بارداری ناخواسته | علائم، خطرات و راه‌های پیشگیری از آن
بارداری ناخواسته به وضعیتی اطلاق می‌شود که بارداری بدون برنامه‌ریزی قبلی و علی‌رغم عدم تمایل زوجین به فرزندآوری رخ می‌دهد. این اتفاق، ابعاد پیچیده‌ای دارد و تنها یک مسئله پزشکی نیست، بلکه تاثیرات عمیق روانی و اجتماعی بر فرد می‌گذارد. در این مقاله از گهواره، به بررسی جامع این موضوع خواهیم پرداخت. ابتدا با علائم و علل بارداری ناخواسته آشنا می‌شویم، سپس پیامدها و چالش‌های پیش روی والدین را بررسی می‌کنیم و در نهایت، راه‌حل‌های موجود و روش‌های موثر برای پیشگیری از آن را شرح خواهیم داد. با نصب اپلیکیشن گهواره، به راحتی چرخه قاعدگی خود را پیگیری کرده و از زمان دقیق تخمک‌گذاری خود مطلع شوید. با آگاهی از این زمان حساس، می‌توانید با دقت بیشتری احتمال بارداری ناخواسته را کاهش دهید.
با نصب اپلیکیشن گهواره، چرخه قاعدگی خود را به‌دقت دنبال کنید و بهترین زمان برای اقدام به بارداری را بدانید. روزانه متناسب با مرحله چرخه‌تان، پیام‌های مشاوره تخصصی و توصیه‌های تغذیه‌ای دریافت کنید تا شانس باروری‌تان افزایش یابد.
علائم بارداری ناخواسته
شدت و نوع علائم بارداری، در هر فرد متفاوت بوده و ممکن است با تجربیات دیگران فرق داشته باشد. به طور کلی، شایع‌ترین علائم بارداری ناخواسته شامل موارد زیر هستند:
قطع شدن پریودی
یکی از اولین و رایج‌ترین نشانه‌های بارداری، عقب افتادن یا قطع کامل پریودی است. البته برخی مادرها در هفته‌های ابتدایی بارداری ممکن است لکه‌بینی یا خونریزی بسیار خفیف و کوتاهی را تجربه کنند که به آن خونریزی لانه‌گزینی می‌گویند.
تهوع و استفراغ (ویار صبحگاهی)
حالت تهوع و استفراغ، یکی از شناخته‌شده‌ترین علائم بارداری است که به آن ویار صبحگاهی می‌گویند. با این حال، این وضعیت تنها محدود به صبح نبوده و می‌تواند در هر زمان از شبانه‌روز رخ دهد. آغاز آن هم معمولا از هفته چهارم تا ششم بارداری است.
به نقل از سایت سرویس سلامت ملی انگلستان (NHS)
اگر به طور مداوم دچار استفراغ هستید و قادر به نگه‌داشتن هیچ غذا یا مایعاتی در معده نیستید، باید به پزشک مراجعه کنید. این وضعیت ممکن است نشانه هایپرمسیس گراویداروم (Hyperemesis Gravidarum) باشد؛ اختلالی جدی در دوران بارداری که موجب استفراغ شدید می‌شود و نیاز به درمان دارد.
If you're being sick all the time and cannot keep anything down, see a GP. You may have hyperemesis gravidarum, a serious condition in pregnancy that causes severe vomiting and needs treatment.
خستگی و بی‌حالی
احساس خستگی یا حتی بی‌حالی و ضعف شدید، به خصوص در 12 هفته اول بارداری، یکی از علائم شایع بارداری محسوب می‌شود. این وضعیت اغلب به دلیل تغییرات گسترده هورمونی در طول بارداری رخ می‌دهد.
حساس شدن سینه‌ها
در اوایل بارداری، پستان‌ها حساس، متورم و حتی دردناک می‌شوند. همچنین، رگ‌های خونی در زیر پوست پستان‌ها نمایان‌تر شده و نوک پستان‌ها تیره‌تر و برجسته‌تر خواهند شد.
تکرر ادرار
یکی از علائم رایج و طبیعی در دوران بارداری، افزایش تعداد دفعات دفع ادرار است. این موضوع اغلب به دلیل افزایش حجم خون در بدن مادر باردار و همچنین بزرگ شدن رحم و فشار آن به مثانه اتفاق می‌افتد.
تغییر در ذائقه، حس بویایی و چشایی
در بارداری ممکن است غذاها و نوشیدنی‌هایی که پیش از این دوست داشتید، ناگهان برایتان ناخوشایند شوند و حتی طعم فلز در دهان خود احساس کنید. حساسیت به بوها افزایش پیدا می‌کنند و برخی بوها که قبلا برایتان عادی بودند، باعث تهوع می‌شوند. همچنین، ممکن است هوس‌های غذایی جدید و عجیبی پیدا کنید که پیش از بارداری هرگز به آن‌ها تمایلی نداشتید.
نکته: علاوه بر علائم ذکر شده، بعضی از زنان دچار یبوست و افزایش ترشحات واژینال می‌شوند. این ترشحات بی‌بو، بدون خارش یا سوزش هستند. همچنین، بر اساس باورهای سنتی، زنان در بارداری دختر، دچار نوسانات خلقی شدیدی خواهند شد.
دلایل بارداری ناخواسته
علی‌رغم وجود روش‌های متنوع پیشگیری، این مسئله همچنان یکی از چالش‌های رایج محسوب می‌شود. اما بارداری ناخواسته چگونه رخ می دهد؟ در این بخش، به بررسی مهم‌ترین علل بارداری ناخواسته می‌پردازیم.
استفاده نکردن از روش‌های پیشگیری
اصلی‌ترین علت بارداری ناخواسته، استفاده نکردن از روش‌های پیشگیری به خصوص در دوران پریودی، بعد از زایمان و شیردهی است. خیلی از افراد به اشتباه تصور می‌کنند که در این دوران امکان بارداری وجود ندارد. به همین دلیل، بارداری ناخواسته در دوران شیردهی و بعد از زایمان، شایع است.
استفاده نادرست یا ناکامل از روش‌های جلوگیری
اثربخشی وسایل پیشگیری از بارداری، حتی بهترین قرص اورژانسی، تنها به استفاده از آن‌ها محدود نمی‌شود، بلکه نحوه صحیح استفاده از این روش‌ها نقش حیاتی در جلوگیری از بارداری ناخواسته دارد. مطالعات علمی نشان می‌دهند که خطاهای انسانی در استفاده از وسایل پیشگیری، یکی از شایع‌ترین دلایل شکست این روش‌ها است.
در جدول زیر، می‌توانید میزان اثربخشی رایج‌ترین روش‌های جلوگیری از بارداری ناخواسته را مشاهده کنید:
| روش پیشگیری | میزان اثربخشی در استفاده معمولی | میزان اثربخشی در استفاده صحیح |
| کاندوم | 82 درصد | 98 درصد |
| IUD | بیش از 99 درصد | بیش از 99 درصد |
| آمپول ضدبارداری | 94 درصد | بیش از 99 درصد |
| قرص پروژستین | 91 درصد | بیش از 99 درصد |
| روش‌های طبیعی | 76 درصد | حدود 91 تا 99 درصد (برآورد) |
همانطور که ارقام جدول نشان می‌دهند، استفاده صحیح و دقیق از هر روش، به طور قابل توجهی احتمال موفقیت آن را افزایش می‌دهد.
بارداری در اثر مشکلات اجتماعی یا فرهنگی
عوامل فرهنگی و اجتماعی متعددی می‌توانند در بروز این اتفاق نقش داشته باشند. یکی از مهم‌ترین این عوامل، دسترسی محدود به ابزارهای پیشگیری از بارداری است. این محدودیت می‌تواند ناشی از مشکلات اقتصادی یا زندگی در مناطق محروم و دورافتاده باشد. علاوه بر این، گاهی اوقات، افراد به دلیل باورهای غلط و اطلاعات نادرست که گاهی ریشه در فرهنگ دارد، از استفاده از این روش‌ها خودداری می‌کنند.
بارداری بعد از تجاوز
یکی از دلایل تکان‌دهنده و به شدت آسیب‌زای بارداری ناخواسته، تجاوز جنسی است. این وضعیت نه تنها سلامت جسمی فرد قربانی را به خطر می‌اندازد، بلکه به شدت به روان او آسیب می‌رساند. زنی که در چنین شرایطی باردار می‌شود، با بار سنگینی از آسیب‌های روانی، عاطفی و جسمی مواجه است که می‌تواند تا سال‌ها یا حتی برای تمام عمر، زندگی او را تحت تاثیر قرار دهد.
پیامدهای پزشکی و روانشناسی بارداری ناخواسته
این اتفاق یک تجربه پیچیده و چالش‌برانگیز است که تاثیرات عمیقی بر سلامت جسمی و روانی افراد می‌گذارد. درک این پیامدها به افراد کمک می‌کند تا تصمیمات آگاهانه‌تری بگیرند و در صورت نیاز، حمایت مناسب را دریافت کنند. در ادامه به بررسی برخی از عوارض بارداری ناخواسته می‌پردازیم.
خطرات جسمی
برخی از افراد پس از مواجهه با بی بی چک مثبت، به دلیل عدم آمادگی برای مادر شدن یا ترس از قضاوت، ممکن است به روش‌های غیرایمن برای سقط جنین روی آورند. این اقدام می‌تواند عواقب بسیار جدی همچون خونریزی شدید، عفونت و آسیب‌های دائمی به اندام‌های داخلی و حتی مرگ را به همراه داشته باشد.
پیامدهای روانی
تاثیرات عمیق بر سلامت روان فرد، مهم‌ترین پیامد بارداری ناخواسته به شمار می‌رود. فردی که آمادگی بارداری و نگهداری فرزند را ندارد، ناگهان با فشارهای روانی سنگینی مواجه می‌شود که می‌تواند منجر به مشکلات جدی روانی همچون اضطراب و افسردگی شود.
تاثیر بر کیفیت زندگی مادر و خانواده
این مسئله فراتر از تاثیرات جسمی و روانی، زندگی مادر و خانواده را دچار تحول می‌کند. این شرایط می‌تواند برنامه‌های تحصیلی و شغلی مادر را مختل کرده و فرصت‌های پیشرفت شخصی و حرفه‌ای او را محدود کند. علاوه بر این، بار مالی قابل توجه ناشی از هزینه‌های نگهداری از فرزند، فشار اقتصادی مضاعفی را بر تمام اعضای خانواده وارد می‌کند. ترکیب این فشارهای مالی و روانی، اغلب به کاهش کیفیت کلی زندگی، افزایش تنش و تحت تاثیر قرار گرفتن روابط خانوادگی منجر می‌شود.
اگر ناخواسته باردار شدیم چه کنیم؟
در ادامه، تمام گزینه‌های پیش رو و راهکارهای موجود برای مدیریت این وضعیت شرح داده شده است.
مراجعه به پزشک یا مشاور برای تصمیم‌گیری درست
اولین و مهم‌ترین گام پس از تشخیص بارداری ناخواسته، مراجعه به پزشک متخصص یا مشاور است. یک فرد متخصص نه تنها به فرد کمک می‌کند تا با آرامش و آگاهی بیشتری با شرایط موجود روبرو شود، بلکه بستری برای یک تصمیم‌گیری صحیح و آگاهانه را فراهم می‌کند.
ادامه بارداری با حمایت خانواده و مشاوره روانشناسی
ادامه بارداری یکی از گزینه‌های پیش روی زوجین است. اگر تصمیم به ادامه بارداری گرفته شود، دریافت حمایت عاطفی از سوی خانواده، دوستان و شریک زندگی، نقشی مهمی در کاهش استرس و فشارهای روانی دارد. همچنین، مشاوره روانشناسی در طول بارداری به مدیریت چالش‌ها، پیشگیری از افسردگی و افزایش توانمندی مادر در مقابله با استرس کمک می‌کند.
لزوم دریافت حمایت اجتماعی و مشاوره تخصصی
در شرایط پیچیده‌تر و حساس‌تر همچون بارداری ناشی از تجاوز، دریافت حمایت اجتماعی و مشاوره تخصصی به صورت فوری و جامع ضروری است. این نوع حمایت‌ها فراتر از همدلی ساده بوده و شامل مداخلات روان‌شناختی تخصصی در فضایی به دور از قضاوت می‌شود. هدف از این حمایت‌ها و مشاوره، کاهش استرس و اضطراب شدید، تسهیل روند التیام آسیب‌های روانی و آماده کردن فرد برای اتخاذ تصمیمی آگاهانه و مدیریت بهتر شرایط است.
راهکارهای پیشگیری از بارداری ناخواسته
کاهش احتمال بارداری ناخواسته نیازمند آگاهی، آموزش و برنامه‌ریزی صحیح است. مهم‌ترین راهکارها شامل موارد زیر هستند:
- آشنایی با روش‌های پیشگیری: اولین قدم، شناخت کامل انواع روش‌های پیشگیری از بارداری است. این روش‌ها شامل گزینه‌های مختلفی همچون قرص‌های ضدبارداری، IUD و کاندوم هستند.
- آگاهی از نحوه صحیح استفاده از ابزارهای پیشگیری: حتی موثرترین ابزارهای پیشگیری بارداری هم در صورت استفاده نادرست یا ناقص، کارایی خود را از دست می‌دهند. به عنوان مثال، فراموش کردن یک دوز قرص یا استفاده اشتباه از کاندوم، احتمال بارداری را به شدت بالا می‌برد، به خصوص در زنانی که به تازگی زایمان کرده‌اند. در چنین شرایطی، احتمال بارداری ناخواسته بعد از سزارین وجود دارد و این موضوع می‌تواند سلامت مادر را با چالش‌های بیشتری روبه‌رو کند.
- مشاوره زوجین قبل از اقدام به رابطه: مشاوره جنسی پیش از رابطه با ارائه اطلاعات شفاف درباره عوامل خطر، روش‌های پیشگیری و نحوه صحیح استفاده از آن‌ها، آگاهی زوجین برای پیشگیری از بارداری ناخواسته را افزایش می‌دهد.
بارداری ناخواسته؛ مشکلی رایج اما قابل مدیریت
بارداری ناخواسته، موضوعی رایج و حساس است که با مدیریت درست و به موقع می‌توان آن را به بهترین شکل ممکن سپری کرد. به یاد داشته باشید که در این شرایط، قضاوت کردن جایی ندارد و تنها مسئولیت‌پذیری و آگاهی است که راهگشا خواهد بود. اولین و مهم‌ترین گام هنگام قرارگیری در این وضعیت، مشاوره با یک متخصص است. پزشکان و مشاوران می‌توانند با ارزیابی دقیق شرایط و ارائه اطلاعات کامل، شما را در تصمیم‌گیری برای آینده یاری کنند. همچنین، حمایت عاطفی از سوی خانواده و نزدیکان، نقش مهمی در کاهش استرس و فشارهای روانی ایفا می‌کند. در نهایت، این تجربه هرچقدر هم سخت سرانجام به پایان می‌رسد؛ مهم این است که برای پیشگیری از تکرار آن، از روش‌های مطمئن پیشگیری از بارداری به صورت صحیح استفاده کنید.
سوالات متداول
بارداری ناخواسته چیست؟
وقتی زن یا زوجین تمایلی به فرزندآوری ندارند، اما بارداری اتفاق می‌افتد، به آن حاملگی ناخواسته می‌گویند.
آیا بارداری ناخواسته خطرناک است؟
بله، این وضعیت می‌تواند پیامدهای جدی برای سلامتی و زندگی فرد داشته باشد. یکی از پیامدهای شایع آن، گرایش به روش‌های پرخطر برای پایان بارداری است که می‌تواند سلامت جسمی و روانی فرد را تهدید کند.
چگونه از بارداری ناخواسته جلوگیری کنیم؟
جلوگیری از بارداری ناخواسته مستلزم استفاده آگاهانه و صحیح از روش‌های موثر پیشگیری است. انتخاب روش مناسب بستگی به شرایط فردی شما دارد. مشورت با یک متخصص بهداشت و درمان یا پزشک می‌تواند به شما کمک کند تا بهترین گزینه را انتخاب کنید.
اگر ناخواسته حامله شدیم چیکار کنیم؟
در این شرایط، صحبت کردن با پزشک می‌تواند به شما کمک کند تا وضعیت خود را ارزیابی کرده و راهکارهای پیش رو را بشناسید. همچنین، بهره‌مندی از حمایت عاطفی اطرافیان و مشاوره روانشناسی برای مدیریت استرس و فشارهای روانی، اهمیت زیادی دارد.
آیا پیشاب می‌تواند باعث بارداری شود؟
بله، مایع پیشاب می‌تواند حاوی اسپرم باشد و بنابراین احتمال بارداری با آن وجود دارد.
منابع
روزانه پیام مشاور، متناسب با سن کودکتون دریافت کنین. 
سوالاتتون رو از مامانای با تجربه بپرسین.
با بازیهایی که به رشد هوش و خلاقیت فرزندتون کمک میکنه آشنا بشین.