راهنمای تصویری مدفوع نوزاد؛ انواع شکل مدفوع نوزاد نشانه چیست؟

با رشد کودک، تغییراتی در مدفوع او نیز به‌وجود می‌آید. همچنین این‌که کودک با شیر مادر تغذیه شود یا شیر خشک نیز در شکل مدفوع او تاثیر دارد. به علاوه بعد از شروع غذای جامد هم مدفوع او تغییر شکل می‌دهد. مهم این است که مادر انواع شکل مدفوع نوزادان را با توجه به سن و تغذیه او بشناسد و بتواند سلامتی او را تشخیص دهد. در ادامه، بیشتر در مورد انواع شکل مدفوع نوزادان و دلایل آن توضیح خواهیم داد.

پادکست خلاصه مقاله راهنمای تصویری مدفوع نوزاد:

با نصب اپلیکیشن گهواره، قد و وزن کودک خود را روی نمودار بررسی کنید و از رشد مناسبش اطمینان یابید. روزانه متناسب با سن کودکتان ، پیام‌های مشاوره‌ تخصصی دریافت کنید و با توصیه‌های تغذیه‌ای و دستور پخت‌های مناسب، تغذیه سالم‌تری برای او فراهم کنید. همچنین، با بازی‌های مناسب و آزمون‌های دوره‌ای به تقویت هوش و مهارت‌های فرزندتان کمک کنید.

انواع مدفوع نوزاد از نظر شکل و رنگ

همان‌طور که گفتیم، انواع شکل مدفوع نوزادان بر اساس سن و تغذیه نوزاد متفاوت است. با وجود آن‌که تصویر انواع مدفوع نوزادان می‌تواند اطلاعات زیادی در اختیارمان قرار دهد، فقط موضوع شکل مدفوع نوزاد نیست؛ بلکه رنگ مدفوع نوزادان و بوی مدفوع نوزاد نیز مهم است و مادر باید بتواند موارد غیر طبیعی را از طبیعی تشخیص دهد. بعد از انتخاب بهترین غذا‌ها برای وزن گیری نوزاد بر اساس سن او، حتماً تغییراتی در مدفوع او حاصل خواهد شد. شما باید بتوانید عادی یا غیرعادی بودن این تغییرات را تشخیص دهید. در ادامه، انواع مختلف مدفوع نوزادان را همراه با بررسی رنگ و بوی آن توضیح خواهیم داد. همچنین، نحوه طبیعی و سالم بودن مدفوع نوزاد را شرح می‌دهیم و بیان می‌کنیم که در هر شرایطی مدفوع باید چه رنگ و ظاهری داشته باشد.

* مقاله اسهال نوزاد چگونه است را مطالعه کنید.

• مدفوع نوزاد تازه متولد شده

بعد از این‌که جنین از رحم مادر خارج می‌شود، باید در 24 ساعت اولیه زندگی خود، مدفوع کند. مدفوع نوزاد در این مدت با نام علمی و پزشکی مکونیوم شناخته می‌شود. اصطلاحاً می‌توان گفت که مدفوع نوزاد تازه متولد شده چیزی شبیه روغن موتور است. مدفوع نوزاد در این مرحله متشکل از مایع آمنیوتیك، مخاط، سلول‌های پوستی و سایر موادی است که جنین در داخل رحم خورده است. رنگ مدفوع نوزادان تازه متولد شده، متمایل به سبز تیره، قیری مانند و چسبناک است. این مدفوع بو ندارد؛ لذا بوی مدفوع نوزاد تازه متولد شده را متوجه نمی‌شوید. بنابراین باید خودتان چک کنید که نوزاد بعد از تولد، مدفوع کرده است یا خیر. مدفوع نوزاد، 2 تا 4 روزه کمرنگ‌تر و چسبنده‌تر است. این شکل از مدفوع نشان می‌دهد که نوزاد هضم شیر را آغاز کرده است و روده او کار می‌کند.  

* مقاله مدفوع زیاد کودکان را مطالعه کنید.

• مدفوع نوزادی که شیر مادر می‌خورد

مدفوع نوزادی که از شیر مادر تغذیه می‌کند، یکی دیگر از انواع شکل مدفوع نوزادان است. رنگ طبیعی مدفوع نوزادان، زرد خردلی یا کمی سبز است. قوام مدفوع طبیعی نوزاد یا مدفوع نرمال نوزاد مانند خامه و به تعبیری خمیری است. ممکن است آن‌قدر شل باشد که شبیه اسهال آبکی به نظر برسد. بوی مدفوع نوزادی که با شیر مادر تغذیه می‌شود،  شیرین است و خیلی بد نیست. توجه داشته باشید که مدفوع نوزادی که از شیر مادر تغذیه می‌شود، با آنچه که مادر می‌خورد، ارتباط تنگاتنگ دارد؛ زیرا شیر مادر متشکل از موادی است که او می‌‌خورد و وقتی نوزاد شیر مادر را می‌خورد، طبیعتاً همان مواد را دریافت می‌کند و روی رنگ و بو و شکل و شمایل مدفوع او تاثیر می‌گذارد. تصویر مدفوع خمیری نوزاد را در ادامه مشاهده می‌کنید:

چنانچه رنگ مدفوع نوزاد شما سبز روشن، جلبکی یا به تعبیر مادر سبز لجنی است، باید بدانید در هر بار تغذیه نوزاد با شیر خودتان، کالری مورد نیاز بدن او تامین نمی‌شود. یعنی نوزاد در هر بار شیردهی، به اندازه کافی از پستان تغذیه نمی‌کند و چربی‌ها و مواد مغذی به نوزاد نرسیده است.

• مدفوع کودکان شیرخشکی

رنگ مدفوع نوزادانی که شیر خشک می‌خورند، زرد - قهوه‌ای، سبز- قهوه‌ای یا برنز- قهوه‌ای و با قوام کره بادام زمینی است. شکل مدفوع نوزاد شیر خشکی سنگین‌تر و بودارتر از نوزادانی است که از شیر مادر تغذیه می‌کنند.

• مدفوع کودکانی که غذای جامد می‌خورند

با شروع غذای کمکی، شکل مدفوع نوزاد تغییر می‌کند؛ به‌طوری که مدفوع نوزاد سه ماهه با نوزاد شش ماهه و بالاتر متفاوت است. پس از آغاز تغذیه با غذاهای کمکی و جامد، به‌طور طبیعی تغییرات قابل توجهی در مدفوع نوزاد مشاهده خواهید کرد. رنگ مدفوع این کودکان معمولاً قهوه‌ای یا قهوه‌ای تیره است. همچنین، مدفوع هنوز خمیری شکل است، اما غلیظ‌تر از کره بادام زمینی و بوی بیشتری دارد. در این سن، تمامی مواد غذایی مصرفی کودک به‌طور کامل هضم نمی‌شوند و برخی از آن‌ها به‌سرعت از روده‌ها عبور می‌کنند و فرصت کافی برای تجزیه آن‌ها وجود ندارد. بنابراین، برای جلوگیری از یبوست، ضروری است که مقدار مناسبی آب در رژیم غذایی کودک گنجانده شود. در صورتی که به مدت طولانی تکه‌هایی از مواد غذایی جامد در مدفوع کودک مشاهده کردید، حتماً با پزشک مشورت کنید.

گاهی نیز به دلیل این‌که کودک هنوز دندان ندارد و نمی‌تواند غذا را خوب بجود، قبل از جویدن غذا، آن را می‌بلعد و در نتیجه تکه‌های کامل غذا در مدفوع دیده می‌شود. به هر نسبت که کودک بزرگتر می‌شود، مدفوع شکل جامدتری به خود می‌گیرد. انواع مدفوع کودک دوساله، سفت‌تر و شکل دارتر از مدفوع نوزادان زیر یک‌سال است.

• مدفوع نوزادانی که مکمل آهن می‌خورند (مدفوع سبز نوزاد)

مدفوع سبز نوزاد یکی از انواع شکل و رنگ مدفوع است. تقریباً همه کودکان از مکمل آهن و مولتی‌ویتامین‌ها استفاده می‌کنند. این مواد نیز در مدفوع نوزادان تاثیر دارد. مدفوع نوزادانی که به آن‌ها یک مکمل آهن داده می‌شود، غالباً سبز تیره و متمایل به سیاه است. توجه داشته باشید که این رنگ مدفوع، فقط در نوزادانی که قطره آهن می‌خورند، طبیعی است. در غیر این صورت، حتماً باید به پزشک مراجعه کنید. 

• مدفوع نارنجی، زرد و قهوه‌ای نوزاد

چنانچه مدفوع نوزاد به رنگ‌های یاد شده باشد، هم در نوزادان شیر خشکی و هم در نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند، کاملاً طبیعی است. در واقع این رنگ‌ها، از اصلی‌ترین انواع شکل مدفوع نوزاد یک ساله هستند.

• خون سیاه در مدفوع نوزاد  

اگر گاهی در مدفوع نوزاد شما تکه‌هایی از خون سیاه مشاهده شود، می‌تواند به این معنا باشد که کودک هنگام شیر خوردن از سینه مادر، خون نیز می‌مکد. وجود خون سیاه در مدفوع ممکن است به این دلیل باشد که نوک سینه مادر ترک خورده و خون‌آلود شده است و کودک همراه با شیر، این خون را نیز می‌بلعد. البته این تنها دلیل ممکن نیست و گاهی خون در مدفوع نوزاد ممکن است به علت مشکلات جدی‌تری باشد. اگرچه در بیشتر مواقع، علت مکیدن خون از سینه مادر است، اما بهتر است با پزشک مشورت کنید تا از صحت این موضوع مطمئن شوید و از عدم وجود مشکلات جدی در نوزاد اطمینان حاصل کنید.

* مقاله رگه های سیاه در مدفوع نوزاد را مطالعه کنید.

• انواع شکل اسهال نوزادان

اسهال شکل دیگری از انواع مدفوع نوزادان است. اسهال می‌تواند به رنگ اسهال زرد‌، سبز یا قهوه‌ای باشد و از پوشک نیز بیرون بزند. مدفوع اسهالی می‌تواند نشانه‌ای از عفونت یا حساسیت باشد و اگر مدت زمانی بدون درمان بماند، می‌تواند به کم‌آبی بدن منجر شود. اگر کودک شما سه ماه یا کمتر دارد، اگر بیش از سه پوشک اسهالی در روز دارد یا اسهال او بیش از دو روز ادامه یافته است، حتماً باید به پزشک مراجعه کنید.

• یبوست نوزاد

یبوست، شکل دیگری از انواع مدفوع نوزادان است که البته بسیار هم آزاردهنده است. دفع مدفوع سفت که به سختی انجام می‌شود، نشانه یبوست است. خیلی سخت نیست که درک کنیم یبوست در نوزادان تا چه اندازه می‌تواند آزاردهنده باشد، زیرا این حالت برای بزرگسالان به شدت سخت است. بنابراین این سختی برای نوزادان بسیار بیشتر خواهد بود. یبوست در اغلب کودکانی که غذای جامد را شروع می‌کنند، اتفاق می‌افتد. گاهی یبوست نشانه حساسیت به پروتئین شیر، سویا یا عدم تحمل چیزی در شیر مادر یا شیر خشک است. آب، آب گلابی یا آب آناناس برای بهبود یبوست کودکان مفید است. وجود بیش از سه پوشک حاوی مدفوع سفت و یبوست‌مانند غیرطبیعی است و نیاز به مراجعه به پزشک دارد. قرمز بودن مدفوع نوزاد در شرایط یبوست می‌تواند به دلیل بواسیر باشد.

• مدفوع مخاط‌دار نوزاد

مدفوعی شبیه لجن‌ سبز با رشته‌های براق و درخشان، مدفوع مخاط‌‌دار است. این مدفوع نشان می‌دهد که مخاط موجود در بزاق اغلب هضم نمی‌شود. مدفوع مخاط‌دار می‌تواند نشانه عفونت، آلرژی یا حساسیت هم باشد. اگر این مدفوع با هر نوع علائم دیگری همراه است، یا به مدت دو روز یا بیشتر در پوشک نوزاد دیده ‌شود، حتماً باید به پزشک مراجعه کنید و موضوع را بررسی و پیگیری کنید.

• خون در مدفوع نوزاد

خون در مدفوع نوزاد می‌تواند دلایل متفاوتی داشته باشد. خونی که در مدفوع نوزاد دیده می‌شود، به تناسب تیره یا روشن بودن، دلایل مختلفی دارد. خون قرمز رنگ می‌تواند نشانه‌ای از آلرژی به پروتئین شیر باشد. خون قرمز همراه با یبوست نشانه بواسیر است. اسهال خونی می‌تواند نشانه عفونت باکتریایی باشد. در مورد وجود چیزهای سیاه در مدفوع نوزاد نیز قبلا توضیح داده‌ایم که این خون معمولاً نشانه بلعیدن خون از سینه‌های شکسته و ترک خورده مادر است و تهدید کننده نیست. با این حال، حتماً پزشک را در جریان بگذارید تا از نبود هرگونه اختلال مطمئن شوید.

با اپلیکیشن گهواره، هر هفته در جریان تغییرات و نیازهای کودکت قرار بگیر.هر روز یک پیام مشاور متناسب با سن کودکت دریافت کن. قد و وزن کودکت رو هر ماه وارد کن تا بهت بگیم رشد کودکت مناسب هست یا نه.

نصب اپلیکیشن گهواره

علائم هشدار دهنده در مدفوع نوزاد

در مورد انواع مدفوع نوزادان، رنگ مدفوع نوزادان، شکل مدفوع نوزادان و بوی مدفوع نوزاد به طور کامل صحبت کردیم. اکنون باید بدانید که با مشاهده علائم هشدار زیر باید به پزشک مراجعه کنید. در یک قاعده کلی، باید بدانید که اگر در پوشک نوزاد چیزی متفاوت با عادت همیشگی او مشاهده کنید، باید پزشک را در جریان بگذارید. برای این کار می‌توانید عکس پی پی بچه خود را بگیرید و برای بررسی‌های دقیق‌تر به دکتر نشان دهید. اگر مدفوع نوزاد به شکل‌های زیر تغییر حالت دهد، باید بررسی و پیگیری شود. عکس مدفوع خطرناک و طبیعی را در زیر مشاهده می‌کنید :

• مدفوع سیاه نوزاد و قیری مانند

به جز مکونیوم (مدفوع روز اول نوزاد)، مدفوع سیاه و قیری مانند عمدتاً از خون هضم‌شده تشکیل شده که ملنا نامیده می‌‌شود. این مدفوع کمی سفت‌تر است و چسبندگی کمتری دارد. در صورتی که این مدفوع را مشاهده کردید، پزشک را در جریان بگذارید. 

• مدفوع ژله‌ای

منظور مدفوعی است که تقریباً به‌طور کامل از خون قرمز تشکیل شده است و می‌تواند نشانه‌ای از یک مشکل جدی در روده کودک باشد. شما می‌توانید با نشان دادن عکس مدفوع ژله ای کودک خود به پزشک، در مورد علت آن بیشتر بدانید.

• مدفوع بی‌رنگ

مدفوع رنگ‌پریده، گچی‌ و بی‌رنگ یا مدفوع به رنگ خاک رس، می‌تواند نشانه یک مشکلی جدی در کبد و کیسه صفرای کودک باشد؛ یعنی هضم درست انجام نمی‌شود. 

*مقاله مدفوع نکردن نوزاد را مطالعه کنید.

• مدفوع چرب

به ندرت، چربی در مدفوع نوزاد می‌تواند نشانه یک مشکل جدی باشد. اگر مدفوع بسیار چرب به نظر می‌رسد و به‌طور غیرمعمول بزرگ یا بدبو است، ممکن است مشکل استئاتوره باشد. استئاتوره به معنای وجود چربی بیش از حد در مدفوع است. شرایط متعددی می‌تواند باعث استئاتوره شود که باید توسط پزشک بررسی شوند. عکس مدفوع چرب نوزاد می‌تواند به تشخیص علت کمک کند. شکل مدفوع چرب به صورت مدفوع زرد و نارنجی است.

• مدفوع خلطی نوزاد 

در بیشتر موارد، مدفوع خلطی نوزاد دلیلی برای نگرانی نیست. این می‌تواند یک محصول جانبی طبیعی هضم باشد، به خصوص با توجه به هضم سریعی که معمولاً نوزادان دارند. احتمالاً والدین متوجه می‌شوند که یک روز در مدفوع کودک مخاط وجود دارد و در روز بعد، دیگر وجود ندارد.

بررسی انواع رنگ مدفوع نوزاد

تصویر زیر یک راهنمای تصویری مدفوع نوزاد است که نشان می‌دهد هر رنگ به‌خصوص، می‌تواند چه معنایی داشته باشد. در بالا در مورد انواع مدفوع نوزاد و شکل آن در شرایط طبیعی توضیح دادیم اما بعضی رنگ‌ها، نشان‌دهنده‌ی مشکلات غیرطبیعی هستند. در ادامه، در مورد انواع شکل مدفوع نوزادان و علت آن بیشتر توضیح خواهیم داد.

• سیاه

گاهی در تصاویر انواع مدفوع نوزادان، رنگ سیاه مشاهده می‌شود. این رنگ در روزهای اول پس از تولد طبیعی است، اما اگر بیش از چند روز ادامه یابد، غیرطبیعی است و باید بررسی شود، مگر این‌که رژیم غذایی کودک به گونه‌ای باشد که باعث سیاه شدن مدفوع شود، مانند مصرف قطره آهن.

• سبز

مدفوع سبز معمولاً نگران کننده نیست و اغلب تحت تاثیر رژیم غذایی است. حواستان را جمع کنید که سبز تیره یا مدفوع نوزاد سبز لجنی را با سیاه اشتباه نگیرید. می‌توانید مقداری مدفوع را روی یک کاغذ سفید بریزید و رنگ سبز آن را ببینید. مدفوع سبز تیره معمولاً به دلیل صفرا است. با این حال، سبزیجات سبز مانند اسفناج یا داروها هم می‌توانند حالت مشابه ایجاد کنند.

عفونت تنفسی فوقانی هم می‌تواند دلیل مدفوع سبز باشد، زیرا از آن‌جا که نوزادان نمی‌توانند بینی خود را تخلیه کنند یا مخاط بینی را بیرون بریزند، آن را می‌بلعند. در نتیجه مخاط در مدفوع آن‌ها ظاهر می‌شود و مدفوع نوزاد سبز لجنی می‌شود. چنانچه خون همراه با مخاط وجود داشته باشد، یک مشکل کاملا متفاوت است و باید با پزشک متخصص اطفال مشورت کنید.

• قرمز

رنگ قرمز و علت قرمز بودن مدفوع نوازد می‌تواند متاثر از رژیم غذایی کودک باشد. داروهایی مانند آموکسی‌سیلین نیز می‌توانند دلیل این رنگ مدفوع باشند. خونریزی در دستگاه گوارش تحتانی یا خونریزی نوک سینه مادر هنگام شیردهی و یا حساسیت به پروتئین شیر می‌تواند به وجود چیزهای سیاه در مدفوع نوزاد ختم شود یا رنگ مدفوع را قرمز کند. 

• زرد خردلی

زرد خردلی نشانگر پایان مرحله مکونیوم است. در این مرحله، نوزاد شروع به هضم شیر مادر یا شیر خشک می‌کند. این رنگ مدفوع بیشتر برای نوزادانی است که از شیر مادر تغذیه می‌شوند. 

• زرد روشن

مدفوع زرد روشن، یکی دیگر از رنگ‌های استاندارد است که بعد از فاز مکونیوم مشاهده می‌شود. با این حال، رنگ زرد می‌تواند نشانه اسهال هم باشد.

• نارنجی

رنگ نارنجی معمولاً بر اثر رنگدانه غذاها ایجاد می‌شود. بعد از خوردن وعده غذایی متشکل از هویج پوره شده، این رنگ مدفوع نوزادان غیر معمول نیست، مگر این‌که با تب همراه باشد. 

• قهوه ای مایل به سبز

این رنگ مدفوع در نوزادان شیر خشکی و کسانی که مواد جامد می خورند، رایج است.

* مقاله رگه های قهوه ای در مدفوع نوزاد را مطالعه کنید.

• سفید

یکی دیگر از انواع شکل مدفوع در کودکان مدفوع سفید است. اگر گهگاه دانه های سفید در مدفوع نوزاد دیدید، جای نگرانی نیست. این می‌تواند به دلیل غذای هضم نشده باشد اما والدین باید مدفوع کودک خود را بررسی کنند. اگر رنگ مدفوع سفید باقی بماند، ممکن است به دلیل تولید کم صفرا باشد (رنگدانه‌های صفراوی رنگ زرد یا قهوه‌ای را به مدفوع می‌دهند) یا ممکن است انسدادی وجود داشته باشد که مانع رسیدن صفرا به روده شود. اگر رنگ مدفوع کودک شما تغییر نکرد و همچنان سفید است، باید با پزشک مشورت کنید. گاهی مصرف انواع دارو نیز می‌تواند دلیل سفید شدن مدفوع باشد. برخی از آنتی بیوتیک‌ها برای عفونت گوش، می‌توانند منجر به مدفوع سفید شوند. آنتی‌اسیدهایی که برای درمان مشکلات ریفلاکس نوزاد استفاده می‌شوند نیز می‌توانند منجر به ایجاد لکه‌های سفید در مدفوع کودک شوند. رنگ سفید همراه با مقداری مدفوع قرمز می‌تواند نشانه یبوست باشد. کمبود آهن منجر به کم‌خونی مدفوع سفید می‌شود. در شرایط شدیدتر، می‌تواند نشانه انسداد کبد باشد. کبد صفرا تولید می‌کند که به تجزیه چربی‌ها در بدن کمک می‌کند. برای تشخیص علت دقیق می‌توانید عکس مدفوع سفید کودک را به پزشک نشان دهید.

• مدفوع نوزاد با تکه‌های سفید رنگ

یکی از رایج‌ترین دلایلی که ممکن است تکه‌های سفید در مدفوع کودک مشاهده شود، تغذیه با شیر مادر است. این تکه‌های سفید معمولاً به عنوان چربی هضم‌نشده شیر شناخته می‌شوند. تئوری دیگر این است که ممکن است این تکه‌ها پروتئین اضافی شیر مادر باشند که به شکل کشک در آمده‌اند. این حالت می‌تواند به صورت دانه‌های شبیه به کنجد در مدفوع نوزاد نیز دیده شود. مشاهده این تکه‌ها در مدفوع نوزادهای یک‌ماهه یا دوماهه که هنوز سیستم گوارشی آن‌ها کاملاً بالغ نشده است، بسیار رایج‌تر از سایر سنین است.

کلام آخر

انواع شکل مدفوع نوزادان با تصویر می‌تواند اطلاعات زیادی در مورد سلامت عمومی یا حتی احتمال بروز بیماری را به ما بدهد. توصیه می‌کنیم نکات کلیدی این مطلب را در گوشه‌ای یادداشت کنید و هر بار که پوشک نوزاد خود را عوض می‌کنید، به موارد یاد شده توجه کنید.