نکات مهم و کلیدی درباره رشد و مراقبت کودک از بدو تولد تا دو سالگی در سه بازه زمانی (نوزادی، نوپایی اولیه و نوپایی)
۰ تا ۶ ماه (نوزادی)

رشد جسمی:

وزن تولد در حدود ۵ تا ۷ ماهگی دو برابر می‌شود.

گردن گرفتن از ۳ ماهگی و غلت زدن حدود ۴ تا ۶ ماهگی.

شروع هماهنگی چشم و دست.


تغذیه:

تغذیه انحصاری با شیر مادر تا ۶ ماهگی توصیه می‌شود.

در صورت عدم امکان، شیر خشک مخصوص نوزاد جایگزین مناسبی‌ست.


خواب:

نوزادان در این سن بین ۱۴ تا ۱۷ ساعت در شبانه‌روز می‌خوابند.

چرخه خواب هنوز منظم نیست.


رشد اجتماعی و زبانی:

لبخند اجتماعی از حدود ۶ هفتگی.

شروع به غان و غون (صداهای بی‌معنی) از حدود ۳ ماهگی.

شناسایی صدای مادر و واکنش به صداها.



---

۶ تا ۱۲ ماه (شروع نوپایی)

رشد جسمی:

نشستن بدون کمک از حدود ۶ تا ۸ ماهگی.

چهار دست و پا رفتن و شروع ایستادن با کمک.

رشد دندان‌ها معمولاً از ۶ ماهگی شروع می‌شود.


تغذیه:

شروع غذای کمکی در ۶ ماهگی: ابتدا پوره‌ها، سپس غذاهای نرم‌تر.

ادامه شیر مادر تا حداقل یک سالگی توصیه می‌شود.


رشد ذهنی و شناختی:

شناخت اشیاء، پیگیری حرکات.

شروع درک مفهوم «نه» و نام خودش.

تقلید صداها و حرکات.


زبان:

گفتن اولین کلمات ساده مثل «مامان» یا «بابا» نزدیک به ۱۲ ماهگی.

۱۲ تا ۲۴ ماه (نوپایی)

رشد جسمی:

راه رفتن معمولاً بین ۱۲ تا ۱۵ ماهگی.

دویدن، بالا رفتن از پله‌ها در انتهای این بازه.

استفاده از دست‌ها برای کارهای ساده (قاشق گرفتن، مکعب چیدن).


تغذیه:

غذاهای خانواده به‌صورت خرد و پخته‌شده.

یادگیری استفاده از قاشق و لیوان.

کاهش وابستگی به شیر مادر (ولی قطع شیر اجباری نیست).


رفتار اجتماعی و هیجانی:

شکل‌گیری حس استقلال («من خودم!»).

علاقه به بازی موازی با کودکان دیگر.

اضطراب جدایی شایع است.


رشد زبانی:

افزایش دایره واژگان (۲۰ تا ۵۰ کلمه تا ۱۸ ماهگی، و تا ۲۰۰ واژه تا ۲ سالگی).

ساخت جمله‌های دوکلمه‌ای («آب می‌خوام»، «مامان بیا»).

تقلید جمله‌ها و صداها.



---

نکات مهم کلی:

واکسن‌ها را طبق برنامه واکسیناسیون کشوری انجام دهید.

ویزیت‌های منظم پزشکی برای بررسی رشد قد، وزن و دور سر ضروری هستند.

ایمنی خانه (پریزها، لوازم تیز، اجاق گاز و...) برای جلوگیری از آسیب‌های رایج مهم است.

محبت و توجه زیاد، حرف زدن و بازی کردن نقش اساسی در رشد هوشی و عاطفی دارد.