چگونه باد شکم نوزاد را بگیریم؟درمان نفخ شکم نوزاد زیر یک ماه
نفخ نوزادان، مشکلی شایع است و می‌تواند کودک را در هر سنی درگیر کند اما در نوزادان و کودکان 1 تا 4 ماهه، بیشتر دیده می‌شود. این شیوع بیشتر مربوط به دستگاه گوارش نابالغ کودکان در این سن است. به نظر می‌رسد عوامل درونی و محیطی نیز در شیوع نفخ در کودکان موثر باشند. در ادامه، بیشتر در مورد درمان نفخ شکم نوزاد توضیح می‌دهیم.
پادکست خلاصه مقاله چگونه باد شکم نوزاد را بگیریم:
با نصب اپلیکیشن گهواره، قد و وزن کودک خود را روی نمودار بررسی کنید و از رشد مناسبش اطمینان یابید. روزانه متناسب با سن کودکتان ، پیام‌های مشاوره تخصصی دریافت کنید و با توصیه‌های تغذیه‌ای و دستور پخت‌های مناسب، تغذیه سالم‌تری برای او فراهم کنید. همچنین، با بازی‌های مناسب و آزمون‌های دوره‌ای به تقویت هوش و مهارت‌های فرزندتان کمک کنید.
علت نفخ شکم نوزاد
قبل از پرداختن به موضوع راه‌های درمان نفخ شکم نوزاد، لازم است در مورد علت و درمان نفخ شکم اطلاعات بیشتری کسب کنید. نفخ به علت جمع شدن هوا در معده اتفاق می‌افتد و می‌تواند باعث دل درد نوزاد و ناراحتی او شود. تجمع این هوا ممکن است در هنگام غذا خوردن (هم کودکانی که از شیشه شیر استفاده می‌کنند و هم در کودکانی که شیر مادر می‌خورند) یا به هنگام هضم غذا در معده نوزاد اتفاق بیفتد. در زیر، برخی از علل شایع نفخ نوزادان را بررسی می‌کنیم:
حباب‌های هوای محلول در آب در تغذیه نوزاد با شیشه شیر
هنگام تهیه شیر خشک، تکان دادن شیشه شیر باعث حل شدن مقداری هوا در مایع داخل آن می‌شود. این حرکت، تعداد حباب‌های هوا را افزایش داده و در صورت مصرف بلافاصله، می‌تواند باعث نفخ و دل‌پیچه نوزاد شود. برای جلوگیری از این مشکل، بهتر است پیش از تغذیه نوزاد، شیشه شیر را برای مدتی در جای ثابت قرار دهید تا حباب‌های هوا فرصت کافی برای خارج شدن داشته باشند.
مقدار زیاد شیر مادر
ممکن است کودک با نوشیدن مقدار زیاد شیر به نفخ یا ورم شکم نوزاد مبتلا شود. در این حالت مقدار شیر نوشیده شده، بیشتر از گنجایش دهان کودک بوده و به همراه خود، هوای زیادی را به معده کودک وارد می‌کند. زیاد مکیدن سینه توسط کودک نیز موجب تولید شیر بیشتری می‌شود و مشکل ادامه می‌یابد. با تغذیه نوزاد از یک سینه مادر در هر وعده، می‌توان این مشکل را کنترل کرد. اگر در هر حالت، شیر نفخ داشت، می‌توانید روش‌هایی که در ادامه آمده است را برای درمان نفخ شکم نوزاد شیر خشکی استفاده کنید.
با عجله شیرخوردن
وقتی نوزاد با عجله شیر بخورد، حجم شیری که وارد دهان می‌شود، بیشتر از گنجایش دهان است و هوای زیادی وارد معده نوزاد می‌شود.
عدم تحمل لاکتوز
برخی از نوزادان به این بیماری مبتلا هستند. عدم تحمل لاکتوز، می‌تواند گاز زیادی در معده نوزاد تولید کند که موجب نفخ شکم نوزاد می‌شود.
گریه کردن زیاد
در هنگام گریه، هوای زیادی وارد دستگاه گوارش نوزاد می‌شود که ممکن است باعث نفخ شود. برای جلوگیری از این مشکل، سعی کنید کودک خود را آرام نگه دارید.
مصرف غذاهای نفاخ توسط مادر
گاهی مصرف غذاهای ایجاد کننده نفخ توسط مادر، در شیر او تاثیر می‌گذارد. البته لیست ثابتی از غذاهای نفاخ در دوران شیردهی وجود ندارد. پس اگر احساس می‌کنید پس از مصرف غذایی خاص نوزادتان دچار نفخ می‌شود، بهتر است از مصرف آن پرهیز کنید.
نوشیدن آبمیوه
نباید فرزندتان را قبل از 6 ماهگی، با غذایی جز شیر مادر تغذیه کنید. هضم قند فروکتوز و ساکاروز موجود در آبمیوه برای دستگاه گوارش نابالغ نوزاد دشوار است و باعث ایجاد نفخ می‌شود.
چه علائمی به تشخیص نفخ شکم نوزاد به ما کمک می‌کنند؟
گریه و بی‌قراری نوزادتان می‌تواند علی‌رغم نفخ شکم، علل متعددی داشته باشد اما علائم و نشانه‌های اختصاصی‌تری می‌توانند در تشخیص نفخ شکم نوزاد به ما کمک کنند. این علائم در زیر آورده شده‌اند:
- کودک پاهای خود را جمع می‌کند و به طرف سینه بالا می‌برد.
- دست‌های خود را مشت می‌کند.
- سکسکه می‌کند.
- رنگ صورتش قرمز می‌شود.
- باد معده خالی می‌کند.
- خرخر می‌کند.
- شیرمادر یا شیرخشک را به بیرون تف می‌کند.
- پس از شیرخوردن ناآرام است و گریه می‌کند.
- کمر خود را قوس داده و شکلک در می‌آورد.
وجود علائم بالا با توجه به سن نوزاد (شیوع بالای نفخ در سن 1-4 ماهگی و بخصوص هفته هشتم زندگی) و پیدا نشدن علت دیگری برای بی‌قراری کودک، احتمالا نشانه درد شکمِ ناشی از گاز (نفخ) است. اما باید توجه کرد که بعضی از این علائم می‌توانند نشانه‌های کولیک نوزاد یا رفلاکس و رفلاکس پنهان نوزاد نیز باشند.
مشکلاتی که معمولا با نفخ شکم نوزاد اشتباه گرفته می‌شوند
ممکن است علی‌رغم تلاش برای گرفتن آروغ یا ماساژ شکم، کودک به گریه کردن ادامه دهد. قبل از این‌که، به فکر درمان نفخ شکم در بچه‌ها باشید، بهتر است شرایط را بیشتر بررسی کنید. این حالت می‌تواند نشانه‌ی وجود مشکلاتی از قبیل کولیک، یبوست یا رفلاکس باشد. علائم مشابه و عدم توانایی نوزاد در بیان مشکلش، وظیفه شما را سخت‌تر می‌کند اما نگران نباشید. در زیر، علائم اختصاصی‌تر هرکدام از این موارد آورده شده است:
رفلاکس
معده نوزاد مبتلا به رفلاکس، حدود نیم ساعت بعد از غذا خوردن، ترش می‌کند (یعنی غذا وارد مری و دهانش می‌شود). ممکن است برخلاف نفخ، نوزاد خودش را جمع نکند. در این شرایط، به رغم آروغ زدن و خروج گاز از معده کودک، او همچنان بی‌قرار است و حتی آروغ زدن موجب تشدید رفلاکس معده شده و کودک را بی‌قرار‌تر کند. افزایش بزاق دهان و احساس ناراحتی بعد از غذا خوردن، از دیگر علائم رفلاکس معده هستند.
*مقاله قطره دایمتیکون برای نوزاد را مطالعه کنید.
یبوست
دل درد و دل پیچه ناشی از یبوست، بسیار شبیه به نفخ است. در واقع یبوست می‌تواند موجب ایجاد نفخ شود اما سفتیِ مدفوع و اذیت شدن نوزاد، در هنگام یبوست رخ می‌دهد. بنابراین باید به دنبال درمان یبوست و نفخ شکم نوزاد در سریع‌ترین زمان ممکن بود.
کولیک
اگر کودک شما در سنین کمتر از پنج ماه، برای حداقل سه روز در هفته و بیشتر از سه ساعت متوالی، به مدت حداقل سه هفته گریه کند، به احتمال زیاد ممکن است دچار قولنج (کولیک) شده باشد. کولیک خود می‌تواند به علت گریه، نوزاد را به نفخ مبتلا کند.
دیسکینزی
گاهی دل‌درد نوزاد مربوط به انقباضات غیرقابل کنترل ماهیچه‌های روده است. به این حالت، دیسکینزی گفته می‌شود. توجه کنید که این دردها نیز با آروغ گرفتن نوزاد قطع نمی‌شوند.
چه زمانی باید درمورد نفخ شکم نوزاد نگران باشم؟
نفخ شکم مشکلی شایع در نوزادان است و معمولاً نگران کننده نیست. همچنین درمان نفخ شکم نوزاد تازه متولد شده در اغلب موارد ساده است. برای کودکان در سن پایین‌تر، یک یا دو دوره بی‌قراری در هر 24 ساعت متداول بوده و نیازی به نگرانی ندارد؛ به شرطی که کودک اغلب اوقات راحت باشد و به‌خوبی رشد کند. اگر نوزاد مبتلا به نفخ، به خوبی رشد نمی‌کند و وزن‌‌گیری طبیعی ندارد؛ بهتر است با پزشک مشورت کنید.
به علامت‌های هشداردهنده زیر توجه کنید، زیرا ممکن است علت نفخ شکم نوزادتان، یک بیماری زمینه‌ای دیگر باشد:
- بروز تغییرات ناگهانی در رفتار کودک مثل سختی در نفس کشیدن یا تغییر در سرعت تنفس
- وجود دوره‌های طولانی مدت بی‌قراری در نوزاد
- در هنگام گریه کردن پوست یا لب‌های کودک کبود می‌شود
- کودک دچار اسهال مکرر باشد یا استفراغ کودک به همراه مدفوع خونی یا خون در ادرار نوزاد مشاهده شود
- تب و گریه بیش از حد
در صورت مشاهده یک یا چند علامت بالا، حتماً به پزشک مراجعه کنید، زیرا با وجود ساده بودن درمان باد و نفخ شکم نوزاد، بیماری زمینه‌ای می‌تواند مشکل‌ساز باشد.
روش‌های درمان نفخ شکم نوزاد
روش‌های درمان نفخ شکم نوزاد
برای درمان نفخ شکم نوزاد چه‌کار کنیم؟ توجه کنید که اطلاعات زیر جایگزین مراجعه پزشکی نیست. در صورت تداوم علائم یا وجود هر یک از علامت‌های هشداردهنده بالا، برای درمان نفخ شکم نوزاد، به پزشک مراجعه کنید. برخی از روش‌هایی که در ادامه مطرح می‌شوند به درمان دل درد نوزاد زیر یک ماه نیز کمک می‌کنند.
روش‌های خانگی و ساده برای درمان نفخ شکم نوزاد
چگونه باد شکم نوزاد را بگیریم؟ شما می‌توانید قبل از هر درمان دارویی، از انواع درمان خانگی نفخ نوزاد استفاده کنید که بعضی از مهم‌ترینشان به شرح زیراند:
ماساژ دادن شکم نوزاد
ماساژ شکم نوزاد برای درمان نفخ بسیار کمک کننده است. ماساژ باعث آرامش عصبی و عضلانی روده‌ها و درمان نفخ شکم نوزاد می‌شود. برای این کار کودک را به پشت بخوابانید و با حرکات دایره‌ای دست، شکم او را ماساژ دهید. همچنین به آرامی ناحیه دور شکم نوزادتان را فشار دهید تا گاز اضافه خارج شود. ماساژ دادن و استفاده نکردن از درمان‌های دارویی، بهترین درمان خانگی نفخ نوزاد زیر یک ماه مانند رفع باد شکم نوزاد بیست روزه است.
ورزش برای نفخ نوزاد (حرکت دوچرخه)
برخی حرکات ورزشی نیز می‌توانند به کاهش نفخ نوزاد کمک کنند. برای این کار، کودک را به پشت بخوابانید و پاهای او را به‌آرامی مانند حرکت رکاب زدن در دوچرخه‌سواری تکان دهید. این تمرین با تحریک حرکات روده، به خروج گاز اضافی از دستگاه گوارش کمک کرده و موجب تسکین باد شکم و نفخ نوزاد می‌شود.
خواباندن نوزاد بر روی شکم
در این حالت، نیروی جاذبه به خروج گازهای اضافه و درمان نفخ شکم کمک می‌کند. خواباندن نوزاد بر روی شکم، اگرچه منجر به رشد و تقویت عضلات او می‌شود اما در هنگام قنداق کرن نوزاد توصیه نمی‌شود. این موضوع به علت سندروم مرگ ناگهانی نوزاد است. از این روش می‌توانید برای درمان نفخ نوزاد زیر یک ماه استفاده کنید.
استفاده از پستانک
مکیدن پستانک برای نوزاد با جلوگیری از گریه، موجب آرامش او می‌شود و به‌طور کلی، درمان نفخ روده در کودکان شناخته می‌شود. با توجه به این موضوع که گریه خود می‌تواند یکی از دلایل نفخ باشد، پستانک از تشدید نفخ جلوگیری می‌کند.
حمام آب ولرم
حمام آب ولرم نیز با ایجاد آرامش عضلانی و عصبی روده‌ها، به خروج گازهای اضافیِ دستگاه گوارش کودک و درمان نفخ شکم نوزاد شیرخوار کمک خواهد کرد.
استفاده از پروبیوتیک در رژیم نوزاد
یکی از راه‌های درمان نفخ شکم نوزاد برای کودکان بالاتر از 6 ماه، استفاده از ماست‌های پروبیوتیک است که حتماً باید با مشورت پزشک انجام شود. این ماست‌ها با تامین میکروب‌های مفید دستگاه گوارش، موجب درمان نفخ شکم نوزاد می‌شوند.
درمان نفخ شکم نوزاد با دارو
برای نفخ نوزاد چی خوب است؟ درمان گیاهی درمان نفخ شکم نوزاد، به شرح زیر است:
- چای سبز: برای جلوگیری از بی‌خوابی فرزندتان، از چای بدون کافئین استفاده کنید. این چای ساده‌ترین داروی خانگی نفخ شکم نوزاد محسوب می‌شود.
- آب قند: پیش از استفاده از این روش، حتماً با پزشک مشورت کنید، زیرا ممکن است با شیر مادر یا شیر خشک تداخل داشته باشد. مقدار بسیار کمی از این ترکیب، تنها چند قطره، به کودک بدهید. در طب سنتی، برای درمان نفخ شکم از ترکیب آب گرم و نبات استفاده می‌شود. اگر از مادربزرگ‌ها بپرسید که برای نفخ نوزاد چه چیزی مفید است، احتمالاً اولین پیشنهاد آن‌ها همین قنداب خواهد بود.
- شربت گریپ میکسچر: برای استفاده از این ترکیب، به جهت گرفتن نفخ نوزاد با پزشک مشورت کنید. این ترکیب شامل موادی از جمله قند و قطره نفخ نعناع (بهترین داروی گیاهی برای نفخ نوزاد) است. از ترکیبی که حاوی الکل و بی کربنات سدیم است، استفاده نکنید. عصاره نعنا خود بهترین داروی گیاهی نفخ شکم در نوزاد است و در اکثر مواقع، نیازی به درمان بیشتر نیست.
سایمتیکون
توجه کنید که استفاده از قطره‌ی سایمتیکون، به دلیل داشتن برخی ترکیبات (هیدروکسید آلومینیم و هیدروکسید منیزیوم موجود در این قطره، ممکن است باعث بروز حساسیت در نوزاد شود) برای درمان نفخ شکم نوزادان پیشنهاد نمی‌شود و از نظر علمی، کارایی آن ثابت نشده است. این قطره با تجویز پزشک، برای درمان نفخ شکم کودکان استفاده می‌شود. نحوه‌ی عملکرد این دارو، با ترکیب و به هم پیوستن حباب‌های هوای کوچک موجود در معده و تبدیل آن‌ها به حباب‌هایی بزرگتر است. این حباب‌های بزرگتر، راحت‌تر از معده خارج می‌شوند. سایمتیکون به علت این که جذب خون نمی‌شود، برای کودکان تقریباً بی‌خطر در نظر گرفته می‌شود و به عنوان یک درمان فوری نفخ شکم نوزاد استفاده می‌شود.
قطره پدیلاکت
این قطره ضد نفخ، یک ترکیب پروبیوتیکی است و شامل باکتری‌های سودمند دستگاه گوارش است و برای درمان نفخ شکم نوزاد دو ساله یا کوچکتر استفاده می‌شود.
پیشگیری از نفخ شکم نوزاد
اگر می‌خواهید قبل از مجبور شدن به درمان نفخ شکم و باد معده نوزاد خود، از آن پیشگیری کنید، باید مانع ورود هوای اضافی به دستگاه گوارش کودک شوید. در ادامه نکات و روش‌های مفیدی برای این پیشگیری آورده شده است:
قرار دادن کودک در موقعیت مناسب در هنگام شیر خوردن
بهترین وضعیت برای شیر دادن به نوزاد، حالتی است که او روی دست شما قرار گرفته و سرش بالاتر از سطح بدنش باشد. می‌توانید با توجه به این شرایط، حالت‌های مختلف را امتحان کنید تا دریابید در کدام وضعیت نوزاد احساس راحتی بیشتری دارد و بهتر شیر می‌خورد.
استفاده از شیشه شیر مناسب
هرچه سوراخ شیشه شیر کوچکتر باشد، نوزاد با سرعت کمتری شیر را وارد دهانش می‌کند و از ورود حجم زیادی از شیر و هوا به معده نوزاد، جلوگیری می‌شود.
به نوزادتان کمک کنید تا آروغ بزند
در هر دو حالت (تغذیه نوزاد با شیشه شیر یا شیر مادر)، پس از شیر خوردن، باید نوزاد را روی شانه قرار دهید و با ضربات آرام به پشت او، به خروج هوا از معده‌اش کمک کنید. در هنگام تغذیه با شیر مادر، جلوگیری از ورود حجم زیادی از هوا به معده کودک دشوار است. به همین دلیل، توصیه می‌شود برای پیشگیری و درمان نفخ شکم نوزاد، هر چند دقیقه یک‌بار آروغ او را بگیرید و سپس دوباره به او شیر بدهید.
روزانه پیام مشاور، متناسب با سن کودکتون دریافت کنین. 
سوالاتتون رو از مامانای با تجربه بپرسین.
با بازیهایی که به رشد هوش و خلاقیت فرزندتون کمک میکنه آشنا بشین.