها و آزمایشات ضروری در بارداری به ویژه آزمایش‌های سه ماهه اول بارداری اهمیت زیادی دارد. به ۱۳ هفته ابتدایی بارداری ۳ ماهه اول بارداری می‌گویند. در این مقاله در مورد تست‌هایی که در این زمان انجام می شود که مهم‌ترین آن‌ها غربالگری مرحله اول بارداری و سونوگرافی ان تی  است میپردازیم.

اولین آزمایش سه ماهه اول بارداری؛ آزمایشات سه ماهه اول بارداری چیست؟

اولین آزمایش در آزمایش‌های سه ماهه اول بارداری انجام آزمایش بارداری است. با انجام یک آزمایش خون و یا یک نمونه گیری ادرار در آزمایشگاه می‌توان در ظرف چند دقیقه، از باردار بودن یا نبودن فرد مطلع شد. در تمامی آزمایشات تشخیص بارداری( چه ادرار چه خون)، وجود هورمونی به نام  بتا HCG در بدن مادر بررسی می‌شود و اگر لازم باشد سطح دقیق این هورمون در خون مادر نیز گزارش می‌شود. همچنین برای انجام این تست نیاز به ناشتا بودن نیست.

 تست‌های خانگی بارداری یا همان بی بی چک‌ها برای تشخیص بارداری از لحاظ بالینی ارزشی ندارند. چرا که در تمامی مارک‌های موجود بی بی چک‌ها در بازار، موارد کاذب و غیرقابل اطمینان به وفور دیده می‌شود.

تشخیص بارداری با سونوگرافی

گاهی لازم می‌شود برای اطمینان از بارداری مادر در کنار انجام تست‌های آزمایشگاهی، از محتویات رحم سونوگرافی شود. از حدود هفته 5 بارداری با روش سونوگرافی واژینال و از حدود هفته 6 بارداری به کمک سونوگرافی شکمی می‌توان وجود یا عدم وجود بارداری را در فرد تعیین کرد.

حتما بخوانید : نظر مادران در مورد سونوگرافی‌های دوران بارداری

اولین آزمایش خون در بارداری 

 در ده هفته ابتدای بارداری با برگه مثبت آزمایش بارداری و یا سونوگرافی که باردار بودن فرد را تایید می‌کند برای تشکیل پرونده بارداری به مرکز بهداشتی، مطب، درمانگاه مامایی بیمارستان می‌توان مراجعه کرد. در این زمان از مادر در مورد سابقه پزشکی و مامایی سوال می‌شود. قد، وزن و علایم حیاتی مادر اندازه گیری شده و همچنین پزشک قلب، ریه، تیرویید، پستان و سایر اندام های مادر را معاینه می‌کند.

تست پاپ اسمیر

بهتر است پیش از بارداری، برای انجام تست پاپ اسمیر اقدام شود. اما در طول دوران بارداری و طبق تشخیص پزشک اگر لزومی وجود داشته باشد، نمونه گیری پاپ اسمیر انجام می‌شود.  

ضروری‌ترین آزمایشات در سه ماهه اول بارداری کدامند؟

انجام آزمایش‌هایی که در ملاقات اول بارداری برای مادر درخواست می‌شود، اهممیت بسیار زیاد دارند؛ پس از بررسی سوابق پزشکی مادر و انجام معاینات لازم در بارداری، برای مادر تعدادی آزمایش درخواست می‌کند. این آزمایش ها(چکاپ) شامل: 

• قند خون ناشتا

• شمارش سلول های خونی 

• گروه خونی و rh

• تست کومبس غیر مستقیم ( آنتی بادی های ضد گلبول قرمز)

• تست های تیروئیدی

• تست های کلیوی

• آزمایش ساده ادرار

• کشت ادرار

همچنین وجود بیماری‌های زیر نیز توسط آزمایش بررسی می‌شود:

• HIV

• هپاتیت B

• هپاتیت C

• سفلیس ( نوعی بیماری آمیزشی است).

برای انجام این آزمایشات نیاز به 8 ساعت ناشتایی است و این آزمایشات باید در طی ده هفته نخست بارداری انجام شوند و به عقب نیافتند. این دسته از آزمایشات به جهت بررسی و چکاپ شرایط بدنی مادر انجام می‌شود و تقریبا عملکرد تمامی سیستم های بدن را مورد ارزیابی قرار می‌دهند. توجه داشته باشید که این آزمایشات با آزمایشات غربالگری سه ماهه اول بارداری فرق دارند، اما جزء آزمایشات روتین سه ماهه اول بارداری محسوب می‌شوند. 

*چه کارهایی در ماه اول بارداری نباید انجام داد

هزینه انجام آزمایشات اولیه بارداری(چکاپ اول بارداری)

هزینه انجام این آزمایشات در مراکز مختلف دولتی و خصوصی متفاوت است. با توجه به بیمه طرف قرارداد این هزینه تغییر می کند. برای مثال در بسیاری از مراکز بهداشتی این آزمایشات برای مادر بارداری، با تعرفه‌های بسیار پایین و حتی رایگان انجام می‌گیرد. توجه داشته باشید که آزمایشات اولیه بارداری را با آزمایش های غربالگری در سه ماهه اول بارداری اشتباه نگیرید. 

برای انجام چکاپ بارداری می توانید به یک آزمایشگاه خوب و با کیفیت تحت پوشش بیمه تکمیلی خود مراجعه کنید تا بخش قابل توجهی از هزینه آزمایش توسط بیمه شما پرداخت شود. بدیهی است که اگر تحت پوشش بیمه نباشید، مسلما بیشتر هزینه خواهید کرد. مبلغ دقیق چکاپ بارداری را نمی توانیم مشخص کنیم؛ زیرا بسته به اینکه پزشک چه آزمایشاتی را برای شما درخواست کرده باشد، هزینه آزمایش تغییر می کند. اما به هر حال این چکاپ بدون بیمه کمتر از 500 هزار تومان نمی شود و با بیمه اگر بیشتر از این مبلغ هم شود، احتمالا بخش قابل توجهی از هزینه را بیمه تقبل می کند و شما هزینه زیادی را پرداخت نمی کنید. 

آزمایش‌های غربالگری سه ماهه اول بارداری

•  مرحله نخست غربالگری جنین که ار مهم‌ترین آزمایش‌های سه ماهه اول بارداری است در اواخر سه ماهه اول انجام است. انجام آزمایش ژنتیک سه ماه اول بارداری بسیار مهم است و حتما باید جدی گرفته شود. 
• تست های غربالگری با هدف بررسی احتمال وجود بیماری های شایع ژنتیکی در جنین در دو مرحله در طی بارداری انجام می شوند.
• موعد انجام، نوبت اول تست‌های غربالگری هفته‌های  11 تا 13 بارداری است. در این مرحله و در قدم اول یک سونوگرافی مخصوص از جنین (NT) به عمل می آید.

سونوگرافی NT

سونوگرافی (Nuchal Translucency) سونوگرافی Nt است که در آن اندازه چین گردنی جنین به عنوان یک شاخص مهم پایش می شود. علت بررسی این شاخص ارتباطی است که میزان‌های زیاد آن با احتمال وجود سندرم داون در جنین دارد.

در قدم دوم از مادر یک آزمایش خون گرفته می‌شود که در آن به بررسی دو شاخص دیگر در خون مادر پرداخته می شود. سپس آزمایشگاه با ترکیب کردن نتیجه سونوگرافیNT و آزمایش خون غربالگری مشخص می‌کند که جنین از نظر احتمال وجود بیماری‌های شایع ژنتیکی مثل سندرم داون به چه میزان در خطر است.

• افرادی که کم خطر تشخیص داده می‌شوند نیاز به انجام مرحله دوم غربالگری ندارند.
• افرادی که دارای خطر متوسط هستند باید مرحله دوم غربالگری را در 15 تا 17 هفتگی انجام دهند.
• و کسانی که پر خطر شناخته شده اند جهت بررسی‌های بیشتر باید آزمایش تکمیلی مثل آمنیوسنتز انجام دهند.

این نکته را به خاطر بسپارید که غربالگری‌ها تنها در مورد احتمال وجود بیماریهای شایع ژنتیکی( مثل سندرم داون) اظهار نظر می‌کند و برای اینکه از وجود یا عدم وجود قطعی این نوع مشکلات در جنین با اطلاع پیدا کنید نیاز به انجام آزمایش‌های تکمیلی یعنی بررسی ژنتیک جنین است. 

تست‌های تکمیلی شامل : آمنیوسنتز، CVS و NIPT است. 

آمنیوسنتز

آمینوسنتزاز آزمایش‌های سه ماهه اول بارداری بوده و فقط در شرایط خاص پزشک درخواست انجام آن را می‌دهد. مقداری از مایع اطراف جنین( مایع آمنیوتیک) با هدایت سونوگرافی و سرنگ مخصوص جمع آوری شده و مورد آزمایش ژنتیکی قرار می‌گیرد.این تست به بررسی سلول‌های جنینی شناور در مایع آمنیوتیک یا همان کیسه آب می‌پردازد. این آزمایش با صلاحدید پزشک حدود 15 هفتگی، زمانی که حجم مایع دور جنین کافی باشد انجام می‌شود.

CVS

CVS یا نمونه گیری از پرزهای جفتی، روشی آزمایشگاهی است که مشابه آمنیوستنز این بار از پرزهای موجود در جفت نمونه گیری انجام شده و مورد آزمایش ژنتیک قرار می‌گیرد. زمان انجام این آزمایش از 10 تا 13هفتگی است. در این آزمایش با وارد کردن سوزن مخصوص به کیسه آب و جمع آوری مقادیری از سلولهای جفت، انجام می‌شود.

 NIPT 

تست سلول‌های جنینی در خون مادر  یا NIPT آزمایشی است که با بررسی سلول‌های جنینی موجود در گردش خون مادر باردار، صورت می‌گیرد. هزینه انجام این آزمایش به نسبت سایر روش‌ها بالاتر است اما خطری برای جنین ندارد. باید این نکته را خاطر نشان کرد که در مقایسه با دو روش قبل، در روش NIPT احتمال وجود اندکی خطا در نتایج نهایی وجود دارد. 

عوارض آزمایشات بررسی ژنتیک جنین

در آزمایش‌های سه ماهه اول بارداری، آزمایش‌های تشخیصی آمنیوسنتز و CVS روش‌های تهاجمی هستند یعنی برای انجامشان نیاز به وارد کردن سوزن نمونه گیری به محیط رحم است. به همین خاطر احتمال چند دهم درصدی بروز عفونت، سقط، نشت مایع آمنیوتیک و در موارد نادر آسیب به جنین وجود دارد. اما نتیجه‌ای که این آزمایشات درباره جنین گزارش می‌دهند کاملا قابل اطمینان است. انجام این آزمایشات توسط پزشک ماهر و در مراکز معتبر احتمال بروز عوارض را کمتر می‌کند.

حتما بخوانید : نظر مادران در مورد تفسیر غربالگری سه ماهه اول