تنگی نفس شبانه در بارداری و درمان آن

تنگی نفس شبانه در بارداری یا نفس نفس زدن در دوران بارداری بعد از انجام کارهای روزمره، یکی از شایعترین عوارض بارداری است. تقریبا حدود 60 تا 70 درصد از خانم‌ها دچار تنگی نفس در بارداری می‌شوند. پزشکان غالباً علت این مسئله را فشار ناشی از رشد رحم بر روی ریه‌ها می‌دانند؛ اما علل دیگری نیز وجود دارد. در این مقاله به بررسی علل نفس تنگی در بارداری و راه‌های مقابله با آن پرداخته‌ایم؛ پس با ما همراه باشید.

با نصب اپلیکیشن گهواره به ابزارهای بسیار کاربردی بارداری دسترسی پیدا می‌کنید و می‌توانید ببینید چه چیزهای طبیعی و چه چیزهایی خطرناک است و با دیگر مادران تبادل نظر داشته باشید. همچنین ابزارهای دیگر، مقالات و ویدئوهای آموزشی زیادی وجود دارد که می‌توانید از آنها بهره‌مند شوید.

علت تنگی نفس شبانه در بارداری چیست؟

با اینکه نفس نفس زدن در دوران بارداری بسیار شایع است، اما علت آن را نمی‌توان به ‌سادگی مشخص کرد. عوامل مختلفی هستند که باعث تنگی نفس شبانه در بارداری می‌شوند، از رشد رحم گرفته تا افزایش فشار روی قلب. بعضی از خانم‌ها ممکن است تنگی نفس در اوایل بارداری را هم تجربه کنند. برخی دیگر ممکن است در سه ماهه دوم و سوم بارداری با آن مواجه شوند. در ادامه به علت تنگی نفس در دوره‌های مختلف بارداری پرداخته‌ایم:

نفس تنگی در سه ماهه اول بارداری

برای ایجاد تنگی نفس در بارداری لازم نیست که حتما اندازه جنین بزرگ باشد. شما ممکن است نفس‌نفس زدن یا تنگی نفس شبانه در بارداری را در طول سه ماهه اول نیز تجربه کنید. اما تنگی نفس در اوایل بارداری نشانه چیست؟ 

در طول سه ماهه اول بارداری دیافراگم شما حدود 4 سانتی‌متر بالاتر می‌رود. دیافراگم یک باند ماهیچه‌ای است که قلب و ریه‌ها را از شکم جدا می‌کند و با حرکت خود، به ریه‌ها کمک می‌کند تا پر از هوا شوند. بالا رفتن دیافراگم باعث می‌شود که نفس شما به اندازه قبل عمیق نباشد. نتیجه آن نفس نفس زدن در دوران بارداری خواهد بود.

دلیل دیگر برای نفس‌نفس زدن یا تنگی نفس شبانه در بارداری این است که سطح هورمون پروژسترون در بارداری افزایش پیدا می‌کند. پروژسترون نقش مهمی در رشد جنین دارد. همچنین یک ماده محرک تنفسی است؛ به این معنی که مغز شما را تحریک می‌کند تا دفعات و عمق تنفس شما را افزایش دهد؛ بنابراین اکسیژن بیشتری برای رشد کودک تأمین خواهد شد.

با وجودی که هر دو تغییر بالا در بدن همه مادران ایجاد می‌شود، ممکن است برخی از زنان هرگز با عارضه تنگی نفس یا نفس نفس زدن در دوران بارداری مواجه نشوند. 

* علت و درمان تنگی نفس در بارداری پسر را در این مقاله بخوانید. 

نفس تنگی در سه ماهه دوم بارداری

زنان باردار ممکن است در سه ماهه دوم بارداری نیز تنگی نفس قابل توجهی را تجربه کنند. معمولا در سه ماهه دوم بارداری، علاوه بر دلایل ذکر شده در بخش قبل، رشد رحم نیز به نفس‌نفس زدن و تنگی نفس شبانه کمک می‌کند. رحم با بزرگ شدن به دیافراگم شما فشار می‌آورد. این کار ریه‌های شما را فشرده می‌کند و توانایی آنها را برای باز شدن کامل هنگام نفس کشیدن، محدود می‌کند. با این تفاسیر، نفس تنگی در بارداری دوقلو بیشتر خواهد بود و گاها منجر به بی‌خوابی در بارداری می‌شود؛ زیرا فشار وارد شده بر ریه‌ها بیشتر است.

همچنین ایجاد تغییراتی در عملکرد قلب نیز، می‌تواند باعث نفس نفس زدن در دوران بارداری شود؛ چراکه میزان خون بدن در دوران بارداری به میزان قابل توجهی افزایش می‌یابد. برای جابجایی این خون از طریق بدن و جفت، قلب باید بیشتر کار کند. افزایش فشار روی قلب، می‌تواند یک زن باردار را با نفس‌تنگی مواجه کند.

نفس تنگی در سه ماهه سوم بارداری

در طول سه ماهه سوم بارداری علاوه بر دلایل ذکر شده در مورد سه ماهه اول و دوم، بسته به موقعیت سر کودک در رحم، تنفس شما ممکن است آسان‌تر یا مشکل‌تر از قبل شود. قبل از اینکه کودک شروع به چرخش و پایین رفتن به داخل لگن کند، ممکن است سر کودک زیر دنده شما قرار گرفته و به دیافراگم فشار ‌آورد. این اتفاق، باعث تنگی نفس در بارداری می شود. معمولا علت تنگی نفس در هفته سی و دو بارداری یا حوالی آن، همین موضوع است.

معمولا تنگی نفس در ماه ۹ بارداری کمتر می‌شود؛ زیرا در این زمان، جنین به سمت پایین حرکت کرده و داخل لگن شما قرار گرفته است. در نتیجه فضا برای باز شدن ریه‌ها بیشتر می‌شود. اما گاهی هم ممکن است تا اواسط ماه نهم بارداری (هفته 34 بارداری) نیز، این شرایط ادامه داشته باشد. 

سایر دلایل تنگی نفس شبانه در بارداری

اگرچه نفس نفس زدن در بارداری طبیعی است، اما اگر یک زن باردار دچار تنگی نفس شدید باشد باید حتماً به پزشک مراجعه کند. زیرا علاوه بر تغییرات حاملگی، یکسری شرایط پزشکی نیز وجود دارد که می‌تواند باعث تنگی نفس در دوران بارداری شود؛ ازجمله:

1. آسم 
   آسم می تواند یک علت تنگی نفس در بارداری هنگام خواب باشد. اگر شما مبتلا به آسم باشید، بارداری ممکن است علائم شما را بدتر کند. کسی که مبتلا به آسم است، باید در مورد درمان‌ها و داروهای بی خطر در دوران بارداری، با پزشک مشورت کند.
2. کاردیومیوپاتی محیطی
   این عارضه نوعی نارسایی قلبی است که می‌تواند در دوران بارداری یا بلافاصله پس از زایمان رخ دهد. علائم آن شامل تورم مچ پا، فشار خون پایین، خستگی و تپش قلب است. بسیاری از خانم‌ها ممکن است در ابتدا تصور کنند که علائمشان به بارداری مربوط است؛ اما این بیماری می‌تواند به طور جدی روی سلامت مادران تأثیر بگذارد و اغلب به درمان نیاز دارد.
3. آمبولی ریوی 
   آمبولی ریوی هنگامی رخ می‌دهد که یک لخته خون در شریانهای ریوی گیر کند. آمبولی می‌تواند به طرز چشمگیری بر تنفس تأثیر بگذارد و باعث سرفه، درد قفسه سینه و تنگی نفس شود.

برای مقابله و درمان با تنگی نفس شبانه در بارداری چه کنیم؟

برای تنگی نفس در بارداری چه کنیم؟ نفس نفس زدن در دوران بارداری می‌تواند بسیار ناراحت‌کننده باشد و فعالیت‌های روزمره شما را محدود کند. خوشبختانه، چندین راهکار وجود دارد که خانم‌های باردار می‌توانند برای بهبود تنفس خود رعایت کنند؛ درواقع بهترین راه درمان تنگی نفس شبانه در بارداری پیشگیری از بروز آن است. این راهکارها عبارتند از:

1. انتخاب وضعیت خواب مناسب راحت ترین درمان خانگی تنگی نفس در بارداری است. داشتن یک وضعیت بدنی خوب و کشیده باعث می‌شود رحم تا حد ممکن از دیافراگم دور شود. بنابراین ریه‌های شما فضای بیشتری برای باز شدن دارند. بنابراین از خم شدن خودداری کنید و صاف و کشیده بنشینید و بایستید. کمربندهای حاملگی نیز می‌توانند در داشتن یک وضعیت بدنی مناسب، به شما کمک کنند.
2. بالش دیگر گزینه درمان نفس تنگی در بارداری است. چند بالش زیر بخش فوقانی کمرتان قرار دهید. این باعث می‌شود که جاذبه بتواند رحم را به سمت پایین بکشاند و ریه‌ها فضای بیشتری داشته باشند. به‌خصوص هنگام خواب حتماً این کار را انجام دهید تا از تنگی نفس هنگام خواب جلوگیری کنید. 
3. خوابیدن روی سمت چپ بدنتان، بهترین حالت برای گردش خون در بدن است. در این وضعیت فشار رحم از روی آئورت برداشته می‌شود. آئورت، شریان اصلی بدنتان است که خون حاوی اکسیژن را در بدن حمل می‌کند.
4. از تکنیک‌های تنفسی که معمولاً در زایمان مورد استفاده قرار می‌گیرد مانند تنفس به سبک لاماز، برای رفع تنگی نفس در بارداری کمک بگیرید. تمرین این تکنیک‌ها در دوران بارداری، به شما کمک می‌کند که در هنگام زایمان نیز، راحتتر از آنها استفاده کنید و زایمان بهتری داشته باشید. 
5. به بدنتان گوش کنید و هر گاه تنفس برایتان سخت شد، حتما فعالیت‌هایتان را برای مدتی متوقف کنید و به استراحت بپردازید. مطمئنا هر چه بارداری شما جلوتر می‌رود، شدت فعالیت‌هایی که می‌توانید انجام دهید، محدودتر می‌شود.  
6. در صورتی که علت نفس نفس زدن یا تنگی نفس شبانه در بارداری شما، مشکلات و بیماری‌های زمینه‌ای دیگر باشد، پیروی از توصیه‌های پزشک در مورد درمان، ضروری است.

با اپلیکیشن گهواره، هفته به هفته بارداریت رو دنبال کن.

نصب اپلیکیشن گهواره

تنگی نفس شبانه در بارداری چه زمانی خطرناک است؟

همانطور که اشاره شد نفس نفس زدن در تمام طول بارداری یا تجربه تنگی نفس شبانه در بارداری طبیعی است و معمولا مشکل خاصی هم برای شما ایجاد نخواهد کرد. اما گاهی اوقات ممکن است انواع اختلال خواب در بارداری را ایجاد کند و یا از آن شدیدتر ارگان‌های دیگر بدن را درگیر کرده و شرایط شما وخیم باشد و نیاز به مراجعه فوری به پزشک داشته باشید. این شرایط عبارتند از:

• کبود شدن لب‌ها، انگشتان دست یا پا
• تپش قلب یا ضربان قلب بسیار بالا
• احساس درد هنگام تنفس
• تنگی نفس شدید که در حال بدتر شدن باشد.
• خس خس سینه

پزشک ممکن است آزمایشات تصویربرداری مانند سونوگرافی از پاها را انجام دهد تا وجود لخته خون در پا را بررسی کند. همچنین سایر علل احتمالی نفس نفس زدن و تنگی نفس شبانه در بارداری را مورد بررسی قرار خواهد داد. سپس بهترین راه درمان تنگی نفس در بارداری را به شما پیشنهاد خواهد کرد.

آیا نفس تنگی در بارداری و جنسیت جنین با هم ارتباط دارند؟

یک باور در بین برخی از مردم وجود دارد که تنگی نفس شبانه در بارداری دختر با بارداری پسر تفاوت دارد؛ از همین رو می‌توان نفس تنگی در بارداری و جنسیت جنین را به هم ربط داد. اما این موضوع به هیچ وجه پایه و اساس علمی ندارد. علت نفس نفس زدن در دوران بارداری تغییراتی است که به علت حاملگی در بدن مادر ایجاد می‌شود و هیچ ربطی به جنسیت جنین ندارد.