دفع پروتئین در بارداری چیست؟ علائم، علت و درمان آن

آزمایش ترکیبات موجود در ادرار، یکی از بهترین‌ روش‌ها برای اطلاع از سلامت افراد است. ترکیبات تشکیل دهنده ادرار یک فرد بسته به سن، جنسیت، شرایط سلامت، سبک زندگی و ... می‌توانند متفاوت باشند. یکی از ترکیبات موجود در ادرار که می‌تواند خطرناک باشد، وجود پروتئین است که به علل مختلفی از جمله مشکلات کلیوی، بیماری‌های قلبی، عفونت و... باشد. در این مقاله قصد داریم به طور ویژه در مورد وجود و علائم دفع پروتئین در بارداری بیشتر توضیح دهیم پس در ادامه همراه ما باشید.

پادکست خلاصه مقاله دفع پروتئین در بارداری:

با نصب اپلیکیشن گهواره، در جریان تغییرات هفته به هفته بارداری خود قرار می‌گیرید. این برنامه، اطلاعات تخصصی درباره رشد جنین، سلامت مادر و تغذیه ارائه می‌دهد و تمامی آزمایشات و معاینات بارداری را یادآوری می‌کند و هر روز یک پیام مشاوره‌ای متناسب با سن بارداری خود دریافت خواهید کرد.

علت دفع پروتئین در بارداری چیست؟

قبل از این‌که در مورد علائم و عوارض دفع پروتئین در بارداری، توضیح دهیم ابتدا باید ببینیم چرا این اتفاق رخ می‌دهد و آیا این نشانه‌ی یک بیماری است؟ کار کلیه‌ها در دوران بارداری، بیشتر از مواقع دیگر است و علاوه بر مواد دفعی، بدن شما باید مواد دفعی جنین را نیز دفع کنند و در عین حال مواد لازم و ضروری مانند پروتئین را در بدن حفظ کنند. بنابراین وجود پروتئین در آزمایش ادرار، می‌تواند یک نشانه خطر باشد و نشان دهد که کلیه‌ها به درستی کار نمی‌کنند. اگر باردار نباشید، دفع پروتئین در ادرار می‌تواند به دلایلی مانند استرس عاطفی یا فیزیکی، کم‌آبی بدن، تب، قرار گرفتن در معرض دمای شدید و ... رخ دهد.

علائم دفع پروتئین در دوران بارداری، می‌تواند نشانه‌ی خطرناک‌تری باشد. اگر در آزمایش دفعی قبل از هفته بیستم بارداری، وجود پروتئین در تفسیر آزمایش تایید شود، فرد دچار پروتئینوری (وجود پروتئین در ادرار) شده که می‌تواند نشان‌دهنده عدم سلامت کلیه‌ها باشد. مشکل کلیه لزوماً ارتباطی با بارداری ندارد، هرچند که می‌تواند در این دوران تشدید شود اما امکان دارد ناشی از مشکلات دیگری مانند بیماری قلبی، عفونت مانند عفونت ادراری و ... باشد که با توجه به حساسیت دوران بارداری باید بررسی‌های بیشتری در این زمینه انجام شود.

 اگر نشانه‌های دفع پروتئین در بارداری، در جواب آزمایشی که پس از هفته‌ بیستم از مادر گرفته می‌شود دیده شود؛ ممکن است احتمال وجود پره‌اکلامپسی یا مسمومیت بارداری داده شود. این وضعیت با فشار خون بالا مشخص می‌شود که نه تنها می‌تواند باعث آسیب به اندام‌ها، به ویژه کبد و کلیه‌های مادر شود بلکه خطر سقط جنین و زایمان زودرس را نیز به همراه دارد که از جمله مهم‌ترین عوارض دفع پروتئین در بارداری برای جنین هستند.

سندروم هلپ یا HELLP یا همان همولیز، افزایش آنزیم‌های کبدی و تعداد پلاکت کم  نیز مشکلی مشابه و در عین حال شکل شدیدترِ پره‌اکلامپسی است که یکی از نشانه‌های آن نیز همین وجود علائم دفع پروتئین در بارداری است. بنابراین دفع پروتئین در بارداری خطرناک است و در صورت عدم درمان هرکدام از این بیماری‌ها، خطر آسیب جدی به مادر و جنین وجود دارد. برای تفسیر آزمایش دفع پروتئین در بارداری، حتماً باید به پزشک مراجعه کنید. 

عدد نرمال دفع پروتئین در بارداری

به‌طور کلی در زنان باردار، دفع پروتئین ادراری تا 250 میلی‌گرم در روز طبیعی است و بیش از 300 میلی‌گرم در روز، به عنوان پروتئین بالا شناخته می‌شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه می‌توانید یک جلسه پرسش و پاسخ دفع پروتئین در بارداری با پزشک خود داشته باشید.

با اپلیکیشن گهواره، هفته به هفته بارداریت رو دنبال کن.

نصب اپلیکیشن گهواره

علائم دفع پروتئین کلیه در بارداری

آیا دفع پروتئین خطرناک است؟ متأسفانه یکی از مشکلات در مورد این عارضه، مشخص نبودن علائم آن است. همچنین شرایط می‌تواند کاملاً عادی به نظر برسد، تا جایی که دیگر شما به حالت شدیدی مانند پره‌اکلامپسی مبتلا شده باشید. با این حال، در بعضی موارد ممکن است علائمی مانند علائم بیماری کلیوی رخ دهد. علائمی مانند:

• تورم در مچ پا، مچ دست یا چشم
• احساس سوزش هنگام ادرار کردن
• تکرر ادرار که رخ دادنش در بارداری بسیار شایع و طبیعی است (در مورد تکرر ادرار در بارداری و جنسیت جنین بیشتر بخوانید)
• کمردرد که می‌تواند به عنوان یکی از نشانه‌های طبیعی بارداری هم باشد
• ادرار کف آلود یا قهوه‌ای / خونی

این علائم نشان می‌دهد که کلیه‌ی شما به درستی کار نمی‌کند که باید بررسی بیشتری شود. اما وجود پره‌اکلامپسی، موضوع جدی‌تر و خطرناکی است که باید با دقت بیشتری نسبت به علائم آن رفتار کرد. علائم پره‌اکلامپسی عبارتند از:

• سردرد، به ویژه سردردهای شدید
• تاری دید یا سایر مشکلات بینایی (از دست دادن بینایی، حساسیت به نور)
• درد در شکم (در سمت راست، زیر دنده‌ها)
• حالت تهوع و استفراغ
• تنگی نفس
• کاهش خروجی ادرار

همچنین اگرچه افزایش وزن در دوران بارداری طبیعی است، اما اگر افزایش وزن ناگهانی را تجربه کردید، حتماً به پزشک خود اطلاع دهید. افزایش بیش از چند کیلوگرم در یک هفته یا تورم قابل توجه در دست یا صورت، از دیگر علائم هشداردهنده‌ی وجود پره‌اکلامپسی است.

درمان دفع پروتئین در بارداری چگونه است؟

حالا که از علائم دفع پروتئین در بارداری گفتیم، نوبت به درمان آن می‌رسد. به‌طور کلی، وجود مقدار کمی پروتئین در ادرار، می‌تواند بلامانع باشد و ناشی از تغییر شرایط محیطی مانند وجود استرس و... باشد که پزشک می‌تواند آن را تحت نظر قرار دهد.

با این حال، در مورد مقادیر بالاتر، انتخاب نوع درمان به علت بروز پروتئین در ادرار در بارداری بستگی دارد. اگر بیماری‌های زمینه‌ای منجر به بروز چنین اتفاقی شده باشند، پزشک می‌تواند شما را تحت نظر قرار دهد که حتی با وجود آن بیماری بتوانید بارداری راحتی داشته باشید. اگر به خاطر عفونت، علائم دفع پروتئین از ادرار در بارداری رخ داده باشد، می‌توان تحت نظر پزشک درمان آنتی‌بیوتیکی را شروع کرد. اگر وجود پروتئین در ادرار به دلیل فشار خون بالا باشد، از داروهای کنترل فشار برای مدیریت شرایط استفاده می‌شود. در صورت وجود سندرم HELLP پزشک می‌تواند از تجویز داروی کورتیکواستروئیدها برای کمک به عملکرد کبد و پلاکت استفاده کند. این داروها باعث پیشروی بارداری می‌شوند تا کودک زمان رشد کافی را پیدا کند اما در زمانی که مسئله مربوط به پره اکلامپسی باشد، شرایط کمی فرق می‌کند.

به‌طور کلی، پره‌اکلامپسی شرایط بسیار حساسی است و بسته به وضعیت مادر بهترین درمان پیشنهادی زایمان، حتی زایمان زودرس و تحت نظر پزشک است تا نوزاد در محیط خارج از رحم به رشد خود ادامه دهد. اما در بعضی از شرایط، سن حاملگی به حدی کمی است که شاید نتوان از این روش درمانی استفاده کرد. در چنین شرایطی تنها پزشک می‌تواند با توجه به شرایط موجود، درمان مؤثر را پیشنهاد دهد. عامل تعیین کننده، تکمیل شدن ریه‌های جنین است که باید توسط پزشک بررسی شود و در صورتی که ریه‌ها بالغ نشده باشند، ممکن است نیاز باشد با تزریق دارو، بلوغ آن‌ها را تسریع بخشید. همچنین در بیشتر موارد، پزشک به مادر مبتلا به پره‌اکلامپسی، استراحت مطلق می‌دهد که بسته به شرایط مادر می‌تواند در خانه یا بیمارستان باشد. اگر علت بروز علائم دفع پروتئین در ماه آخر بارداری، پره‌اکلامپسی باشد، راحت‌تر می‌توان شرایط را مدیریت کرد.

روش‌های جلوگیری از ورود پروتئین به ادرار 

اگرچه به نظر می‌رسد، بهترین راه این است که از بروز علائم دفع پروتئین در بارداری جلوگیری کرد، اما متاسفانه در بعضی موارد، به‌خصوص زمانی که علت یک بیماری زمینه‌ای است کار زیادی نمی‌توان برای جلوگیری انجام داد. با این حال، توصیه می‌شود که افراد تا حد امکان، اقدامات پیشگیرانه خاصی را قبل از باردار شدن انجام دهند، مخصوصاً اگر تجربه‌های تلخی در بارداری قبلی دارند. برای مثال می‌توانید در مورد وزن متناسب سالم با پزشک مشورت کنید یا یک رژیم غذایی حاوی مقدار زیادی پروتئین بدون چربی و سبزیجات داشته باشید تا مطمئن شوید که فشار خونتان به خوبی کنترل می شود. کنترل فشار خون در این شرایط، یک موضوع بسیار مهم، حساس و یک درمان خانگی دفع پروتئین در بارداری است. 

در صورتی که در بارداری‌های گذشته، سابقه پره‌اکلامپسی، بارداری چند قلویی، فشار خون بالای مزمن یا مشکلات سلامتی مشابه دیگری مانند بیماری کلیوی یا دیابت داشته‌اید، ممکن است پزشک برای کنترل شرایط، داروهایی مانند آسپرین با دوز پایین تجویز کند. با این حال، شروع این داروی دفع پروتئین در بارداری از هفته دوازدهم به بعد است. درنظر داشته باشید، هرگز مصرف هیچ دارویی را در این دوران به صورت خودسرانه شروع یا قطع نکنید.

برای دفع پروتئین در بارداری چه بخوریم؟

حقیقت این است که همان‌طور که در بالا نیز توضیح داده شد، کارهای زیادی نمی‌توان انجام داد؛ با این حال مشخص شده که رژیم غذایی با ویژگی‌های زیر می‌تواند کمک کننده باشد:

یک رژیم غذایی غنی از فیبر با میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل، آجیل، دانه‌ها و حبوبات به تنظیم قند خون و کاهش پروتئینوری کمک می‌کند. مطالعات نشان می‌دهد که رژیم گیاهخواری سرشار از سبزیجات، فیبر و پروتئین حیوانی کم، پروتئین ادرار را در بیماران دیابتی کاهش می‌دهد. با این حال باید از عوارض رژیم گیاهخواری در بارداری صرف نیز مطلع باشید و برنامه غذایی خود را هوشمندانه بچینید.

* مقاله عوارض رژیم خام گیاهخواری را مطالعه کنید.

پیشنهاد می‌شود برای این کار حتماً از پزشک متخصص کمک بگیرید تا همه‌ی مواد مغذی لازم در اختیار جنین قرار بگیرد. همچنین دوری از استرس و استراحت بیشتر نیز می‌تواند برای جلوگیری از احتمال بروز علائم دفع پروتئین در بارداری، مؤثر باشد.