زایمان طبیعی با فورسپس وکیوم چگونه است و چه خطراتی دارد؟
در برخی موارد در هنگام زایمان طبیعی دهانه رحم کامل باز شده است، اما بخاطر وجود برخی دلایل زایمان اتفاق نمی‌افتد. در چنین شرایطی ممکن است پزشک زایمان طبیعی با استفاده از دو دستگاه وکیوم و فورسپس را برای ادامه زایمان پیشنهاد دهد. در ادامه بیشتر با این دو دستگاه، عملکرد و عوارض آن آشنا می‌شویم.
زایمان با وکیوم چیست؟
گاهی در برخی موارد پزشک برای تسریع خروج نوزاد از کانال زایمان در زایمان واژینال یا زایمان طبیعی از دستگاه وکیوم (Vacum) استفاده می‌کند. دستگاه وکیوم با چسبیدن به سر نوزاد، از طریق یک دستگاه پمپ، مکش ایجاد کرده و همزمان با فشارهایی که مادر می‌آورد نوزاد را از کانال خارج می‌کند. در صورتی پزشک این روش را به شما توصیه می‌کند که:
- شما به مدت طولانی برای خارج کردن نوزاد تلاش کرده باشید.
- در شرایطی باشید که درد زایمان در حال افزایش باشد.
- در صورتی که سر نوزاد در محل مناسبی قرار داشته باشد و دهانه رحم کامل باز باشد.
- در صورتی که مادر به هر دلیلی نتواند فشار زایمان طبیعی را تحمل کند.
- در صورتی که سلامتی نوزاد در خطر باشد و ضربان قلبش امیدوار کننده نباشد.
دستگاه وکیوم صدایی مانند مکش داشته و به سر نوزاد چسبانده می‌شود و همزمان با مکشی که ایجاد می‌کند، پزشک از مادر می‌خواهد که خود نیز فشار بدهد. زمانی که سر نوزاد از کانال خارج شد، بدن نیز راحت خارج می‌شود. نوزادی که به روش وکیوم متولد می‌شود، ممکن است در بالای سر خود یکی کبودی برجسته به نام سفالوهماتوما داشته باشد که معمولا بعد از چند هفته از بین می‌رود. در موارد معدودی ممکن است به دلیل فشاری که به سر نوزاد وارد می‌شود، خونریزی شبکیه چشم یا خونریزی رتینال رخ دهد که این عارضه موقتی بوده و جای نگرانی نیست. باید بدانید که در زایمان‌های طبیعی هم از این دستگاه استفاده نمی‌شود، امکان این نوع خونریزی وجود دارد. انجام زایمان طبیعی با استفاده از وکیوم، ممکن است خطر پارگی واژن و نیاز به ترمیم واژن بعد از زایمان طبیعی، پرینه و اسفنکتر مقعد را به همراه داشته باشد. اما باید بدانید که احتمال این اتفاق در زایمان با دستگاه فورسپس بسیار بیشتر است.
انواع دستگاه وکیوم
- محفظه‌های نرم
در این نوع دستگاه، محفظه زنگی شکل از جنس سیلیکون یا پلاستیک سخت و قابل انعطاف است. این محفظه‌ها می‌توانند فشار مورد نظر را کنترل و تنظیم کنند. این نوع از محفظه‌ها به صورت یکبار مصرف بوده و قابلیت استفاده مججد را نیز دارند. اما باید بدانید این نوع محفظه‌ها فقط در زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که سر جنین در فاصله کمی از مجرای زایمان قرار داشته باشد. در صورتی که جنین در قسمت بالاتری قرار داشته باشد و یا در پوزیشن OP قرار داشته باشد، از نوع دیگری از محفظه برای انجام زایمان باید استفاده شود.
- محفظه نیمه سخت
این نوع از محفظه‌ها از پلاستیک انعطاف پذیر ساخته شده و درست به شکل محفظه‌های فلزی هستند که در ادامه توضیح می‌دهیم. درصد احتمال آسیب به جنین در این نوع از محفظه‌ها کمتر از محفظه‌های فلزی است اما در مقابل شانس موفقیت آنها در مقایسه با محفظه فلزی بسیار کمتر است.
- محفظه‌های فلزی
این نوع از محفظه‌ها از جنس فلز و به شکل قارچ هستند. این محفظه‌ها به دستگاه وکیوم متصل شده از طریق آن کشش و انقباض به وسیله دست یا به کمک برق انجام می‌شود. استفاده از این نوع محفظه زمانی مفید است که جنین در پوزیشن OP قرار داشته باشد. باید بدانید که این دستگاه منجربه صدمه دیدن جمجمه جنین می‌شود و به دلیل سفت بودن محفظه، بسیار ناراحت کننده است.
عوارض زایمان طبیعی با وکیوم
باید بدانید در صورتی که به درستی از این دستگاه استفاده شود، هیچ خطر و عوارضی برای مادر و نوزاد نخواهد داشت. با این وجود در برخی موارد عوارضی به همراه خواهد داشت:
عوارض برای مادر
- پارگی واژن و پرینه
- امکان آسیب در ناحیه ماهیچه مقعد و باسن
- بی اختیاری ادرار و مدفوع
- درد زیاد بعد از زایمان
- افتادگی اندام لگن
عوارض برای جنین
- جمع شدن خون در بخشی از جمجمه به دلیل مکش نادرست
- ایجاد شکاف و پارگی کوچک بر روی سر
- سفالوهماتوما که همان خونریزی بین جمجمه و غشا زیر پوستی است.
- خونریزی در داخل جمجمه
- خونریزی شبکیه
- تاخیر در رشد
- فلج مغزی
- ایجاد تورم در ناحیه‌ای که دستگاه وکیوم قرار داشته
عکس دستگاه وکیوم
آیا زایمان طبیعی با کمک دستگاه وکیوم به بی حسی نیاز دارد؟
مقداری بی حسی موضعی به دیواره واژن تزریق می‌شود تا آن قسمت از ناحیه تناسلی که با دستگاه وکیوم در تماس است، بی حس شود.
دستگاه فورسپس در زایمان طبیعی
در برخی موارد در زایمان طبیعی، پزشک از دستگاهی شبیه به انبر که در دو طرف آن قاشقکی وجود دارد استفاده می‌کند. این دستگاه که فورسپس (Forceps) نام دارد، وارد واژن شده و در دو طرف سر نوزاد قرار می‌گیرد. و همزمان با فشاری که مادر می‌آورد، پزشک با به کمک این دستگاه نوزاد را به آرامی خارج می‌کند. معمولا در صورتی که پیشرفتی در زایمان اتفاق نیوفتاده باشد یا سلامت نوزاد یا مادر در خطر باشد از این روش استفاده می‌شود. در این روش ممکن است دچار کبودی شوید که البته بعد از چند روز از بین می‌رود. ممکن است در محل گرفتن نوزاد با فورسپس تاول و کبودی بوجود می‌آید که در طی چند هفته از بین می‌رود. احتمال خطر در زایمان به روش فورسپس برای مادر بیشتر از نوزاد است. احتمال پارگی پرینه، دهانه رحم، واژن و اسفنکتر مقعد در این روش بسیار بیشتر است. در صورتی که هر یک از این دو روش ناموفق باشد، پزشک ممکن است از روش سزارین زایمان را انجام دهد.
عوارض زایمان طبیعی با فورسپس
عوارض احتمالی که ممکن است این روش برای مادر داشته باشد عبارتند از:
- پارگی واژن
- افزایش خونریزی بعد از زایمان
- اختلال عملکرد مثانه، محبوس شدن ادرار یا بی اختیاری در آن
- اختلال در عملکرد مقعد به دلیل آسیب به اسفنکتر درونی مقعد
- کبودی و ایجاد جراحت بر بدن نوزاد
- ایجاد تاول‌های سطحی بر پوست نوزاد
- خطر آسیب دیدن عصب نوزاد
آیا زایمان با وکیوم و فورسپس خطرناک است؟
باید بدانید، طبق یافته‌های تازه به دست آمده زایمان با استفاده از روشهای تهاجمی مانند وکیوم و فورسپس نسبت به زایمان به روش سزارین، خطرات زیادی را برای مادر و نوزاد به همراه دارد. نوزادانی که به روش وکیوم یا فورسپس به دنیا آمده‌اند، 80درصد بیشتر از نوزادانی که به روش سزارین به دنیا آمده‌اند، با مشکلات پزشکی دست و پنجه نرم می‌کنند. همچنین بیش از 12 درصد از مادرانی که با این روش زایمان کرده‌اند تا مدت‌ها با عوارض پارگی پرینه (ناحیه بین واژن و مقعد) همراه هستند. طبق مطالعات انجام شده در این باره، محققان به این نتیجه رسیده‌اند که آموزش‌های لازم برای انجام این روش زایمان باید تغییر کرده تا آسیب کمتری به مادر و نوزاد وارد شود.
روزانه پیام مشاور، متناسب با سن کودکتون دریافت کنین. 
سوالاتتون رو از مامانای با تجربه بپرسین.
با بازیهایی که به رشد هوش و خلاقیت فرزندتون کمک میکنه آشنا بشین.