تکرر ادرار در بارداری و درمان بی‌اختیاری ادرار در بارداری چگونه است

تکرر ادرار در بارداری یکی از عوارض شایع حاملگی محسوب می‌شود. این عارضه در کنار دیگر تغییرات جسمی بارداری همچون یبوست بارداری و دردهای شکمی می‌تواند برای مادر اذیت کننده باشد. افزایش تعداد دفعات نیازبه دستشویی رفتن علت‌های مختلفی دارد. مهم‌ترین علت تکررادرار در بارداری مربوط به تغییراتی هورمونی است. افزایش جریان خون به کلیه ها دربارداری و فعالیت بیشتر کلیه باعث می‌شود مثانه زودتر پر شود. دراثر زیاد شدن عروق مثانه حساسیت این عضو برای دفع بیشترمی‌شود و تکرر ادرار بوجود می‌آید. با پیشرفت حاملگی رحم بزرگ‌تر شده و فضای بیش‌تری را درلگن اشغال می‌کند در نتیجه فشار روی مثانه بیش‌تر شده و ظرفیت مثانه کم می‌شود و باعث افزایش نیاز به دستشویی رفتن در مادر می‌شود. 

آیا تکرر ادرار در طول بارداری مشکل ساز است؟

تکرر ادرار در بارداری یکی از شکایات شایع مادران است که باعث خستگی و کلافه‌گی شود. اگر تکرر ادرار به جز افزایش تعداد دفعات نیاز به دفع، با علائم دیگری همراه نباشد معمولا جای نگرانی نیست. با رعایت بهداشت فردی و تخلیه به موقع مثانه می‌توان از ایجاد مشکلاتی مانند عفونت ادراری در بارداری پیشگیری کرد. گاهی اوقات مادران از بیدار شدن متعدد در شب برای ادرار کردن شکایت دارند در این مورد توصیه می‌شود مصرف مایعات دراواخر شب را محدود کنند. 

زمان شروع تکرر ادرار در بارداری

تکرر ادرار در بارداری معمولا بین هفته ششم و هفتم بارداری آغازمی شود. گاهی اوقات تکرر ادرار از همان ماه اول بارداری شروع می‌شود که ناشی از تغییرات هورمونی بدن مادر است. ممکن است این سوال بوجودآید که آیا ادرار مکرر نشانه بارداری است؟ علائم و نشانه‌های مختلفی پس ازباردار شدن ایجاد می‌شود که عمدتا به دلیل ترشح هورمون اختصاصی بارداری یعنی هورمون HCG است. که یکی از این علائم ممکن است تکرر ادرار باشد. البته توجه داشته باشید تکرر ادرار نشانه قطعی بارداری نیست. علائم دیگری مانند لکه بینی در بارداری در صورت عقب افتادن پریود هم می‌تواند نشانه دیگری باشد.

تکرر ادرار تا چه زمانی ادامه دارد

تکرر ادرار در بارداری معمولا در هرسه ماهه بارداری دیده می‌شود اما شدت و ضعف آن درماه‌های مختلف بارداری و در هر مادری نسبت به مادر دیگر متفاوت است. ممکن است در سه ماهه دوم مدتی تکرر ادرار وجود نداشته باشد. ولی در هفته‌های آخر بارداری به علت فشار سرجنین روی مثانه تکرر ادرار در مادران شایع است. گاهی اوقات تکرر ادرار شدید در بارداری با بی‌اختیاری ادرار همراه است. در این‌صورت انتظار می رود که پس از گذشت چند هفته از زایمان تکرر ادرار رفع شود.

تکرر ادرار در بارداری هر چند ساعت است؟

به طور متوسط ممکن است افراد بالغ بین 4 تا 10 بار در روز به توالت بروند. البته کمتر یا بیشتر از این تعداد نیز ممکن است طبیعی باشد. معمولا تعداد دفعات دفع ادرار در هر فرد با توجه به عادات قبلی او در حد مشخصی است. اگر این تعداد افزایش یابد خود فرد و اطرافیان متوجه موضوع می‌شوند و موضوع را با پزشک مطرح می‌کنند. پس در جواب این سوال باید بگوییم اگر شما نسبت به قبل نیاز بیشتری به دستشویی رفتن پیدا کرده‌‌اید یعنی دچار تکرر ادرار شده‌اید. این تعداد ممکن است هر چند ساعت یکبار یا حتی هر چند دقیقه یکبار باشد. همچنین ممکن است در تمام بارداری‌ها تکرر ادرار اتفاق نیوفتد و بعضی از بانوان این مشکل را تجربه نکنند یا به صورت خفیف تجربه کنند. 

بررسی تکرر ادرار در ماه‌های مختلف بارداری

تکرر ادرار در دوران بارداری ممکن است در ماه‌های مختلف بارداری ویژگی‌ها، علل و شدت متفاوتی داشته باشد که در ادامه به بررسی این موضوع می‌پردازیم.

تکرر ادرار در اوایل بارداری آغاز می‌شود؟ 

ممکن است برای شما این سوال پیش بیاید که تکرر ادرار در ماه اول بارداری چگونه است؟ تکرر ادرار در اوایل بارداری نیز شایع بوده و حتی در بعضی از بانوان جزء اولین علائم بارداری باشد. ممکن است شما با شروع تکرر ادرار به بارداری شک کنید اما این علامت هیچوقت نمی‌تواند تشخیص بارداری را برای شما قطعی کند. ممکن است بعد از گذشت حدود دو هفته از شروع بارداری، تکرر ادرار نیز در شما شروع شود که دلیل آن علاوه بر مسائل هورمونی می‌تواند افزایش جریان خون به کلیه و افزایش کارکرد و اندازۀ کلیه‌ها باشد. 

تکرر ادرار در ماه ششم بارداری چگونه است؟

در سه ماهۀ سوم کم کم رحم بزرگتر شده و از حفرۀ لگن خارج می‌شود که موجب برداشتن فشار از روی مثانه و کاهش تکرر ادرار در بارداری می‌شود. از طرفی با افزایش اندازۀ جنین و رحم، اثر فشاری رحم روی احشای شکمی مانند مثانه نیز کم کم بیشتر شده و به اثرات هورمونی و افزایش کارکرد کلیه اضافه می‌شود. این موضوع ممکن است با گذشت زمان موجب تشدید تکرر ادرار در بارداری شود. البته در مواردی تکرر ادرار در بارداری با افزایش سن حاملگی کاهش می‌یابد. برخی دانشمندان عقیده دارند با پیشرفت بارداری ممکن است تکرر ادرار کمتر شود. البته این موضوع از نظر علمی اثبات نشده است. 

تکرر ادرار در ماه نهم بارداری نیز وجود دارد؟

در سه ماهۀ دوم ممکن است تکرر ادرار در بارداری کم شود. پس از آن با افزایش اندازۀ رحم و نزدیک شدن به زایمان فشار روی مثانه مجدد افزایش می‌یابد و موجب تشدید دوبارۀ تکرر ادرار در بارداری می‌شود. البته این قانون برای همۀ افراد و همۀ بارداری‌های هر فرد یکسان نیست. همچنین در اواخر بارداری سر جنین وارد حفرۀ لگنی می‌شود که این موضوع خود موجب افزایش فشار روی مثانه و افزایش تکرر ادرار می‌شود. 

 بیماری‌های مربوط به تکرر ادرار

گاهی تکرر ادرار می‌تواند نشانه یک بیماری باشد. به طور مثال زمانی که فرد به دیابت مبتلا است دچار تشنگی و به‌طبع زیاد نوشیدن مایعات شده و در او پرادراری رخ می‌دهد. عفونت مجاری ادراری، اختلالات عصبی و اضطرابی، سنگ های کلیه و مثانه ازجمله بیماری‌های مربوط به تکرر ادرار هستند. گاهی اوقات تکرر ادرار ازعوارض جانبی بعضی داروها مثل کلروتیازید محسوب می‌شود. 

بسیاری از مراجعین باردار از پزشک خود سوال می‌کنند که تکرر ادرار بارداری خطرناکه؟ در جواب این سوال باید بگوییم که تکرر ادرار در بارداری اگر تنها به دلایل ذکرشده؛ یعنی اثرات هورمونی و فشار رحم در حال رشد روی مثانه باشد خطرناک نیست. همچنین تکرر ادرار در بارداری عارضه‌‌ای به دنبال نداشته و بعد از به دنیا آمدن نی نی معمولا برطرف می‌گردد. ممکن است بی‌اختیاری ادراری بعد از زایمان باقی بماند به طوری که با عطسه و سرفه مقداری از ادرار از مثانه خارج شود. این مشکل به علت ضعف عضلات کف لگن بوده و همانطور که ذکر شد با ورزش برطرف می‌گردد و کنترل ادرار آسان‌تر می‌شود. 

اما ببینیم در چه مواردی تکرر ادرار بارداری خطرناکه؟ اگر تکرر ادرار در بارداری به دلیلی غیر از بارداری باشد این موضوع باید پیگیری شود. یکی از رایج‌ترین دلایل تکرر ادرار در بارداری عفونت ادراری است. عفونت ادراری با علائمی مانند سوزش ادرار، بی‌اختیاری ادرار، تکرر ادرار، دفع خون در ادرار، تب و لرز و درد پهلو همراه بوده و نیاز به درمان سریع دارد. اگر عفونت ادراری درمان نشود ممکن است به عفونت کلیه و سیستمیک تبدیل شود. درمان عفونت ادرار در بارداری انواع خاصی از آنتی‌بیوتیک است که برای مادر و جنین عارضه‌ای نداشته باشد. به همین دلیل این داروها حتما باید توسط پزشک و پس از معاینه و بررسی وضعیت شما تجویز شوند.

همچنین ممکن است علت تکرر ادرار وجود سنگ در مجاری ادراری باشد. این موارد ممکن است با علائمی مانند درد در ناحیۀ پهلو، پشت و شکم، خون در ادرار و سوزش ادرار در هنگام دفع همراه باشند. سنگ‌های ادراری توسط سونوگرافی و عکسبرداری تشخیص داده می‌شوند و اگر اندازۀ آنها از مقدار مشخصی بزرگتر بشد باید دفع یا از بدن خارج گردند. 

یکی دیگر از علل تکرر ادرار در بارداری دیابت مادر در دوران بارداری است که با علائمی مانند پرنوشی، پر ادراری، قند خون بالا و افزایش نیاز سلول‌ها به قند خود را نشان می‌دهد. در مواردی که پزشک به دیابت مادر یا دیابت بارداری شک می‌کند، آزمایشات لازم مانند قند خون را برای شما درخواست می‌دهد. به محض تشخیص دیابت بارداری، درمان دارویی باید برای مادر آغاز گردد تا عارضه‌ای او و جنین را تهدید نکند.

رابطه تکرر ادرار در بارداری با جنسیت جنین 

دوران پر فراز و نشیب بارداری با توجه به تغییرات مختلفی که در بدن مادر ایجاد می کند علائم و نشانه‌های مختلفی را به همراه دارد. معمولا بین مردم براساس علائم مادر نظرات متعددی درمورد جنسیت جنین وجود دارد. در مورد تکرر ادرار در بارداری و ارتباط آن با جنسیت جنین تحقیقات علمی کافی وجود ندارد. داشتن تکرر ادرار و شدت آن معیار مناسبی برای تعیین جنسیت جنین نمی‌باشد.

بی‌اختیاری ادرار در بارداری

بی‌اختیاری ادرار در بارداری به صورت نشت ادرار حین خندیدن، سرفه کردن، بلند کردن اجسام سنگین و یا در مسیر رسیدن به دستشویی تعریف می‌شود. در سه ماهه سوم بارداری با افزایش رشد جنین فشار رحم بر روی مثانه بیش‌تر می‌شود. عضلات کنترل کننده خروج ادرار از مثانه تحت تاثیر تغییرات هورمونی مربوط به بارداری، زایمان و همچنین تحمل فشار رحم ضعیف می‌شود و بی اختیاری ادرار بوجود می‌آید. بی اختیاری ادرار ناشی از بارداری بعد از زایمان رفع می‌شود.

برای پیشگیری از نشت ادرار توصیه می‌شود برنامه رفتن به دستشویی خود را تنظیم کنید و نگذارید مثانه بیش از حد پرشود. استفاده از پد بهداشتی جذب کننده ادرار برای ساعاتی در روز مفید است. انجام ورزش KegeI یکی از راه‌های پیشگیری و درمان بی‌اختیاری ادرار است. برای انجام ورزش کگل باید عضلات کف لگن را به طور متناوب به مدت ده ثانیه منقبض کرده وسپس رها کرد. عضلات کف لگن در واقع همان عضلاتی هستند که فرد اگر حین ادرار کردن بخواهد جلوی خروج ادرار را بگیرد سفت می‌کند. خانم‌ها میتوانند روزهای اول با انجام 3 الی 4 مرتبه ورزش کگل را شروع کرده و در روزهای بعد تعداد دفعات انجام آن را افزایش دهند. 

درمان تکرر ادرار در دوران حاملگی

مشکل تکرر ادراردر بارداری را می‌توان با رعایت نکات زیر تا حدی بهبود بخشید:

1. مصرف مایعات حاوی کافئین مثل چای و قهوه محدود شود.
2. مایعات و نوشیدنی‌ها بهتراست در طول روز مصرف شوند و مصرف مایعات در شب و نزدیک به زمان خواب کمتر شود. نکته مهم این است که مادر باردار نباید برای پیشگیری از تکرر ادرار به طور کامل مصرف مایعات خود را محدود کند زیرا کم آبی برای مادر و جنین مشکلاتی را ایجاد می‌کند.
3. هنگام ادرار کردن سعی کنید مثانه را به طور کامل تخلیه کنید. برای این کار سعی کنید موقع ادرار کردن رو به جلو خم شوید.
4. ورزش کردن و انجام تمرینات تقویت کننده عضلات کف لگن مانند ورزش Kegel را فراموش نکنید.

 درمان خانگی تکرر ادرار

تکرر ادرار مثل هر عارضه دیگری با توصیه‌های خانگی و گیاهی قابل درمان است. باتوجه به حساسیت‌هایی که دوران حاملگی دارد استفاده از داروهای گیاهی برای درمان تکرر ادرار بارداری توصیه نمی‌شود. رعایت رژیم غذایی سالم یک نوع درمان خانگی تکرر ادرار محسوب می شود. پرهیز از مصرف مواد غذایی تند، شور و نوشیدنی‌های کافئین دار مثال‌هایی از الگوی تغذیه‌ای سالم برای درمان تکرر ادرار هستند.  

چه زمانی برای تکرر ادرار باید به پزشک مراجعه کرد

اگر علاوه بر تکرر ادرار در  بارداری هنگام ادرار کردن احساس درد یا سوزش دارید، درجه حرارت بدن‌تان بالارفته و تب کرده اید، پشت سرهم نیاز به دستشویی رفتن دارید اما هربار ادرار نتها به صورت چند قطره از بدنتان خارج می شود و یا در ادرارتان خون وجود دارد ممکن است دچار عفونت در سیستم ادراری و تناسلی شده باشید .

توصیه می‌شود در صورت بروز هرکدام از علائم فوق با پزشک خود مشورت کنید و درمان تکرر ادرار بارداری (در صورت همراه بودن با علائم فوق) را جدی بگیرید. عفونت ادراری در صورت عدم درمان می‌تواند عوارضی از جمله زایمان زودرس را به‌همراه داشته باشد.