انجام مشاوره قبل از بارداری چه اهمیتی دارد و شامل چه مواردی است؟

اهمیت مشاوره قبل از بارداری در این است که می‌تواند تضمین‌ کننده سلامت بارداری باشد. با انجام مشاوره بارداری برای داشتن یک بارداری سالم برنامه‌ریزی می‌کنید و از قبل مراقب ریسک‌فاکتورهای احتمالی هستید. در مشاوره قبل از بارداری پزشک زنان و زایمان سعی می کند تا علاوه بر بررسی سوابقِ بیماری‌های زوجین، آنها را برای بارداری موفق آماده کند. مشاوره قبل از بارداری چیز پیش‌پا‌افتاده‌ای نیست که نسبت به آن بی‌توجه باشید؛ زیرا می‌تواند بسیاری از مشکلاتی را که شما از آن بی‌اطلاع هستید و می‌تواند در روند بارداری‌‌تان تاثیر بگذارد، کشف کند. مشاوره پیش از بارداری در سریع‌تر باردار شدن نیز تاثیر دارد.

اهمیت مشاوره قبل از بارداری چیست؟

اهمیت مشاوره قبل از بارداری در شروع، ادامه و ختم یک بارداری سالم است. اساسا برنامه‌ریزی‌های قبل از بارداری به زوجین این امکان را می‌دهد که بدانند چطور می‌توانند شانس بارداری سالم را در خود افزایش دهند و زودتر هم به نتیجه برسند. بهترین حالت ممکن این است که زوجین ۳ ماه قبل از اقدام به بارداری با پزشک متخصص زنان و زایمان و مامایی مشورت کنند و آزمایشات و چکاپ‌های لازم را انجام دهند.

اقدامات قبل از بارداری برای مرد چیست؟

همانطور که یک خانم پیش از بارداری باید از سلامت کلی بدن خود مطلع باشد و خود را برای شروع یک روند 9 ماهه پرهیجان و پر فراز و نشیب آماده کند، آقا نیز باید از توانایی باروری خود مطلع باشد و سلامت بدن خود را چک کند. برای یک مرد مهمترین اقدام پیش از شروع روند باروری، آزمایش اسپرم است. آقا باید حداقل یک بار آزمایش اسپرموگرام بدهد تا وضعیت کیفیت اسپرم‌ها مشخص شود. چنانچه اسپرم‌ها برای باروری کیفیت مناسب را نداشته باشند، باید علت آن شناسایی شود و اقدامات درمانی لازم صورت بگیرد. به این ترتیب هیچ زمانی برای وقوع بارداری فوت نمی‌شود و زوجین از همان ابتدای اقدام به بارداری با آگاهی از وضعیت باروری خود، اقدامات لازم را انجام می‌دهند و منتظر نتیجه می‌مانند و البت زودتر هم به نتیجه مطلوب می‌رسند.

اینکه کیفیت اسپرم یک آقا کافی و مناسب نباشد، می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد که باید یکی یکی مورد بررسی قرار بگیرند. بررسی این دلایل مورد نظر بحث امروز نیست، اما همین قدر بدانید که مشکلات مربوط به اسپرم معمولا و در اکثریت موارد به درمان‌های موجود خوب پاسخ می‌دهند و نهایتا بارداری اتفاق می‌افتد. همچون همیشه کنترل استرس و نداشتن اضطراب در این روند اهمیت زیادی دارد و می‌تواند سرنوشت‌ساز باشد.

آیا لازم است قبل بارداری پاپ اسمیر بدهیم؟

بله؛ معمولا همه خانم‌ها در چکاپ پیش از بارداری، حتما آزمایش پاپ اسمیر هم می‌دهند. مگر اینکه به تازگی و در کمتر از یک سال گذشته این تست را انجام داده باشند که در این صورت نیاز به تکرار مجدد در فاصله زمانی کم ندارند؛ اما اساسا تست پاپ اسمیر و نمونه برداری از مخاط رحم برای بررسی مشکلات احتمالی رحم و حتی کشف احتمالی سرطان رحم، یکی از اصلی‌ترین چکاپ‌هایی است که حتما پیش از بارداری انجام می‌شود. این تست کاملاً بدون درد است و همزمان با انجام معاینات زنانه صورت می‌گیرد.

مشاوره قبل از بارداری برای تعیین جنسیت

مشاوره تعیین جنسیت جنین قبل از بارداری به این منظور صورت می‌گیرد تا با انجام تکنیک‌های خاصی شانس دختر یا پسر شدن جنین افزایش پیدا کند. توجه داشته باشید که این تکنیک‌ها قطعیت ندارند و تنها شانس و احتمال را بالا می‌برند. تنها در صورتی تعیین جنسیت قبل از بارداری انجام می‌شود که جنین به روش لقاح مصنوعی ساخته شده باشد و جنسیت مشخص شده باشد. این روش با روش‌های معمول لقاح مصنوعی کمی متفاوت است و معمولا در مواردی انجام می‌شود که زوجه به هر دلیل توانایی نگهداری جنین با جنسیت خاصی را ندارد؛ مثلا جنین پسر مدام سقط می‌شود. البته اگر زوجین تمایل داشته باشند بدون هیچ دلیل پزشکی در روش کمک باروری تعیین جنسیت داشته باشد، این امر غیرممکن نیست، اما هزینه‌های مختص به خود را دارد.

تکنیک‌های موثر در تعیین جنسیت قبل از بارداری

• روش تغدیه‌ای
• روش زمان بندی مقاربت (تعیین زمان تخمک گذاری)
• روش شستشوی مهبلی (واژن)
• روش زمان‌بندی ماهیانه مقاربت
• روش تعیین میزان اسپرم
• روش نشاندار کردن لیزری گامت‌ها
• روش PGD IVF (روش کمک باروری)

نکات قبل از بارداری

نکاتی که قبل از بارداری باید به آنها توجه شود، طیف گسترده‌ای دارند. از جمله آمادگی روحی و روانی، وضعیت سلامت بدن خانم و آقا، سابقه بیماری در خانواده و مواردی از این قبیل که در ادامه بیشتر به آنها می‌پردازیم؛

• دیابت

اگر مادر مبتلا به دیابت باشد، حتما باید پیش از بارداری دیابت او در وضعیت کنترل شده باشد و حتما لازم است پزشک زنان از وضعیت دیابت او مطلع باشد تا به موقع اقدامات لازم را انجام دهد.

•  فشارخون بالا

بالا بودن فشار خون در بارداری می‌تواند عواقب جبران ناپذیری برای مادر و جنین داشته باشد. خانم مبتلا به فشار خون بالا، باید قبل از بارداری فشار خود را در وضعیت کنترل شده نگه دارد و در طول بارداری نیز مراقبت‌های لازم را انجام دهد تا دچار وضعیت اضطراری و حاد نشود.

•  بیماری صرع

تنها در صورت بیماری صرع کنترل شده، اجازه بارداری صادر می‌شود. در مورد مصرف داروها نیز باید داروهایى مصرف شوند که در هنگام حاملگى اثر سوء بر روى جنین نداشته باشند.

• بیماری تالاسمی

در مورد تالاسمی باید بگوییم که در صورتی که حداکثر یکی از زوجین ناقل باشند، اجازه بارداری داده می‌شود.

• بیماری‌های دهان و دندان

مشکلات دهان و دندان در دوران بارداری می تواند بسیار آزاردهنده باشد. به همین دلیل پیش از بارداری حتما باید وضعیت سلامت دهان و دندان‌ها بررسی شود و اقدامات درمانی لازم صورت بگیرد. توجه داشته باشید که هر اقدام دندانپزشکی را در بارداری نمی‌توان به سادگی انجام داد و محدودیت‌هایی در این رابطه وجود دارد. بنابراین حتما به این موضوع توجه کنید.

• معاینات داخلی و معاینه پستان

بهتر است پیش از بارداری دستگاه تناسلی و لگن از نظر عفونت احتمالی مورد بررسی قرار گیرد.

آزمایش‌های لازم قبل از بارداری

• گروه خونی و  RH
• شمارش کامل خون (کم خونی و پلاکت و …)
• قند خون ناشتا
• آنالیز کامل و کشت ادرار
• آزمایش HIV

مشاوره ژنتیک قبل از بارداری

به منظور پیشگیری از بروز بیماری‌های ژنتیکی در جنین، چنانچه در خانواده زوجین سابقه‌ای از بیماری ژنتیکی خاصی نظیر عقب‌ ماندگی ذهنی، سندروم داون، ناشنوایی، نابینایی، بیماری فلج عضلانی نظیر SMA یا دوشن و PKU، سقط‌های مکرر و ... وجود دارد، حتما باید قبل از اقدام به بارداری جهت مشاوره ژنتیک اقدام کنند. در مورد ازدواج‌های خویشاوندی انجام آزمایش‌های ژنتیک غربالگری بر روی زوجین توصیه می‌شود. بهتر است بدانید که بهترین زمان انجام مشاوره ژنتیک قبل از ازدواج است؛ همچنین قبل از بارداری و در دوران بارداری نیز باید مشاوره ژنتیک انجام شود. لازم به ذکر است که بعد از تولد اولین فرزند ناهنجار هم انجام مشاوره ژنتیک ضروری است.

موارد الزامی برای انجام مشاوره ژنتیک

• ازدواج فامیلی
• بارداری پیش از ١٨ سالگی و بالای ٣۵ سالگی
• نقایص مکرر مادرزادی
• ناتوانی‌ها و کم توانی‌های ذهنی
• بیماری‌های عصبی مزمن و پیش رونده
• رویارویی مادر باردار با عواملی چون اشعه، عفونت، مواد شیمیایی و…
• اختلال در روند بلوغ
• شناسایی افراد ناقل ژن بیماری‌های مانند تالاسمی، هموفیلی و کم خونی داسی شکل
• اختلالات عصبی-عضلانی
• اختلال رشد و کوتاه قدی
• اختلالات رفتاری
• اختلالات متابولیک
• ظاهر غیرطبیعی اندام‌ها
• هرگونه مشکل و ناتوانی‌های جسمی
• سرطان، دیابت و بیماری‌های مادرزادی قلبی
• اختلالات سوخت و ساز بدن
• ابهام تناسلی
• نگرانی از خطر بروز مکرر یک بیماری فامیلی
• نازایی و سقط های مکرر

کلام آخر

توصیه مراجعه به پزشک پیش از تصمیم‌گیری برای بارداری از این جهت است که در صورت وجود مشکلات پزشکی یا بیماری، لاغری یا اضافه وزن و… زمان کافی برای رسیدن به سلامت کامل وجود داشته باشد و فرزندی سالم با اطمینان کامل به دنیا بیاید. بنابراین انجام مشاوره قبل از بارداری را جدی بگیرید و حتما برای آن زمان صرف کنید. به یاد داشته باشید که انتخاب دکتر قبل از بارداری (دکتر زنان) باید با درایت و وسواس صورت بگیرید؛ زیرا پزشک در روند بارداری و روحیه مادر تاثیر بسیار زیادی دارد. فراموش نکنید که پرداخت هزینه مشاوره و مراقبت‌های قبل از بارداری بسیار بسیار کمتر و ناچیزتر از هزینه کردن برای کودکی است که خدایی ناخواسته با مشکلات خاصی متولد شود.