انواع شکل مدفوع نوزادان

شناختن انواع شکل مدفوع نوزادان به مادران کمک می‌کند تا تشخیص دهند که سلامت نوزاد آنها در چه وضعیتی است. با شروع شیردهی به نوزاد پس از زایمان باید همیشه پوشک نوزاد را رصد کنید. در حقیقت پوشک نوزاد چیزهای زیادی را در مورد سلامتی‌اش بازگو می‌کند. البته با رشد کودک تغییراتی در مدفوع او نیز حاصل می‌شود. همچنین اینکه کودک با شیر مادر تغذیه شود یا شیر خشک نیز در شکل مدفوع او تاثیر دارد. به علاوه وقتی کودک خوردن غذاهای جامد را شروع می‌کند، مدفوع او تغییر شکل می‌دهد. مهم این است که مادر انواع شکل مدفوع نوزادان را با توجه به سن و تغذیه او بشناسد و بتواند سلامتی او را تشخیص دهد. پس اگر می پرسید که برای وزن‌گیری نوزاد چه باید کرد؟ در کنار رعایت اصول وزن‌گیری نوزاد در ماه اول به اتفاقاتی که در پوشک او رخ می دهد هم باید توجه نمود. 

 

 

انواع مختلف و شکل مدفوع نوزادان

همانطور که گفتیم انواع شکل مدفوع نوزادان بر اساس سن و تغذیه نوزاد متفاوت است. البته فقط موضوع شکل مدفوع نوزاد نیست. بلکه رنگ مدفوع نوزادان و بوی مدفوع نوزاد نیز مهم است و مادر باید بتواند موارد غیر طبیعی را از طبیعی تشخیص دهد. بعد از انتخاب بهترین غذا‌ها برای وزن گیری نوزاد بر اساس سن او، حتما تغییراتی در مدفوع او حاصل خواهد شد. شما باید بتوانید عادی بدون یا غیر عادی بودن این تغییرات را تشخیص دهید. در ادامه انواع شکل مدفوع نوزادان را همراه با بررسی رنگ و بوی آن برای شما شرح خواهیم داد. 

• مدفوع نوزاد تازه متولد شده

بعد از اینکه جنین از رحم مادر خارج می‌شود و نوزاد متولد می‌شود، باید در 24 ساعت اولیه زندگی خود، مدفوع کند. مدفوع نوزاد در این مدت با نام علمی و پزشکی مکونیوم شناخته می‌شود. اصطلاحا می‌توان گفت که مدفوع نوزاد تازه متولد شده چیزی شبیه روغن موتور است. مدفوع نوزاد در این مرحله متشکل از مایع آمنیوتیك، مخاط، سلول‌های پوستی و سایر موادی است که جنین در داخل رحم خورده است. رنگ مدفوع نوزادان تازه متولد شده تمایل به سبز تیره، قیری مانند و چسبناک است. این مدفوع بو ندارد. لذا بوی مدفوع نوزاد تازه متولد شده را متوجه نمی‌شوید. بنابراین باید خودتان چک کنید که نوزاد بعد از تولد مدفوع کرده است یا خیر. 

مدفوع نوزاد 2 تا 4 روزه کمرنگ‌تر و چسبنده‌تر است. این شکل از مدفوع نشان می‌دهد که نوزاد هضم شیر را آغاز کرده است و روده او کار می‌کند. 

• مدفوع نوزادی که شیر مادر می‌خورد

مدفوع نوزادی که از شیر مادر تغذیه می‌کند، یکی دیگر از انواع شکل مدفوع نوزادان است. رنگ مدفوع نوزادانی که شیر مادر می‌خورند، زرد خردلی یا کمی سبز است. قوام آن مانند خامه و به تعبیری خمیری است. ممکن است آنقدر شل باشد که شبیه اسهال به نظر برسد. بوی مدفوع نوزادی که با شیر مادر تغذیه می‌شود، بوی شیرین است و خیلی بد نیست. توجه داشته باشید که مدفوع نوزادی که از شیر مادر تغذیه می‌شود با آنچه که مادر می‌خورد، ارتباط تنگاتنگ دارد؛ زیرا شیر مادر متشکل از موادی است که او می‌‌خورد و وقتی نوزاد شیر مادر را می‌خورد، طبیعتا همان مواد را دریافت می‌کند و روی رنگ و بو و شکل و شمایل مدفوع او تاثیر می‌گذارد. 

چنانچه رنگ مدفوع نوزاد شما سبز روشن یا جلبکی یا به تعبیر مادر مدفوع نوزاد سبز لجنی است، باید بدانید در هر بار تغذیه نوزاد با شیر خودتان، کالری مورد نیاز بدن او تامین نمی‌شود. یعنی نوزاد در هر بار شیردهی به اندازه کافی از پستان تغذیه نمی‌کند. لذا چربی‌ها و مواد مغذی به نوزاد نرسیده است. 

• مدفوع کودکان شیرخشکی

رنگ مدفوع نوزادانی که شیر خشک می‌خورند، زرد- قهوه‌ای، سبز-قهوه‌ای یا برنز-قهوه‌ای و با قوام کره بادام زمینی است. مدفوع این نوزادان کمتر، اما سنگین‌تر و بودارتر است. 

• مدفوع کودکانی که غذای جامد می‌خورند

با شروع غذای کمکی و جامد برای نوزادتان به طور طبیعی متوجه تغییرات زیادی در مدفوع او خواهید شد. رنگ مدفوع اینگونه کودکان معمولا قهوه‌ای یا قهوه‌ای تیره است. هنوز خمیری مانند است، اما از کره بادام زمین غلیط‌تر است. بوی بیشتری دارد. در این سن همه مواد غذایی که به کودک داده می‌شود، قابل هضم نیستند و بعضی از آنها آنقدر سریع از روده‌ها حرکت می‌کنند که فرصت کافی برای تجزیه آنها باقی نمی‌مانند. بنابراین برای اینکه کودک به یبوست دچار نشود، حتما از مقادیر مناسب آب نیز در تغذیه او استفاده کنید. چنانچه به مدت طولانی تکه‌هایی از مواد غذایی جامدی که به کودک می‌دهید، در مدفوع او مشاهده کردید، حتما با پزشک تماس بگیرید. 

گاهی نیز به دلیل اینکه کودک هنوز دندان ندارد و نمی‌تواند غذا را خوب بجود، قبل از جویدن غذا را می‌بلعد و در نتیجه تکه‌های کامل غذا در مدفوع دیده می‌شود. 

• مدفوع نوزادانی که مکمل آهن می‌خورند (مدفوع سبز نوزاد)

تقریبا همه کودکان از مکمل آهن و مولتی‌ویتامین‌ها استفاده می‌کنند. این مواد نیز در مدفوع نوزادان تاثیر دارد. مدفوع نوزادانی که به آنها یک مکمل آهن داده می شود، غالبا سبز تیره و متمایل به سیاه است. توجه داشته باشید که این رنگ مدفوع فقط در نوزادانی که قطره آهن می‌خورند، طبیعی است. در غیر این صورت حتما باید به پزشک مراجعه کنید. 

• مدفوع نارنجی، زرد

  و قهوه‌ای نوزاد

چنانچه مدفوع نوزاد به رنگ‌های یاد شده باشد، هم در نوزادان شیر خشکی و هم در نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند، کاملا طبیعی است. 

• خون سیاه در مدفوع نوزاد  

اگر گاهی در مدفوع نوزاد شما تکه‌هایی از خون سیاه دیده شود، نشانه این است که کودک در هنگام شیر خوردن از سینه مادر، خون هم می‌مکد. وجود چیزهای سیاه در مدفوع نوزاد می‌تواند به این معنی باشد که نوک سینه مادر ترک خورده و آغشته به خون است و کودک همراه با شیر خوردن این خون را نیز می‌خورد. گرچه این حالت برای فرزند شما خطرناک نیست، اما بهتر است با یک پزشک مشورت کنید و مطمئن شوید که خون سیاهی که در مدفوع می‌بینید، به همین علت است و نشانه‌ای از مشکلی جدی در کودک نیست. 

• اسهال نوزاد

اسهال شکل دیگری از انواع مدفوع نوزادان است. اسهال می‌تواند به رنگ زرد‌، سبز یا قهوه ای باشد و از پوشک نیز بیرون بزند. اسهال می‌تواند نشانه‌ای از عفونت یا حساسیت باشد و اگر مدت زمانی بدون درمان بماند، می‌تواند به کم آبی بدن منجر شود. اگر کودک شما 3 ماه یا کمتر از 3 ماه دارد یا اگر بیشتر از سه پوشک در روز اسهال دارد و یا اینکه اسهال او بیشتر از دو روز طول کشیده است، حتما به پزشک مراجعه کنید. 

• یبوست نوزاد

یبوست شکل دیگری از انواع مدفوع نوزادان است که البته بسیار هم آزاردهنده است. مدفوع سفت که به سختی دفع می‌شود، نشانه یبوست است. خیلی سخت نیست که درک کنیم یبوست در نوزادان تا چه اندازه می‌تواند آزاردهنده باشد، زیرا این حالت برای بزرگسالان به شدت سخت است. بنابراین این سختی برای نوزادان بسیار بسیار بیشتر خواهد بود. یبوست در اغلب کودکانی که غذای جامد را شروع می‌کنند، اتفاق می‌افتد. گاهی یبوست نشانه حساسیت به پروتئین شیر یا سویا یا عدم تحمل چیزی در شیر مادر یا شیر خشک است. آب، آب گلابی یا آب آناناس برای بهبود یبوست کودکان مفید است. بیشتر از سه پوشک که حاوی مدفوع یبوست شکل است، غیر طبیعی است و باید به پزشک مراجعه کنید. علت قرمز بودن مدفوع نوازد در یبوست می‌تواند بواسیر باشد. 

• مدفوع مخاط‌دار نوزاد

مدفوعی شبیه لجن‌ سبز با رشته‌های براق و درخشان، مدفوع مخاط‌دار است. این مدفوع نشان می‌دهد که مخاط موجود در بزاق اغلب هضم نمی‌شود. مدفوع مخاط‌دار می‌تواند نشانه عفونت یا آلرژی یا حساسیت هم باشد. اگر این مدفوع با هر نوع علائم دیگری همراه است یا به مدت دو روز یا بیشتر در پوشک نوزاد دیده ‌شود، حتما باید به پزشک مراجعه کنید و موضوع را بررسی و پیگیری کنید. 

• خون در مدفوع نوزاد

خون در مدفوع نوزاد می‌تواند دلایل مختلف داشته باشد؛ خونی که در مدفوع نوزاد دیده می‌شود، به تناسب تیره یا روشن بودن، دلایل مختلفی دارد. خون قرمز رنگ می‌تواند نشانه‌ای از آلرژی به پروتئین شیر باشد. خون قرمز همراه با یبوست نشانه بواسیر است. اسهال مخلوط با خون قرمز می‌تواند نشانه عفونت باکتریایی باشد. در مورد وجود چیزهای سیاه در مدفوع نوزاد نیز قبلا توضیح دادیم؛ این خون معمولا نشانه بلعیدن خون از سینه‌های شکسته و ترک خورده مادر است و تهدید کننده نیست. با این حال حتما پزشک را در جریان بگذارید تا از نبود هر گونه اختلال مطمئن شوید. 

علائم هشدار دهنده در مدفوع نوزاد

در مورد انواع مدفوع نوزادان، رنگ مدفوع نوزادان، شکل مدفوع نوزادان و بوی مدفوع نوزاد به طور کامل صحبت کردیم. اکنون باید بدانید که با مشاهده علائم هشدار زیر باید به پزشک مراجعه کنید. در یک قاعده کلی بدانید که اگر در پوشک نوزاد چیزی متفاوت با عادت همیشگی او مشاهده کنید، باید پزشک را در جریان بگذارید. اگر مدفوع نوزاد به شکل‌های زیر تغییر حالت دهد، باید بررسی و پیگیری شود.  

• مدفوع سیاه و قیری مانند

به جز مکونیوم (مدفوع روز اول نوزاد)، مدفوع سیاه و قیری مانند عمدتا از خون هضم‌شده تشکیل شده است که ملنا نامیده می‌‌شود. این مدفوع کمی سفت‌تر است و چسبندگی کمتری دارد. در صورتی که این مدفوع را مشاهده کردید، پزشک را در جریان بگذارید. 

• مدفوع ژله‌ای

منظور مدفوعی است که تقریبا به طور کامل از خون قرمز تشکیل شده است و می‌تواند نشانه‌ای از یک مشکل جدی در روده کودک باشد.

• مدفوع بی‌رنگ

مدفوع رنگ‌پریده، گچی‌ و بی‌رنگ یا مدفوع به رنگ خاک رس می‌تواند نشانه یک مشکلی جدی در کبد و کیسه صفرای کودک باشد. یعنی هضم درست انجام نمی‌شود. 

بررسی انواع رنگ مدفوع نوزاد

• سیاه

رنگ سیاه در روزهای اول پس از تولد طبیعی است. اما اگر بیشتر از چند روز ادامه داشته باشد، طبیعی نیست. مگر اینکه رژیم غذایی کودک طوری باشد که مدفوع را سیاه کند. مثلا قطره آهن. 

• سبز

مدفوع سبز معمولا نگران کننده نیست و اغلب تحت تاثیر رژیم غذایی است. حواستان را جمع کنید که سبز تیره یا مدفوع نوزاد سبز لجنی را با سیاه اشتباه نگیرید. می‌توانید مقداری مدفوع را روی یک کاغذ سفید بریزید و رنگ سبز آن را ببینید. مدفوع سبز تیره، عموما به دلیل صفرا است. با این حال، سبزیجات سبز مانند اسفناج یا داروها هم می‌توانند حالت مشابه ایجاد کنند.

عفونت تنفسی فوقانی هم می‌تواند دلیل مدفوع سبز باشد، زیرا از آنجا که نوزادان نمی‌توانند بینی خود را تخلیه کنند یا مخاط بینی را بیرون بریزند، آن را می بلعند. در نتیجه مخاط در مدفوع آنها ظاهر می‌شود و مدفوع نوزاد سبز لجنی می‌شود. چنانچه خون همراه با مخاط وجود داشته باشد، یک مشکل کاملا متفاوت است و باید با پزشک متخصص اطفال مشورت کنید.

• قرمز

رنگ قرمز و علت قرمز بودن مدفوع نوازد می‌تواند متاثر از رژیم غذایی کودک باشد. داروهایی مانند آموکسی‌سیلین نیز می‌توانند دلیل این رنگ مدفوع باشند. خونریزی در دستگاه گوارش تحتانی یا خونریزی نوک سینه مادر هنگام شیردهی و یا حساسیت به پروتئین شیر می‌تواند به وجود چیزهای سیاه در مدفوع نوزاد ختم شود یا رنگ مدفوع را قرمز کند. 

• زرد خردلی

زرد خردل نشانگر پایان مرحله مکونیوم است. در این مرحله نوزاد شروع به هضم شیر مادر یا شیر خشک می‌کند. این رنگ مدفوع بیشتر برای نوزادانی است که از شیر مادر تغذیه می‌شوند. 

• زرد روشن

مدفوع زرد روشن یکی دیگر از رنگ‌های استاندارد است که بعد از فاز مکونیوم مشاهده می شود. با این حال رنگ زرد می‌تواند نشانه اسهال هم باشد.

• نارنجی

رنگ نارنجی معمولا در اثر رنگدانه غذاها ایجاد می شود. بعد از خوردن وعده غذایی متشکل از هویج پوره شده، این رنگ مدفوع نوزادان غیر معمول نیست، مگر اینکه با تب همراه باشد. 

• قهوه ای مایل به سبز

این رنگ مدفوع در نوزادان شیر خشکی و کسانی که مواد جامد می خورند، رایج است. 

کلام آخر

انواع شکل مدفوع نوزادان سلامت عمومی یا احیانا بیماری را در آنها نشان می‌دهد. توصیه می‌کنیم نکات کلیدی این مطلب را در گوشه‌ای یادداشت کنید و هر بار که پوشک نوزاد خود را عوض می‌کنید، به موارد یاد شده توجه کنید