گرفتگی ماهیچه پا در خواب در بارداری | علت و درمان آن

گرفتگی ماهیچه پا در خواب در بارداری که یکی از اساسی‌ترین علت پرش پا در خواب است، به خصوص در سه ماهه دوم و سوم حاملگی، بسیار شایع است. برخی از زنان از گرفتگی پای راست در بارداری شکایت می‌کنند و برخی دیگر به دنبال علت درد پای چپ در بارداری هستند! به طور کلی، گرفتگی عضلات پا در بارداری تقریبا برای نیمی از زنان باردار اتفاق می‌افتد. این گرفتگی‌ها اغلب در شب و هنگام خواب، اتفاق می‌افتد و می‌تواند روی کیفیت خواب شما تاثیر منفی گذاشته و منجر به بی‌خوابی در دوران بارداری شود. محل گرفتگی معمولا پشت ساق پاست اما برخی از زنان نیز ممکن است با گرفتگی عضلات ران در بارداری مواجه ‌شوند. خوشبختانه این عارضه معمولا جای نگرانی ندارد و خطری شما را تهدید نمی‌کند. علل مختلفی برای گرفتگی عضلات پا در بارداری وجود دارد که در این مقاله به آنها خواهیم پرداخت؛ همچنین درباره راه‌های مقابله با آن صحبت خواهیم کرد.

علت گرفتگی ماهیچه پا در خواب در بارداری چیست؟

ممکن است علت گرفتگی ماهیچه پا در خواب در اوایل بارداری تا حدودی با اواخر بارداری متفاوت باشد؛ اما به طور کلی به نظر می‌رسد که عوامل زیر در ایجاد آن نقش داشته باشند:

1. تغییر گردش خون در بارداری
   در دوران بارداری، گردش خون کند می‌شود. این کاملا طبیعی است و دلیلی برای نگرانی وجود ندارد. این اتفاق تا حدودی ناشی از تغییرات هورمونی بدن است. در طول سه ماهه اول بارداری، بدن شما با افزایش حجم خون نیزT مواجه می‌شود که این هم، در کندی گردش خون مؤثر است. این شرایط در کنار هم، می‌توانند منجر به تورم و گرفتگی عضلات پا در اوایل بارداری شوند و در طول بارداری نیز، ادامه داشته باشند. هر چه به انتهای بارداری نزدیک می‌شوید، به دلیل بزرگ شدن جنین و افزایش فشار ناشی از آن بر روی رگ‌های انتهایی بدن، ممکن است خون‌رسانی به پاها کاهش یابد. این هم یک علت دیگر گرفتگی عضلات پا در بارداری است که مرتبط با گردش خون است.
2. کم آبی بدن در بارداری
   آیا در طول بارداری به اندازه کافی آب می‌نوشید؟ کم‌آبی بدن در بارداری می‌تواند باعث گرفتگی عضلات پا در بارداری شود یا آن را بدتر کند. مراقب علائم کم‌آبی ، مانند به رنگ زرد تیره شدن ادرار، باشید. اگر با گرفتگی عضلات پا در بارداری مواجه شدید، میزان مصرف روزانه آب را بالا ببرید. در دوران بارداری، شما روزانه به حداقل 8 تا 12 لیوان آب نیاز دارید. درصورتی‌که میزان آب‌رسانی به بدنتان کافی باشد، ادرار شما باید کاملاً یا تقریباً شفاف باشد. 
3. بزرگ شدن رحم
   با رشد هرچه بیشتر جنین، فشار واردشده بر روی اعصاب و رگ‌های خونی، به‌ویژه آنهایی که در پای شما قرار دارند بیشتر می‌شود. به همین علت اکثر مادران به‌خصوص در سه ماهه سوم، گرفتگی کشاله ران در بارداری و گرفتگی رگ پا در بارداری را تجربه می‌کنند. 
4. خستگی در بارداری
   کاملاً طبیعی است که در دوران بارداری احساس خستگی کنید؛ زیرا شما در حال پرورش دادن یک انسان کوچک در داخل رحمتان هستید! خستگی در بارداری به‌ویژه در سه ماهه دوم و سوم که وزن شما نیز بیشتر شده است، بیشتر دیده می‌شود. افزایش وزن به دلیل فشار بیش‌ازحدی که بر روی عضلات شما وارد می‌کند، می‌تواند منجر به گرفتگی عضلات پا در بارداری شود.
5. کمبود کلسیم یا منیزیم در بارداری
   کمبود کلسیم یا منیزیم در رژیم غذایی دوران بارداری نیز، ممکن است به گرفتگی ماهیچه پا در خواب در بارداری منجر شود. معمولا مولتی ویتامین های دوران بارداری حاوی مینرال های مهمی نظیر کلسیم و منیزیم نیز هستند. اما اگر پزشکتان به هر دلیلی احساس کند که نیاز به مصرف مکمل اضافی دارید، برایتان تجویز خواهد کرد. 
6. لخته خون در بارداری
   لخته‌های خونی مرتبط با ترومبوز ورید عمقی (DVT)، می‌تواند در پاها، ران یا لگن ایجاد شود. زنان باردار 5 تا 10 برابر بیشتر از سایرین در معرض خطر ایجاد این لخته‌ها هستند. عدم تحرک، عامل خطر اصلی برای تشکیل این لخته‌ها می‌باشد؛ درصورتی‌که هر یک از علائم زیر را دارید با پزشک درباره مشکلتان مشورت کنید:  

• اگر هنگام ایستادن یا حرکت، درد زیادی در پاهای شما ایجاد می‌شود.
• اگر دچار تورم شدید در پاها هستید.
• اگر پوست ناحیه دردناک پاهای ما گرم است. 

برای درمان گرفتگی ماهیچه پا در خواب در بارداری چه کنیم؟

1. گردش خونتان را بهبود دهید

• سعی کنید به پهلوی چپ خود بخوابید.
• هر چند وقت یکبار پاهای خود را بالا ببرید.  
• شب‌ها، یک بالش را در زیر یا بین پاهای خود قرار دهید.
• فعال بمانید و در طول روز، هر 2-1 ساعت یک بار، بایستید و پیاده روی کنید؛ به خصوص اگر شغلی دارید که تمام روز باید پشت میز بنشینید. قبل و بعد از ورزش، حرکات کششی و گرم کردن را انجام دهید تا خود ورزش کردن، باعث گرفتگی عضلات شما نشود. 
• سعی کنید وزنتان را در محدوده نرمال حفظ کنید. 
• قبل از خواب حرکات کششی انجام دهید. 
• قبل از خواب حرکات کششی انجام دهید

2. انجام حرکات کششی روی ماهیچه پشت پا

این حرکات می‌تواند به پیشگیری یا تسکین گرفتگی پا کمک کند برای این کار، مراحل زیر را دنبال کنید:

• روبروی یک دیوار بایستید و پاهایتان را به عرض شانه باز کنید.
• کف دستان خود را روی دیوار مقابل خود قرار دهید.
• پای راست خود را به عقب ببرید، در حالی که کف هر 2 پا در تمام مدت، روی زمین باشد. 
• در حالی که پای راست شما در حالت کشیده قرار دارد، زانوی چپ را کمی خم کنید. در این حالت باید کشش را در عضلات پشت پای راست خود احساس کنید.
• حدود 30 ثانیه به کشش ادامه دهید. 
• اگر فقط دچار گرفتگی پای راست در بارداری هستید، تا همینجا کافیست؛ در غیر اینصورت، همین حرکات را برای پای چپ هم انجام دهید.

3.هیدراته بمانید

نوشیدن آب زیاد در دوران بارداری برای جلوگیری از کم‌آبی بدن بسیار مهم است. مرطوب نگه داشتن عضلات ممکن است به جلوگیری از گرفتگی عضلات کمک کند. همان‌طور که اشاره شد، کم ‌آبی بدن نیز می‌تواند منجر به گرفتگی‌های ناگوار پا شود.

سعی کنید در طول بارداری روزانه 8 تا 12 فنجان آب بنوشید. در صورت آب‌رسانی مناسب، ادرار شما باید نسبتاً شفاف یا به رنگ زرد روشن باشد. اگر ادرار شما زرد تیره‌تر است، ممکن است به معنای کمبود آب باشد. 

4. از گرما کمک بگیرید

سعی کنید با کمک گرما، گرفتگی عضلات پا در بارداری را برطرف کنید. برای این کار نیاز به خریدن کیسه آب گرم نیست؛ شما می توانید با یک کیسه یا جوراب پرشده از برنج و گرم کردن آن داخل مایکروویو نیز، همین کار را انجام دهید. 

5. منطقه گرفتگی را ماساژ دهید

اگر دائما دچار گرفتگی ماهیچه پا در خواب در بارداری می‌شوید، ممکن است ماساژ دادن بتواند به کاهش درد شما کمک کند. به‌آرامی شروع به ماساژ دادن ماهیچه پشت پا کنید و به مدت 30 ثانیه تا یک دقیقه به این کار ادامه دهید. یا از فرد دیگری بخواهید که این کار را برای شما انجام دهد. 

6. یک مکمل منیزیم مصرف کنید

برخی از مطالعات نشان می‌دهد که مصرف یک مکمل منیزیم ممکن است به جلوگیری از گرفتگی عضلات پا در بارداری کمک کند. قبل از مصرف هر نوع مکملی، حتماً با پزشکتان مشورت کنید. همچنین می‌توانید از غذاهای غنی از منیزیم، مانند غلات کامل، لوبیا، میوه‌های خشک، آجیل و دانه‌ها در رژیم غذایی خود استفاده کنید. 

7. کلسیم کافی دریافت کنید 

همانطور که اشاره شد، برخی تحقیقات نشان می‌دهد که کاهش میزان کلسیم خون در دوران بارداری نیز ممکن است در گرفتگی ماهیچه پا در خواب در بارداری نقش داشته باشد. همه زنان از جمله زنان باردار، باید روزانه 1000 میلی‌گرم کلسیم دریافت کنند.

8. کفش مناسب انتخاب کنید

کفش‌های راحت با پشتیبانی کافی و با پاشنه تخت بپوشید. همچنین سایز کفشتان را به درستی انتخاب کنید. معمولا سایز پای شما در طول بارداری مقداری افزایش پیدا خواهد کرد؛ بنابراین شاید لازم باشد که سایز کفش خود را چند بار تغییر دهید. 

چه زمانی برای گرفتگی پا در بارداری به پزشک مراجعه کنید

همان‌طور که در بخشهای قبل گفتیم، گرفتگی ماهیچه پا در خواب در بارداری پا یکی از شایع‌ترین عوارض بارداری است و معمولا جای نگرانی ندارد. ما راهکارهایی را به شما ارائه کردیم تا از گرفتگی عضلات پا در بارداری (که منجر به انواع اختلالات خواب در بارداری می‌شود)پیشگیری کنید یا آن را تسکین دهید. معمولاً مدتی بعد از پایان بارداری، این وضعیت خودبه‌خود از بین می‌رود. اگر گرفتگی عضلات پا در بارداری شما شدید یا مداوم باشد و یا مرور زمان بدتر ‌شود، ممکن است به مکمل یا دارو احتیاج داشته باشید (که حتما باید توسط پزشک تجویز شود). اگر دچار تورم شدید در یک یا هر دو پا شدید یا هنگام راه رفتن، درد داشتید و یا رگ‌های شما بزرگ و متورم شده بودند، فوراً به پزشک مراجعه کنید. اینها ممکن است نشانه وجود لخته خون در پای شما، باشد.