بعد از استفراغ نوزاد چه کنیم؟
بسیاری از مادران می‌پرسند که بعد از استفراغ نوزاد چه کنیم؟ این سوال در بین تازه مادر شده‌ها فراوانی بیشتری دارد. زیرا آنها به واسطه کم تجربه بودن، اطلاعات کمتر و محدودتری از رفتارهای مختلف نوزاد دارند. همین جا باید یادآوری کنیم که رفلاکس در نوزادان و بالا آوردن نوزادان با استفراغ متفاوت است. گرچه در هر دو حالت محتویات معده از دهان نوزاد خارج می‌شود، اما مقدار خروج این محتویات برای نگران شدن یا نشدن در این باره تاثیر دارد. البته چنانچه مادر اصول شیردهی به نوزاد پس از زایمان را نداند، ممکن است بیشتر با این مشکل روبه رو باشد.
بعد از استفراغ کودک چه کنیم؟
اگر منظور شما این است که بعد از اینکه به نوزاد شیر می‌دهید و می‌خواهید آروغ او را بگیرید، همراه با آروغ مقداری از شیر را هم بالا می‌آورد، باید دقت بیشتری کنید و به شکل صحیح‌تری به نوزاد خود شیر بدهید. اما اگر نوزاد حجم بیشتری از تغذیه (شیر) را به طور ناگهانی بالا می‌آورد و این اتفاق در مدت زمان طولانی هم رخ می‌دهد، باید پیگیری‌های پزشکی را به موقع انجام دهید و علت را بیابید.
استفراغ نوزاد می تواند در وزن‌گیری نوزاد در ماه اول موثر باشد. بنابراین اگر می پرسید که برای وزن‌گیری نوزاد چه باید کرد؟ باید بگوییم که تا جای ممکن باید استفراغ نوزاد را کنترل کنید.
در صورتی که بالا آوردن نوزادان به علت رفلاکس معده است، نکات زیر را رعایت کنید:
- فواصل زمانی شیردهی را کمتر و کوتاه‌تر کنید. مثلا به جای اینکه هر دو ساعت 15 دقیقه شیر بدهید، هر یک ساعت حدود 8 دقیقه شیر بدهید.
- به شکل نگهداری کودک برای آروغ زدن دقت کنید. طوری نوزاد را نگه ندارید که به معده او فشار وارد شود.
- دقت کنید که نوزاد در هنگام شیر خوردن تمام هاله پستان را در دهان بگیرد. به این ترتیب هوای کمتری می‌بلعد. هر چه هوای کمتری بلعید شود، معده او احساس راحتی بیشتری می‌کند.
فرق استفراغ با ریفلاکس فیزیولوژیک
تشخیص استفراغ با ریفلاکس فیزیولوژیک و یا تشخیص رفلاکس شدید در نوزادان کار سختی است. اگر نمی‌توانید این عارضه را به درستی تشخیص دهید، از پزشک یا پرستار کمک بگیرید. استفراغ شدید در نوزادان تازه متولد شده گاهی دلالت بر بیماری‌های خطرناک و جدی دارند که باید حتما بررسی و پیگیری شوند. استفراغ در حالت شدید و غیر عادی و عفونت‌های شیرخوارگی در نوزادان تازه متولد شده می‌توانند منجر به انسداد یا باریک شدن معده و شکم شوند. لذا این موضوع را جدی بگیرید.
به عنوان یک مادر باید بدانید که کودک دچار رفلاکس (استفراغ عادی) شده است یا به هر علتی استفراغ او بیشتر از حد یک رفلاکس فیزیولوژیک است. اگر بدانیم که دستگاه گوارش نوزادان حساسیت‌های خاص خود را دارد، بهتر می‌توانیم تشخیص دهیم که بعد از استفراغ نوزاد چه کنیم. شما باید بتوانید طبیعی بودن یا غیر طبیعی بودن بالا آوردن نوزادان را تشخیص دهید. این موضوع به همان اندازه که می‌تواند عادی و بی خطر باشد، به همان اندازه هم ممکن است خطرساز و جدی باشد.
بد نیست بدانید که اختلال در مری نوزادان، شایع‌ترین و اصلی ترین علت استفراغ است؛ حتی اگر از بهترین غذا‌ها برای وزن گیری نوزاد هم استفاده کنید، استفراغ در نوزادان مشکل شایع و معمولا غیر جدی است. با توجه به اینکه در محل اتصال مري به معده دريچه اسفنكتر وجود دارد و اين دريچه در نوزادان بر خلاف بزرگسالان بسيار شل است، بنابراین بالا آوردن شیر در نوزادان می‌تواند تا حدودی عادی باشد. زیرا دریچه اسفنکتر بعد از شير خوردن نوزاد به‌طور كامل بسته نمی‌شود و همین امر منجر مي‌شود شير از معده به مري و نهايتا به حلق برگشت پيدا كند. این اتفاق کاملا طبیعی است و به مرور زمان کمتر می‌شود و از بین می‌رود. این حالت همان رفلاکس فیزیولوژیک است. معمولا در تا 4 ماهگی نوزاد در اوج است و تا یک سالگی برطرف می‌شود. اگر این حالت بیشتر از 24 ماه طول بکشد، باید بررسی‌های پزشکی انجام شود.
اما در صورتی که حجم بالا آوردن نوزادان و تعداد دفعات بالا آوردن بیشتر از حد معمول باشد، باید با پزشک مشورت شود و بررسی های تخصصی انجام شود.
شایع‌ترین علل استفراغ در نوزادان و کودکان زیر دو سال چیست؟
- گاستروانتریت
- آلرژی غذایی یا عدم تحمل شیر
- ریفلاکس معده و روده
- سوراخ بسیار بزرگ در شیر بطری
- تنگی پیلور مادرزادی
- فتق خفه شده
برای کنترل رفلاکس نوزادان به این نکات توجه کنید
به عنوان مادر شیرده به تغذیه و رژیم غذایی خود توجه کنید. برخی از مواد غذایی آلرژی‌زا هستند و منجر به استفراغ و رفلاکس نوزاد می‌شوند. غذاهای نفاخ و محرک نیز همین تاثیر را دارند.
- نوزاد و کودک خود را به پرخوری عادت ندهید. کمتر خوردن و به دفعات خوردن به معده اجازه فعالیت و کار بهتر و بیشتری می‌دهد و به این ترتیب کودک و نوزاد کمتر دچار عارضه استفراغ می‌شود.
- سرفه‌ها را جدی بگیرید. سرفه‌های مزمن و مکرر منجر به بالا آوردن نوزادان می‌شود. سرفه می‌تواند عکس‌العمل عادی به یک ماده آلرژی‌زا باشد. آسم مزمن يا سينوزيت زياد هم می‌تواند دلیل سرفه‌های مکرر باشد. به هر حال مهم است که علت این عارضه درست کشف شود.
- به وضعیت قرارگیری نوزاد بعد از شیردهی توجه کنید. بهتر است نوزاد را روی شکم قرار دهید یا به پهلوی چپ بخوابانید و متکای کوچکی زیر سر او بگذارید تا سر او بالاتر از بدن قرار بگیرید. در این حالت آروغ زدن نوزاد راحت‌تر و سریع‌تر خواهد بود و احتمالا نوزاد شیر کمتری را برگشت می‌دهد. توجه کنید که در هر دو حالت در کنار نوزاد باشید و او را تنها نگذارید.
اگر این ترفندها را به خوبی به یاد بسپاریم، به این معنی است که می‌دانیم بعد از استفراغ نوزاد چه کنیم. چنانچه یاد بگیریم که بعد از استفراغ کودک چه کنیم، نگرانی‌های کمتری خواهیم داشت و به موقع کارهای لازم را انجام خواهیم داد.
چه زمانی استفراغ نوزاد نیاز به پیگیری دارد؟
- زمانی که نوزاد با مشکل کاهش وزن، شیر نخوردن و تب روبه‌رو باشد.
- زمانی که نوزاد در تنفس مشکل پیدا می‌کند.
- چنانچه استفراغ نوزاد بیشتر از 6 ساعت طول بکشد.
- چنانچه نوزاد یا کودک هیچ نوع مایعات خوراکی و یا شیر را قبول نکند.
- وقتی نشانه‌های کم آبی بدن در نوزاد و کودک دیده شود؛ از جمله چشم‌های گود رفته، دست و پاهای سرد، لکه‌لکه شدن دست و پاها، خواب‌آلودگی یا بیقراری بیش از حد و فرورفتگی ملاج.
- زمانی که استفراغ همراه با خون یا ماده زردرنگ صفرا است.
- زمانی که گریه‌های نوزاد کم نمی‌شود.
- چنانچه شکم نوزاد ورم کرده باشد و به لمس حساس باشد. این حالت می‌تواند ناشی از تجمع مایع یا گاز معده، انسداد روده، فتق یا دیگر مشکلات دستگاه گوارش باشد.
- چنانچه کودک یا نوزاد نیم ساعت بعد از تغذیه استفراغ مدام و همراه با فشار داشته باشد. در این حالت عارضه تنگی پیلور محتمل است.
- اگر سر کودک ضربه بخورد و او بیشتر از یک بار استفراغ کند. در این حالت احتمال صدمه مغزی وجود دارد.
- زمانی که نوزاد نشانه‌ای از زردی داشته باشد.
- اگر نوزاد یک ماده سمی را بلعیده باشد.
- اگر نوزاد 6 تا 8 ساعت پوشک خود را خیس نکرده باشد. لب و دهان خشک داشته باشد، گریه بدون اشک (نوزادان بیشتر از یک ماه) داشته باشد، بی حال باشد و ادرار زرد تیره داشته باشد.
انواع رفلاکس
در نهایت بد نیست در قالب موضوع بعد از استفراغ نوزاد چه کنیم، به موضوع انواع رفلاکس در نوزادان نیز اشاره کوتاه و اجمالی داشته باشیم. زیرا این عارضه یک عارضه شایع است که تقریبا تمام مادرها با آن روبه‌رو می‌شوند.
رفلاکس در نوزادان یا به صورت آشکار است و یا به صورت پنهان که هر کدام علامت و نشانه‌های خود را دارد.
نشانه‌های رفلاکس آشکار
- مکیدن انگشتان دست
- ناله کردن در خواب
- پریدن از خواب با جیغ
- آبریزش مداوم از لب‌ها
- خروج شیر از گوشه لب
- بی قراری
- تاخیر در آروغ زدن یا آروغ به همراه گریه و درد
- گرسنگی مداوم
- سکسه‌های طولانی
- بیقراری در نوزاد حین شیر خوردن یا بلافاصله بعد از آن
- زیاد تکان خوردن و تحرک زیاد نوزاد
- بغلی بودن نوزاد
- استفراغ بعد از خوردن شیر؛ منظور استفراغی است که همراه با محتویات معده است و حتی ممکن است از بینی هم خارج شود
نشانه‌های رفلاکس پنهان
رفلاکس پنهان شامل تمام علائم بالا به علاوه مشکل وزن نگرفتن نوزاد است. در صورت عدم تشخیص رفلاکس پنهان، ابتلا به زخم مری محتمل است. اگر نوزاد در خواب دهان خود را مزه مزه می‌کند یا به دفعات از خواب بیدار می‌شود، ممکن است به رفلاکس پنهان دچار باشد. یادآوری می‌کنیم که مهمترین نشانه رفلاکس پنهان این است که کودک استفراغ نمی‌کند، اما محتویات معده برمی‌گردد و مری نوزاد را اذیت می‌کند و باعث بدخوابی‌ها یا بیخوابی‌های نوزاد می‌شود.
کلام آخر
اگر بدانیم بعد از استفراغ نوزاد چه کنیم بهتر، سریع‌تر، به موقع و موثرتر می‌توانیم این عارضه را کنترل و درمان کنیم. یادآوری می‌کنیم که رفلاکس و استفراغ را با کولیک نوزادی هم اشتباه نگیرید. زیرا هر کدام مقوله‌ای جدا از هم هستند.
روزانه پیام مشاور، متناسب با سن کودکتون دریافت کنین. 
سوالاتتون رو از مامانای با تجربه بپرسین.
با بازیهایی که به رشد هوش و خلاقیت فرزندتون کمک میکنه آشنا بشین.