درمان استفراغ در دوران بارداری
چگونگی درمان استفراغ در دوران بارداری دغدغه شایعی است که مادر در هفته‌های 5 تا 18 حامگی دارد. این عارضه بین 50 تا 90 درصد از زنان با شدت‌های مختلفی و اکثرا به‌همراه تهوع بارداری خود رخ می‌دهد. در این مقاله در مورد علل ایجاد و راه های کنترل تهوع بارداری و به دنبال آن استفراغ بارداری می‌پردازیم.
علت استفراغ بارداری چیست؟
علت اصلی استفراغ در دوران بارداری به صورت کامل مشخص نیست. اما پزشکان و محققین حدس می‌زنند، افزایش هورمون‌های بارداری مثل هورمون بتا HCG ، کند شدن حرکات دستگاه گوارش، میکروب معده، کمبود بعضی مواد معدنی و عوامل ژنتیکی و روانی می‌تواند از عوامل احتمالی بروز این مشکل در بارداری باشد.
افراد مستعد تهوع و استفراغ بارداری
- افرادی که در بارداری قبلی تهوع و استفراغ بارداری را تجربه کرده‌اند.
- افرادی که دارای سابقه سردردهای میگرنی هستند.
- افرادی که با خوردن قرص های پیشگیری از بارداری (مثل قرص LD) دچار تهوع و استفراغ می‌شوند.
- کسانی که در حین حرکت با وسایل نقلیه به حالت تهوع دچار می‌شوند.
- افراد دارای مشکلات گوارشی مثل زخم معده و ریفلاکس (برگشت غذا از معده به مری)
- مادرانی که بارداری دوقلویی یا چند قلویی را طی می‌کنند.
- کسانی که دارای حس بویایی قوی هستند.
- و در برخی مشکلات دیگر بارداری
*ویار بارداری از کی شروع میشه +تعیین جنسیت با کمک ویار
انواع استفراغ در بارداری که مادران تجربه می‌کنند
برای درمان استفراغ در دوران بارداری ابتدا باید نوع آن را بدانیم. می‌توان تهوع و استفراغ بارداری را به دسته خفیف و شدید تقسیم کرد.
- استفراغ خفیف یا بدحالی صبحگاهی
تهوع و استفراغ عموما از هفته های 5، 6 بارداری شروع می شود. در حول و حوش هفته 9 به بدترین حالت خود می رسد و کم کم تا هفته 18 بارداری برطرف می شود. البته در یک پنجم بارداری ها تهوع و استفراغ تا سه ماهه سوم و حتی تا آخر بارداری ادامه می‌یابد. حالت‌های تهوع در هر ساعت از شبانه روز حتی در شب می‌تواند رخ بدهد اما تهوع صبحگاهی شدیدتر است.
- استفراغ شدید بارداری
در این حالت مادر در تمامی ساعات روز حالت تهوع دارد و تقریبا هر روز استفراغ می کند، و این استفراغ به حدی است که مایعات، املاح و مواد معدنی بدن دچارکاهش شدید می‌گردد و مادر برای درمان نیاز به بستری شدن در بیمارستان و دریافت دارو و مایعات وریدی نیاز دارد.
در صورت وجود چه علائمی در کنار تهوع و استفراغ باید به پزشک مراجعه کرد؟
- سرگیجه داشتن در حالت ایستاده
- تیره شدن رنگ ادرار
- داشتن استفراغ‌های متعدد در روز
- دیدن خون در استفراغ
- دردهای شکمی در بارداری
- معده بیش از 12 ساعت نتواند چیزی را در خود نگه دارد
- کاهش وزن بیش از 5/2 کیلوگرم
- تب
- اسهال
در صورت وجود هر کدام از علائم بالا در کنار تهوع و استفراغ، حتما باید به پزشک مراجعه بفرمایید تا درمان‌ها و بررسی‌های لازم انجام گیرد.
همچنین توجه داشته باشید اگر شروع تهوع استفراغ ها از سه ماهه دوم بارداری باشد چون ممکن است برخی مشکلات گوارشی (مثل عفونت ها) هم در ایجاد تهوع استفراغ دخالت داشته باشند حتما به پزشک مراجعه بفرمایید.
روش‌های موثر درمان استفراغ بارداری
درمان استفراغ در دوران بارداری می‌تواند از رعایت رژیم غذایی و اصلاح سبک زندگی تا درمان‌های دارویی متغییر باشد. در اکثر موارد ترکیبی از چند راهکار باعث بهتر شدن علائم می‌گردد. هدف درمان تهوع و استفراغ این است که کیفیت زندگی مادر باردار بالا برود و علائم به اندازه ای قابل تحمل بشود که مادر قادر به خوردن و نوشیدن باشد تا به رشد جنین و سلامت خودش لطمه وارد نشود.
1. رعایت رژیم غذایی و اصلاح رفتارهای تغذیه ای
- توجه داشته باشید که پرخوری و یا گرسنگی بیش از حد هم می‌تواند سبب تهوع و استفراغ گردد. یعنی پر شدن بیش از حد و یا خالی ماندن معده محرک ایجاد تهوع است. پس تا حد امکان پرخوری و یا غذا نخوردن طولانی مدت یا کم غذایی شدید خودداری شود.
- بهتر است قبل یا به محض احساس گرسنگی غذا خورده شود تا معده خالی نماند.
- بلند شدن ناگهانی از رختخواب می‌تواند باعث شروع تهوع شود. صبح به محض چشم باز کردن از خواب و قبل از بلند شدن از رختخواب مقداری نان خشک ، نان تست یا بیسکوییت بدون کرم بخورید، این کار باعث کاهش موارد تهوع صبحگاهی می‌گردد.
- حجم وعده‌های غذایی را کاهش داده و در هر وعده از پرخوری پرهیز کنید.
- تعداد وعده‌های غذایی را از سه وعده (صبحانه، ناهار، شام) به 6 - 5 وعده ( اضافه کردن 3-2 میان وعده ) افزایش دهید. بهتر است در وعده های غذایی از پروتئین‌ها بیشتر از کربوهیدرات استفاده شود.
- ریزه خواری کنید یعنی مواد مغذی مثل لقمه غذایی کوچک، تکه های میوه باب میل، خشکبار، آجیل و خرما را، به میزان اندک و برای هر یک الی دو ساعت استفاده نمایید، البته از پرکردن معده با این خوراکی‌ها پرهیز کنید.
2. توصیه در مصرف مایعات
- حداقل 30 دقیقه قبل و بعد از خوردن مواد جامد از مایعات مصرف نکنید.
- نوشیدنی‌های خنک بهتر از نوشیدنی‌های گرم تحمل می‌شوند.
- یک نوشیدنی خنک، صاف(بدون تخم شربتی یا برگ نعناع) و اندکی ترش مثل شربت آبلیمو یا آب مرکبات شیرین به کاهش تهوع کمک می‌کند.
- در هر نوبت مصرف مایعات بیش از یک فنجان کوچک از آن را ننوشید.
- مایعات را به آرامی بنوشید تا راحت‌تر تحمل شود.
3. دوری از تحریک کننده‌ی تهوع
این تحریک کننده ها عبارتند از :
- اتاق‌ها و مکان‌های با هوای مانده و کثیف
- بوهای تحریک کننده مثل عطر، ادکلن ، اسپری، سیگار، بوی غذا، مواد شیمیایی
- دود
- هوای گرم و مرطوب
- محیط های پر سروصدا
- نشستن در ماشین
- ورزش‌های شدید
- خسته کردن خود
- مواد غذایی خیلی شیرین
- مواد غذایی ادویه دار، تند و پرچرب
4. تمیز کردن دهان در زمان تهوع
- مسواک زدن بعد از وعده غذایی به خصوص صبحانه از شروع تهوع جلوگیری می‌کند.
- اگر به بوی خمیر دندان خود حساس هستید از خمیر دندان‌های دارای بوی نعنا استفاده کنید.
- خالی کردن آب دهان نیز به کم شدن تهوع کمک می‌کند .
5. اجتناب از عادات اشتباه حین استراحت
- از دراز کشیدن‌های بلافاصله بعد از خوردن غذا پرهیز کنید.
- به خصوص از دراز کشیدن بر روی پهلوی چپ به علت فشار بر معده و بدتر شدن تهوع خودداری کنید.
- خواب و استراحت کافی داشته باشید خستگی و بی‌خوابی می تواند سبب بدتر شدن تهوع شود.
6. مکمل‌های بارداری و تهوع
مصرف مکمل های آهن که به صورت معمول در بارداری تجویز می شود ممکن است سبب ایجاد تهوع در مادر شود، سعی کنید این مکمل‌ها را قبل از خواب مصرف کنید، و از مصرف مکمل آهن با شکم خالی و صبح ناشتا بپرهیزید. همچنین اگر شدت تهوع ناشی از قرص زیاد و غیر قابل تحمل است حتما با ماما و یا پزشک خود جهت تغییر نوع دارو صحبت کنید.
7. درمان‌های روانشناسی
تحقیقات نشان دادند که بسیاری از مشکلات روان شناسی مثل افسردگی، استرس و اضطراب می توانند سبب تشدید تهوع در بارداری شوند. همچنین میزان تهوع در حاملگی های ناخواسته و در موارد انکار بارداری توسط مادر، بیشتر از موارد بارداری‌های برنامه ریزی شده است. مراجعه به روانشناس و دریافت مشاوره جهت پذیرش بارداری و انجام تمرین‌های کاهش اضطراب و استرس می‌تواند در جهت کم کردن تهوع‌های عصبی مفید باشد.
8. درمان‌های گیاهی و طب مکمل
نعناع و زنجفیل گیاهان موثر بر تهوع هستند اما اطلاعات کافی در مورد بی‌خطر بودن کامل آنها در بارداری به خصوص سه ماهه اول در دسترس نیست. اما مکیدن آب نبات هایی با اسانس نعناع و زنجفیل بی خطر هستند همچنین بو کردن لیمو، برگ نعناع تازه، پرتقال یا نارنگی به کم کردن تهوع های خفیف کمک می‌کند.
در طب فشاری با استفاده از ایجاد فشار در نقاط مخصوص بر روی پوست می توان تهوع را کاهش داد. یکی از این نقاط، نقطه p6 بر روی مچ دست است. این نقطه به فاصله 3 سانت بالاتر از مچ قرار دارد. با لمس و یا فشار این نقطه برای چند دقیقه حالت تهوع کمتر می‌گردد.
طب سوزنی، مشاوره و هیپنوتیزم با کاهش بار عصبی اضطراب و استرس باعث کم شدن تهوع و استفراغ های با ریشه روانی می‌شوند.
9. درمان‌های دارویی
در کنار رعایت کردن نکته های گفته شده اگر همچنان تهوع فرد را اذیت می کند باید به پزشک یا ماما مراجعه کرده تا درمان دارویی متناسب با شرایط مادر انجام می‌شود.
در افرادی که از تهوع و استفراغ رنج می‌برند با توجه به میزان و شدت استفراغ درمان دارویی به صورت خوراکی یا تزریقی انجام می‌شود.
اگر میزان استفراغ به حدی زیاد باشد که معده هیچ ماده را در خود نگه ندارد و مادر دچار کاهش وزن، اختلال و کمبود اب و املاح شده باشد، نیاز به بررسی آزمایشگاهی و بستری در بیمارستان و دریافت مواد غذایی از طریق لوله معده و یا داخل رگ دارند.
عوارض و خطرات احتمالی تهوع و استفراغ بارداری
در کل اکثر زنانی که حالت تهوع و استفراغ ناشی از بارداری را تجربه می کنند، با رعایت نکات و درمان استفراغ در دوران بارداری به خوبی بارداری را به انتها می‌رسانند. کاهش وزن مادر در اوایل بارداری به خاطر تهوع و استفراغ به ندرت باعث نگرانی سلامت جنین می‌شود چون بیشتر افزایش وزن در نیمه دوم بارداری و پس از رفع تهوع و استفراغ رخ می‌دهد. البته نگرانی در مورد سلامت جنین هایی که مادران لاغر دارند و در اثر تهوع و استفراغ وزن کم کرده‌اند، همچنان وجود دارد. همچنین در مادرانی که دچار استفراغ‌های شدید در بارداری هستند و مکررا به خاطر آن بستری می‌شوند و وزن‌گیری مناسبی ندارند خطر کم وزن بودن نوزاد در زمان تولد وجود دارد. همچنین این مادران با احتمال بیشتری در بارداری بعدی دچار استفراغ های شدید ناشی از بارداری می‌شوند.
روزانه پیام مشاور، متناسب با سن کودکتون دریافت کنین. 
سوالاتتون رو از مامانای با تجربه بپرسین.
با بازیهایی که به رشد هوش و خلاقیت فرزندتون کمک میکنه آشنا بشین.