مصرف بیش از حد قرص آهن در بارداری

مصرف مواد معدنی در دوران بارداری اهمیت زیادی دارد اما نکته‌ی مهمی که باید در نظر داشته باشید این است که نه باید دچار کمبود این مواد شوید و نه در خوردنشان افراط کنید زیرا در هر صورت می‌تواند مشکل ساز باشد. به عنوان مثال مصرف آهن در بارداری ضروری است زیرا نقش مهمی در رشد و نموی جنین و خون سازی دارد. با این حال مصرف بیش از حد قرص آهن در بارداری می‌تواند مشکلات زیادی برای مادر و جنین به وجود آورد. شاید فکر کنید مصرف آهن همیشه از کمبود آهن بهتر است و از کم خونی جلوگیری می‌کند حال آنکه چنین نیست و ممکن است دچار مسمومیت با آهن شوید. در ادامه بیشتر در مورد این مشکل و عوارض آن توضیح خواهیم داد.

عوارض قرص آهن در بارداری 

آهن برای اکثر سیستم‌های بیولوژیکی بدن ضروری است و به ویژه برای جریان خون اهمیت دارد. اما در صورت مصرف بیش از حد قرص آهن در دوران بارداری دچار اوردوز یا مسمومیت با آهن می‌شوید. آهن زیاد می‌تواند معده و دستگاه گوارش را تحریک کند و حتی گاهی باعث خونریزی شود. در عرض چند ساعت پس از مصرف بیش از حد، سلول‌های بدن مسموم شده و واکنش‌های شیمیایی آن‌ها تحت تأثیر قرار می‌گیرد. در عرض چند روز، بسته به میزان مصرف ممکن است آسیب کبدی رخ دهد. و هفته‌ها پس از بهبودی، در نتیجه‌ی تحریک اولیه، زخم‌های ناشی از رسوب آهن در معده، دستگاه گوارش و کبد ایجاد می‌شوند. 

علت مسمومیت با آهن

مسمومیت با آهن در این دوران به سه دلیل کلی رخ می‌دهد: مصرف بیش از حد آهن، اضافه بار آهن (که ناشی از سمیت مزمن این ماده‌ی معدنی است) و استعداد ژنتیکی و ابتلا به بیماری‌هایی مانند هموکروماتوز که منجر به افزایش غیرطبیعی جذب آهن در بدن از غذا می‌شود. بنابراین اگر دکتر شما می‌‌خواهد برایتان قرص آهن تجویز کند باید او را از شرایط خود مطلع کنید.

زنان باردار به چه مقدار آهن نیاز دارند؟

زنان باردار بیشتر از زنان غیرباردار به آهن نیاز دارند. با این حال هر زنی بسته به شرایط جسمانی و تعداد جنین‌ها به میزان آهن مشخصی نیاز دارد. اما در حالت متوسط این مقادیر به شرح زیر هستند:

• زنان 14 تا 18 ساله غیر باردار به 15 میلی گرم آهن در روز نیاز دارند
• زنان باردار (در تمام سنین) به 27 میلی گرم (میلی گرم) آهن در روز نیاز دارند
• زنان 19 تا 50 ساله غیر باردار به 18 میلی گرم در روز نیاز دارند

این قرص‌ها می‌تواند به صورت قرص فيفول، داروی فروس سولفات و فروفورت گاين ( مکمل آهن و اسید فولیک) و ... باشد. 

مصرف قرص آهن در بارداری از چه ماهی آغاز می‌شود؟

شما باید مصرف مکمل آهن با دوز کم (30 میلی گرم در روز) را از اولین ملاقات قبل از تولد خود شروع کنید. در بیشتر موارد، این مقدار آهن را در ویتامین دوران بارداری خود دریافت خواهید کرد. با پیشرفت بارداری، آهن مورد نیاز برای رشد جنین به طور پیوسته متناسب با وزن او افزایش می‌یابد بنابراین بیشتر آهن در طول سه ماهه سوم نیاز می‌شود. از این رو مصرف قرص آهن در اوایل بارداری باید با احتیاط انجام شود و نباید در آن زیاده روی کرد. در غیر این صورت دچار عوارض مصرف قرص آهن در سه ماه اول بارداری می‌شوید. نکته‌ی مهم این است که از همان اوایل بارداری تا زایمان به این قرص نیاز خواهید داشت اما مقدار دقیق آن را باید توسط پزشک خود مشخص کنید. 

خوردن دو قرص آهن در بارداری 

آیا می توانم در دوران بارداری روزی دو بار قرص آهن مصرف کنم؟ برخی از متخصصان توصیه می‌کنند که مکمل‌های آهن را فقط یک یا دو بار در هفته به جای هر روز مصرف کنید - اما با دوز بالاتر (مانند 120 میلی گرم). بسته به شرایط شما پزشک تعداد قرص‌های مورد نیازتان را اعلام می‌کند. پس اگر تنها یک قرص برایتان تجویز کرده است باید فقط همان یک قرص را بخورید. اگر به طور تصادفی دو قرص آهن بخورید چه اتفاقی می‌افتد؟ مصرف مکرر مکمل‌های آهن که حاوی بیش از ۲۰ میلی‌گرم آهن عنصری در یک زمان هستند، می‌توانند باعث تهوع، استفراغ و درد معده شود، به‌ویژه اگر مکمل همراه غذا مصرف نشود. در موارد شدید، مصرف بیش از حد آهن می تواند منجر به نارسایی اندام، خونریزی داخلی، کما، تشنج و حتی مرگ شود.

جایگزین قرص آهن در بارداری

برای جلوگیری از مصرف بیش از حد قرص آهن در دوران بارداری ممکن است به فکر جایگزین کردن آن با موارد دیگری باشید. در حال حاضر، جایگزین‌های کمی برای مکمل‌های آهن وجود دارد. با این حال، یک جایگزین ممکن، رژیم غذایی سرشار از غذاهای غنی از آهن است. خوردن غذاهای غنی از آهن با منبع خوب ویتامین C به عنوان بخشی از همان وعده غذایی می‌تواند جذب آهن را در بدن بهبود بخشد. از مهمترین غذاهای حاوی آهن می‌توان به مصرف گوشت در بارداری، مصرف آجیل در بارداری، میوه خشک شده، پاستا و نان سبوس‌دار، نان غنی شده با آهن و غلات صبحانه، حبوبات (لوبیا مخلوط، لوبیا پخته، عدس، نخود)، سبزیجات با برگ سبز تیره (اسفناج، چغندر نقره، کلم بروکلی)، جو دوسر و توفو اشاره کرد.

نخوردن قرص آهن در دوران بارداری

در مقابلِ مصرف بیش از حد قرص آهن در دوران بارداری ممکن است گاهی در خوردن این قرص‌ها اهمال کنید. در حالی که این کار می‌تواند ضرر حتی بیشتری داشته باشد. اگر در دوران بارداری قرص آهن مصرف نکنم چه اتفاقی می‌افتد؟ در دوران بارداری، شما دو برابر نیاز زنان غیرباردار به آهن نیاز دارید. بدن شما به این آهن نیاز دارد تا خون بیشتری برای اکسیژن رسانی به نوزاد بسازد. اگر ذخایر آهن کافی نداشته باشید یا در دوران بارداری آهن کافی دریافت کنید، ممکن است دچار کم خونی بعد از زایمان شوید و حتی رشد و نموی کودکتان دچار اختلالات شدیدی شود.