علت رنگ‌پریدگی دست و پای نوزاد و درمان آن
نگران رنگ‌پریدگی پوست دست و پای نوزاد خود شده‌اید؟ شاید رنگ طبیعی پوست نوزاد شما هم تغییر کرده و دغدغه رنگ‌پریدگی نوزاد دوماهه خود را دارید. بسیاری از والدین سوالاتی را در مورد علت رنگ‌پریدگی دست و پای نوزاد و درمان رنگ‌پریدگی پوست از پزشکان می‌پرسند. در این مقاله به توضیح علت رنگ‌پریدگی دست و پای نوزاد و توضیحات جانبی پیرامون این مسئله می‌پردازیم.
رنگ پریدگی دست و پای نوزاد چگونه است؟
رنگ طبیعی پوست نوزاد با توجه به نژاد او متفاوت است. اما در بیشتر نوزادان ایرانی صورتی و گلبهی کمرنگ است. اثری از زردی و کبودی هم در آن دیده نمی‌شود. رنگ‌پریدگی دست و پای نوزاد به حالتی اطلاق می‌شود که در آن دست‌ها و پاها، همه یا یکی از آن‌ها، رنگ طبیعی خود را برای مدتی از دست داده و کمرنگ شوند. رنگ پریدگی نوزاد ممکن است در یک سمت یا هر دو سمت بدن رخ دهد. گاهی در ادامه رنگ-پریدگی نوزاد دست‌ها و پاها کبود یا آبی می‌شوند.
*علت ترک لب کودکان چیست و چه باید کرد
رنگ پوست نوزاد به چه عواملی بستگی دارد؟
رنگ پوست نوزاد شما به عوامل مختلفی بستگی دارد.
- ژنتیک نوزاد؛ همان میزان ملانین موجود در پوست
- میزان خون در گردش در پوستی نوزاد
- ضخامت پوست نوزاد
- میزان زردی نوزاد در بدو تولد
علت رنگ‌پریدگی دست وپای نوزاد چیست؟
علت رنگ‌پریدگی صورت و دست و پای نوزاد بسیار متفاوت است. برخی علل آن بسیار شایع هستند اما علل دیگر بسیار ناشایعند. اما می‌توانند تهدید‌کننده زندگی باشند. در ادامه به توضیح اصلی ترین علت رنگ پریدگی کودکان می‌پردازیم:
1. لباس تنگ
احتمالا شایع‌ترین علت رنگ پریدگی نوزاد لباس تنگ است. لباس تنگ جریان خون نوزاد را به دام می‌اندازد و سبب بی‌رنگ شدن اندام‌های انتهایی نوزادان مثل دست و پاها می‌شود. این بی‌رنگ‌شدگی به‌دلیل نرسیدن اکسیژن کافی به اندام به‌مرور تبدیل به کبودی می‌شود. در بیشتر موارد علت کبودی بدن کودکان همین موضوع است.
2. کاهش حجم خون
ازدست‌دادن آب بدن یا خون یکی از عوامل کاهش فشار خونو در نتیجه رنگ‌پریدگی دست و پا نوزاد و صورت و چهره اوست. شایع‌ترین دلیل ازدست‌دادن خون تصادفات و حوادث هستند. اسهال، استفراغ، استفراغ نوزاد از بینی و عدم تغذیه صحیح از مهم‌ترین دلایل کاهش آب بدن در نوزادان هستند که به همین دلیل سوال برخی والدین این است که بعد از استفراغ نوزاد چه کنیم.
3. کم‌خونی در نوزادان
یکی از مهم‌ترین علل رنگ‌پریدگی دست و پای نوزاد کم‌خونی نوزاد در بدو تولد یا اندکی پس از تولد است. نوزادان به دلایل مختلفی ممکن است با کم‌خونی به‌دنیا بیایند. این علل عبارتند از؛
- نوزادان نارس
- عدم تطابق گروه خونی مادر و نوزاد
- کم‌خونی طبیعی نوزاد در چند ماه اول زندگی
- عدم مصرف قطره آهن و ابتلا به کم‌خونی یا کمبود آهن (در مورد سایر علائم کم خونی در کودکان از پزشک خود بپرسید)
کم‌خونی نوزاد یک علت رنگ پریدگی صورت نوزاد است. یک علت سفیدی کف پای نوزاد نیز میتواند همین موضوع باشد. سپس ممکن است به دلیل نرسیدن اکسیژن به نوزاد، رنگ اطراف دهان و در مراحل پیشرفته‌‌تر اندام‌های نوزاد به سیاهی میل کند.
در نوزادانی که از کم‌خونی رنج می‌برند علائم دیگری به‌جز بی‌رنگ‌بودن پوست وجود دارند که به تشخیص کمک می‌کنند:
- بی‌انرژی بودن نوزاد
- نوزاد کم شیر می‌خورد یا هنگام شیر خوردن خسته می‌شود.
- نوزاد خیلی تند تند نفس می‌کشد (این مسئله تا حدی در نوزادان طبیعی است و تشخیص آن با پزشک است).
- احساس سرما یا سرد بودن اندام‌های نوزاد
4. کوتیس مارموراتا
این عارضه علت شبکه ای شدن پوست نوزاد است. در این حالت بدن نوزادان تازه به‌دنیاآمده به‌صورت لکه‌لکه و شبکه‌ای کبود می‌شود. علت این پدیده اغلب گرفتگی بی‌خطر رگ‌ها است. در نوزادان اغلب بی‌خطر است و در اثر سرما ایجاد می‌شود.
5. آکروسیانوزیس
یک علت کبود شدن دست و پای کودک آکروسیانوزیس است. در این حالت دست‌ها و پاهای کودک آبی‌رنگ می‌شوند. علت این پدیده هم ضعیف بودن عروق نوزادان است و اغلب نگران‌کننده نیست. این اتفاق بیشتر اوقات در ماه‌های ابتدایی پس از تولد و پس از حمام-کردن نوزاد یا کودک اتفاق می‌افتد. اگر لب‌ها و صورت کودک رنگ طبیعی دارند جای نگرانی نیست.
6. عفونت‌های شدید
ابتلا نوزاد به برخی از عفونت‌ها از قبیل ویروس‌ها، باکتری‌ها و ... و عفونت ناف نوزاد، میتواند علت رنگ‌پریدگی دست و پای نوزاد شود. این عوامل بیماری‌زا می‌توانند سبب کاهش شدید فشار خون و شوک عفونی نوزاد شوند. در این حالت رنگ‌پریدگی نه تنها در دست و پا بلکه در کل بدن دیده می‌شود. علائم درگیری با این عوامل شامل تب، بی‌قراری، انرژی کم و شیر نخوردن است.
7. نارسایی قلبی
نارسایی قلبی اغلب یک بیماری سنین بزرگسالی است اما در نوزادان نیز به‌صورت نادر و به دنبال بیماری‌های مادرزادی قلبی میتواند رخ دهد. نارسایی قلبی سبب می‌شود قلب در پمپاژ خون به مشکل بخورد و اندام‌ها خون کافی دریافت نکنند. در این صورت اندام‌ها و صورت ابتدا بی‌رنگ شده و سپس سیاه یا آبی می‌شوند. یک علت کبودی دست و پای نوزاد تازه متولد شده همین نارسایی قلبی است که نیاز به بررسی‌های بیشتر دارد.
8. پدیده رینود
پدیده رینود به حالتی اطلاق می‌شود که در آن انگشتان دست و پا در تماس با برودت هوا ابتدا بی‌رنگ شده، سپس قرمز و بعد سیانوتیک (کبود) می‌شود. به‌ندرت علت رنگ‌پریدگی کودکان پدیده رینود است و اغلب در نوجوانی خود را بروز می‌دهد. علت پدیده رینود باریک‌بودن عروق انتهایی (انگشتان) است که سبب ایجاد گرفتگی عروق هنگام مواجهه با هوای سرد می‌شود. علائم این بیماری عبارتند از؛
- سردی دست و پای نوزاد
- رنگ‌پریدگی و سپس تغییر رنگ به‌سمت کبودی
کبودی انگشت پا نشانه چیست؟ رینود دو نوع اولیه و ثانویه دارد. رینود اولیه اغلب علت زمینه‌ای خاصی ندارد، نگران‌کننده نیست و به درمان نیز نیاز ندارد. ولی اگر در انگشتان درگیر عفونت رخ دهد، باید هر چه سریع‌تر به پزشک مراجعه کرد. رینود ثانویه ممکن است جدی‌تر باشد اما اغلب پس از سن چهل‌سالگی بروز پیدا می‌کند.
9. فاویسم
فاویسم در نوزادان یک بیماری ارثی است که در اثر کمبود یک آنزیم در بدن ایجاد می‌شود. کودکان مبتلا به فاویسم هنگام برخورد با مواد غذایی خاص مانند باقالا (یا حتی بوی آن) دچار حمله و حتی بیهوشی می‌شوند. در هنگام حمله آن‌ها می‌توانند رنگ‌پریده یا زردرنگ به‌نظر برسند (علت زرد شدن نوک انگشتان دست نوزاد). فاویسم میتواند علت رنگ پریدگی ناگهانی نوزاد باشد.
10. لخته‌شدن خون در نوزادان
لخته‌شدن خون در اندام‌های انتهایی یکی از نادرترین علت‌های رنگ‌پریدگی دست و پای نوزادان است. لخته خون مانع برقراری صحیح جریان خون شده و سبب رنگ‌پریدگی اندام نوزاد می‌شود. دلایلی که سبب ایجاد لخته در اندام‌های نوزاد می‌شود عبارتند از؛
- آسیب‌های داخل رگی
- جریان خون ضعیف در رگ
- بیماری‌های انعقادی ارثی
- بیماری‌های سیاهرگی
ناکارآمد بودن سیاهرگ‌ها به این معنا است که سیاهرگ‌های بدن به‌خصوص در اندام تحتانی و پاها نمی-توانند خون را به قلب برگردانند. ابن بیماری در نوزادان بسیار نادر است و انگشت شمار دیده شده است.
11. لنف ادم
این بیماری سیستم لنفاوی بدن نوزاد را درگیر می‌کند و سبب تورم و درگیری سیستم لنفاوی می‌شود. در این حالت سیستم لنفاوی جریان مناسبی نخواهد داشت. لنفادم در بزرگسالان شایع‌تر است اما اگر در نوزادان رخ دهد به آن لنفادم اولیه (مادرزادی) می‌گویند که بسیار نادر است. علائم دیگر این بیماری عبارتند از؛
- تورم ناحیه‌ای از بدن نوزاد
- ابتلا به عفونت‌های مکرر
- سفت‌شدن پوست
کبود شدن پای نوزاد در حالت ایستاده
یکی دیگر از مواردی که ممکن است رخ دهد این است که رنگ پای کودک زمانی که روی زمین دراز کشیده طبیعی است اما وقتی او را در آغوش می‌گیرید کبود می‌شود. علت دو رنگ شدن پوست نوزاد در بیشتر مواقع چیزی جز در آغوش گرفتن محکم یا اشتباه نیست. زمانی که شما دستتان را به اشتباه روی یکی از عروق فشار می‌دهید و منجر به کبود شدن ناحیه می‌شوید. اما اگر چنین نیست باید برای بررسی‌های بیشتر به پزشک مراجعه کنید تا عمکرد قلب و گردش خون او بررسی شود.
کبود شدن انگشت دست بدون علت
سیانوز یا رنج کبودی یکی از اصلی‌ترین علل کبود شدن دست و پاست که زمانی رخ می‌دهد که هموگلوبین دی‌اکسیژنه در رگ‌ها وجود دارد و مقدار هموگلوبولین احیا شده به 5 میلی گرم می‌رسد و وضعیت اشباع اکسیژن به زیر 85 درصد افت می‌کند. این عارضه میتواند ناشی از بیماری‌های تنفسی، قلبی و مغزی باشد و به بررسی‌های بیشتر نیاز دارد. در صورت عدم درمان میتواند باعث بروز نکروز شود.
در صورت بروز کدام علائم در نوزاد به پزشک مراجعه کنیم؟
تا این‌جا در مورد علت رنگ‌پریدگی دست و پای نوزاد صحبت کردیم. همان‌طور که مشاهده کردید گروهی از علائم نادر ولی پرخطر بودند گروهی دیگر هم شایع اما کم‌خطرند. اغلب مواردی که بالا درمورد آن‌ها صحبت شد باعث رنگ‌پریدگی در پوست کل بدن می‌شود. دسته‌ای از علائم خطر وجود دارند که درصورت مشاهده آن‌ها در نوزادتان باید هر چه سریع‌تر نوزاد را به نزدیک‌ترین مرکز درمانی ببرید. این علائم عبارتند از؛
- کبودی لب و داخل دهان
- سختی در نفس‌کشیدن
- تب بالا
- انرژی کم و بی‌حالی نوزاد
- عرق کردن زیاد نوزاد
*علت عرق سرد در کودکان چیست و چه باید کرد
پزشک برای تشخیص علت رنگ‌پریدگی دست و پا نوزاد شما چه خواهد کرد؟
پزشک برای کشف علت رنگ‌پریدگی دست و پای نوزاد شما شرح‌حال کاملی از نوزاد و پدر و مادر نوزاد می‌خواهد. بنابراین به سوالات وی به درستی پاسخ دهید. گاهی به تست‌های آزمایشگاهی بیشتری نیاز است مانند گرفتن نمونه خون که کمی دردناک است و حتی برخی از تصویربرداری‌ها. لطفا در این زمینه با پزشک همکاری کنید.
درمان رنگ‌پریدگی دست و پای نوزاد
درمان رنگ‌پریدگی پوست دست و پای نوزاد به علت زمینه‌ای آن بستگی دارد. علت رنگ‌پریدگی دست و پای نوزاد اگر مسئله‌ای جدی باشد درمان‌های جدی‌تری را نیز می‌طلبد. نکته قابل تامل این است که اکثر اوقات علت رنگ‌پریدگی دست و پای نوزاد مسئله‌ای کم‌خطر و گذرا است. بنابراین والدین بهتر است از نگرانی بی‌جا بپرهیزند.
اگر دست و پای نوزادتان سرد و بی‌رنگ می‌شود لباس‌های گرم‌تر مثل دستکش و جوراب به او بپوشانید. از مواجهه نوزاد با هوای سرد تا حد امکان خودداری کنید.
حتما باید کم‌خونی و مشکلات تیروئید در نوزاد بررسی شود. ممکن است مکمل‌هایی به شیر مادر یا رژیم غذایی مادر اضافه شود.
در صورتی که رنگ‌پریدگی دست و پا همراه با هر یک از موارد کبودی لب و دهان، تب، بی‌حالی، بی‌اشتهایی و یا وزن‌گیری غیرطبیعی باشد حتما به پزشک مراجعه کنید.
اگر علت رنگ‌پریدگی دست و پای نوزاد شما اختلال عروقی یا قلبی باشد بنابر صلاح‌دید پزشک درمان‌های مختلفی برایش توصیه می‌شود.
روزانه پیام مشاور، متناسب با سن کودکتون دریافت کنین. 
سوالاتتون رو از مامانای با تجربه بپرسین.
با بازیهایی که به رشد هوش و خلاقیت فرزندتون کمک میکنه آشنا بشین.