آپنه یا وقفۀ تنفسی نوزاد در خواب | انواع و علائم آن

چالش‌های مختلفی می‌تواند بر سر راه تنفس نوزاد قرار داشته باشد. نفس نفس زدن نوزاد در خواب، تنفس بیش از حد عمیق،قطع تنفسی و ... همگی ممکن است مادران را نگران کنند. بسیاری از آنها بیان می‌کنند وقتی قرار است نوزادم بخوابد مدام نگران این مشکلات تنفسی هستم. یکی از مشکلات تنفسی بسیار رایج در کودکان آپنه است که باید فوراً به آن رسیدگی شود. آپنه یا وقفۀ تنفسی نوزاد در خواب نوعی اختلال جدی است که در طی آن تنفس نوزاد به طور مکرر قطع می‌شود. در صورتی که این اختلال درمان نشود، می تواند به عوارض جدی مانند ضربان قلب نوزاد کند و رشد ضعیف منجر شود. (در مورد علت ضعیف بودن ضربان قلب جنین در این مقاله بیشتر بخوانید.) هر نوزادی می تواند دچار آپنه خواب شود، اما در نوزادانی که زودتر به دنیا آمده اند این اختلال بسیار شایع تر است. آپنه یا وقفۀ تنفسی نوزاد در خواب در نوزادانی که قبل از 37 هفته بارداری متولد شده اند، را آپنه نوزاد نارس می نامند در حالی که وقفه تنفسی در خواب در نوزادانی که در 37 هفته یا بعد از آن متولد شده اند، با نام آپنه نوزادی شناخته می شود. هرچه نوزاد نارس تر باشد، احتمال ابتلای او به آپنه خواب نیز بیشتر می‌شود. سندروم داون (DS) و سایر بیماری‌های مادرزادی كه بر روی مجاری تنفسی فوقانی تأثیر می گذارند، آپنه یا وقفۀ تنفسی نوزاد در خواب را افزایش می‌دهند در گذشته، کارشناسان پزشکی بر این باور بودند که آپنه یا وقفۀ تنفسی نوزاد در خواب با خطر بیشتر ابتلا به سندرم مرگ ناگهانی نوزادان (SIDS) مرتبط است، اما تحقیقات متعددی در طول دو دهه گذشته انجام شده، شاهد چنین ارتباطی نبوده‌اند.

انواع آپنه خواب نوزادان

به طور کلی سه نوع آپنه یا وقفۀ تنفسی نوزاد در خواب وجود دارد:

• آپنه خواب انسدادی (OSA): این نوع آپنه یا وقفۀ تنفسی نوزاد در خواب، در اثر انسداد در مجاری تنفسی فوقانی ایجاد می شود. تند نفس کشیدن کودک در سرماخوردگی به این خاطر رخ می‌دهد.
• آپنه خواب مرکزی (CSA): در این نوع آپنه خواب هیچ انسدادی رخ نمی‌دهد، اما مغز به عضلات برای تنفس سیگنال دهی کند.
• آپنه خواب ترکیبی (Mixed): این نوع وقفه تنفسی ترکیبی از آپنه خواب انسدادی و مرکزی است. گاهی علت دل زدن نوزاد در خواب می‌تواند همین باشد.

جالب است بدانید که آپنه خواب مرکزی اغلب رایج ترین نوع وقفه تنفسی در نوزادان رسیده و نوزادان نارس بزرگتر است، این در حالی است که نوزادان نارس کوچکتر معمولاً دچار آپنه خواب ترکیبی می‌شوند. آپنه خواب انسدادی نیز در کودکان یک ساله یا بزرگتر اتفاق می‌افتد.

*در این مقاله بخوانید سندرم داون از چند ماهگی قابل تشخیص است

با اپلیکیشن گهواره، هر هفته در جریان تغییرات و نیازهای کودکت قرار بگیر.هر روز یک پیام مشاور متناسب با سن کودکت دریافت کن. قد و وزن کودکت رو هر ماه وارد کن تا بهت بگیم رشد کودکت مناسب هست یا نه.

نصب اپلیکیشن گهواره

چه عواملی باعث بروز آپنه یا وقفۀ تنفسی نوزاد در خواب می شوند؟

نارس بودن ساقه مغزی (که مسئولیت تنظیم تنفس را بر عهده دارد) یا انسداد مجاری تنفسی فوقانی اغلب مسئول بروز آپنه یا وقفۀ تنفسی نوزاد در خواب هستند. علل احتمالی دیگر عبارتند از:

• خونریزی در مغز
• قرار گرفتن در معرض داروها یا سموم
• نقص مادرزادی
• عفونت
• بیماری تنفسی
• مشکلات دستگاه گوارش (مانند ریفلاکس)
• عدم تعادل در شیمی بدن (مانند مقادیر نادرست کلسیم یا گلوکز)
• مشکلات قلب یا عروق خونی

علائم آپنه خواب در نوزادان

برخی از نوزادان مبتلا به آپنه خواب معمولا به مدت 20 ثانیه یا بیشتر در طول خواب تنفس شان متوقف می شود. اغلب، تنفس صدادار نوزاد به عنوان یکی از بارزترین علائم آپنه در انواع خواب نوزاد عنوان می شود. این در حالی است که برخی دیگر مدت زمان کمتری با توقف تنفس درگیر می شوند یا علائم دیگری نظیر رنگ پریدگی نوزاد یا کبودشدگی را بروز می‌دهند.

سایر علائم آپنه خواب نوزاد شامل موارد زیر است:

• خرخر مکرر
• مشکلات تنفسی در طول شب
• خواب آلودگی در طول روز
• مشکلات مربوط به توجه
• مشکلات رفتاری

اگر در بررسی تنفس کودک هنگام خواب متوجه هر یک از این علائم شدید، در سریع‌ترین زمان ممکن به پزشک متخصص اطفال مراجعه کنید.

تنگی نفس نوزاد هنگام شیر خوردن

البته یکی دیگر از انواع آپنه در زمان خواباندن نوزاد نیست و در زمان شیرخوردن رخ می‌دهد. علت بند آمدن نفس نوزاد هنگام شیر خوردن، شیوه‌های اشتباه شیردهی ست. این شرایطی است که سینه روی مجاری تنفسی نوزاد را مسدود می‌کند یا زمانی رخ می‌دهد که بینی‌ها به دلایل مختلفی گرفته‌اند و در نتیجه با درگیر شدن دهان، امکان تنفس دهانی از بین می‌رود. برای جلوگیری از این شرایط هم از شیوه‌های درست برای تغذیه‌ی شیرخوار خود استفاده کنید و هم تنفس او را در هنگام شیر خوردن بررسی کنید.

آپنه یا وقفۀ تنفسی نوزاد در خواب چه خطراتی دارد؟

آپنه در نوزادان می تواند عوارض جدی ایجاد کند و در موارد نادر می تواند کشنده باشد، به خصوص اگر نوزاد قبل از هفته 28 بارداری متولد شده باشد. همزمان با متوقف کردن تنفس نوزاد، سطح اکسیژن موجود در خون نوزاد کاهش و سطح دی اکسید کربن افزایش می یابد. علاوه بر این، ممکن است وقفه تنفسی موجب افت شدید ضربان قلب نوزاد شده یا باعث شود که هوشیاری خود را از دست بدهد و نیاز به احیا دارد.

آپنه یا وقفۀ تنفسی نوزاد در خواب چگونه تشخیص داده می‌شود؟

در صورتی که پزشک به آپنه خواب در نوزاد مشکوک شود، برای تشخیص آپنه خواب معاینه جسمی و آزمایشات مختلفی از جمله اندازه گیری میزان اکسیژن موجود در خون او و نظارت بر تنفس و ضربان قلب وی را انجام می دهد. در مواردی ممکن است نیاز باشد اشعه ایکس گرفته شود.

برای آزمایش های بیشتر ممکن است پزشک شما را به یک متخصص خواب، یک متخصص ریه یا یک متخصص آپنه ارجاع دهد.

آزمایشی که معمولاً برای تشخیص آپنه خواب استفاده می شود، پلی مونوگرام نامیده می شود. این یک روش بدون درد است که در یک آزمایشگاه خواب تحت نظر تکنسین های آموزش دیده انجام می شود. این آزمایش بر امواج مغزی نوزاد، حرکات چشم، تنفس و میزان اکسیژن موجود در خون او نظارت می کند.

آپنه یا وقفۀ تنفسی نوزاد در خواب چگونه درمان می شود؟

 درمان آپنه خواب در نوزاد تا حدود زیادی به شدت آن وابسته است. گاهی ممکن است در این شرایط پزشک برای پیگیری تنفس و ضربان قلب نوزاد یا تجویز داروهایی برای تحریک سیستم عصبی مرکزی، از یک مانیتور آپنه خانگی استفاده کند.

برخی از کودکان مبتلا به آپنه خواب انسدادی نیاز به استفاده از دستگاه فشار جریان هوای همواره مثبت (CPAP) دارند که با دمیدن هوا به داخل بینی از طریق ماسک در هنگام خواب، مجاری هوایی را باز نگه می دارد. نکته حائز اهمیت در این مورد، اینکه دستگاه CPAP معمولاً علائم آپنه خواب مرکزی را تسکین نمی دهد.

خوشبختانه، نوزادان مبتلا به آپنه خواب به ندرت از عوارض طولانی مدت ناشی از این عارضه که معمولاً با بالغ شدن کودک به خودی خود از بین می روند، برخوردار هستند.

در هنگام مشاهده آپنه یا وقفۀ تنفسی نوزاد در خواب چه کنیم؟

از آن جایی که نوزادان اغلب الگوی تنفسی منظمی ندارند، ممکن است گاهی متوجه تغییرات تنفس در فرزندتان شوید و این موضوعی طبیعی است، اما یکی از نکات مهم در حفظ ایمنی خواب نوزاد این است که در صورتی که نوزاد شما علائم گفته شده در قسمت بالا را دارد، سعی کنید به آرامی او را لمس کرده و کمی تکان بدهید، در صورتی که واکنش نشان نداد ممکن است در حال تجربه آپنه باشد، در این شرایط اگر طریقه استفاده از دستگاه CPR را از پزشک آموخته‌اید، فوراً درمان اضطراری را آغاز کنید و شخص دیگری را برای کمک اورژانس صدا بزنید. اگر با نوزاد خود تنها هستید، CPR را به مدت دو دقیقه اداره کنید، سپس برای کمک با اورژانس تماس بگیرید و دوباره CPR را از سر بگیرید تا زمانی که کمک از راه برسد. 

و اما سخن پایانی ...

خواب نوزاد یکی از مهم ترین مراحل رشد او محسوب شده و طبق تحقیقات انجام شده در این زمینه، رشد سیستم عصبی مرکزی نوزاد اغلب در هنگام خواب صورت می‌گیرد. حال با توجه به اهمیت خواب آرام و مفید، اگر متوجه شدید که فرزندتان از علائم آپنه یا وقفۀ تنفسی نوزاد در خواب رنج می برد، هرچه زودتر با پزشک متخصص اطفال مشورت کرده و درصدد درمان آپنه خواب برآیید.