سریعترین راه برای افزایش شیر مادر-روش‌های خانگی و خوراکی‌ها

افزایش شیر مادر زمانی مهم جلوه می‌کند که از‌ فواید بلند‌مدت و کوتاه‌مدت آن برای کودک آگاه شویم. از جمله فواید کوتاه‌مدت آن می‌توانیم به کاه5ش میزان ابتلا به بیماری‌های دوران کودکی از جمله عفونت‌ها، آلرژی، مشکلات گوارشی و تنفسی اشاره کرد. مزایا و فواید تغذیه با شیر مادر بلند‌مدتی از قبیل؛ بهبود رشد شناختی، کاهش احتمال چاقی در دوران کودکی و بزرگسالی، کاهش احتمال ابتلا به دیابت نوع2، چربی خون و فشارخون بالا همراهی دارد. با توجه به مطالب گفته‌ شده، آگاهی از دلایل کم شدن شیر مادر و یادگیری نکاتی از قبیل اهمیت مصرف ویتامین در دوران شیردهی و یا مصرف یا عدم مصرف قرص پریناتال برای چاقی در شیردهی و زیاد شدن شیر برای مادران مفید خواهد بود.

معیار کافی بودن شیر مادر چیست؟

معمولا نوزادان در چند روز اول بعد از تولد حدود 7-5% و نهایت تا 10 % وزن هنگام‌ تولد خود را از‌ دست می‌دهند؛ اگر میزان تغذیه نوزاد کافی‌ باشد، در 10 تا 14 روزگی به وزن هنگام تولد باز می‌گردد.

• در صورت کافی بودن تغذیه نوزادان، انتظار می‌رود روزانه 6تا8 بار دفع ادرار و 3تا6 بار دفع مدفوع انجام شود.
• ادرار باید بی‌رنگ یا کم‌رنگ باشد. پر‌رنگ بودن ادرار می‌تواند نشانه کاهش میزان آب بدن نوزاد ناشی از دریافت نکردن شیر کافی باشد.
• نوزاد بعد از یک شیر‌دهی کافی، خودش سینه مادر را رها کرده و آرام می‌شود. مادر نیز در سینه خود احساس سبکی می‌کند.
• در صورت دریافت کافی شیر مادر، کودک در محدوده طبیعی منحنی رشد قرار می‌گیرد.

*کاملترین لیست داروهای مجاز در شیردهی 

9 علت کم و یا بی‌کیفیت بودن شیر مادر

نگرانی بیشتر افراد در مورد علت کم بودن شیر مادر نابجا است. بیشتر مادران حدود 30% بیشتر از نیاز فرزندان‌شان شیر دارند. تا زمانی که کودک شما سرحال و فعال است و پوشک خود را کامل خیس می‌کند مشکلی وجود ندارد. اما گاهی نیز شیر مادر کافی نیست. از دلایل کم و یا بی‌کیفیت بودن شیر مادر :

1. شیردهی ناکافی: شایعترین علت کمبود شیر مادر، درست نگرفتن سینه است؛ چرا‌که میزان مکیدن نوزاد تعیین‌کننده مقدار تولید شیر در بدن مادر است.
2. به تاخیر افتادن شروع شیردهی نوزاد: به دلایلی همچون تولد ‌زودرس نوزاد یا بستری طولانی مادر در بیمارستان بعد از تولد نوزاد. البته باید بدانید که در چند روز ابتدای تولد، شیر آغوز تولید می‌شود که حجم کمتری دارد. اما بسیار مقوی است.
3. گذراندن زمانی کوتاه با نوزاد: تماس مادر با کودک در تحریک تولید شیر بسیار موثر است. بعضی مادران شیر خود را جداگانه تهیه کرده و هر زمان که نوزاد به آن نیاز داشت، توسط خودشان یا پرستار به کودک داده‌ می‌دهند. اگرچه ممکن است با این روش شیر کافی به بدن نوزاد برسد. اما او به گرمای وجود مادر نیاز دارد. مادر هم برای تولید شیر کافی باید نوزاد را در آغوش بگیرد.
4. در هر بار شیردهی، نوزاد به میزان کافی شیر نمی‌خورد: در هر بار شیردهی نوزاد باید حدود 10 دقیقه سینه مادر را بمکد. اگر این زمان کمتر از 5 دقیقه باشد، نه نوزاد شیر کافی دریافت می‌کند و نه سینه مادر کاملا تخلیه می‌شود. تخلیه کامل سینه مادر برای تحریک مجدد تولید شیر لازم است. گاهی علت رها کردن سینه مادر قبل از سیر شدن، شکل غیرطبیعی سینه مادر مانند نوک سینه فرورفته است.
5. تاثیر دارو‌های مصرفی مادر در دوران بارداری و بعد از زایمان: مصرف دارو‌هایی مانند آنتی‌هیستامین‌ها (همانند دفین هیدرامین و سیتریزین)، دارو‌های ضد‌بارداری حاوی استروژن، داروهای ضدگرفتگی بینی و سایر دارو‌های حاوی سودوافدرین، آرپیپرازول، اپی‌نفرین، بروموکریپتین و... می‌تواند باعث کاهش تولید شیر مادر شوند.
6. تغذیه مادر: گاهی مادران آ‌ن‌قدر مشغول نوزاد تازه متولد‌شده می‌شوند که خودشان را فراموش می‌کنند. اگر تغذیه مادر درست و کافی نباشد، شیر کاهش می‌یابد. بر اساس مطالعات، یک مادر شیر‌ده باید روزانه 500کالری بیشتر از یک فرد معمولی در همان قد و وزن دریافت کند. نزدیک 100 کالری از این نیاز روزانه توسط چربی‌های ذخیره‌شده در دوران بارداری تامین می‌شود.
7. مصرف آب و مایعات کافی، غلاتی مانند جو دوسر، نخود، سبزیجات، رازیانه، زنجبیل و... می‌تواند تاثیر مثبتی در افزایش مقدار و کیفیت شیر مادر داشته باشد؛ در مقابل مصرف میزان بالایی از ادویه و گیاهانی همانند نعناع (حتی به فرم آب-نبات)، پونه کوهی، مریم‌گلی، جعفری، بادرنجبویه و... اثر منفی دارد. البته مصرف داروهای گیاهی باید تحت‌نظر متخصص طب سنتی انجام شود تا با داروهای دیگر تداخل نداشته باشد و یا برای کودک ضرر نداشته باشد.
8. بارداری مجدد حین شیردهی: به علت تغییرات هورمونی ایجاد شده پس از بارداری مجدد، شیر مادر کاهش می‌یابد. در این حالت اگر کودک کمتر از یک سال دارید، با مشورت پزشک، برای او دارو‌های مکمل شروع کنید.
9. مصرف سیگار، دریافت کافئین زیاد (نوشیدن چای و قهوه زیاد)، استرس بالا، بی‌خوابی، سن بالا، کمبود ویتامین‌ها خصوصا گروهB، چاقی مادر، دیابت کنترل‌نشده و فشار خون بالای مادر از موارد موثر در کاهش شیر است.

برای افزایش شیر مادر چه باید کرد؟

راه‌کارهایی که برای افزایش شیر مادر موثر هستند را می‌توان به دو گروه تقسیم کرد؛ راه‌های خانگی و درمان‌های دارویی.

راه‌های خانگی افزایش شیر مادر

برای زیاد شدن شیر مادر چه بخوریم ؟ چند روش درمان خانگی کمبود شیر مادر عبارتند از:

• تماس فیزیکی خود را با نوزاد افزایش دهید. در حین دوشیدن شیر با شیردوش به کودک نگاه کنید یا به صدای او گوش دهید. این‌کارها می‌تواند باعث تحریک تولید شیر شود.
• زمان پایان شیردهی را به کودک خود بسپارید. چراکه هم کودک سیر شده و به دنبال آن آرام می‌شود. هم تخلیه مناسبی از سینه صورت می‌گیرد که همانطور که گفته شد باعث تحریک تولید شیر می‌شود.
• زمانی را به استراحت بپردازید. ورزش‌های هوازی انجام دهید. با افرادی که دوست‌شان دارید معاشرت کنید. همه موارد پیشگفت به کاهش استرس مادر و بهبود تغذیه کودک او کمک می‌کند.
• روش درست شیردهی را رعایت کنید. دهان نوزاد باید دون هیچ درزی به سینه مادر بچسبد. باید تقریبا تمام هاله قهوه‌ای سینه در دهان او قرار بگیرد. شیردهی درست به نوزاد کمک می‌کند تا بدون خستگی به میزان کافی شیر بخورد و سینه شما هم زخم نشود.میزان کالری دریافتی در دوره شیر‌دهی را 500 کالری افزایش دهید؛ مقدار درست کالری مادر باید با توجه به قد، وزن، سن، میزان فعالیت وی زیر نظر متخصص تغذیه تعیین شود اما به صورت میانگین باید بین 1800تا 2200کالری در روز باشد. باید سعی بر این باشد که کالری دریافتی از موادی مانند غلات، سبزیجات، میوه، لبنیات خصوصا موارد غنی شده با ویتامین D وA تامین شود. چربی ها و روغن‌های سالم شامل روغن زیتون، روغن کانولا، روغن آفتابگردان، روغن بادام زمینی و روغن ذرت بسیار مفید هستند. باید استفاده از کره و پنیر‌های پرچرب محدود شود.

غذاهایی که تولید شیر مادر را افزایش می‌دهند

برای افزایش شیر مادر چه بخوریم 

یک درمان خانگی افزایش شیر مادر تمرکز بر تغذیه است. برای افزایش شیر مادر برای نوزاد پسر و دختر از مواد غذایی زیر استفاده کنید:

• غلات شامل جودوسر، یونجه، برنج‌ قهوه‌ای، لوبیا و نخود
•  سبزیجات خصوصا با برگ‌هایی به رنگ سبز تیره همانند گزنه

1. رازیانه
2.  زنجبیل
3. دانه‌کتان
4. سیاه‌دانه
5. شنبلیله

• به میزان کافی آب بنوشید. حدود 90 % شیرمادر از آب تشکیل شده‌است. مادر باید هر زمان که تشنه شد، آب بنوشد. علائمی همانند خشکی مکرر دهان و لب‌ها، احساس تهوع، سرگیجه، سردرد، گرفتگی عضلانی، خستگی زیاد و یبوست می‌تواند نشان‌دهنده بی‌آبی باشد.

موقعیت درست شیرخوار حین شیردهی

اصول و روش صحیح شیر دادن به نوزاد از اهمیت بسیاری برخوردار است:

• حداقل به اندازه 120 درجه بین لب بالا و پایین نوزاد باز باشد.
• لب پایین به صورت کامل و لب بالا کمتر حالت مکش به خود بگیرند و به بیرون برگردند.
• چانه نوزاد باید به سینه مادر چسبیده باشد. درحالی‌که بینی باید نزدیک سینه قرار گیرد.
• هر دو گونه باید پر باشند.
• در حین مکیدن زبان باید در راستای لب پایینی کشیده شود. اگر لب پایین کودک را کنار بکشید، می‌بینید که زبان به شکل فنجان زیر هاله سینه قرار گرفته است.

درمان‌های دارویی زیاد شدن شیر مادر

پرولاکتین هورمون موثر در تولید شیر در بدن مادر است. دسته‌ای از دارو‌های موثر در افزایش شیر مادر، گیاهی بوده که شامل قرص گرانول لاکتودین، فنلین باریج، شیر افزا است. مصرف این قرص‌ها در ازدیاد شیر مادر موثر است. اما نباید به صورت خودسرانه مصرف شوند. فراموش نکنید که برای مصرف داروی افزایش‌دهنده شیر، با پزشک مشورت نمایید. زیرا مواد گیاهی هم دارو هستند! هر دارویی ممکن است عوارض و تداخلات خاص خودش را داشته باشد. حال می‌خواهد گیاهی باشد یا صنعتی.

• گرانول لاکتودین : این دارو برای افزایش شیر مادر از عصاره گیاه گالگا، عصاره مالت و اسانس زیره و رازیانه با طعم وانیل تهیه شده است. لاکتودین یک شیرافزای گیاهی محسوب می‌گردد.
• فنلین باریج : این دارو از بهترین دارو برای افزایش شیر مادر و از داروهای افزایش دهنده شیر مادر و حاوی اسانس رازيانه شيرين است.
• قرص شیرافزا: این قرص افزایش شیر مادر حاوی عصاره رازیانه، زیره، شنبلیله است که هر کدام ترشح شیر را تحریک می‌کنند.

درحالی که بعضی از قرص دمپریون برای افزایش شیر استفاده میکنند، مصرف قرص دمیترون برای افزایش شیر (قرص با کارکردی مشابه) توصیه نمیشود. به طور کلی قرصها از طریق شیر به کودک منتقل میشوند بنابراین از خوردن سرخود داروهایی شیمیایی خودداری کنید.

راهنمای افزایش شیردهی در مادران شاغل یا محصل

• برای ادامه تولید شیر، اجازه دهید شیرخوار در عصر و شب هر چند دفعه که میل دارد شیر بخورد.
• عکسی از شیرخوار خود بردارید و یا صدای او را ضبط کنید تا هنگام شیردوشی به یاد او باشید.
• همیشه یک دست لباس اضافه همراه داشته باشید. ممکن است شیر از سینه شما نشت کند.
• شیردوشی باید حداقل هر 4 ساعت یک بار در زمان جدایی از نوزاد صورت بگیرد.