شیردهی به نوزاد پس از زایمان

شیردهی به نوزاد پس از زایمان یکی از لذت‌های فراموش نشدنی است که هر مادری می‌تواند ساعت‌ها در مورد آن صحبت کند. به طور کلی شیردهی به نوزاد چه بلافاصله بعد از زایمان و چه چند ساعت و چند روز بعد از زایمان و چه چند ماه بعد از زایمان، اصول خاص خودش را دارد که هر مادری به مرور آنها را یاد می‌گیرد و اجرا می‌کند. البته اصول شیردهی به دوقلو یا چندقلوها کمی متفاوت است. اما به طور کلی شیردهی به نوزاد پس از زایمان اهمیت بسیار زیادی دارد. زیرا شیر اولیه‌ای که از سینه مادر ترشح می‌شود، فقط غذای نوزاد نیست، بلکه دارو و واکسن نوزاد هم هست. بنابراین نه تنها او را سیر می‌کند، بلکه سیستم ایمنی بدن او را نیز تقویت و محکم می‌کند. 

شیر خوردن نوزادن تازه متولد شده چگونه باید باشد؟

جنین بعد از تولد به نوزاد تغییر نام می‌دهد. نوزاده تازه متولد شده برای تغذیه از شیر مادر به شکل ذاتی آمادگی دارد. مزایای شیردهی به نوزاد برای مادران نیز بر کسی پوشیده نیست. در صورتی که مشکلات پزشکی وجود نداشته باشد، نوزاد بلافاصله بعد از تولد، آماده تغذیه از سینه مادر است. شیردهی به نوزاد پس از زایمان در حقیقت پر اهمیت‌ترین کاری است که مادر مسئول انجام آن است. این فرایند پس از حداقل یک ساعت که نوزاد در تماس پوست به پوست با مادر قرار می‌گیرد، باید آغاز شود. 

تماس پوست به پوست، نوزاد را برای تغذیه آماده‌تر می‌کند

تقریبا در هر شکلی از زایمان، پزشکان تلاش می‌کنند حتی قبل از بریدن بند نافی نوزاد، او را در تماس پوست به پوست با مادر قرار دهند. تماس پوست به پوست نوزاد با مادر سبب می‌شود نوزاد در جهانی که به تازگی در آن قدم گذاشته است، احساس امنیت بیشتری کند؛ زیرا او صدای قلب مادر، صدای مادر، تپش قلب مادر و حتی بوی مادر خود را به خوبی می‌شناسد و با همین‌ها آرام می‌گیرد. 

شاید عجیب باشد اما تماس پوست به پوست نوزاد با مادر بلافاصله بعد از تولد و در اتاق زایمان منجر به تنظیم دمای بدن نوزاد، قند خون و تپش قلب او می‌شود و پیوند عاطفی قوی بین مادر و نوزاد ایجاد می‌کند. در نتیجه همه اینها نوزاد برای تغذیه آماده می‌شود و آرامش کامل را به دست می‌آورد. از همین جهت این زمان بهترین زمان برای شیردهی به نوزاد پس از زایمان است. اساسا نوزاد به طور غریزی و بدون هیچ آموزشی به سمت سینه مادر می‌چرخد و میل به تغذیه و مکیدن سینه را نشان می‌دهد. 

شیردهی به نوزاد پس از زایمان چه فایده‌ای دارد؟

وزن‌گیری نوزاد در ماه اول به شدت به موضوع شیردهی وابسته است. ترشح شیر مادر با ماده‌ای به نام آغوز آغاز می‌شود. آغوز نه تنها برای پر کردن معده نوزاد کفایت می‌کند، بلکه سیستم ایمنی بدن او را نیز تقویت می‌کند. نوزاد تازه متولد شده، معده بسیار کوچکی دارد که به مرور زمان رشد می‌کند و بزرگتر می‌شود. همان مقدار به ظاهر کم آغوز در ساعات اولیه پس از زایمان برای سیر شدن نوزاد کافی است. شیردهی به نوزاد پس از زایمان باعث می‌شود جریان شیر مادر مسدود باقی نماند و رفته رفته بیشتر شود. با جدا شدن جفت از رحم، در یک فرایند کاملا خدادادی و طبیعی و البته خارق العاده بدن‌ مادر ترکیبی از هورمون پرولاکتین محرک تولید شیر و اُکسی توسین جریان دهنده شیر را آزاد می‌کند. به همین دلیل مادر بلافاصله پس از زایمان به سرعت آماده شیردهی است. پس اگر می پرسید برای وزن‌گیری نوزاد چه باید کرد، به موضوع شیردهی بسیار اهمیت بدهید. 

اصول شیردهی به نوزاد پس از زایمان

1. بهتر است شیردهی به نوزاد پس از زایمان مدتی پس از تماس پوست به پوست نوزاد با مادر آغاز شود. تا به این ترتیب نوزاد با جهان پیرامون خود آشنا شده و حس امنیت پیدا کند.
2. نوزاد برای تغذیه با شیر مادر باید سینه به سینه مادر قرار بگیرد. 
3. شیر خوردن نوزاد تازه متولد شده باید به گونه‌ای باشد که نوک سینه مادر روی لب بالای نوزاد باشد.
4. دهان نوزاد باید کاملا باز باشد. 
5. مادر باید نوزاد را کاملا به سمت سینه خود بگیرد و پستان را با دست خود نگه دارد تا نوزاد بتواند به راحتی تغذیه کند.
6. تمام هاله پستان باید در دهان نوزاد قرار بگیرد و نه فقط نوک پستان او. 
7. اگر نوزاد سینه را پیدا نمی‌کند، به او زمان بدهید و کمی صبر داشته باشید. 
8. معمولا شیردهی به نوزاد پس از زایمان در نوزادان زودرس کمی مشکل است. بنابراین می‌توانید از روش‌ دوشیدن شیر استفاده کنید. 
9. شیر خوردن نوزاد تازه متولد شده نباید با درد پستان برای مادر همراه باشد. 
10. مهمترین نکته برای شیر خوردن نوزاد تازه متولد شده چفت شدن کامل دهان نوزاد با سینه مادر است. 

اینکه از کجا بفهمیم که مقدار شیر مادر برای تغذیه نوزاد کافی است؟ نیز اهمیت زیاد دارد. این موضوع تنها با توجه مادر از حالات و تغییرات جسمانی نوزاد مشخص می شود. 

مشکل نیامدن شیر بعد از زایمان

گرچه مادران برای شیردهی به نوزاد پس از زایمان تلاش می‌کنند، اما عده‌ای با مشکل نیامدن شیر بعد از زایمان روبه‌رو می‌شوند. مادران در حالی این مشکل را تجربه می‌کنند که احساس پری و حتی درد در سینه خود دارند. 

عوامل موثر در نیامدن شیر بعد از زایمان از این قرار هستند:

• استرس، نگرانی، اضطراب، تشویش و نداشتن خیال راحت
• متعادل نبودن هورمون‌های بدن مادر از جمله پرولاکتین و اکسي توسين 
• عدم تعادل غده تیروئید
• شیوه زندگی ناسالم در دوران بارداری
• رژیم نامناسب در دوران بارداری
• مصرف الکل، مصرف مواد مخدر، مصرف سیگار و مصرف کافئین بالا 
• داروهای کنترل زایمان
• مصرف برخی از گیاهان مانند ریحان، سرکه، جعفری و نخود فرنگی
• تاثیرات زیست محیطی؛ مثلا افزایش آلودگی هوا، آلودگی آب و مواد غذایی و... 
• حضور در مکان‌های پرجمعیت و آلوده
• زایمان سخت و خونریزی زیاد
• دفعات کم شیردهی به نوزاد
• زایمان سزارین
• تجویز مایعات IV هنگام تولد 
• از دست دادن خون زیاد و در نتیجه آسیب غده هیپوفیز 
• باقی مانده جفت در بدن مادر و آزاد شدن پروژسترون 
• داروهای مسکن
• زایمان زودرس
• دیابت و نوسان در تولید انسولین در بدن مادر
• سن بالای مادر 

علت تمایل نوزاد به مکیدن سینه مادر

پس از تولد، حس بویایی نوزاد آنقدر تکامل یافته است که بتواند بوی مادر خود را تشخیص دهد. بو و رایحه نوک پستان مادر، برای نوزاد تداعی‌گر بوی ماده‌ای در مایع آمنیوتیک است که 9 ماه نوزاد در آن زندگی کرده است. پس طبیعی است که نوزاد این بو را خارج از رحم مادر نیز شناسایی کنید و به سمت آن متمایل شود. 

علت شیر نخوردن نوزاد تازه متولد شده

گرچه مادران برای شیردهی به نوزاد پس از زایمان تلاش می‌کنند، اما عده‌ای از آنها موفق نمی‌شود یا اینکه با دشواری روبه‌رو هستند. گاهی مشکل نیامدن شیر بعد از زایمان نیست، بلکه شیر نخوردن نوزاد تازه متولد شده است. در این حالت با وجود اینکه سینه مادر برای تغذیه نوزاد کاملا آماده و پر است، نوزاد شیر نمی‌‌خورد و امتناع می‌کند. برای این مشکل احتمالاتی وجود دارد که در ادامه شرح خواهیم داد؛

1. توانایی کم نوزاد برای مکیدن سینه

باید بدانید که مکیدن سینه مادر، سخت‌ترین کاری است که یک نوزاد باید انجام دهید. عضلات دهان و فک نوزاد باید به اندازه کافی قدرت داشته باشند تا او بتواند سینه مادر را بمکد و تغذیه کند. 

2. درست قرار نگرفتن پستان در دهان نوزاد

تمام هاله پستان باید در دهان نوزاد قرار بگیرد تا او بتواند شیر را از سینه مادر مکش کند. گرچه تغذیه نوزاد از سینه مادر یک امر ذاتی است، اما باید به نوزاد خود آموزش بدهید که چه طور سینه را در دهان خود قرار دهد. بنابراین او را کمک کنید تا این مهارت را یاد بگیرد. 

3. نارس بودن نوزاد

یکی دیگر از علل شیر نخوردن نوزاد تازه متولد شده، نارس بودن و تولد پیش از هنگام نوزاد است. نوزاد نارس توانایی مکیدن سینه را ندارد. زیرا دهان به نسبت کوچکتری دارد، انرژی کمتری دارد و قدرت مکیدن ندارد. برای این نوزادان باید شیر مادر دوشیده شود و با قطره چکان یا شیشه شیر به او داده شود. 

4. صاف و تخت بودن نوک پستان

اگر نوک پستان مادر به اندازه کافی برآمده نباشد و صاف و تخت باشد، شیر خوردن نوزاد با اختلال روبه‌رو می‌شود. برای حل این مشکل باید نوک سینه را تحریک کنید تا بیرون بیاید و نوزاد بتواند آن را پیدا کند. 

5. جراحت یا ناتوانی مادرزادی نوزاد

دررفتگی شانه نوزاد، ناتوانایی ذهنی یا فیزیکی و مواردی از این قبیل می‌توانند از دیگر علل شیر نخوردن نوزاد تازه متولد شده باشد. 

6. تاخیر تولید شیر در سینه مادر

اگر به هر علتی شیر در سینه مادر وجود نداشته باشد، تغذیه نوزاد با اختلال روبه‌رو می‌شود. 

7. خواب آلودگی نوزاد

فرایند تولد و داروهای بیهوشی زایمان می‌توانند منجر به خواب آلودگی نوزاد شوند. گرچه یرقان و بیماری‌های مشابه نیز همین تاثیر را داند. بدیهی است که نوزاد در حالت خواب آلودگی ‌نمی‌تواند شیر بخورد. مالیدن پشت و پای نوزاد، در آوردن لباس نوزاد و عوض کردن پوشک او می‌تواند این حالت را در نوزاد بهبود ببخشد. 

کلام آخر

شیردهی به نوزاد پس از زایمان را دست کم نگیرید. قبل از زایمان به اندازه کافی در مورد اصول شیردهی و مشکلات احتمالی و موقتی که ممکن است با آنها روبه‌رو شوید، تحقیق کنید و به عنوان یک مادر آگاه کاملا آماده باشید تا نوزاد خود را از سینه شیر بدهید و بدن او را با تغذیه آغوز ایمن کنید.