داروهای ممنوعه در شیردهی + لیست داروهای غیر مجاز در شیردهی
داروهای غیرمجاز در شیردهی از طریق شیر مادر به نوزاد منتقل می‌شوند. شاید داروهایی مانند ژلوفن در دوران شیردهی قابل استفاده باشد. اما برخی از داروهای ضدافسردگی یا آنتی‌بیوتیک‌ها می‌توانند عوارض جدی روی نوزاد بگذارند. برای آگاهی از انواع داروهای غیرمجاز در شیردهی با ما همراه باشید.
با نصب اپلیکیشن گهواره شما می‌توانید به ابزارهای کاربردی فرزند پروری مانند مشاوره با پزشک دسترسی پیدا کرده و با دیگر مادران تبادل نظر داشته باشید. همچنین ابزارهای دیگر، مقالات و ویدئوهای آموزشی زیادی وجود دارد که در اختیارتان قرار می‌گیرد.
مصرف دارو در دوران شیردهی
شیرخوارگی یکی از حساس‌ترین و حیاتی‌ترین دوره‌های رشد کودک است. هر ماده‌ای که مادر در دوران شیردهی مصرف می‌کند، ممکن است از طریق شیر به فرزندش منتقل شود. داروها با ورود به بدن نوزاد ممکن است عوارضی برای او داشته باشند یا روی تولید شیر مادر اثر بگذارند. اثر داروهای مصرفی مادر روی نوزاد به میزان داروی مصرف‌شده و نحوۀ مصرف دارو بستگی دارد. به‌همین دلیل در دوران شیردهی احتیاط را در مصرف داروهای مجاز در شیردهی رعایت کنید و از مصرف داروهای غیرمجاز در شیردهی بپرهیزید.
*غذاهای ممنوعه در دوران شیردهی کدامها هستند؟ + لیست کامل خوراکیهای ممنوع
دسته‌بندی سازمان بهداشت جهانی (WHO) برای داروهای مجاز و داروهای غیرمجاز در شیردهی
با توجه به انتقال داروها به شیر مادر و بدن نوزاد، WHO داروها را در دوران شیردهی به چند دسته تقسیم کرده است. در این دسته بندی برخی داروها روی نوزاد بی‌اثرند و منع مصرف ندارند. برخی داروها قابل مصرف هستند ولی نوزاد باید از نظر عوارض جانبی بررسی شود. برخی از داروها روی مقدار شیر تولید شده اثر می‌گذارند و برخی از داروها نیز منع مصرف کامل دارند و جزء داروهای غیرمجاز در شیردهی محسوب می‌شوند.
داروهای مصرفی رایج روی شیردهی چه تاثیری دارند؟
توجه داشته باشید که داروهای مختلف از یک خانواده، برای مثال داروهای ضد افسردگی، ممکن است از نظر خطرناک بودن برای نوزاد، با هم متفاوت باشند. داروهای ممنوعه در شیردهی در هر خانواده دارویی باید با داروهای ایمن‌تر در همان دسته جایگزین شوند. در این قسمت بیشتر توضیح میدهیم اثر دارو تا چند ساعت در شیر مادر می ماند.
مصرف مسکن‌ها در شیردهی
مصرف مسکن‌ها در شیردهی اثرات متفاوتی روی نوزاد می‌گذارد. این اثر وابسته به نوع مسکن و مدت مصرف دارو است.
مسکن‌های غیر‌مخدر
- مصرف ژلوفن در شیردهی به‌صورت گهگاهی ممنوعیتی ندارد. همچنین داروهایی مانند شیاف استامینوفن 125 و بروفن در شیردهی قابل استفاده هستند.
- آسپرین در دوران شیردهی به‌صورت گاه‌به‌گاه قابل‌استفاده است اما نوزاد باید از نظر عوارض کبدی مانند زردی و نارسایی کبدی بررسی شود. همچنین نباید در دوزهای بالا و طولانی‌مدت مصرف شود. البته در برخی موارد که پزشک به‌علت بیماری و مشکل خاصی برای مدت طولانی برای فرد آسپرین تجویز کرده مصرف این دارو باید زیرنظر پزشک ادامه یابد.
مسکن‌های مخدر
- گفتیم که استامینوفن در شیردهی قابل‌مصرف است اما اگر از نوع کدئین‌دار باشد باید کمتر استفاده شود. همچنین داروهایی مثل مورفین در موارد خاص تحت نظر پزشک می‌توانند مصرف شوند اما نوزاد از نظر عوارضی مانند خواب‌آلودگی، کبودی، کاهش ضربان قلب و قطع تنفس باید بررسی شود.
- اگر مادر در دوران بارداری متادون مصرف می‌کرده و در شیردهی مصرف آن را قطع کند، نوزاد ممکن است علائم ترک مصرف متادون مثل بی‌قراری، بی‌خوابی، استفراغ، لرزش، تب، اسهال و مشکلات تنفسی در نوزاد رخ دهد. اگرچه متادون به میزان اندکی وارد شیر مادر می‌شود اما در دوران شیردهی می‌توان از دوز پایین آن جهت ترک مخدرهای قوی‌تر استفاده کرد. البته مصرف متادون در شیردهی حتما باید زیر نظر پزشک باشد.
داروی بیهوشی در شیردهی
داروی بیهوشی در شیردهی منع مصرف ندارد. زیرا بعد از چند ساعت از بدن پاک می‌شود. اگر هنگام شیردهی نیاز به جراحی داشتید و از داروهایی مانند پتدین و افدرین استفاده کردید، بهتر است تا زمان خارج شدن دارو از بدن خود به کودکتان شیر ندهید. پس برای ادامه شیردهی حداقل 12 ساعت صبر کنید. از قبل مقداری از شیر خود را بدوشید و در فریزر ذخیره کنید تا نوزادتان بتواند از آن تغذیه کند.
مصرف قرص سرماخوردگی بزرگسالان در دوران شیردهی
داروهای مجاز سرماخوردگی در شیردهی معمولا کوتاه‌مدت مصرف می‌شوند. هنگام استفاده از قرص سرماخوردگی بزرگسالان در شیردهی مقدار مواد ترشح شده در شیر مادر کم است. به‌همین دلیل عوارض خاصی به دنبال ندارد. اما بهتر است تحت نظر پزشک مصرف شوند.
مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها در شیردهی
- مصرف داروهایی مثل پنی سیلین، آموکسی کلاو، سفتریاکسون، اریترومایسین و آموکسی سیلین در شیردهی منع خاصی ندارد.
- در مصرف نیتروفورانتوئین و کوتریموکسازول در دوران شیردهی، نوزاد نباید نارس یا زیر یک ماه باشد.
- بهتر است تا جای ممکن از مصرف کلیندامایسین، کلرامفنیکل و مترونیدازول در شیردهی اجتناب کنید. درمورد جایگزین قرص مترونیدازول در شیردهی با پزشک مشورت کنید.
- تتراسایکلین به‌علت اثر روی استخوان‌ها و دندان‌های نوزاد جزء داروهای غیرمجاز در شیردهی محسوب می‌شود و نباید طولانی‌مدت مصرف شود. مصرف کوتاه‌مدت این دارو عارضۀ خاصی برای نوزاد ندارد.
مصرف داروهای ضدویروسی در شیردهی
- مصرف داروهایی مانند آسیکلوویر در دوران شیردهی مجاز است.
- مصرف داروهای ضدویروسی برای درمان هپاتیت و ایدز باید با هماهنگی پزشک باشد.
- مصرف داروهای ضدقارچ در شیردهی
- مصرف کلوتریمازول در شیردهی مجاز است.
- مصرف کوتاه‌مدت فلوکونازول در شیردهی مجاز است اما برای تشخیص عوارض کپسول فلوکونازول در شیردهی، هنگام مصرف طولانی‌مدت باید عملکرد کبدی نوزاد بررسی شود.
مصرف داروهای ضدانگل در شیردهی
داروهای ضدکرم و ضدمالاریا در دوران شیردهی مجازند. درحال حاضر داروی هیدروکسی کلروکین برای درمان کرونا استفاده می‌شود. در‌صورت استفادۀ مادر از این داروها نوزاد باید از نظر عوارضی مثل زردی و همولیز بررسی شود.
مصرف داروهای ضدافسردگی در شیردهی
- داروهای نورتریپتیلین، سرترالین و بوپروپیون از داروهای ضدافسردگی مجاز در دوران شیردهی هستند. پس نگرانی از مصرف سرترالین در شیردهی نداشته باشید.
- داروهای سیتالوپرام، دوکسپین، فلوکستین از داروهای غیرمجاز در شیردهی هستند.
- بهتر است برای درمان افسردگی در دوران شیردهی از داروهای بی‌خطر هر دسته زیر نظر پزشک استفاده شود.
مصرف داروهای ضد‌آلرژی در شیردهی
استفاده گاه‌به‌گاه آنتی‌هیستامین‌ها مانند کلرفنیرامین و شربت هیدروکسی زین در شیردهی مجاز است. استفاده طولانی‌مدت از آنتی هیستامین در شیردهی ممکن است سبب خارش یا بی‌قراری در نوزاد و کاهش تولید شیر در مادر شود.
مصرف داروهای قلبی عروقی در شیردهی
- از این گروه داروها آتنولول جزء داروهای غیرمجاز در شیردهی محسوب می‌شود. به‌خصوص اگر نوزاد زیر یک ماه یا نارس باشد.
- داروهای ضدآنژین، داروهای ضدآریتمی، داروهای ضدفشار خون، داروهای ضدانعقاد و داروهای کم‌خونی همگی با شیردهی سازگارند اما باید زیر نظر پزشک مصرف شوند.
مصرف داروهای ضدچربی خون در شیردهی
تمامی استاتین‌ها مثل رزوواستاتین و آتوروستاتین داروهای غیرمجاز در شیردهی هستند.
مصرف داروهای ضد‌التهاب در شیردهی
داروهایی مثل هیدروکورتیزون، بتامتازون و دگزامتازون اگر در دوز محدود مصرف شوند ممنوعیت خاصی در شیردهی ندارند.
مصرف داروهای هورمونی در شیردهی
- اگر شش هفته از زایمان گذشته باشد، قرص اورژانسی در شیردهی قابل مصرف است.
- داروهای حاوی استروژن مانند ال دی و اچ دی باعث کاهش تولید شیر می‌شوند و بهتر است در دوران شیردهی مصرف نشوند.
- داروهای حاوی پروژسترون شش هفته پس از زایمان قابل مصرف هستند. برای جلوگیری از بارداری در دوران شیردهی بهتر است از قرص‌هایی که فقط حاوی پروژسترون هستند استفاده کنید.
- داروهای مخصوص کم‌کاری و پرکاری تیروئید مثل لووتیروکسین در شیردهی قابل‌استفاده است. اما باید تحت نظر پزشک و با تعیین دوز مناسب مصرف شوند.
مصرف داروهای دستگاه گوارش در شیردهی
مصرف داروهای ضداسید در شیردهی
هنگام مصرف قرص معده در دوران شیردهی توجه کنید که این قرص جزء کدام دسته دارویی است. به عنوان مثال داروهای آنتی‌اسید مثل آلومینیم ام جی اس و داروهای کاهندۀ اسید معده منع خاصی ندارند. البته اخیرا به علت خطر سرطان‌زایی، مصرف رانیتیدین در شیردهی و به صورت کلی در همه افراد تا اطلاع ثانوی ممنوع شده است. سایمتیدین هم بهتر است در دوران شیردهی مصرف نشود. مصرف داروی پنتوپرازول در شیردهی باید تحت نظر پزشک باشد. زیرا مقداری از آن وارد شیر مادر می‌شود. بهتر است این دارو با داروهای ایمن‌تر جایگزین شود.
مصرف داروهای ضدتهوع در شیردهی
داروهای ضدتهوع مثل متوکلوپرامید بهتر است در شیردهی مصرف نشوند. اما پرومتازین ممنوعیت خاصی ندارد. درمورد داروی اندانسترون اطلاعات کاملی در دست نیست اما این دارو وارد شیر مادر می‌شود. بهتر است اندانسترون در شیردهی استفاده نشود.
مصرف داروهای ضداسهال در شیردهی
برخی داروهای ضداسهال در شیردهی منع مصرف ندارند. از این داروها می‌توان به هیوسین و لوپرامید اشاره کرد. داروهای دیسیکلومین و دیفنوکسیلات در شیردهی به اندازۀ کافی بررسی نشده‌اند و بهتر است با داروهای ایمن‌تر جایگزین شوند.
مصرف داروهای مخصوص آسم در شیردهی
مصرف داروهایی مثل آمینوفیلین، تئوفیلین و اسپری سالبوتامول در شیردهی مجاز است.
مصرف داروهای ضدتشنج در شیردهی
- داروهایی مثل کاربامازپین، والپروئیک اسید، کلونازپام، کاربامازپین، لاموتریژین، فنی‌توئین، دیازپام تحت نظر پزشک و در دوزهای معمول در شیردهی قابل‌استفاده‌اند. هنگام مصرف این داروها نوزاد باید از نظر عوارض جانبی مانند خواب‌آلودگی، استفراغ، زردی، وزن‌گیری نامناسب بررسی شود.
- مصرف داروی اتوسوکسیماید، دوزهای بیش‌ازحد دیازپام، فنوباربیتال، پریمیدون در شیردهی غیرمجاز است و باید با داروهای ایمن‌تر جایگزین شوند.
مصرف داروهای خواب‌آور و آرامبخش در شیردهی
- مصرف هرگونه قرص آرامبخش در دوران شیردهی باید با هماهنگی پزشک باشد. زیرا ممکن است عوارضی مانند بی‌حالی و خواب‌آلودگی روی کودک داشته باشد.
- داروهایی مثل کلونازپام و دیازپام در شیردهی قابل استفاده هستند اما نوزاد باید از نظر عوارض جانبی بررسی شود.
- بهتر است داروهایی مانند لورازپام و اگزاسپام و قرص آلپرازولام در شیردهی مصرف نشوند.
مصرف داروهای موضعی در شیردهی
داروهایی مثل پمادها، قطره‌های چشمی یا شیاف دیکلوفناک در شیردهی مجازند زیرا اثر آن‌ها موضعی و محدود است.
مصرف داروهای دیابت در شیردهی
- انسولین در شیردهی قابل استفاده است.
- بهتر است متفورمین در دوران شیردهی استفاده نشود و با داروهای ایمن‌تر جایگزین شود. مصرف داروهای دیابت حتما باید تحت نظر پزشک و به‌صورت منظم باشد.
مصرف راکوتان در شیردهی
داروی ایزوترتینوئین یا راکوتان در شیردهی منع مصرف دارد و می‌تواند موجب عوارض جدی روی نوزاد شود.
مصرف مکمل‌ها و ویتامین‌ها در شیردهی
مصرف مکمل‌ها و ویتامین‌ها در دوران شیردهی منع خاصی ندارد اما اگر سوال شما این است که چه ویتامینی در دوران شیردهی بخوریم لازم است بدانید برای این موضوع باید با پزشک مشورت کنید و این داروها باید در دوز مناسب و با مشورت پزشک استفاده شوند.
داروهای غیرمجاز در شیردهی
داروهای ضدسرطان، ترکیبات رادیواکتیو، ترکیبات حاوی ید، مواد مخدر، آمانتادین برای آنفولانزا، استاتین‌ها برای کاهش چربی خون، دوزهای بالای آسپرین، کلرامفنیکل و راکوتان از داروهای غیرمجاز در شیردهی محسوب می‌شوند. مصرف داروهای غیرمجاز در شیردهی باید قطع شود یا شیردهی تا پایان مصرف دارو متوقف شود.
نکاتی که مادران در دوران شیردهی باید درباره داروها بدانند.
- هنگام مصرف داروهای بدون نسخه یا داروهایی که پزشکان دیگر برای شما تجویز کردند حتما با پزشک خود مشورت کنید. برخی از این داروها ممکن است جزء داروهای غیرمجاز در شیردهی باشند.
- در هر دسته دارویی ممکن است داروهای ایمن و داروهای پرخطر وجود داشته باشند. بهتر است پزشک داروهای خطرناک را با داروهای ایمن جایگزین کند.
- داروهای گیاهی بی خطر نیستند و بسیاری از آن‌ها دوز اندازه‌گیری شده و استاندارد ندارند. حتی برخی از آن‌ها ممکن است جزء داروهای غیرمجاز در شیردهی باشند. برای استفاده از آن‌ها با پزشک خود مشورت کنید.
- کودکان نارس یا دارای آسیب کلیوی یا بیماری متابولیک و کودکان زیر شش ماه در برابر عوارض داروها آسیب‌پذیرتر هستند. در این دسته کودکان و همچنین در شیردهی به نوزاد پس از زایمان، بیشتر مراقب داروهای مصرفی و عوارض آن‌ها باشید.
- مواد مخدر هنگام شیردهی منع مصرف کامل دارند و ممکن است عوارض خطرناکی روی کودک بگذارند. از مصرف آن‌ها در دوران شیردهی بپرهیزید.
- در صورت مشاهدۀ هر علامت غیر‌عادی مانند بی‌قراری، خواب‌آلودگی، زردی، گریۀ بی‌دلیل، کاهش وزن کودک یا هرگونه نگرانی در این زمینه حتما با پزشک خود مشورت کنید.
- اگر سهوا از داروهای غیرمجاز در شیردهی استفاده کردید به محض اطلاع مصرف دارو و شیردهی را متوقف کنید و با پزشک خود تماس بگیرید تا عارضه‌ای سلامت نوزادتان را تهدید نکند.
روزانه پیام مشاور، متناسب با سن کودکتون دریافت کنین. 
سوالاتتون رو از مامانای با تجربه بپرسین.
با بازیهایی که به رشد هوش و خلاقیت فرزندتون کمک میکنه آشنا بشین.