مهمترین راه های تقویت سیستم ایمنی نوزادان و کودکان

اگر کودک شما مدام و به سرعت بیمار می‌شود، حتما در مورد راه های افزایش سیستم ایمنی نوزادان فکر کرده‌اید و به دنبال راهی برای تقویت سیستم ایمنی کودک و نجات او از مریض شدن‌های پی در پی هستید؛ در این مقاله تلاش کرده‌ایم هر آنچه در مورد افزایش سیستم ایمنی بدن کودک خود نیاز دارید، برای شما لیست کنیم و کمک کنیم که کودک شما روزهای بیشتری از عمر خود را با سلامتی کامل زندگی کند؛ همراه ما باشید.

شما می توانید با نصب اپلیکیشن گهواره به ابزارهای کاربردی فرزند پروری دسترسی پیدا کرده و با دیگر مادران تبادل نظر داشته باشید.

چگونه کودکمان بیمار نشود؟

نگهداری درست از کودک و توجه درست به عوامل محیطی، بیرونی و وسواس نداشتن از مهمترین رفتارهایی است که کمک می‌کند نوزاد و کودک شما مریض نشود، دیر به دیر مریض شود یا اینکه کمتر بیمار شود. احتمالا می‌پرسید که چه کاری می توانید انجام دهید تا کودک خود را از مجموعه بی پایان میکروب‌ها و ویروس‌هایی که با آنها روبرو می‌شود، محافظت کنید؟ واقعیت این است که از برخی جهات، بیمار شدن به سادگی بخشی از زندگی هر کودک یا هر انسان است. همه ما با یک سیستم ایمنی بی‌تجربه وارد این دنیا می‌شویم و به تدریج به دنبال مبارزه با یک سری از میکروب‌ها، ویروس‌ها و سایر ارگانیسم‌ها، ایمنی خود را تقویت می‌کنیم؛ به همین دلیل است که بسیاری از پزشکان اطفال شش تا هشت سرماخوردگی، حملات آنفولانزا یا عفونت گوش را در سال طبیعی می‌دانند. گفته می‌شود، برخی از عادات سالم می‌توانند به عنوان تقویت کننده سیستم ایمنی برای کودکان عمل کنند، مانند خوردن سبزیجات بیشتر و خواب کافی . 

*شربت زینک سولفات کودکان برای چی خوبه 

نصب اپلیکیشن گهواره

درباره میکروب‌ها بدانید

حفظ سلامتی کودک اولویت شماره یک برای همه مادران است. اگرچه همیشه نمی‌توان از بیمار شدن آن‌ها جلوگیری کرد، اما راه‌هایی وجود دارد که به تقویت ایمنی آنها کمک می‌کند.  باید بدانید که میکروب‌ها همه جا هستند، هر جایی که تصور آن را کنید؛ اما دلیلی برای وحشت وجود ندارد. میکروب‌ها در واقع به ساخت سیستم ایمنی در حال رشد کودک کمک می‌کنند. به این دلیل که وقتی کودک برای اولین بار با یک میکروب (معروف به ویروس، باکتری، انگل) مواجه می‌شود، بدن او یاد می‌گیرد که چگونه آنتی بادی بسازد که در آینده در برابر آن میکروب محافظت کند. 

همیشه به یاد داشته باشید که تمیزی به اندازه کافی خوب است؛ در واقع خانه شما نباید کاملا بدون لکه باشد، زیرا تمیزی بیش از حد رشد طبیعی سیستم ایمنی را مختل می‌کند. علاوه بر این، کارشناسان معتقدند که ضدعفونی بیش از حد به افزایش آلرژی‌های دوران کودکی کمک می‌کند. تحقیقات نشان می‌دهد که قرار گرفتن در معرض انواع میکروب‌ها در واقع ممکن است عملکرد کلی سیستم ایمنی را بهبود بخشد. در حالی که کودک شما می‌تواند بیشتر میکروب‌ها را دفع کند، برخی از میکروب‌ها می‌توانند بسیار جدی و حتی تهدید کننده زندگی باشند. خوشبختانه، واکسن‌ها می‌توانند به محافظت از کودک کمک کنند. واکسن‌ها با تقلید از یک عفونت طبیعی کار می‌کنند و به سیستم ایمنی بدن آموزش می‌دهند که چگونه با یک مهاجم معین مبارزه کند. 

راه‌های افزایش سیستم ایمنی نوزادان

بیماری از هر نوعی بخشی از زندگی همه انسان‌ها و البته موجودات زنده است. عامل بیماری‌زا چه ویروس باشد، چه باکتری و چه هر چیز دیگری، با تقویت سیستم ایمنی به راحتی می‌توان بر آن غلبه کرد. برای مثال ظهور علائم سرماخوردگی نوزاد و علائم آنفولانزا در کودکان یک واقعیت برای زندگی همه کودکان است، اما اقدامات هوشمندانه ای وجود دارد که می‌توان به کمک آنها تعداد دفعاتی که کودکان به این مدل از بیماری‌ها مبتلا می‌شوند، کاهش داد؛

میوه و سبزیجات بیشتری در رژیم غذایی کودک قرار دهید

اگر کودک شما زیر شش ماه است و از شیر مادر تغذیه می‌کند، خودتان از میوه و سبزی بیشتری استفاده کنید تا از طریق شیر مواد مغذی لازم به نوزاد برسد. برای کودکان بالای شش ماه که به تدریج انواع مواد غذایی را می‌توانند امتحان کنند، سبد متنوع غذایی تهیه کنید و به تناسب سن و به مرور زمان انواع میوه‌ها و سبزیجات را به اشکال مختلف (خام یا پخارپز) در اختیار او قرار دهید. 

برای مثال هویج، لوبیا سبز، پرتقال و توت فرنگی حاوی کاروتنوئیدها هستند. فیتونوترینت‌ها می‌توانند تولید سلول‌های سفید خون و اینترفرون را افزایش دهند و ویروس‌ها را مسدود می‌کند. مطالعات نشان می‌دهد که رژیم غذایی غنی از مواد مغذی گیاهی همچنین می‌تواند در برابر بیماری‌های مزمن مانند سرطان و بیماری‌های قلبی در بزرگسالی محافظت کند. سعی کنید نیمی از  بشقاب تغذیه ی کودک شامل سبزیجات باشد وحداقل دو عدد میوه در روز مصرف کنند.

حتما برای جلوگیری از کمبود ویتامین د ،مصرف مکمل ویتامین د برای تمامی سنین ضروری است.

خواب خوب، باکیفیت و کافی

کیفیت بالای خواب نوزاد، به موقع خوابیدن و داشتن یک برنامه خواب درست و سالم در حفظ سلامتی و افزایش سیستم ایمنی بدن تاثیر بسیار زیادی دارد. شاید جالب باشد که بدانید در هر تایمی از خواب شبانه بخش مشخصی از بدن بازسازی و ریکاوری می‌شود. مطالعات نشان داده است که کم‌خوابی با کاهش سلول‌های کشنده طبیعی می‌تواند سیستم ایمنی که به میکروب‌ها و سلول‌های بیماری‌زا حمله می‌کند، خلع سلاح کند. کودکانی که خوب و به موقع و به اندازه کافی نمی‌خوابند، بیشتر در معرض ابتلا به بیماری هستند، زیرا سیستم ایمنی بدن آنها فرصت کافی برای بازسازی و ریکاوری نداشته است و به مرور ضعیف شده است. بهتر است که کودک شما حتما در طی روز حداقل یک بار چرت بزند. شب‌ها زودتر به رخت‌خواب برود و و در طی شب خواب آرامی را تجربه کند. کودک باید یاد بگیرد که زود بخوابد. این را والدین باید به او آموزش دهند. 

جدول خواب کودکان 

از نوزادی تا 4 ماهگی

• کل خواب: 16-18 ساعت
• خواب شبانه: 8-9 ساعت
• چرت زدن: 7-9 ساعت (3-5 چرت)

4 تا 12 ماهگی

• کل خواب: 12-16 ساعت
• خواب شبانه: 9-10 ساعت
• چرت زدن: 4-5 ساعت (2-3 چرت)

یک تا دو سالگی

• کل خواب: 11-14 ساعت
• خواب شبانه: 11 ساعت
• چرت زدن: ۲ تا ۳ ساعت (۲ چرت)

سه تا پنج سالگی

• کل خواب: 10-13 ساعت
• خواب شبانه: [10-11] 10-13 ساعت
• چرت زدن: 0 تا 1 ساعت (چرت معمولا در سن 5 سالگی متوقف می شود)

شش تا دوازده سالگی

• کل خواب: 9-12 ساعت
• خواب شبانه: 10-11 ساعت

شیردهی به کودک از طریق شیر مادر

شیر مادر کمترین احتمال ایجاد واکنش ایمنی را دارد، زیرا هضم آن آسان است و یک تقویت کننده طبیعی ایمنی برای نوزادان است. شیر مادر حاوی آنتی بادی‌های تقویت کننده سیستم ایمنی و گلبول‌های سفید است. شیر مادر نوزاد را از عفونت گوش، آلرژی، اسهال، ذات الریه، مننژیت، عفونت‌های دستگاه ادراری و سندرم مرگ ناگهانی نوزاد (SIDS) محافظت می‌کند. مطالعات نشان داده است که شیر مادر می‌تواند قدرت مغز کودک را تقویت کند و به محافظت از او در برابر دیابت وابسته به انسولین در مراحل بعدی زندگی کمک کند. بد نیست بدانید که آغوز، شیر نازک زرد رنگی که در چند روز اول پس از تولد از سینه‌ها جاری می‌شود، به‌ویژه سرشار از آنتی‌بادی‌های مبارزه‌کننده با بیماری است.

بهتر است که کودک حداقل در شش ماه اول زندگی خود حتما با شیر مادر تغذیه شود. این زمان در کمترین حالت خود می‌تواند به دو تا سه ماه تقلیل یابد؛ اما در هر صورت تغذیه نوزاد در روزها و ماه‌های اول تولد یا بهتر است بگوییم در اولین سال تولد خود با شیر مادر، تاثیر بسیار فراوانی در تقویت سیستم ایمنی او دارد. 

به سلامت روده کودک توجه کنید

شکم کوچک کودک شما نقش مهمی در سلامت سیستم ایمنی بدن او دارد. از لحظه تولد، وجود باکتری‌های مفید در سیستم گوارشی در حال رشد کودک شما مهم است. نه تنها از سلامت کلی روده حمایت می کند، بلکه ممکن است از سیستم ایمنی در حال رشد کودک نیز حمایت کند. پروبیوتیک‌ها می‌توانند از تعادل باکتری‌های مفید روده کودک شما برای حمایت از رشد سالم آنها حمایت کنند.

برای حمایت از روده کودک توجه به تغذیه با شیر مادر بسیار مهم است. شیر مادر باعث ارتقاء رشد و بلوغ میکروبیوم روده و عملکرد سیستم ایمنی بدن کودک می‌شود. یک بررسی بزرگ نشان داده است نوزادانی که به طور انحصاری از شیر مادر تغذیه می‌کنند،(به خصوص بیش از ۲ ماه)، ترکیب باکتری‌های روده پایدارتری دارند و اسهال مرتبط با عدم تعادل در باکتری‌های روده در آنها کمتر است.

توصیه می شود که اگر می‌توانید، در 6 ماه اول به طور انحصاری به کودک خود شیر بدهید، سپس در حین استفاده از مواد جامد، به شیردهی جزئی ادامه دهید و این روند را تا 2 سالگی ادامه دهید. اگر قادر به شیر دادن نیستید، بهتر است شیر خشکی با پری بیوتیک‌ها و پروبیوتیک‌های اضافه شده برای کمک به سلامت روده کودک خود انتخاب کنید.

زمانی که نوبت به معرفی مواد جامد به کودک می‌رسد، مهم است که مواد جامد را خیلی زود شروع نکنید، زیرا روده کودک شما هنوز در حال بلوغ است، با این حال تاخیر در شروع مصرف مواد جامد به خصوص غذاهای حاوی آلرژن می‌تواند خطر ابتلا به آلرژی را افزایش دهد.

دستورالعمل‌های فعلی تغذیه نوزاد توصیه می‌کنند که غذای جامد باید زمانی شروع شود که کودک شما در حدود 6 ماهگی است؛ شروع غذای کمکی قبل از 4 ماهگی توصیه نمی‌شود. هنگام معرفی مواد جامد، مهم است که روی گنجاندن طیف گسترده ای از غذاها از جمله غذاهای غنی از فیبر برای کمک به حمایت از سلامت مطلوب روده تمرکز کنید.

ورزش

فعالیت‌های ورزشی را در برنامه زندگی کودک خود قرار دهید. مهم نیست کودک شما چه قدر کوچک است؛ زیرا قرار نیست به طور تخصصی و سنگین ورزش کنید. همین که کودک در زندگی روزانه خود فعالیت کافی و تحرک داشته باشد و سوخت و ساز بدن او به مقدار کافی باشد، کفایت می‌کند. برای این منظور می‌توانید کودک را پارک ببرید، با او پیاده‌روی کنید، همراه با آهنگ فعالیت ورزشی و تفریحی داشته باشید. 

انجام این کارها نه تنها برای او سرگرم کننده است، بلکه برای حفظ سلامتی‌اش نیز بسیار موثر است. تحقیقات نشان داده است همانطور که ورزش تعداد سلول‌های کشنده طبیعی را در بزرگسالان افزایش می‌دهد، فعالیت منظم می‌تواند به همان شیوه برای کودکان مفید باشد. برای اینکه فرزندانتان را به داشتن تناسب اندام مادام العمر عادت دهید، الگوی خوبی باشید. به تناسب سن کودک می‌توانید از فعالیت‌هایی نظیر دوچرخه سواری، پیاده روی، اسکیت درون خطی، بسکتبال و تنیس نیز کمک بگیرید. به یاد داشته باشید که برای نهادینه کردن ورزش در کودک خود باید الگوی مناسبی برای او باشید. 

از انتشار میکروب‌ها جلوگیری کنید

مبارزه با میکروب‌ها از نظر فنی باعث تقویت ایمنی نمی‌شود، اما راهی عالی برای کاهش استرس بر سیستم ایمنی کودک است. مطمئن شوید که کودک شما دست‌های خود را با آب و صابون می‌شوید. شما باید قبل و بعد از هر وعده غذایی و بعد از بازی در بیرون، دست زدن به حیوانات خانگی، استفاده از دستشویی و رسیدن از مهدکودک به خانه به بهداشت آنها توجه ویژه‌ای داشته باشید. وقتی بیرون هستید، دستمال‌های یکبار مصرف برای تمیز کردن سریع به همراه داشته باشید. برای کمک به بچه‌ها در عادت شستن دست در خانه، به آن‌ها اجازه دهید حوله‌ها و صابون‌های رنگارنگ دست‌شان را با اشکال و رایحه‌های سرگرم‌کننده انتخاب کنند.

سیگار و انواع دخانیات را کنار بگذارید

دود سیگار حاوی بیش از 7000 ماده شیمیایی مضر است که بسیاری از آنها می توانند سلول های بدن را تحریک کنند یا از بین ببرند.  کودکان بیشتر از بزرگسالان در برابر اثرات مضر دود مستعد هستند، زیرا آنها با سرعت بیشتری نفس می‌کشند. سیستم سم زدایی طبیعی کودک نیز کمتر توسعه یافته است.

دود سیگار خطر ابتلا به SIDS، برونشیت، عفونت گوش و آسم را در کودک افزایش می‌دهد. همچنین ممکن است بر هوش و رشد عصبی تأثیر بگذارد. 

خودتان نسخه‌پیچی نکنید

نه تنها خودتان نسخه‌پیچی نکنید، بلکه هرگز به پزشک اطفال خود فشار نیاورید تا داروی خاصی را تجویز کند. در واقع اصرار به پزشک اطفال برای نوشتن نسخه آنتی بیوتیک هر زمان که کودک شما سرماخوردگی، آنفولانزا یا گلودرد دارد، ایده بدی است. آنتی بیوتیک‌ها فقط بیماری‌های ناشی از باکتری‌ها را درمان می کنند، این در حالی است که اکثر بیماری‌های دوران کودکی توسط ویروس‌ها ایجاد می‌شوند.

در واقع شما باید هر آنچه را که پزشک معتمد و حاذق تشخیص می‌دهد و تجویز می‌کند، بپذیرید و اصطلاحا نباید خودتان پزشک شوید. 

به کودک‌تان اجازه دهید کثیف شود

کودک خود را تشویق کنید تا در خارج از خانه بازی کند و در بیرون از خانه به گشت و گذار بپردازد. لازم نیست در پاکیزگی زیاده روی کنید، اما همیشه باید مطمئن شوید که کودکتان بعد از استفاده از دستشویی، قبل از غذا و زمانی که مریض است، دست هایش را بشوید.

از ماست ساده پرچرب غافل نشوید

ماست پروبیوتیک راهی عالی برای دریافت پروبیوتیک‌ها است، باکتری‌های خوبی که به کودک شما کمک می‌کنند تا باکتری‌های مضر در سیستم گوارشی را دفع کند، ایمنی کلی را تقویت کند و در صورت نیاز به آنتی‌بیوتیک عوارض جانبی را کاهش دهد. ماست همچنین منبع خوبی از ویتامین D و پروتئین تقویت‌کننده سیستم ایمنی است که به رشد، حفظ و ترمیم تک تک سلول‌های بدن، از جمله گلبول‌های سفید خون که با عفونت مبارزه می کنند، کمک می‌کند.

می‌توانید ماست را به تنهایی سرو کنید (اما از انواع شیرین‌کننده‌ها استفاده نکنید) یا آن را در پوره‌های میوه یا سبزیجات به‌عنوان راهی سالم برای متعادل کردن مزه آن مخلوط کنید.

مصرف سیب زمینی‌های شیرین

این غده‌های زرد و نارنجی مملو از بتاکاروتن هستند؛ بدن این ماده مغذی را به ویتامین A تبدیل می‌کند که برای عملکرد سالم سیستم ایمنی ضروری است. هویج، کدو حلوایی، کدو تنبل، انبه و سبزی‌های تیره و برگ دار دیگر منابع خوب بتاکاروتن هستند.

مصرف آووکادو

این میوه خامه‌ای خوشمزه منبع خوبی از ویتامین E (یک آنتی اکسیدان قوی) و ویتامین ب6 است که به ساخت سلول‌های سیستم ایمنی و افزایش پاسخ ایمنی کمک می‌کند. اسیدهای چرب امگا 3 موجود در آووکادو به جذب بهتر مواد مغذی تقویت‌کننده سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند.

قبل از سرو، آووکادو را به خوبی پوره یا له کنید. اگر کودک حدودا 10 ماهه است، می‌توانید یخ‌های ساده آووکادو را نیز امتحان کنید. این یخ‌ها حتی ممکن است به دندان درآوردن کودک نیز کمک کنند.

استفاده از برنج قهوه ای

این دانه‌های کوچک مغذی مملو از مواد معدنی ضروری منیزیم (یک ماکرومینرال) و سلنیوم (یک میکرومعدنی) هستند که هم ایمنی را تقویت می‌کنند و هم مقاومت در برابر عفونت‌های ویروسی را افزایش می‌دهند. 

برنج قهوه ای پخته شده را با گوشت، سبزیجات یا میوه‌ها به صورت پوره درآورید. برنج قهوه ای با کمی دارچین و کمی آب هم ایده خوبی است.

مصرف میوه قرمز برای ایمنی کودکان

میوه های قرمز مثل انار، زخال اخته ، گوجه فرنگی، انگور قرمز تازه یا منجمد یک منبع فوق العاده از آنتی اکسیدان‌های متعدد هستند که می‌توانند به مبارزه با انواع بیماری‌ها کمک کنند.

نکات کلی در مورد تقویت سیستم ایمنی کودکان

توجه به یک رژیم غذایی سالم و غنی و داشتن خواب کافی و با کیفیت در تقویت سیستم ایمنی کودکان نقش تعیین کننده‌ای دارد. اگر به این دو فاکتور، درست و به اندازه کافی توجه کنید، دیگر نیاز به جست و جوی داروی گیاهی برای تقویت سیستم ایمنی بدن کودکان یا معجون تقویت سیستم ایمنی بدن کودکان نخواهید بود. اگر احساس می‌کنید کودک شما به یک مولتی ویتامین نیاز دارد، اجازه دهید فقط و فقط پزشک بهترین مولتی ویتامین برای تقویت سیستم ایمنی بدن کودک شما را انتخاب و تجویز کند. حتی برای تقویت سیستم ایمنی بدن در برابر کرونا هم پزشک باید تصمیم بگیرد که چه مولتی ویتامینی استفاده شود. بنابراین هرگز به طور خودسرانه از هیچ دارو و شربت تقویت سیستم ایمنی بدن کودکان استفاده نکنید. حتی برای تقویت سیستم ایمنی کودکان در طب سنتی نیز با پزشکان این حوزه مشورت کنید. اما به طور کلی بدانید که استفاده از قندهای طبیعی مانند انواع شیرها، دانه‌های گیاهی مانند دانه چیا، عناب، کره بادام‌زمینی، انواع جوانه‌ها می‌تواند مفید باشد؛ اینها مواد پیشنهادی هستند که به مرور و بعد از تست حساسیت می‌توانید به کودک بدهید و رژیم غذایی سالمی برای او بسازید؛  اما در هر صورت برای انتخاب هر داروی تقویت سیستم ایمنی بدن کودکان با پزشک مشورت کنید. 

کلام آخر

شاید به طور ناخودآگاه از برخی از راه های افزایش سیستم ایمنی نوزادان و کودکان که در این مطلب به آنها اشاره کردیم، استفاده می‌کنید. همواره به یاد داشته باشید که خواب مناسب و سبد غذایی سالم دو فاکتور اساسی و حیاتی در داشتن یک سبک زندگی سالم است. در واقع قرار نیست حتما کار خاصی انجام دهید یا مواد غذایی خاص و گرانقیمتی برای کودک خود تهیه کنید؛ همین که بدانید از ساده‌ترین و دم دست‌ترین مواد غذایی چه طور، چگونه و چه مقدار استفاده کنید، می‌توانید در این مسیر موفق باشید. 

از مواد غذایی مختلف به تناسب در سبد غذایی کودک استفاده کنید. افراط و تفریط نکنید و همواره تعادل را حفظ کنید. اگر با وجود رعایت همه موارد یاد شده باز هم کودک شما بیمار شد، استرس را از خود و کودک‌تان دور کنید. به یاد داشته باشید که استرس مادر همه بیماری‌ها است و به تنهایی می‌تواند تمام تلاش شما برای تقویت سیستم ایمنی فرزندتان را نابود کند. به بیماری فکر نکنید و از آن هراسی نداشته باشید؛ در صورت ابتلا به بیماری نیز حساسیت زیادی به خرج ندهید و اجازه دهید بدن کودک شما با قدرت تمام و با آرامش کامل با عوامل بیماری‌زا مبارزه کند و از این میدان مبارزه پیروز بیرون بیاید.