زمان تزریق واکسن فلج اطفال - قطره فلج اطفال چند قطره است؟

برای دانستن زمان تزریق واکسن فلج اطفال، باید بدانید که این واکسن فقط تزریقی نبوده و سال‌هاست که به دو شکل تزریقی و قطره خوراکی در برنامه ایمن‌سازی ایران گنجانده شده است. بسیاری از شما درباره مهلت واکسن فلج اطفال، عوارض قطره فلج اطفال و شایعات واکسن فلج اطفال سوال‌های بی‌پاسخی دارید. تا انتهای مقاله با ما همراه باشید. 

پادکست خلاصه مقاله زمان تزریق واکسن فلج اطفال:

با نصب اپلیکیشن گهواره، قد و وزن کودک خود را روی نمودار بررسی کنید و از رشد مناسبش اطمینان یابید. روزانه متناسب با سن کودکتان ، پیام‌های مشاوره‌ تخصصی دریافت کنید و با توصیه‌های تغذیه‌ای و دستور پخت‌های مناسب، تغذیه سالم‌تری برای او فراهم کنید. همچنین، با بازی‌های مناسب و آزمون‌های دوره‌ای به تقویت هوش و مهارت‌های فرزندتان کمک کنید.

تاریخچه واکسن فلج اطفال

اگر واکسن فلج اطفال نزنیم چه می‌شود؟ قبل از کشف واکسن فلج اطفال، در طول تاریخ چند بار همه‌گیری یا اپیدمی این بیماری رخ داده که به افراد بسیاری آسیب‌های جبران‌ناپذیر زده‌ است. به‌ همین دلیل در قرن بیستم، دانشمندان تصمیم گرفتند علیه این بیماری واکسن تولید کنند. اولین بار واکسن فلج اطفال روی جمعیتی از میمون‌ها آزمایش شد و درنهایت در سال 1953 واکسن فلج اطفال تزریقی توسط دانشمندی به ‌نام سالک ارائه شد. واکسن خوراکی نیز در سال 1956 توسط فردی به‌ نام سابین معرفی شد.‌ به‌ همین دلیل به این نوع واکسن‌ها، سالک و سابین نیز گفته می‌شود. در نهایت سازمان بهداشت جهانی در سال 1988 ایده ریشه‌کنی بیماری در سراسر جهان را ارائه داد و هدف اولیه را پوشش واکسیناسیون در بیش از 80 درصد جوامع تعیین کرد. این برنامه بسیار نتیجه‌بخش بود، به‌طوری که بیماری فلج اطفال امروزه در تمام جهان به‌جز دو کشور افغانستان و پاکستان ریشه‌کن شده است. 

در ایران نیز واکسن خوراکی فلج اطفال، اولین بار در سال 1354 تولید شد و از سال 1363 نیز برنامه ایمن‌سازی کشوری فلج اطفال شروع شد. واکسن خوراکی فلج اطفال در ابتدا شامل سه سویه ویروس بود اما پس ‌از مدتی، درصد خیلی کمی از افراد، بر اثر دریافت قطره فلج اطفال، به این بیماری مبتلا شدند. فلج اطفال ناشی از واکسن، بیشتر بر اثر حمله ویروس سویۀ نوع دو بود. به‌ دلیل عوارض قطره فلج اطفال سه‌ظرفیتی، پس از مدتی، سویه نوع دوم ویروس از قطره خوراکی حذف و واکسن فلج اطفال جدید، دوظرفیتی شد. 

همچنین جهت ایجاد مقاومت علیه سویۀ دو ویروس، یک نوبت واکسن تزریقی نیز به جدول واکسیناسیون کودکان 1402 افزوده شد. این رویه از سال 1397 درحال انجام است و کودکان را علیه هر سه سویه ایمن می‌کند.

با اپلیکیشن گهواره، هر هفته در جریان تغییرات و نیازهای کودکت قرار بگیر.هر روز یک پیام مشاور متناسب با سن کودکت دریافت کن. قد و وزن کودکت رو هر ماه وارد کن تا بهت بگیم رشد کودکت مناسب هست یا نه.

نصب اپلیکیشن گهواره

انواع واکسن فلج اطفال

امروزه واکسن فلج اطفال به دو نوع خوراکی و تزریقی یافت می‌شود که بر‌اساس پروتکل کشوری به کودکان تزریق یا خورانده می‌شود. نوع تزریقی واکسن فلج اطفال به انگلیسی Inactivated polio vaccine  یا به اختصار IPV گفته می‌شود که ویروس غیرفعال‌ شده است و قدرت بیماری‌زایی ندارد. نوع خوراکی این واکسن Oral Polio Vaccine  یا OPV نام دارد که ویروس زنده و ضعیف‌شده است.

*مقاله اولین واکسن نوزاد را مطالعه کنید.

زمان تزریق واکسن فلج اطفال (زمان تزریق واکسن ipv) و دریافت قطره خوراکی آن

در پاسخ به این پرسش که واکسن فلج اطفال در چه سنی تزریق می‌شود، زمان قطره فلج اطفال چه زمانی است، یا قطره فلج اطفال در چه سنی تزریق می‌شود؛ باید گفت قطره تزریقی نیست بلکه خوراکی است. واکسن فلج اطفال در چند مرحله و به‌صورت ترکیبی از دو نوع خوراکی و تزریقی استفاده می‌شود. نوع خوراکی واکسن فلج اطفال امروزه بسیار ایمن است، به‌طوری که بدون نگرانی از عوارض قطره فلج اطفال در بدو تولد به نوزاد خورانده می‌شود. تاریخ مرحله دوم قطره فلج اطفال در واکسن دو ماهگی نوزاد است. دوزهای بعدی نیز طبق جدول زمان‌بندی واکسیناسیون کودکان در چهار ماهگی، شش ماهگی، هجده ماهگی و شش سالگی به کودک خورانده می‌شوند. واکسن فلج اطفال ممکن است در این سنین به ‌تنهایی یا همراه با سایر واکسن‌ها مورد استفاده قرار گیرد. برای مثال همراه با سایر واکسن‌های 18 ماهگی، (واکسن یک سالگی شامل این ویروس نیست.) زمان جذب قطره فلج اطفال در حدود 10 تا 15 دقیقه بعد از ورود به دهان است و در صورت استفراغ بعد از خوردن قطره فلج اطفال، کارشناس بهداشت را در جریان بگذارید. بهتر است در این زمان مرکز بهداشت را ترک نکنید.

 برای ایمنی‌زایی علیه سویه شماره دو ویروس هم، تک دوز تزریقی در چهار ماهگی کودک دریافت می‌شود. نحوه تزریق واکسن فلج اطفال تزریقی بیشتر به‌صورت عضلانی و گاهی زیرجلدی است. نیم سی‌سی از واکسن، به قسمت جلوی ران سمت راست کودک تزریق می‌شود.

مهلت دریافت واکسن فلج اطفال

در صورت فراموشی قطره فلج اطفال یا دوز تزریقی آن، حتماً باید با پزشک مرکز بهداشت مشورت کنید. از آن‌جایی که قطره فلج اطفال همیشه همراه با سایر واکسن‌ها تجویز می‌شود، تاخیر در خوراندن آن، با تاخیر سایر واکسن‌ها همراه است. اگر به علت مسافرت یا بیماری، یک هفته زمان مراجعه عقب برود، قابل چشم‌پوشی است. در غیر این صورت، باید با پزشک مشورت کنید.

اگر هم به صورت کلی واکسیناسیون کودک را دیرتر از سه ماهگی شروع کرده باشید، باید همیشه در اولین مراجعه، واکسن خوراکی و تزریقی برای کودک تجویز شود. حتی اگر فرد برای اولین بار در شش سالگی یا هجده سالگی به مرکز بهداشت مراجعه کند!

نکات مهم از آخرین مهلت تزریق واکسن فلج اطفال تا فراموشی قطره فلج اطفال

اگر زمان تزریق واکسن فلج اطفال فرا رسیده اما کودک شما به بیماری‌هایی مانند سرماخوردگی، زردی و تب خفیف مبتلا است، ممنوعیتی برای دریافت واکسن وجود ندارد. درباره این موضوع در مقاله واکسن زدن نوزاد سرماخورده اطلاعات بیشتری کسب خواهید کرد. 

• درصورتی که کودک شما بیماری شدید یا متوسط داشته باشد، درصورت امکان تا بهبودی وی، دریافت واکسن باید به تاخیر بیفتد.
• قطره فلج اطفال درهر نوبت شامل دو قطره است. نگران زیاد دادن قطره فلج اطفال نباشید. بسته‌های قطره، به شکل تک نفره و دقیق اندازه گیری شده‌اند.
• اگر نوزادی بدو تولد، به هر علتی از جمله نارس بودن، بستری شود؛ پس از ترخیص از بیمارستان، درصورتی‌که سن زیر یک ماه داشته باشد، لازم است واکسن فلج اطفال خوراکی را دریافت کند.
• نوزاد باید از ابتدا واکسن تزریقی را دریافت کند یا پس از ترخیص از بیمارستان و با شرایط جسمانی خوب، واکسن خوراکی دریافت کند.
• درصورتی که کمتر از نیم ساعت پس از خوردن قطره، کودک استفراغ کند، دوز واکسن باید تکرار شود.
• درصورتی که کودک شما هنگام دریافت واکسن خوراکی، به اسهال شدید مبتلا بود؛ باید حداقل پس از یک ماه، یک دوز اضافی از واکسن دریافت کند. 
• مراقبت بعد از واکسن فلج اطفال تزریقی، معمولاً شامل کمپرس سرد در 24 ساعت اول، کمپرس گرم در 24 ساعت دوم، بررسی کودک ازنظر تب و سایر علائم، استفاده از داروهای تب‌بر و افزایش تغذیه‌ی کودک با مایعات است. 
• همواره بعد از تزریق واکسن فلج اطفال، اندکی بی‌قراری، گریه و درد در محل واکسن طبیعی است اما درصورت مشاهده هرگونه علائم غیرعادی و شدید مانند حساسیت، تب بالا یا طولانی، سریعاً به مراکز درمانی مراجعه کنید.

قطره فلج اطفال چند قطره است؟

دو قطره در دهان کودک چکانده می‌شود.

عوارض واکسن فلج اطفال کدامند؟

در بالا توضیح دادیم واکسن فلج اطفال چند مرحله دارد، اما یکی از سوالات اصلی والدین هنگام واکسیناسیون این است که آیا واکسن فلج اطفال باعث ایجاد تب می‌شود؟ بهتر است بدانید واکسن فلج اطفال نیز مانند هر واکسن دیگری با برخی محدودیت‌ها و عوارض همراه است که فقط به تب خلاصه نمی‌شوند و شما باید نسبت به آن‌ها آگاه باشید. 

• ایجاد نقطه دردناک در محل تزریق واکسن فلج اطفال که موجب درد و بی‌قراری نوزاد می‌شود. برای کاهش درد و تورم می‌توانید از کمپرس سرد در ناحیه تزریق استفاده کنید.
• اندکی تورم و سفتی در محل تزریق واکسن می‌تواند به‌دلیل ماهیت واکسن یا عوارضی مانند آبسه یا عفونت باشد. ما در مقاله سفت شدن جای واکسن بیشتر به این موضوع پرداخته‌ایم.
• در برخی موارد، درد در اندام محل تزریق ایجاد می‌شود که محدودشونده است و جای نگرانی ندارد.
• آلرژی یا حساسیت به واکسن که به‌ندرت ایجاد می‌شود. این حساسیت ممکن است از چند دقیقه تا چند ساعت پس از تزریق واکسن ایجاد شود و معمولاً پس از دریافت دوز اول واکسن دیده می‌شود. آلرژی می‌تواند با علائم خفیف مانند قرمزی و تورم محل تزریق، خواب‌آلودگی و بی‌اشتهایی همراه باشد یا در برخی موارد با علائم شدیدتر مانند تورم  لب‌ها و حلق و گلو، کهیر، مشکل در تنفس، گیجی، ضعف، افزایش ضربان قلب و شوک آنافیلاکسی همراه شود که خطرناک بوده و باید به‌سرعت درمان شود.
• اگر قطره فلج اطفال بیشتر داده شود، معمولاً مشکل خاصی برای نوزاد ایجاد نمی‌کند اما باتوجه به این‌که واکسیناسیون توسط افراد آموزش‌دیده انجام می‌شود، این اتفاق به‌ندرت می‌افتد و مشکلی برای کودک شما ایجاد نمی‌شود. معمولاً دو قطره از واکسن برای هر نوبت از واکسیناسیون کافی است.
•  تب بعد از واکسن فلج اطفال تزریقی خفیف است. این تب یکی دو روز پس از تزریق شروع شده و پس از یک تا دو روز، از بین می‌رود. برای کاهش تب می‌توانید از استامینوفن استفاده کنید. برای کسب اطلاعات دقیق‌تر در این زمینه می‌توانید مقاله استامینوفن و واکسن را مطالعه کنید.
• پولیومیلیت ناشی از واکسن بسیار نادر است و در کودکان دارای نقص ایمنی مانند ایدز و کودکان تحت درمان برای سرطان احتمال وقوع بیشتری دارد. امروزه با حذف سویه شماره دو از قطره خوراکی فلج اطفال، این عارضه به‌شدت کاهش یافته است.

محدودیت‌های دریافت واکسن فلج اطفال 

نوع خوراکی واکسن فلج اطفال در کودکان HIV مثبت علامت‌دار، کودکان تحت درمان با کورتیکواستروئید، اشعه، شیمی‌درمانی و کودکان مبتلا به لوسمی محدودیت دارد اما واکسن فلج اطفال تزریقی برای این کودکان عارضه ندارد و قابل استفاده است. اگر در اثر تزریق واکسن، واکنش حساسیتی شدید از جمله آنافیلاکسی ایجاد شود، تزریق مجدد آن واکسن ممنوع است.