دفع پروتئین در بارداری چیست؟ علائم، علت و درمان آن

آزمایش ترکیبات موجود در ادرار یکی از بهترین‌ روش‌ها برای اطلاع از سلامت افراد است. ترکیبات تشکیل دهنده ادرار یک فرد بسته به سن، جنسیت، شرایط سلامت، سبک زندگی و ... می‌توانند متفاوت باشند. یکی از ترکیبات موجود در ادرار که می‌تواند خطرناک باشد، وجود پروتئین است. در این مقاله از وبسایت گهواره قصد داریم به طور ویژه در مورد وجود و علائم دفع پروتئین در بارداری بیشتر توضیح دهیم پس در ادامه همراه ما باشید.

علت دفع پروتئین در بارداری چیست؟

قبل از اینکه در مورد علائم و عوارض دفع پروتئین در بارداری توضیح دهیم ابتدا باید ببینیم چرا این اتفاق رخ می‌دهد و آیا این نشانه‌ی یک بیماری است؟ کار کلیه‌ها در دوران بارداری بیشتر از مواقع دیگر است و علاوه بر مواد دفعی بدن شما باید مواد دفعی جنین را نیز دفع کنند و در عین حال مواد لازم و ضروری مانند پروتئین را در بدن حفظ کنند. بنابراین وجود پروتئین در آزمایش ادرار می‌تواند یک نشانه خطر باشد و نشان دهد که کلیه‌ها به درستی کار نمی‌کنند. اگر باردار نباشید دفع پروتئین در ادرار می‌تواند به دلایلی مانند استرس عاطفی یا فیزیکی، کم آبی بدن، تب، قرار گرفتن در معرض دمای شدید و ... رخ دهد.

اما علائم دفع پروتئین در دوران بارداری می‌تواند نشانه‌ی خطرناک‌تری باشد. اگر در آزمایش دفعی که قبل از هفته 20 بارداری وجود پروتئین در تفسیر آزمایش تایید شود، فرد دچار پروتئینوری (وجود پروتئین در ادرار) شده که می‌تواند نشان دهنده عدم سلامت کلیه‌ها باشد. مشکل کلیه لزوماً ارتباطی با بارداری ندارد هرچند که می‌تواند در این دوران تشدید شود اما می‌تواند ناشی از مشکلات دیگری مانند بیماری قلبی، عفونت مانند عفونت ادراری و ... باشد که با توجه به حساسیت دوران بارداری باید بررسی‌های بیشتری در این زمینه انجام شود.

اما اگر نشانه‌های دفع پروتئین در بارداری در جواب آزمایشی که پس از 20 هفته‌ام از مادر گرفته می‌شود دیده شود؛ ممکن است احتمال وجود پره‌اکلامپسی یا مسمومیت بارداری داده شود. این وضعیت با فشار خون بالا مشخص می‌شود که نه تنها می‌تواند باعث آسیب به اندام‌ها، به ویژه کبد و کلیه‌های مادر شود بلکه خطر سقط جنین و زایمان زودرس را نیز به همراه دارد. سندرم HELLP یا همان همولیز، افزایش آنزیم‌های کبدی و تعداد پلاکت کم  نیز مشکلی مشابه و در عین حال شکل شدیدترِ پره اکلامپسی است که یکی از نشانه‌های آن نیز همین وجود علائم دفع پروتئین در بارداری است. بنابراین دفع پروتئین در بارداری خطرناک است و در صورت عدم درمان هرکدام از این بیماری‌ها خطر آسیب جدی به مادر و جنین وجود دارد. برای تفسیر آزمایش دفع پروتئین در بارداری حتماً باید به پزشک مراجعه کنید. 

رنج نرمال دفع پروتئین در بارداری

به طور کلی در زنان باردار دفع پروتئین ادراری تا 250 میلی گرم در روز طبیعی است و بیش از 300 میلی گرم در روز به عنوان پروتئین بالا شناخته می‌شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه می‌توانید یک جلسه پرسش و پاسخ دفع پروتئین در بارداری با پزشک خود داشته باشید.

علائم دفع پروتئین کلیه در بارداری

متاسفانه یکی از مشکلات در مورد این عارضه این است که علائم آن چندان مشخص نیست و شرایط می‌تواند کاملاً عادی به نظر برسد تا جایی که دیگر شما به حالت شدیدی مانند پره‌اکلامپسی مبتلا شده باشید. با این حال در بعضی موارد ممکن علائمی مانند علائم بیماری کلیوی رخ دهد. علائمی مانند:

• تورم در مچ پا، مچ دست یا چشم
• احساس سوزش هنگام ادرار کردن
• تکرر ادرار که رخ دادنش در بارداری بسیار شایع و طبیعی است (در مورد تکرر ادرار در بارداری و جنسیت جنین بیشتر بخوانید)
• کمردرد که می‌تواند به عنوان یکی از نشانه‌های طبیعی بارداری هم باشد
• ادرار کف آلود یا قهوه‌ای / خونی

این علائم نشان می‌دهد که کلیه‌ی شما به درستی کار نمی‌کند که باید بررسی بیشتری شود. اما وجود پره اکلامپسی موضوع جدی‌تر و خطرناکی ست که باید با دقت بیشتری نسبت به علائم آن رفتار کرد. علائم پره اکلامپسی عبارتند از:

• سردرد، به ویژه سردردهای شدید
• تاری دید یا سایر مشکلات بینایی (از دست دادن بینایی، حساسیت به نور)
• درد در شکم (در سمت راست، زیر دنده‌ها)
• حالت تهوع و استفراغ
• تنگی نفس
• کاهش خروجی ادرار

همچنین اگرچه افزایش وزن در دوران بارداری طبیعی است، اما اگر افزایش وزن ناگهانی را تجربه کردید، حتماً به پزشک خود اطلاع دهید. افزایش بیش از چند کیلوگرم در یک هفته یا تورم قابل توجه در دست یا صورت از دیگر علائم هشدار دهنده‌ی وجود پره اکلامپسی است. 

درمان دفع پروتئین در بارداری پگونه است؟

حالا که از علائم دفع پروتئین در بارداری گفتیم نوبت به درمان آن می‌رسد. به طور کلی وجود مقدار کمی پروتئین در ادرار می‌تواند بلامانع باشد و می‌تواند ناشی از تغییر شرایط محیطی مانند وجود استرس و... باشد که در بالا گفته شده و پزشک می‌تواند آن را تحت نظر قرار دهد.  

با این حال در مورد مقادیر بالاتر، انتخاب نوع درمان به علت بروز این اتفاق بستگی دارد. اگر بیماری‌های زمینه‌ای منجر به بروز چنین اتفاقی شده باشند، پزشک می‌تواند شما را تحت نظر قرار دهد که حتی با وجود آن بیماری بتوانید بارداری راحتی داشته باشید. اگر به خاطر عفونت علائم دفع پروتئین از ادرار در بارداری رخ داده باشند، می‌توان تحت نظر پزشک درمان آنتی بیوتیکی را شروع کرد. اگر وجود پروتئین در ادرار به دلیل فشار خون بالا باشد، از داروهای کنترل فشار برای مدیریت شرایط استفاده می‌شود. در صورت وجود سندرم HELLP پزشک می‌تواند از تجویز داروی کورتیکواستروئیدها برای کمک به عملکرد کبد و پلاکت استفاده کند. این داروها باعث پیشروی بارداری می‌شوند تا کودک زمان رشد کافی را پیدا کند. اما در زمانی که مسئله مربوط به پره اکلامپسی باشد شرایط کمی فرق می‌کند.

*کسب اطلاعات بیشتر در مورد پره اکلامپسی و روش‌های درمان آن

به طور کلی پره اکلامپسی شرایط بسیار حساسی است و بسته به وضعیت مادر بهترین درمان پیشنهادی زایمان حتی زایمان زودرس و تحت نظر پزشک است تا نوزاد در محیط خارج از رحم به رشد خود ادامه دهد. اما در بعضی از شرایط سن حاملگی به حدی کمی است که شاید نتوان از این روش درمانی استفاده کرد. آنجاست که تنها پزشک می‌تواند با توجه به شرایط موجود درمان موثر را پیشنهاد دهد. عامل تعیین کننده تکمیل شدن ریه‌های جنینی است که باید توسط پزشک بررسی شود و در صورتی که ریه‌ها بالغ نشده باشند ممکن است نیاز باشد با تزریق دارو، بلوغ آنها را تسریع بخشید. همچنین در بیشتر موارد پزشک به مادر مبتلا به پره اکلامپسی استراحت مطلق می‌دهد که بسته به شرایط مادر می‌تواند در خانه یا بیمارستان باشد. اگر علت بروز علائم دفع پروتئین در ماه آخر بارداری پره اکلامپسی باشد راحت‌تر می‌توان شرایط را مدیریت کرد.

روش‌های جلوگیری از ورود پروتئین به ادرار 

اگرچه به نظر می‌رسد بهترین راه این است که از بروز علائم دفع پروتئین در بارداری جلوگیری کرد، اما متاسفانه در بعضی موارد بخصوص زمانی که علت یک بیماری زمینه‌ای است کار زیادی نمی‌توان برای جلوگیری انجام داد. یا در مورد پره اکلامپسی نیز همینطور است. با این حال، توصیه می‌شود که افراد تا حد امکان اقدامات پیشگیرانه خاصی را قبل از باردار شدن انجام دهند مخصوصاً اگر تجربه‌های تلخی در بارداری قبلی دارند. برای مثال می‌توانید در مورد وزن سالم برای شما با پزشک مشورت کنید یا یک رژیم غذایی حاوی مقدار زیادی پروتئین بدون چربی و سبزیجات داشته باشید تا بتوانید مطمئن شوید که فشار خون‌تان به خوبی کنترل می شود. کنترل فشار خون در این شرایط یک موضوع بسیار مهم و حساس و یک درمان خانگی دفع پروتئین در بارداری است. در صورتی که در بارداری‌های گذشته سابقه پره اکلامپسی، بارداری چند قلویی، فشار خون بالای مزمن یا مشکلات سلامتی مشابه دیگری مانند بیماری کلیوی یا دیابت داشته‌اید ممکن است پزشک برای کنترل شرایط تجویز بعضی داروها مانند آسپرین با دوز پایین را در برنامه‌تان قرار دهد. با این حال شروع این دارو از هفته 12 بارداری به بعد است. درنظر داشته باشید هرگز مصرف هیچ دارویی را در این دوران به صورت خودسرانه شروع یا قطع نکنید.

برای دفع پروتئین در بارداری چه بخوریم؟

در بالا به این سوال پاسخ دادیم که آیا دفع پروتئین در بارداری برای جنین خطرناک است یا خیر. و اکنون که از جدیت این موضوع مطلع شدید لازم است با اتخاذ یک رژیم غذایی مناسب، احتمال بروز آسیب‌ها را به حداقل برسانید. حقیقت این است که همانطور که در بالا نیز توضیح داده شد، کارهای زیادی نمی‌توان انجام داد با این حال مشخص شده که رژیم غذایی با ویژگی‌های زیر می‌تواند کمک کننده باشد:

یک رژیم غذایی غنی از فیبر با میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل، آجیل، دانه‌ها و حبوبات به تنظیم قند خون و کاهش پروتئینوری کمک می‌کند. مطالعات نشان می‌دهد که رژیم گیاهخواری سرشار از سبزیجات و فیبر و پروتئین حیوانی کم پروتئین ادرار را در بیماران دیابتی کاهش می‌دهد. با این حال باید از عوارض رژیم گیاهخواری در بارداری صرف نیز مطلع باشید و برنامه غذایی خود را هوشمندانه بچینید. 

*اطلاع از عوارض رژیم خام گیاهخواری و اصلاح سبک تغذیه‌ای

پیشنهاد می‌شود برای این کار حتماً از پزشک متخصص کمک بگیرید تا همه‌ی مواد مغذی لازم در اختیار جنین قرار بگیرد. همچنین دوری از استرس و استراحت بیشتر نیز می‌تواند برای جلوگیری از احتمال بروز علائم دفع پروتئین در بارداری موثر باشد.