نکات خواب کودک از سه تا شش ماهگی

نکات خواب کودک از سه تا شش ماهگی کمی متفاوت تر از نکات خواب کودک از صفر تا سه ماهگی است. وقتی کودک به سن سه ماه و بیشتر می‌رسد، هم مادر قلق نگهداری کودک را بیشتر و بهتر پیدا کرده است و هم کودک بیشتر با دنیای خارج از رحم سازگار شده است. سه تا شش ماهگی دورانی است که به واسطه افزایش سن کودک، خواب او کمتر شده است؛ البته به نسبت صفر تا سه ماهگی خواب کودک تنها چند ساعت کمتر شده است، اما هماهنگی در عوض او بیشتر شده است. در این سن کودک واکسن دو ماهگی، چهار ماهگی و شش ماهگی را پشت سر گذاشته است و رشد و وزن‌گیری مناسبی را تجربه کرده است. اگر کودک از نوزادی دردهای کولیکی داشته باشد، پایان چهار ماهگی این دردها به حداقل و به نقطه صفر می‌رسد. همین عامل به شدت در خوب خوابیدن نوزاد تاثیر دارد. 

تاثیر و عملکرد خواب باری نوزاد

بر اساس تحقیقات انجام شده و نظر متخصص بر روی انسان و حیوانات، نظریه های زیادی در مورد عملکرد خواب وجود دارد. با این حال، دلیل واقعی خوابیدن‏ همانند رویاهای‏مان که راز هستند، به‏ صورت یک راز باقی مانده است؛ اما ما در مورد اثرات نامطلوب خواب ناکافی برای انسان‏ها از جمله کودکان اطلاعاتی داریم. ‏ذکر شده که خواب ناکافی در کودکان منجر به اختلال در عملکرد چندین سیستم به ویژه سیستم عصبی مرکزی مغز می‏شود. این تعجب آور نیست زیرا خواب یکی از عملکردهای مغز است. تأثیر بر سیستم عصبی مرکزی شامل تأثیر بر رفتار، هیجان، خلق و خو و عملکردهای عصب شناختی است.

سیستم دیگری که می تواند تحت تأثیر نامطلوب قرار گیرد سیستم قلبی عروقی است که در آن خواب ناکافی می تواند منجر به فشار خون ریوی یا و نارسایی قلبی شود. کودکان مبتلا به خواب ناکافی شدید نیز ممکن است دچار تأخیر در پیشرفت و مراحل رشدی شوند. مطالعات همچنین ارتباط خواب ناکافی را با ابتلا به دیابت نوع 2 نشان داده‏ اند. خواب ناکافی همراه با رژیم غذایی و محیط، در شیوع چاقی نقش داشته است.

منظور از خواب ناکافی چیست

براساس نظر متخصص خواب ناکافی در کودکان می‏تواند به صورت حاد یا مزمن ظاهر شود. خواب ناکافی می تواند به شکل کمیت ناکافی (مدت زمان)، کیفیت ضعیف خواب یا هر دو ایجاد می شود. کمیت خواب و کیفیت خواب حوزه های اصلی خواب هستند و هر دو باید کافی باشند تا از کمبود خواب جلوگیری شود. آنها به طور پویا به هم مرتبط هستند و بر یکدیگر تأثیر می‏گذارند. عوامل یکسانی می‏توانند بر هم کیفیت هم کمیت خواب اثر بگذارند. با این حال، کیفیت خواب ممکن است بیشتر از کمیت خواب اهمیت داشته باشد.

مدت زمان خواب تابعی از سن است. کودکان در سنین مختلف به مدت زمان خواب متفاوتی نیاز دارند . درمقابل، کیفیت خواب زمانی است که فرد هنگام بیدار شدن احساس شادابی (سرحال بودن) کند. 

تحقیقات محدودی وجود دارد که به‌‏طور ویژه بر کیفیت خواب کودکان تمرکز دارد، زیرا توانایی بیان کودکان به دلیل سن‏شان محدود است. احساس کودکان توسط والدین و براساس رفتار کودکان گزارش و تفسیر می‏شود. از این رو نمی‏توان سایر دلایل به‏وجود آورنده علائم و نشانه ‏های خواب ناکافی در کودکان را رد کرد.

دلایل متعددی به طور مستقیم یا غیرمستقیم بر کیفیت خواب تأثیر می‌گذارند. این عوامل می تواند شامل ژنتیک، مسائل والدین یا مراقبین، عادات خواب، تأثیرات محیطی از جمله قرار گرفتن بیش از حد در معرض صفحه نمایش، اختلالات خواب و مشکلات روانشناختی و پزشکی باشد. که در ادامه بیشتر در موردشان توضیح خواهیم داد.

نشانه های خواب ناکافی کودک

براساس نظر متخصص نشانه ‏های خواب ناکافی شامل خواب آلودگی مداوم یا پرخوابی مانند خوابیدن در زمان و مکان نامناسب، بی حالی و احساس خستگی مداوم، ناتوانی در تمرکز و کاهش تمرکز، بدتر شدن عملکرد مدرسه، ضعف در اجتماعی شدن، رفتار بیش فعالانه و اعتماد به نفس پایین است.

علائم محتمل دیگری نیز وجود دارد از جمله پاسخ حرکتی کند به محرک‏ها، تحریک‏ پذیری و بی‏قراری، خروپف، بیداری شبانه، بی‏خوابی، فشار خون بالا، مشکل تنفسی، تنگی نفس، افزایش وزن بیش از حد و یا عدم افزایش وزن، حرکت غیر طبیعی در هنگام خواب و راه رفتن یا صحبت کردن در هنگام خواب.

دلایل خواب ناکافی کودک

براساس نظر متخصص دلایل زیر میتوانند منجر به خواب ناکافی نوزاد شوند.

ژنتیک

این که چگونه و تا چه حد ژن، خواب فرد را تنظیم می‏کند هنوز به‏ طور کامل درک نشده است. برخی مطالعات نشان می‌دهد که ژن‌ها ممکن است با تأثیرگذاری بر برخی ویژگی‌های خواب مانند مدت زمان خواب و بی‌خوابی، تأثیر مستقیمی بر کیفیت خواب داشته باشند. مدت زمان خواب مورد نیاز ممکن است توسط ژنتیک فرد کنترل شود. با این حال پژوهش روی دوقلوها نشان داد که ژن‏ها ممکن است به اندازه محیط تأثیرگذار نباشند.

ژن همچنین در بیماری‏هایی که دارای برتری ژنتیکی هستند مانند بیماری‏هایی مانند آسم، آلرژی یا اگزما به‏ طور غیرمستقیم نقش دارد. کودکانی که دارای این شرایط هستند، به دلیل علائم جسمانی مداومی که در طول خواب تجربه می کنند، کیفیت خواب پایینی دارند.

والدین یا مراقبین

براساس نظر متخصصین والدین رابطه بسیار صمیمی با فرزندان خود دارند و این یک رابطه متقابل است. والدین و فرزندان می توانند بر عادات خواب یکدیگر تاثیر بگذارند. والدین نه تنها از بُعد جسمی از کودک مراقبت‏ می ‏کنند، بلکه از لحاظ عاطفی نیز از فرزندان خود حمایت می کنند.

اقدامات والدین در مدیریت رفتار فرزندان، زمان، قرار گرفتن در معرض نمایشگر و همچنین خواب فرزندانشان بسیار مهم است. رفتار والدین به شروع خواب و حفظ خواب به ویژه در کودکان خردسال کمک می‏کند. هر چه کودکان کوچکتر باشند، بیشتر به والدین خود وابسته هستند. این وظیفه والدین است که بهداشت خواب خوب را در اسرع وقت به فرزندان خود آموزش دهند و محیطی مساعد برای خواب ایجاد کنند. کودکانی که والدین آگاهی دارند، عادات خواب سالم‏تری دارند.

والدینی که در مورد خواب اطلاعات بیشتری دارند، دارای وضعیت اجتماعی-اقتصادی بالاتری هستند و سطح تحصیلات بالاتری دارند، بیشتر احتمال دارد که زمان خواب زودتر، زمان‌ زودتر بیدار شدن و روتین خواب ثابت‌تری را در کودکان‏شان گزارش کنند که حاکی از داشتن کیفیت خواب بهتر است.

مشارکت والدین در مدیریت اکثر مشکلات خواب فرزندان‏شان بسیار مهم است. عدم مشارکت کافی والدین در درمان مشکلات خواب فرزندانشان منجر به تداوم این مشکلات می شود و در نهایت می‏تواند کیفیت خواب کودکان را تحت تاثیر قرار دهد.

برخی از مطالعات نشان داده ‏اند که مشکلات پزشکی والدین، مشکلات خواب و وضعیت روحی والدین می‏تواند بر خواب فرزندان آنها تأثیر بگذارد. گفته شده است که افسردگی در والدین، می‏تواند منجر به خواب ناکافی در فرزندان آنها شود. برخی رفتارها در والدین، مانند مشاجره و دعوای مکرر والدین می‏تواند مشکلات عاطفی را در فرزندان ایجاد کند که منجر به اختلال در کیفیت خواب کودک می شود.

اختلالات خواب و مشکلات پزشکی

براساس نظر متخصصین بسیاری از اختلالات خواب کودکان را درگیر می کند و می تواند بر کیفیت خواب آنها تأثیر بگذارد. به طور مشابه، کیفیت پایین خواب نیز ممکن است باعث تشدید و تداوم اختلالات خواب در کودکان شود.

این اختلالات خواب شامل مشکل تنفس اختلال خواب مانند سندرم آپنه انسدادی خواب یا سندرم هیپوونتیلاسیون خواب، پاراسومنیا، اختلال ریتم شبانه روزی خواب و بیداری، اختلال حرکات ریتمیک مربوط به خواب، شب ادراری مرتبط با خواب، مقاومت قبل از خواب و حرکت پاهای بی قرار است. این اختلالات می توانند تأخیر خواب را افزایش داده و مدت خواب را کاهش دهند، بیداری مکرر و بدنبال آن خواب منقطع، نوسان در مراحل خواب، کاهش کیفیت خواب و همچنین ایجاد تغییرات در جریان خون مغز در طول خواب شوند.

وضعیت پزشکی خود کودکان می تواند بر کیفیت خواب آنها تأثیر بگذارد. در کودکان مبتلا به شرایط حاد پزشکی، تأثیر بر کیفیت خواب آنها به شدت بیماری بستگی دارد و معمولاً یک رویداد موقتی است. اکثر کودکان با برطرف شدن بیماری حاد بهبود می یابند. اما در بیماری های مزمن، ممکن است کیفیت خواب ضعیفی داشته باشند.

این امر در شرایطی مانند آسم ضعیف کنترل شده، رینیت آلرژیک یا درماتیت آتوپیک مشهود است. کودکان مبتلا به درد مزمن مانند آرتریت روماتوئید نوجوانان و کودکان مبتلا به بیماری های مرتبط با سرطان نیز ممکن است کیفیت خواب ضعیفی داشته باشند. بسیاری از آنها در شروع و ادامه پیدا کردن خواب مشکل دارند. کودکان مبتلا به اختلالات روانشناختی مانند اضطراب، استرس و نگرانی نیز مشکلاتی را در طول خواب تجربه می کنند.

کودکان مبتلا به اختلالات طیف اوتیستیک و اختلال کم توجهی بیش فعال، کیفیت خواب پایینی را تجربه می کنند و این جزء جدایی ناپذیر این اختلالات است. از این رو درمان این اختلالات، مشکلات خواب آنها را کاهش می دهد. 13 درصد از کودکان فلج مغزی دارای نمره غیرطبیعی کل و 40 درصد دیگر حداقل یک نمره غیرطبیعی در یکی از حوزه های مقیاس اختلال خواب دارند. تعداد قابل توجهی از کودکان در این گروه مشکلات خواب دارند.

یک مطالعه طولی اخیر نشان داد که کیفیت خواب در کودکان در طول اپیدمی COVID-19 تحت تأثیر قرار گرفت. در مرحله اولیه قرنطینه به دلیل تغییر ناگهانی در رفتار و هنجار اجتماعی به طور قابل توجهی، کیفیت خواب را تحت تأثیر قرار داد.

عادت خواب، محیط خواب و داروها

عادات خواب خوب باید از دوران نوزادی القا شود و باید بخشی اساسی از رشد کودک باشد. تعداد قابل توجهی از نوزادان مبتلا به مشکلات خواب، زمانی که به سن پیش دبستانی می رسند همچنان دچار مشکلات خواب هستند.

محققین ارتباط بین مشکلات خواب در کودکان نوپا در سن 18 ماهگی با اختلالات رفتاری و عاطفی در سن 5 سالگی  را نشان داده اند. پیروی از عادات و شیوه های مناسب برای خواب می تواند مشکلات خواب را در کودکان کاهش دهد.

عادات مناسب خواب شامل روتین خواب ثابت، اجتناب از فعالیت های فعال و محرک قبل از خواب، استفاده از تختخواب برای خوابیدن (استفاده از فضای ثابت برای خواب)، رعایت زمان خواب و بیداری ثابت و تفاوت بین الگوهای خواب در روزهای هفته و آخر هفته قابل قبول باشد. اینها کیفیت خواب را ارتقا می دهند.

عادات خواب باید متناسب با سن باشد. کودکان باید در محیطی مناسب برای خواب بخوابند. این محیط به دمای مناسب، روشنایی مناسب و حداقل صدای مزاحم نیاز دارد. افزایش تاخیر در شروع خواب و یک اتاق پر سر و صدا و نه به خوبی تاریک، پیش بینی کننده افزایش احتمال مشکلات خواب در کودکان است.

به طور کلی، کودکان به ویژه آنهایی که مشکلات خواب دارند، باید قبل از خواب از هرگونه محرک اجتناب کنند. نوشیدنی یا غذای حاوی کافئین نباید چند ساعت قبل از خواب مصرف شود. از مصرف بسیاری از داروهایی که بر سیستم عصبی مرکزی و برنامه خواب تأثیر می گذارند باید اجتناب شود. 

قرار گرفتن در معرض صفحه نمایش

زمان صفحه نمایش به معنای قرار گرفتن طولانی مدت در معرض چندین دستگاه مانند تلفن همراه، تبلت، تلویزیون، مانیتور کامپیوتر و کنسول های بازی است. این یک پدیده جهانی است.

عدم استفاده از دستگاه های بدون صفحه نمایش در فعالیت های روزمره بسیار دشوار و تقریبا ناممکن است. خواب تحت تأثیر استفاده بیش از حد از نمایشگر قرار می گیرد و باعث محدودیت خواب می شود. زمان اختصاص داده شده برای خواب برای تعامل با این صفحه نمایش ها استفاده می شود و این عمل بر چرخه بیداری و خواب تأثیر می گذارد. نور صفحه نمایش مغز را تحریک می کند و تولید ملاتونین را سرکوب می کند و در نتیجه تاخیر خواب افزایش می یابد (شروع خواب را عقب می‏اندازد). وجود تلویزیون در اتاق خواب برای یک خواب سالم و کافی مناسب نیست.

همه نکات خواب کودک از سه تا شش ماهگی

• میزان خواب نوزاد در این سن در یک دوره 24 ساعته در مجموع 15 تا 16 ساعت می‌خوابند. 

• در این بازه سنی کودک بیشتر از خواب روزانه به خواب شبانه نیاز دارد.
• برای نوزاد شیرخوار یک بار شیردهی در شب با چراغ خاموش در این بازه سنی کافی است. 
• در هنگام شب سروصدا نکنید، با نوزاد بازی نکنید و حرف نزنید. فقط ارتباط چشمی داشته باشید. به این ترتیب خواب نوزاد مختل نمی‌شود و می‌توانید راحتتر او را بخوابانید.
• بعد از خواباندن نوزاد و تنها گذاشتن او می‌توانید یکی از لباس‌های مادر نوزاد را در کنار او بگذارید تا در صورت بیدار شدن با بوی تن و لباس مادر آرامش پیدا کند و مضطرب نشود. 
• الگوی خواب کودک در این بازه سنی منظم تر شده است. 
• از ماه چهارم کم کم خواب کودک منظم می‌شود.
• یادآوری می‌کنیم که کودکان به سبک زندگی پدر و مادر خود عادت می‌کنند. 
• حتما برنامه مشخصی را برای خواب کودک تدوین و دنبال کنید. 
• هر شب در یک ساعت مشخص و با یک برنامه مشخص کودک را بخوابانید. 
• نیم ساعت زودتر کودک را برای خواب شبانه آماده کنید تا به موقع بخوابد. 
• در این سن بیشتر وعده‌های غذایی کودک در شب قطع شده است؛ اما هنوز برای اجرای یک الگوی خواب سفت و سخت شبانه زود است. 
• الگوی خواب کودک در این سن با سبک زندگی خانواده هماهنگ می‌شود.
• این بازه سنی بهترین زمانی برای آموزش خواب درست و به موقع به کودک است. 
• توجه داشته باشید که کودک باید برای آموزش خواب آماده باشد. 
• کودکان در این بازه سنی می‌توانند چند ساعت متوالی در طول شب بخوابند. 
• پایان شش ماهگی زمان مناسبی برای حذف شیر شب از برنامه خواب و برنامه زندگی کودک است. 
• در این سن یادگیری مهارت غلت خوردن و نشستن می‌تواند باعث بیدار شدن کودک از خواب شود.
• برخی متخصصان معتقدند پایان شش ماهگی زمان مناسبی برای جدا کردن جای خواب کودک است.
• قصه خواندن و لالایی خواندن برای کودک را فراموش نکنید. او را به یک لالایی خاص عادت بدهید. 

*موثرترین درمان خانگی بی خوابی کودکان چیست

خواب زیاد نوزاد سه ماهه تا شش ماهه

میزان خواب نوزادان در این سن یک محدوده‌ی تقریبی براساس جدول خواب کودک است و از کودکی به کودک دیگر تفاوت دارد. اما اگر کودک شما بیش از این محدوده بخوابد (یعنی بیش از 17 ساعت) ممکن است نیاز به واکاوی علت آن باشد. علت خواب زیاد نوزاد سه ماهه تا شش ماهه چیست؟ دلایل زیادی برای خواب آلودگی و خواب زیاد وجود دارد:

• جهش رشدی
• بیماری‌های عفونی
• بیمارهای جزئی مانند سرماخوردگی
• انجام واکسیناسیون
• تغذیه‌ی ناکافی یا نوسان قند خون

اما سوال مهم این است: آیا خواب زیاد نوزاد خطرناک است؟ پاسخ به این سوال به واکاوی علت نیاز دارد. گاهی این علت یک علت موقت است که بعد از برطرف شدنش، الگوی خواب کودک به حالت عادی برمی‌گردد اما گاهی علت خطرناکی در پس این خواب زیاد وجود دارد که نیاز به رسیدگی دارد. اگر خواب زیاد کودکتان یک موضوع همیشگی ست، حتماً در مورد آن با پزشک مشورت کنید. 

مدیریت خواب کودک

تشخیص علائم و نشانه های کم خوابی برای پزشکان بسیار مهم است. بسیار مهم است که تاریخچه دقیقی برای شناسایی علائم و نشانه ها پرسیده شود. این تاریخچه شامل تاریخچه خواب، عادات غذایی، وضعیت مدرسه و روابط اجتماعی، تاریخچه پزشکی، برنامه ورزشی، فعالیت های روزانه، مسائل خانوادگی و والدینی، مصرف دارو یا هر نوع محرک قبل از خواب، سوء مصرف مواد و مهمتر از آن زمان تماشای صفحه نمایش است. همه این اطلاعات برای شناسایی مشکلات خواب احتمالی در کودک بسیار مهم است. 

در بسیاری از موارد، یک شرح حال دقیق برای شناسایی عوامل مؤثر بر کیفیت خواب و تشخیص این اختلال نیاز است. ضروری است درمان کودک همزمان با مشاوره والدین و متناسب با تشخیص و سن بیمار برنامه ریزی شود. روش های عملی برای کاهش عوامل مانند بهبود آموزش والدین در مورد خواب کودکان، معرفی بهداشت خواب خوب، دستکاری محیط خواب، کنترل و درمان بیماری های مزمن، استفاده صحیح از وسایل، اصلاح رفتار باید مورد توجه قرار گیرد. 

خواب نوزاد از چند ماهگی تنظیم می‌شود

از این نظر سه تا شش ماهگی یک سن عطف محسوب می‌شود زیرا در این سن است که خواب کودک به یک ثبات می‌رسد و او می‌تواند بیش از 5 ساعت بخوابد. این دوره‌ی سنی در واقع به عنوان دوره‌ای از سن نوزاد نام برده می‌شود که در آن خواب کودک تنظیم می‌شود.

کلام آخر

نکات خواب کودک از سه تا شش ماهگی به دلیل افزایش سن کمی کلی‌تر و جامع‌تر است؛ زیرا خوابیدن کودک الگوی بهتری پیدا کرده است و کودک بیشتر با دنیای خارج از رحم سازگار شده است. در هر صورت به یاد داشته باشید که رفتار مادر باردار در دوران بارداری به شدت و مستقیما روی جنین تاثیر می‌گذارد. مادرانی که عادت دارند تا دیر وقت بیدار بمانند و دیرتر از حد معمول از خواب بیدار شوند، در حقیقت الگوی خواب غلط و پر تنشی را به کودک خود یاد می‌دهند. در مقابل مادرانی که ساعت مشخصی از شب (10 تا 11 شب) به رختخواب می‌روند و می‌خوابند و صبح نیز در محدوده 7 تا 8 یا نهایتا 9 صبح از خواب بیدار می‌شوند، به طور جدی الگوی خواب مناسبی را از دوران جنینی برای کودک خود تنظیم می‌کنند. بنابراین لازم است نه تنها از بدو تولد، بلکه از دوران بارداری به فکر تنظیم خواب کودک خود باشید.