علائم سرماخوردگی در نوزادان، علت و درمان آن

علائم سرماخوردگی در نوزادان به شکل‌های گوناگونی بروز می‌یابد که آگاهی از آن‌ها می‌تواند کمک‌کننده باشد. نوزادان با ایمنی نسبی که از مادر، چه در دوره بارداری و چه با مصرف شیرمادر، دریافت می‌کنند، نسبت به بسیاری از بیماری‌ها ایمن هستند؛ اما این ایمنی برای این‌که کامل شود و به بلوغ برسد؛ به زمان نیاز دارد. تا زمان تکامل سیستم ایمنی نوزادتان، آن‌ها در معرض بیماری‌های گوناگونی قرار دارند که یکی از آن‌ها سرماخوردگی است. اگر‌چه اولین سرماخوردگی نوزاد ممکن است برای والدین ترسناک باشد، با این حال توجه داشته باشید که سرماخوردگی نوزاد با تحریک سیستم ایمنی او، به تکامل دستگاه ایمنی بدن کمک می‌کنند. 

سرماخوردگی یک عفونت ویروسی در دستگاه تنفسی فوقانی است. بیش‌تر کودکان به طور طبیعی بین 6 تا 8 بار در سال سرما می‌خورند، که تعداد آن در کودکانی که به مهد‌کودک می‌روند می‌تواند بیش‌تر هم باشد. بیش از 200 ویروس می‌توانند باعث ایجاد سرماخوردگی نوزاد شوند. سرماخوردگی در نوزادان خطرناک نیست. تنها زمانی از سرماخوردگی می‌ترسیم که با عدم مراقبت و یا به علت ضعف ایمنی نوزاد به سمت سینه‌پهلو (پنومونی) و یا خروسک پیشرفت کند و یا نشانه آنفولانزا باشد. توجه داشته باشید که بهتر است برای هر بیماری، هرچند جزعی، در کودکان زیر 3 ماه مثلاً در سرماخوردگی نوزاد 10 روزه به پزشک متخصص کودکان مراجعه کنید. از درمان خانگی سرماخوردگی نوزاد یک ماهه یا بزرگتر بپرهیزید!

علائم سرماخوردگی نوزادان چیست؟

به‌طور کلی علائم بیماری‌های دوران نوزادی (28 روز ابتدایی زندگی پس از تولد) از جمله علائم سرماخوردگی نوزاد با کودکان بزرگ‌تر متفاوت بوده و به اصطلاح پزشکی غیراختصاصی است. بر این اساس علائم سرماخوردگی نوزاد ۴ماه با علائم سرماخوردگی نوزاد دو ماهه یا علائم سرماخوردگی نوزاد سه ماهه تفاوت دارد. هرچه کودک بزرگ‌تر می‌شود، علائم بیماری‌ها در او بیش‌تر به بزرگسالان شباهت پیدا می‌کند. به همین‌ علت است که توصیه می‌شود برای هر مشکلی که در نوزاد خود (خصوصاً در کودک زیر 3 ماه) احساس می‌کنید، به پزشک متخصص اطفال مراجعه کنید. 

علائم سرماخوردگی نوزاد 20 روزه یا علائم سرماخوردگی نوزادان زیر یک ماه ممکن است است با آبریزش بینی شروع شود. آبریزش بینی ابتدا به صورت شفاف و مایع بوده و با گذر زمان تدریجاً غلیظ‌تر و متمایل به زرد یا سبز می‌شود. نگران نباشید! این تغییر ماهیت الزاماً به معنای وخامت بیماری نبوده و در سیر بیماری به صورت طبیعی رخ می‌دهد. احتقان و آبریزش بینی از مهم‌ترین علائم سرماخوردگی نوزاد چند روزه تا یک ماه است. ضمن مراجعه به پزشک، استفاده از پوآر و انواع قطره سدیم کلرید بینی نوزاد برای تخلیه بینی نوزاد و رفع احتقان بسیار مفید است. برای درمان آبریزش بینی نوزاد و درمان گرفتگی بینی در کودکان، دارو‌های آنتی‌هیستامین مانند شربت کتوتیفن برای کودکان و شربت دیفن هیدرامین کامپاند برای کودکان ، شربت سیتریزین برای کودکان را سرخود و بدون دستور پزشک مصرف نکنید!

سایر علائم سرماخوردگی نوزاد یک ماهه شامل موارد زیر است:

• نق‌و‌نوق کردن و تحریک‌پذیری
• تب خفیف: انتظار می‌رود که نوزاد تب خفیف و کم‌تر از 38 درجه سانتی‌گراد داشته باشد. به هیچ‌عنوان از استامینوفن و ایبوبروفن به عنوان داروی تب‌بر بدون تجویز و نسخه پزشک استفاده نکنید.
• سرفه نوزاد، به خصوص در شب: در کودکان کم‌تر از یک سال به هیچ ‌وجه از ترکیب آب و عسل برای کاهش سرفه استفاده نکنید. خطر مسمومیت با عسل وجود دارد.
• عطسه
• آبریزش بینی نوزاد
• کاهش اشتها
• به دلیل احتقان بینی ممکن است کودک حین غذا‌خوردن دچار اختلال در تنفس شده و از گرفتن سینه مادر یا شیشه‌شیر پرهیز کند.
• اختلال در خواب
• گلو درد (علائم گلو درد نوزاد سه ماهه یا به طور کلی نوزادان کوچک شاید به نظر چندان مشخص نرسد بعلاوه که نمی‌توانند حرف بزنند. بنابراین شما از بعضی نشانه‌ها می‌توانید متوجه گلودرد نوزاد شوید: نوزاد از خوردن و آشامیدن خودداری می‌کند/ گریه می‌کند و به نظر می‌رسد در هنگام قورت دادن درد دارد/ غدد کنار گردن متور شده‌اند/ قرمزی یا ورم گلو)

نکته:

توجه داشته باشید که علائم سرماخوردگی نوزاد ممکن است نشان‌دهنده بیماری‌های جدی‌تری مانند آنفولانزا، ذات-الریه (پنومونی)، خروسک و سایر بیماری‌های خطرناک باشد. در صورت مشاهده علائم فوق در نوزادان، حتماً به پزشک متخصص اطفال مراجعه کنید و با شک به سرماخوردگی، با درمان‌های خانگی حتی روشهای موثری مانند خواص شیر و زردچوبه برای گلو درد زمان را هدر ندهید. اگر‌چه در بیش‌تر مواقع علائم سرماخوردگی نوزاد واقعاً یک سرماخوردگی است، امّا مطمئناً مراجعه به پزشک و اطمینان از سلامت نوزاد ساده‌تر از بستری چند هفته‌ای در بیمارستان به علت تاخیر در درمان عفونت ریوی است.

علائم آنفولانزا در نوزادان با سرماخوردگی چه تفاوتی دارد؟

آنفولانزا علائمی شبیه علائم سرماخوردگی شدید نوزادان را دارد. معمولاً آنفولانزا کودک را در مدت کوتاهی بی‌حال کرده و کودک تب بالا دارد. گاهی علائم آنفولانزا با اسهال و استفراغ نیز همراهی دارد. با مشاهده نشانه‌های آنفولانزا و علائم سرماخوردگی نوزاد سه ماهه حتما به پزشک مراجعه کنید. برای مطالعه درباره ضرورت‌های واکسن آنفولانزا به اینجا مراجعه کنید.

در صورت سرماخوردگی نوزادان چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر کودک شما کم‌تر از 3 ماهگی است و علائم فوق را در او مشاهده کردید، حتماً به پزشک مراجعه کنید. همان‌طور که مکرراً تذکر داده شد، نشانه های سرماخوردگی نوزاد غیر اختصاصی است. ساده از کنار علائم سرماخوردگی نوزاد چند روزه نگذرید.

اگر کودک شما بزرگ‌تر 3 ماه است، درصورت مشاهده علائم زیر حتما به پزشک مراجعه کنید:

• میزان دفع و در نتیجه نیاز به تعویض پوشک در او کم‌تر شده است.
• تب بالاتر از 38 درجه سانتی‌گراد
• درد گوش و یا تحریک‌پذیری گوش (اگر دست شما یا خودش به گوش بخورد، احساس ناراحتی می‌کند.)
• چشمان قرمز و یا خروج ترشحات زرد یا سبز از چشم
• اشکال در تنفس و تنگی نفس
• سرفه مداوم
• ترشحات بینی او سبز و زرد بوده که با مرور زمان کاهش نمی‌یاید.
• هر علامت دیگری که باعث نگرانی شما شده است. مانند گریه مداوم.

بهترین درمان سرماخوردگی نوزادان

در بالا به این سوال پاسخ دادیم که ایا نوزاد ده روزه سرما میخورد یا خیر. و همان‌طور که گفته شد، با مشاهده علائم سرماخوردگی نوزاد زیر سه ماه به پزشک مراجعه کنید. برای اطلاعات بیش-تر درباره دارو‌ها یا انواع شربت ضدسرفه کودکان مورد استفاده در درمان سرماخوردگی در کودکان به این مقالات مراجعه کنید. همچنین برای اطلاع از لیست بهترین آنتی بیوتیک برای سرماخوردگی کودکان نیز این مقاله را مطالعه کنید. از انجام درمان سرماخوردگی نوزاد دو ماهه در خانه یا کوچکتر به صورت خودسرانه خودداری کنید.

راه‌های پیشگیری از سرماخوردگی در نوزادان

آیا نوزاد سرما میخورد ؟ بله این بیماری بسیار شایع اما قابل پیشگیری ست. سرماخوردگی در نوزادان بیشتر بر اثر تماس مستقیم (مانند بقل کردن) و یا بودن در محیط مشترک (از راه هوا و تنفس) با بزرگسالان سرماخورده رخ می‌دهد. ویروس سرماخوردگی که بر اثر عطسه یا سرفه از فرد بیمار پخش می‌شود، تا دو ساعت و یا بیش‌تر روی سطوح باقی می‌ماند و تماس نوزاد با آن سطوح نیز می‌تواند مولد علائم سرماخوردگی نوزاد باشد. بهترین راه‌های پیشگیری از سرماخوردگی در نوزادان شامل موارد زیر است:

• نوزاد خود را از افراد بیمار دور نگه دارید. سعی کنید از حمل‌ونقل عمومی استفاده نکرده و تا جای ممکن به مکان‌های پر رفت‌وآمد و شلوغ نروید.
• پیش از هر بار دست‌زدن و خصوصاً غذادادن به نوزاد، دست‌های خود را با آب و صابون و به مدت حداقل 20 ثانیه بشویید. اگر آب و صابون در اختیار نداشتید، ژل‌ها و محلول‌های حاوی اتانول می‌توانند مفید باشند.
• وسایل بازی نوزاد را پیوسته تمیز و ضدعفونی کنید (به شیوه‌ای مشابه ضد‌عفونی کردن دست‌ها).
• اگر افراد نزدیک خانواده سرماخورده‌اند، به آن‌ها بیاموزید که کم‌تر به نوزاد نزدیک شده و حتما در دستمال کاغذی یک‌بار مصرف عطسه یا سرفه کنند.

توجه: با توجه به همه‌گیری بیماری کرونا، رعایت نکات فوق از اهمیت بیش‌تری برخوردار است.

درمان سرماخوردگی نوزادان در طب سنتی

در مواردی که علائم سرماخوردگی کودک بسیار شدید نیست می‌توانید از درمان‌های گیاهی استفاده کنید. برای درمان سرماخوردگی در طب اسلامی دستورالعمل‌های زیادی آمده که بعضی از مهمترینشان به شرح زیر است:

• یکی از بهترین درمان‌ سرماخوردگی نوزادان با طب سنتی، استفاده از بخور اکالیپتوس برای درمان گرفتگی بینی ست. 
• در نوزادی که سرما خورده و غذای کمکی خود را آغاز کرده‌اند سوپ رقیق می‌تواند به تقویت سیستم ایمنی و درمان گلودرد کمک کند.
• شیردهی مرتب برای درمان سرماخوردگی نوزاد ۲۰ روزه و نوزادان کوچک انجام شود زیرا شیر مادر حاوی انتی بادی ست.
• از دادن غذاهای سرخ شده به کودک خودداری کنید.
• ختمی و بنفشه به کاهش و دفع ترشحات غلیظ ریه و سینوس‌ها کمک می‌کند
• چکاندن یک قطره روغن سیاه دانه در بینی

نکته: به عنوان یک نکته‌ی طلایی باید در نظر داشته باشید استفاده از درمان‌های سنتی برای درمان علائم سرماخوردگی نوزاد تازه متولد شده و حتی درمان سرماخوردگی نوزاد یک ماهه ممنوع است. زیرا بعضی از این داروهای گیاهی می‌توانند عوارض جانبی خطرناکی برای کودک سرماخورده داشته باشند.